Lengas per familha
Vaicí una lista (parciala e simplificada) de las lengas naturalas o construchas, vivas o mòrtas, classadas per familhas.
I indicam pas totas las lengas del Mond (seriá impossible tecnicament), mas sonque una seleccion de lengas entre las mai conegudas. Pasmens assajam de mençonar almens totas las lengas vivas d'Euròpa e de la mar Mediterranèa.
Indicam las familhas de lengas mai importantas. La nocion de familha genetica de lengas es descricha mai en detalh dins l'article consacrat a la lingüistica comparada.
Las temptativas de certans lingüistas (diches "omnicomparatistas"), dempuèi la fin del sègle XX, d'acampar certanas familhas de lengas dins de superfamilhas de lengas an pas bailat de resultats definitius ni consensuals fins ara. Aicí las familhas que son pas encara reconegudas largament son indicadas amb la mençon "familha discutida".
Las familhas que se compausan d'una sola lenga recebon la mençon "1 lenga".
Aquesta lista se basa en granda part subre lo libre de sintèsi de Merritt Ruhlen, A guide to the World's languages (Stanford: Stanford University Press, reedicion de 1991, 1a edicion de 1997). Ara per ara, lo trabalh de Ruhlen es la sola sintèsi qu'assaja d'èsser completa e qu'es accessibla, e mai se pòt recebre de criticas. Ruhlen i repren en particular las òbras de classificacion de son mèstre Joseph Greenberg. Totes dos son d'"omnicomparatistas" e de partisans de las "superfamilhas".
La parentat dels grops de la familha khoisan, pausada per Greenberg en 1955, es pus acceptada. Ne vira, en fach, de tres familhas e doas lengas isoladas.
- mòre o mòssi
L'afroasiatic tanben se sonava camitosemitic, mas aquel tèrme es perimit e abandonat.
- lengas coshiticas del nòrd
- lengas agaw
- lengas coshiticas orientalas de las tèrras bassas
- lengas coshiticas orientalas de las tèrras nautas
- berbèr o amazigh
- lengas chadicas de l'oèst
- lengas biu–mandara (chadic central)
- lengas chadicas de l'èst
- lengas masa
Las lengas australianas son las lengas dels aborigèns d'Austràlia. Compren un quinzenat de familhas. Entre elas, lo pama-nyungan ocupa gaireben tot lo continent, las autras familhas se concentran dins lo centre-nòrd.
- grop del sud-èst
- sosgrop victorian
- lengas lower murray
- sosgrop victorian
- victorian de l'èst
- sosgrop macro-kulin
- sosgrop new south wales
- lengas yuin-kuric
- lengas wiradhuricas o lengas new south wales centralas
- sosgrop còst nòrd
- sosgrop victorian
- sosgrop del nòrd
- lengas gòlfe
- lengas pama-maricas
- grop central
- sosgrop arandic–thura-yura
- sosgrop queensland sud-oèst
- lengas karnicas
- sosgrop new south wales sud-oèst
- grop de l'oèst
- yolngu-ngarna
- lengas nyungicas
- nyungic del desèrt
- nyungic del sud-oèst
Aquela familha recampa la majoritat de las lengas dichas "papós", en Nòva Guinèa.
- khmer o cambotjan
- ilokano
- magindanao
- tagalòg o pilipino o filipino
- cebuano
- macassarés
- malgash
- òsc (estench)
- sabèl (estench)
- ombrian antic o ombre antic (estench)
- falisc (estench)
- latin
Lengas romanicas o lengas latinas, venent del latin
modificar- occitan
- catalan
- galègoportugués: galician e portugués
- castelhan o espanhòl
- aragonés (sa classificacion dins l'espanhòl es discutida)
- leonés
- mossarabi (estench)
- francés o lenga d'oïl
- francoprovençal o arpitan
- romanch
- ladin
- friolan
- italian
- nòrd-italian o italian septentrional o padan (sa classificacion dins l'italian es discutida)
- còrs (sa classificacion dins l'italian es discutida)
- sarde
- dalmata (estench)
- romanés
- aromanés (sa classificacion dins lo romanés es discutida)
Ligur antic (estench)
modificar- ligur antic (estench)
- Germanic occidental
- anglés
- frison
- bas-alemand o bas-saxon
- neerlandés
- afrikaans
- aut alemand o alemand
- yiddish
- francic (platt lorenc)
- Germanic nordic o escandinau: lengas venent del noroèc (estench)
- Germanic oriental (estench)
- leton
- lituan o lituanian
- prussian ancian (estench)
- Eslau occidental
- Eslau oriental
- Eslau meridional
- eslovèn
- sèrbocroat: croat, bosnian e sèrbe
- bulgar: bulgar e macedonian
lengas anatolianas (estench)
modificarAgni-kuchi o tokharian (estench)
modificar- inuit o inuktitut
Las lengas amerindianas son pas una familha de lengas, mas una denominacion geografica qu'acampa las familhas de lengas d'America.
- lengas algicas
- lengas iroquesas
- lengas sioanas
- lengas salish
- lengas alseanas
- lengas caddoanas
- lengas chimakuanas
- lengas chinook
- lengas chumash
- lengas comecrudanas
- lengas coos
- lengas costanoanas
- lengas kalapuyanas
- lengas keresanas
- lengas kiowa-tanoanas
- lengas maiduanas
- lengas miwok
- lengas palaihnihanas
- lengas sahaptianas
- lengas pomo
- lengas shastanas
- lengas siuslawanas
- lengas tsimshianicas
- lengas utoastècas
- lengas wakashanas
- lengas wintuanas
- lengas yokuts
- lengas yukianas
- lengas yumanas
- lengas muscogèas
- lengas na-dené
- lengas atabascanas
- lengas tupí
- lengas caribas
- lengas arawaks
- lengas chibchanas
- lengas chocó
- lengas tiniguanas
- lengas jirajaranas
- lengas timote-cuica
- lengas guahibanas
- lengas salibanas
- lengas barbacoanas
- lengas jivaro
- lengas peba-yaguanas
- lengas tucanoanas
- lengas panoanas
- lengas zaparoanas
- lengas bora-witotoanas (familha discutida)
- lengas yanomani
- lengas tacananas
- lengas chapacuranas
- lengas mosetenanas
- lengas arawanas
- lengas nambiquaras
- lengas macro-ge (familha discutida)
- lengas guaicuruanas
- lengas mataguaianas
- lengas mascòi
- lengas lule-vilela
- lengas zamucoanas
- lengas charruanas
- lengas huarpeanas
- lengas chon
- lengas alacalofanas
- quíchoa
- aimara
- mapudungun o mapuche o araucan
Aquestas lengas apertenon benlèu a de familhas, mas los lingüistas arriban pas encara de determinar a quinas. Son pas forçadament de lengas "isoladas".