Gagauz
Los Gagauzes son un pòble turc establesit en Moldàvia, atal coma en Ucraïna e Romania que demòra principalament en Gagauzia. Son aperaqui 200 000. Parlan lo gagauz, e plan sovent lo rus. I a tanben de Gagauzes que parlan lo romanés e l'ucraïnian. Son crestians ortodòxes e lor lenga es oficiala en Gagauzia amb lo rus e lo romanés.
Istòria modificar
Los Gagauzes son signalats al sègle 13 dins l'actuala Bulgaria. Convertits al crestianisme dempuèi bèl brieu, patiguèron de nombrosas persecucions e migrèron al nòrd de Danubi, entre 1750 e 1846.
Gagauzia faguèt partida de l'empèri rus fins a 1918, de Romania (1918-1940 e 1941-1944), de l'URSS (1940-1941, 1944-1991). Dempuèi 1991, es moldava.
Los Gagauzes dins lo mond modificar
Moldàvia modificar
La populacion gagauza a conegut una expansion notabla dempuèi 1959 un desvolopament demografic favorable e superior a lo de la populacion de Moldàvia. Çaquelà, aquela expansion sembla tancada a l'ora d'ara.
| An del recensament | Nombre absolut | Proporcion dins la populacion de Moldàvia |
|---|---|---|
| 1959 | 95 856 | 3,32% |
| 1970 | 124 902 | 3,50% |
| 1979 | 138 000 | 3,49% |
| 1989 | 153 548 | 3,54% |
| 2004 | 151 596 | 3,85% |
Ucraïna, Russia e ex-URSS modificar
En 1979, i aviá 173 179 Gagauzes en URSS e en 1989, 197 768. Lo nombre de Gagauzes vivent dins los autres païses de l'URSS passèt atal de 35179 a 44 220 en 10 ans (10051 vivián en Russia, 31 967 en Ucraïna e 2 202 dins las autras republicas). Aqueles nombres se son probablament mantenguts per las autras republicas. En Russia i aviá 13 690 Gagauzes al recensament de 2010, e 31 923 al recensament ucraïnian de 2001. Lo nombre total de Gagauzes dins las autres païses de l'ex-URSS pòt èsser estimat a 48 000 en 2010.
Romania e Bulgaria modificar
En 2002, 45 personas se declarèron de nacionalitat gagauza. Es pauc quand se sap que entre 1918 e 1940 gaireben tots los Gagauzes èran en Romania.
En Bulgarian, èran un pauc mai amb 540 membres al recensament de 2001.
Autres païses modificar
Qualques Gagauzes an emigrat en Euròpa, Turquia, e mai America. Lor nombre es desconegut mas representa al mens qualques milieirats.
Lenga modificar
Veire tanben: Gagauz (lenga)
Al recensament de 2004, en Moldàvia, lo gagauz èra la primièra lenga de 69,42% dels Gagauzes, lo rus de 27,42%, lo moldau/romanés de 2,28%. 0,28% utilizavan l'ucraïnian, 0,56% lo bulgar e 0,04% d'autras lengas. La proporcion de los que sabon parlar gagauz, rus o romanés es ben superiora. Lo bilingüisme rus/ gagauz es d'usatge. Lo romanés es ben mens praticat.