Cornic
Lo cornic (Kernowek) es una lenga celtica parlada per 3500 personas; se parla en Cornoalha (Cornwall), dins lo sud-oèst de la Grand Bretanha.
| Cornic | |
 | |
| Locutors | environ 3500 |
|---|---|
| Familha lingüistica | Cornic |
| Estatut oficial | |
| Acadèmia | Kescowethyans an Tavas Kernowek |
| Còdis de lenga | |
| Glottolog | corn1251 |
Segon lo Daily Telegraph, cent personas d’uèi parlan correntament lo cornic, cinc cents pòdon tenir una discussion, e aperaquí 3500 personas ne’n sabon de bocins.
Es pas utilizat coma lenga primièira que dins un desenau de fogaus.
John Davey, regent a Zennor foguèt la darrièra persona que mestrejava pro la lenga de sis aujòus per la parlar. Moriguèt en 1891 e se ditz qu’entretenguèt sas competéncias lingüisticas en parlant cornic a son cat.
I a un servici d’edicion e de traduccion que se sona : Spyrys a Gernow = l’Esperit de Cornoalha. I a un grope de pression que se sona : Agan Tavas = Nòstra lenga.
"Parlar" se ditz cowsel (breton kaozeal, "charrar")
La darrièira parlanta monolingüa èra Dolly Frentreath, que demorava a Mousehole, e que moriguèt en 1777.
Lo panèl de la fòto pòrta en gròs : Welcome to Camborne
Endejós en pichon : Cambron a'gas dynnergh
Quauques mots e formulas, ambé de tròç d’equivalent breton :
Dydh da, fatla genowgh whi? = Bonjorn, cossí anatz ? (Demat, penaos emañ an traoù ganeoc'h?)
Ny vynnav cowsel Sowsnek! = Parlarai pas anglés ! (Ne vennan ket komz Saozneg!)
Ple’ma’n treth? = Ont es la plaja ? (E-pelec'h ‘mañ ‘n traezh ?)
Eus corev? = Avètz de bièra ? (Bez' eus bier ?)
Ass yw teg an pennty ma! A allav vy y brena rag chy hav? = Quane cottage encantarèl ! Se lo pòdi crompar coma residéncia segondària ? (Na brav eo an ti-mañ ! Galloud a rafen prenañ anezhañ...)
Kernow bys vyken = Cornoalha per totjorn (Kernev da virviken)
Lo partit mai favorable a la lenga es lo partit liberau-democrata.
Chau notar per achabar que Francés Fontan considerava que lo cornic èra un simple dialècte breton. Li Bretons, d'unsi dison que son d'acòrdi e que sufís de s'acostumar a la grafia, pro diferenta. D'autri dison que despuèi lo segle XV, las doas lengas se son diferenciadas.
Chau remarquar que la dialectalizacion del breton se faguèt efectivament al segle XV d'un biais vistable.
En realitat lo KLT (Cornoalha, Leon, Tregòr) aviá ja agut d'evolucions divergentas *.
Lis especialistas de lengas celticas regretan sovent que las tres lengas, cambrian, breton e cornic, ajan chausit tres normalizacions divergentas.
Coma la normalizacion de la lenga cambriana comencèt al segle VI (sic), es gaire pensable de la retocar.
En escambi, lei normalizacions del breton e del cornic, faitas per de gents que son pas de lingüistas, son plan recentas, e pas enquèra sedimentadas dins tota la poblacion. Se podriá tornar a un aute progit.
Tot plan comptat e rebatut, Francés Fontan aviá pas tòrt de considerar lo cornic e lo breton coma dos dialèctes d'una sola e mema lenga.
Nòta:
- del segle nòu al segle tretge lo KLT, breton del nòrd, aguèt d'evolucions morfologicas: koèd vé koad, troèd vé troad, blez vé bloaz
(bòsc, pè, an) e sintaxicas: lo pronom personau complement passa pas mai abans lo vèrbe: l'ai vist "Me deus EN gwellet" se ditz puèi "Me deus gwellet ANEHAÑ" = ai vist a guel.
- Lei fòrmas tradicionalas son demoradas en vanetés, tan plan per la morfologia que per la sintaxi.
