Ongrés

L'ongrés (var. ongarés) o tanben magiar (magyar) es una lenga finoogrica d'Euròpa Centrala. Es la lenga oficiala d'Ongria, a mai se parla dins de regions ongresas de Serbia, Eslovaquia, Ucraïna, Croàcia e Romania, e tanben (dempuèi lo 1èr de mai de 2004) es oficiala dins l'Union Europèa.

Ongrés

Magyar
Locutors	13,1 milions de
Tipologia	SOV + òrdre liure [1]
Familha lingüistica	Ongrés
Estatut oficial
Oficial de	Ongria Union Europèa Regional Eslovènia Ucraïna Àustria Romania Eslovaquia Voivodina
Còdis de lenga
ISO 639‐1	hu (en)
ISO 639‐2	hun (en)
ISO 639‐3	hun (en)
ISO 639-6	hun (en)
Mòstra
Article primièr de la Declaracion dels Dreches de l'Òme en ongrés: 1. cikk Minden emberi lény szabadon születik és egyenlő méltósága és joga van. Az emberek, ésszel és lelkiismerettel bírván, egymással szemben testvéri szellemben kell hogy viseltessenek.

Fonetica e escritura

Alfabet

A l'origina aquesta lenga fasiá servir un sistèma d'escritura runica (rovásírás, székely rovásírás o simplament rovás), pr'aquò Sant Estève, lo primièr monarca del Reialme d'Ongria entamenèt una reforma per adoptar l'alfabet latin parallèla a la conversion al cristianisme que se faguèt lo país. Uèi s'emplega una varianta d'aqueste alfabet amb qualques letras particularas, amb d'accents per las vocalas (coma ő i ű), e de combinasons de consonas (digrafs) coma gy, cz o sz que son particularas a aquesta lenga.

Lèxic de basa

• Szervusz (o forma corta szia – Adieu (a una persona)
• Sziasztok / Szervusztok – Adieussiatz (per mai d'una persona)
• Hogy vagy? – Cossí va? (informal)
• Hogy van? – Cossí va? (formal en vossejar)
• Hogy vagytok? – Cossí anatz? (per mai d'una persona)
• Jól vagyok, köszönöm – Va plan, mercé
• Jó reggelt – Bonjorn (de matin)
• Jó napot – Bonjorn (lo demai del jorn nap es jorn o/e solelh)
• Jó estét – Bona nuèch
• Viszontlátásra (o forma corta viszlat) – Adieu (per partir)
• Igen – Òc
• Nem – Non
• Köszönöm – Mercé
• Köszönöm szépen – Mercé plan
• Köszi – Mercé (colloquial)
• Szivesen – De res
• Bocsánat! – Perdon!
• Károly vagyok – Soi Karoly (Carles)
• Értem – Compreni
• Nem értem – Compreni pas
• Nem tudom - Sabi pas
• Hol van...? – Ont es...?
• Nyitva dobèrt
• Zarva barrat

Distribucion geografica actuala

País	Parlants
Ongria	9.500.000-10.000.000 (2001)
Romania (principalament Transilvània)	1.443.970 (2002)
Eslovaquia	520,528 (2001)
Serbia (principalament a Voivodina)	293.299 (2002)
Ucraïna (principalament a la Transcarpàcia)	149.400 (2001)
Estats Units	117.973
Canadà	75.555 (2001)
Israèl	70.000
Àustria (principalament a Burgenland)	22.000
Croàcia	16.500
Eslovènia	9.240
Total	12.000.000-13.000.000

Fònt: Ethnologue

Vejatz tanben

• (en) Proteccion de las lengas minoritàrias d'Euròpa, coma l'ongrés dins qualques païses
• Carta Europèa des Lengües Regionaus o Minoritàries