L’eslovinç (slovjĩnsħï ją̃zĕk o slovjĩnsħė gådą̃ńė) èra una lenga eslava occidentala parlada en Eslovíncia, uèi dins l’estat polonés. Amb lo cachob e lo polab, fasiá part de las lengas eslavas parladas entre Elbe e la mar Baltica.

Infotaula de lengaEslovinç
slôvjínshi jãzek Modifica el valor a Wikidata
Locutors0
TipologiaSVO [1] Accentuala
Familha lingüistica
Eslovinç
Estatut oficial
Oficial delenga mòrta
Còdis lingüistics

Se discutís se l'eslovinç es una lenga a despart o una varietat de cachob. Demòra qualques personas, en Pomerània polonesa, que se dison encara Eslovinces o Cachobs de Leba, mas parlan pas mai la lenga.

Variacion modificar

La lenga coneis doas variantas, l’occidentala e l’orientala. Aquí qualques diferéncias.

1. Evolucion de las vocalas protoeslavas i, y, u e ę cap a ȧ en eslovinç oriental, ä en occidental (levat après /c/, /ʒ/: ȧ)

protoeslau *glina → oriental glȧ̃nă e occidental glä̀·nă
protoeslau *ryba → oriental rȧ̃bă e occidental rä̀·bă
protoeslau *struga → oriental strȧ̃gă e occidental strä̀·gă
protoeslau *ręditь → oriental řȧ̃ʒĕc e occidental řä̀·ʒĕc

2. Las vocalas cortas i, ʉ e ȧ o ä se son alongadas dins las sillabas tonicas intèrnas de l'eslovinç oriental, quora se demoradas cortas en occidental:

eslovinç ancian *bjĭtï → oriental bjĩtï e occidental bjì·tï
eslovinç ancian *mʉ̆χa → oriental mʉ̃χă e occidental mʉ̀·χa
eslovinç ancian *lȧpa → oriental lȧ̃pă e occidental lä̀·pă
eslovinç ancian *cȧχѳ → oriental cȧ̃χѳ e occidental cä̀·χѳ

3. Las diftongas ie̯ e ʉѳ̯ se son monoftonguizadas en occidental dabans una nasala, mas son demoradas diftongas en orienta;:

eslovinç ancian *jie̯mʉ̇ → occidental jì·mʉ̇ e oriental jìe̯mʉ̇
eslovinç ancian *plecie̯ńė → occidental plecì·ńė e oriental plecìe̯ńė[1]
eslovinç ancian *slʉѳ̯ma → occidental de Gordno slǜ·mă e oriental slʉ̀ѳ̯mă
eslovinç ancian *tʉѳ̯ńa → occidental de Gordno tǜ·ńă e oriental tʉ̀ѳ̯ńă

4. Al datiu masculin singular l’oriental a -ѳjʉ̇ o -ejʉ̇, l’occidental -ѳvʉ̇ o -evʉ̇:

oriental vʉ̀ѳ̯lѳjʉ̇ — occidental vùѳ̯lѳvʉ̇
oriental kʉ̀ѳ̯ńejʉ̇ — occidental kʉ̀ѳ̯ńevʉ̇

5. Al locatiu masculin e neutre plural, l’oriental a -ėχ́, l’occidental a -ie̯χ o (atòn) -eχ́:

oriental lĕscė́χ́ — occidental lĕscìe̯χ
oriental jãstřėχ́ — occidental jãstřĕχ́

6. Per la formacion del reflexiu l’oriental utiliza , l’occidental, :

oriental jå̋u̯-są-smjìe̯ją — occidental jå̋u̯-sä-smjìe̯ją

Tèxte en eslovinç modificar

Eslovinç
Oriental
(parlar de Witkowo)
Occidental
(parlar de Retowo)
Vɵ̀·i̯čä nãš, tȧ̃-jĕs v-ńìe̯bjä,
svją̃cѳnѳ bą̃ʒä ï̂mją tvùѳ̯jä,
přï̂ʒä krѳlɛ̃i̯stvѳ tvùѳ̯jä,
tvùѳ̯jä vùѳ̯lå są-fstą̃ńĭ jãkѳ v-ńìe̯bjä tãkѳ nãzemjï,
χlė́b-năš pѳfšė́dnï dẽi̯-nȯu̯m ʒï̂s,
a-vɵ̀·tpʉscä-nȯ̋u̯m našėvjĩnä, jäk-mȧ̃ vɵ̀tpʉ̇́scïmä nãšėmʉ̇ vjinѳvãtėmʉ̇,
a-ńìe̯vevѳʒä-na̋s f-pѳkʉšìe̯ńė,
ãlä năs-vȧ̃bavjĭ vѳt-fšìe̯vå zlė̂vå.
Te-tváo̯-jĕstă mùѳ̯c, χváo̯lă, počìe̯snosc vɵ̀d-vjekʉ̇ ăš-nã-vjeḱ.
Áo̯mĕn.
Vò·i̯čä nãš, χtùo̯rï jìe̯s v-ńìe̯bjä,
svjì·cänŏ bą̃ʒä ï̂mją tvùo̯jä,
přï̂ʒä dŏ-nãš tvė-krŏlɛ̃i̯stvŏ,
fstą̃ńĭ vùo̯lă tvùo̯jă jakŏ-v-ńìe̯bjä tãk na-zì·mjï,
χlė́p pŏfšė́dnï dẽi̯-nȯu̯m ʒï̂s,
vò·tpŭscä našė-gřė̂χ̌ĭ, jakŏ-mä̃ vŏtpu̇́scïmä nãšĭm vjĭnŏvãi̯cȯu̯m,
ńìe̯vŏʒä nãs f-pŏkŭšì·ńė,
năs-vä̀-bavjĭ vŏt-fšìe̯vå zlė̂vå,
χtùo̯rï mǻu̯š mùo̯c, χvǻu̯lą, pùo̯čestnŏsc ve-vječnùo̯scï.
Ãmĕn.

Bibliografia modificar

  • Alexander Hilferding, "Die Ueberreste der Slaven auf der Südseite des baltischen Meeres", Zeitschrift für slavische Literatur, Kunst und Wissenschaft, Verlag von J. E. Schmaler, Bautzen, 1862, pp. 81–97
  • F. Tetzner, Die Slowinzen und Lebakaschuben. Land und Leute, Haus und Hof, Sitten und Gebräuche, Sprache und Literatur im östlichen Hinterpommern. Mit einer Sprachkarte und 3 Tafeln Abbildungen, Beiträge zur Volks- und Völkerkunde ; Bd. 8, Verlag von Emil Felber, Berlin, 1899
  • Friedrich Lorentz, Slovinzische Grammatik, Изданіе Второго Отдѣленія Императогской Академіи Наукъ, St. Petersburg, 1903
  • Friedrich Lorentz, Slovinzische Texte, Изданіе Второго Отдѣленія Императогской Академіи Наукъ, St. Petersburg, 1903
  • Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch, Изданіе Отдѣленія Русскаго Языка и Словесности Императорской Академія Наукъ/Buchdruckerei der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, St. Petersburg, 1908-1912
  • Hans F. Rosenfeld, Hinterpommersches Wörterbuch. Die Mundart von Gross Garde (Kreis Stolp), Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Pommern, Reihe IV: Quellen zur pommerschen Geschichte, Bd. 11, Böhlau, Köln/Weimar/Wien, 1994, ISBN 978-3-412-05993-4
  • Ewa Rzetelska-Feleszko, "Das Elb- und Ostseeslavische", in Peter Rehder, Einführung in die slavischen Sprachen, 3. Auflage, verbesserte und erweiterte, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, 1998, ISBN 3-534-13647-0, pp. 165–170
  • Ewa Rzetelska-Feleszko, "Slowinzisch", in Miloš Okuka, Lexikon der Sprachen des europäischen Ostens, Wieser Enzyklopädie des europäischen Ostens, Bd. 10, Wieser, Klagenfurt, 2002, ISBN 3-85129-510-2, pp. 509–512

Referéncias modificar

  1. Friedrich Lorentz. Slovinzische Grammatik, Изданіе Второго Отдѣленія Императогской Академіи Наукъ, St. Petersborg, 1903