Element quimic

Un element quimic es una nocion fondamentala de quimia que designa l'ensems deis atòms e deis ions que son nuclèu a lo meteis nombre de protons. Es designat per un simbòl quimic. Pòu se combinar, sensa se transformar, ambe d'autreis elements dins lo corrent d'una reaccion quimica per formar d'innombrables compausats quimics. Sa transformacion es en revènge possibla durant una reaccion nucleara de transmutacion.

L'identificacion deis elements quimics —118 en 2017— representa una partida importanta de l'istòria de la quimia. Se un pichon nombre èran coneguts tre la Preïstòria e l'Antiquitat (lo fèrre, l'aur...), la màger part deis elements foguèt descubèrt après 1750. D'efèct, de 1750 a 1900, foguèron identificats la quasi totalitat deis elements estables presents dins la natura. Puei, durant la premiera mitat dau sègle XX, la descubèrta de la radioactivitat permetèt de trobar d'elements radioactius sintetics mai relativament estables. Enfin, après la Segonda Guèrra Mondiala, lo desvolopament de la recèrca nucleara e la construccion d'accelerators de particulas totjorn mai poderós permetèron de descubrir d'elements radioactius fòrça pesucs e fòrça instables que certaneis an una estabilitat inferiora a una minuta.

Leis elements quimics son generalament classats segon un tablèu dich classificacion periodica deis elements ò classificacion de Mendeleiev car foguèt per lo premier còp prepausada per aqueu quimista rus.

Istòria

Evolucion de la definicion

La definicion dau concèpte « d'element » conoguèt tres periòdes principaus. Pasmens, quin que siegue l'epòca, foguèt totjorn considerat coma una causa indivisibla.

Definicion classica

La nocion d'element apareguèt tre l'Antiquitat en Grècia, en Índia, en China e dins plusors regions vesinas (Japon, Tibet...). En despiech dei distàncias e dei culturas diferentas, de concèptes pròches se desvolopèron :

en Grècia e en Índia, cinc elements foguèron utilizats per depintar la composicion de la matèria : lo fuòc, la tèrra, l'aiga, l'èr e l'etèr^[1].
en Japon, cinc elements foguèron tanben utilizats. Quasi identics ais elements grècs e indians, èran lo fuòc, la tèrra, l'aiga, l'èr e lo vuege.
en China, i aviá pereu cinc elements. Tres èran comuns ambé leis autrei sistèmas dau periòde (lo fuòc, la tèrra e l'aiga) mai lei dos darriers èran especifs (lo metau e la fusta).

Totalament ipoteticas e basadas sus de deduccions filosoficas ò religiosas, aquelei teorias dominèron lo mitan intellectuau fins au començament dau sègle XVII e l'aparicion dau metòde scientific.

Definicion quimica

Retrach de Jöns Jakob Berzelius que sei calculs de massas molecularas e atomicas permetèron de difusar lei concepcions de la quimia desvolopadas per Lavoisier.

Edicion russa de la classificacion periodica deis elements de 1891.

Lo declin de la teoria antica deis elements comencèt ambé la publicacion en 1661 de la teoria corpusculara de Robert Boyle (1627-1691). D'efèct, refusèt de sostenir la teoria deis Ancians e laissèt dubèrta la question dau nombre d'elements existents. Pasmens, lei cambiaments foguèron lents car la tecnologia dau periòde permetiá gaire l'estudi de la matèria. L'etapa decisiva foguèt passada amb Antoine Lavoisier (1743-1794) que sei trabalhs li permetèron de publicar la premiera lista d'elements. Sa definicion èra basada sus l'indivisibilitat quimica d'un compausat. Se certanei èran erronèus (coma la lutz), l'influéncia de l'òbra dau quimista francés permetèt de difusar l'idèa d'una definicion quimica deis elements.

Dins lo corrent dau sègle XIX, Jöns Jakob Berzelius (1779-1848) capitèt de calcular per lo premier còp de massas molecularas e atomicas d'un biais precís. Aquò favorizèt lo concèpte e permetèt de'n assegurar la difusion. Son sistèma de notacion deis elements foguèt ansin rapidament adoptat e foguèt a l'origina de la nomenclatura modèrna. Aquò anava dominar fins au començament dau sègle XX e en 1869, Dmitrii Mendeleiev (1834-1907) prepausèt una classificacion per proprietats quimicas que permetèt de preveire l'existéncia d'elements encara desconeguts.

Definicion atomica

Lo desvolopament dau modèl atomic au començament dau sègle XX permetèt de donar una definicion novèla deis elements. La descubèrta dei protons permetèt de definir lo numerò atomic. Caracteristica unica deis atòms, permetèt de donar una definicion pus establa que foguèt completada per l'IUPAC après la descubèrta de l'isotòpia. Ansin, a l'ora d'ara, l'existéncia d'un element es validada s'existís un isotòp pron estable per formar un nívol electronic a l'entorn de son nuclèu. Per aquò, la durada d'estabilitat sembla d'èsser de 10 a 14 segondas.

Recèrca e descubèrta deis elements

Durant l'Antiquitat, 10 elements, principalament de metaus (aur, argent, fèrre...), èran coneguts. Lo platin es un cas particular car èra conegut en America Precolombiana mai pas en Euròpa. En causa de l'abséncia de progrès tecnics e scientifics vertadiers durant lei sègles seguents, solament tres elements suplementaris foguèron trobats durant l'Edat Mejana e tres autrei entre 1500 e 1750.

Ambé lo melhorament dei tecnicas quimicas, la màger part deis elements naturaus e estables foguèron identificats avans 1900 levat l'afni, lo luteci e lo rèni. En mai d'aquò, lei tres elements radioactius qu'existisson dins la natura (urani, tòri, radi e radon) foguèron tanben descubèrts durant aqueu periòde.

Dins lo corrent dau sègle XX, foguèron identificats lei tres darriers elements estables e mai d'un element eissit de desintegracions radioactivas. En particular, foguèt lo cas deis tres elements eissits d'elements naturaus (neptuni, prometi e tecnèci) e deis elements radioactius sintetics. Au començament dau sègle XXI, aqueu darrier trabalh contuniava ambé la descubèrta d'elements de numerò atomic superior a 110. En 2017, i aviá 118 elements identificats e de recèrcas èran en cors per sintetizar l'element 119^[2].

Evolucion dei nòrmas de nomenclatura

Simbòls quimics utilizats dins lo corrent dau sègle XVIII per representar d'elements e de compausats quimics.

L'utilizacion de simbòls per designar leis elements quimics foguèt desvolopada per leis alquimistas. D'aqueu temps, de simbòls èran tanben utilizats per representar de compausats quimics (acid nitric, soda...) ò d'operacions quimicas (destillacion, caufatge...). Pasmens, aqueu sistèma èra pas unicament utilizat per de rasons practicas car l'alquimia èra un « art » destinat a una minoritat pichona. Lei simbòls formavan ansin un còdi que permetiá de mantenir lo secrèt.

Lei simbòls alquimistas foguèron inicialament utilizats per lei quimistas per simplificar sei descripcions. Pasmens, ambé la multiplicacion dau nombre d'elements e de compausats quimics coneguts e utilizats, aqueu sistèma agantèt pauc a pauc sei limits. Au començament dau sègle XIX, Jöns Jacob Berzelius (1779-1848) prepausèt donc un sistèma pus simple basat sus d'abreviacions de doas letres chausidas a partir dau nom latin de l'element^[3]. Adoptat per la communautat scientifica, foguèt a cha pauc completat per integrar la notacion deis isotòps e la designacion deis elements novèus.

Descripcion

Numerò atomic

Article detalhat: Numerò atomic.

Lo numerò atomic d'un element, notat Z, es egau au nombre de protons contengut dins lo nuclèu d'un atòm d'aquel element. Es caracteristic d'un element car totei leis atòms d'un meteis element an un nombre identic de protons. Per aquela rason, lo numerò atomic es rarament marcat ambé l'element. Dins lo cas contrari, es plaçat en bas a senèstra : _ZX.

Isotòpia

Article detalhat: Isotòp.

Dos atòms que son nuclèu a lo meteis nombre de protons mai un nombre diferent de neutrons son dichs « isotòps ». La sòma dei nombres de protons e de neutrons es dicha « nombre de massas » e es notada A. S'es notat, es plaçat en aut a senèstra : ^AX. Entre lei 118 elements identificats en 2017, solament 80 an au mens un isotòp estable (es a dire non radioactiu). Se situan entre lei numeròs atomics Z = 1 e Z = 82. Entre aquelei, 66 an au mens dos isotòps estables. Per certaneis atòms, existisson d'isotòps quasi estables, es a dire que presentan una radioactivitat amb un periòde fòrça lònga.

Allotròpia

Allotròps

Article detalhat: Allotròp.

Un meteis element pòu formar plusors còrs simples que son solament diferenciats per l'agençament deis atòms dins lei moleculas ò leis estructuras cristallinas que lei definisson. Per exemple, lo carbòni existís sota forma grafit de sistèma cristallin exagonau, sota forma diamant d'estructura tetraedrica, sota forma grafèn que correspond a un fuelh unic de grafit ò sota forma fullerèn. Aquelei formas diferentas fòrman « d'allotròps » dau carbòni.

Leis allotròps se fòrman dins de condicions de temperatura e de pression definidas que son representadas per un diagrama de fasas. Ansin, lo carbòni cristalliza sota forma diamant dins de condicions de pression establa mai lo diamant es estable dins lei condicions normalas de temperatura e de pression. Pasmens, se lo carbòni cristalliza sota una pression normala, va formar de grafit.

Estat estandard

Entre totei lei varietats allotropicas d'un element susceptiblas d'existir dins lei condicions normalas de temperatura e de pression, l'estat estandard es aquela que son entalpia estandard de formacion es la pus febla (per convencion, es considerada coma nulla). Per exemple, lo grafit es l'estat estandard dau carbòni.

Radioactivitat

Article detalhat: Radioactivitat.

En 2017, 274 isotòps estables èran identificats. Totei leis autrei son radioactius, es a dire que son susceptibles de se transformar d'un biais espontanèu per donar d'autreis isotòps amb una emission de particulas ò d'energia. Leis elements ambé d'isotòps estables se situan entre en dessota de Z = 82 onte solament lo tecnèci e lo prometi presentan una radioactivitat.

En delà de Z = 82, i a de categorias diferentas d'elements. Certanei, coma tecnèci e lei premiereis elements de la seria deis actinids an au mens un isotòp amb un periòde radioactiu de mai de 4 milions d'annadas. Pòdon de còps èsser present dins la natura coma l'urani-238 ò lo bismut-209 car an de periòde de plusors miliards d'annadas. Un segond grop de radioisotòps, situats au mitan de la seria deis actinids, an au mens un isotòp amb un periòde radioactiu de mai de 800 ans. Aqueleis elements se tròban pas dins la natura mai pòdon èsser produchs e gardats en laboratòri. Per exemple, es lo cas de l'americi que tèn mai d'un isotòp amb un periòde radioactiu superior a un sègle. Enfin, lo darrier ensems se situa principalament après Z = 98 e gropa d'elements ambé d'isotòps pauc estables (quauquei jorns a quauquei segondas). Franc de quauqueis elements coma radon, son subretot d'elements descubèrts dins d'accelerators de particulas.

Lista deis elements quimics

Numèro atomic	nom	Simbòl quimic	Massa atomica	Massa volumica a 20 °C	Ponch de fusion	Ponch d'ebullicion	Data de descubèrta	Descobreire
1	Idrogèn	H	1.00794 g/mol	0.084 g/l	-259.1 °C	-252,9 °C	1766	Henry Cavendish
2	Èli	He	4.002602 g/mol	0.17 g/l	-272.2 °C	-268,9 °C	1895	William Ramsay e Per Theodor Cleve
3	Liti	Li	6.941 g/mol	0.53 g/cm³	180,5 °C	1317 °C	1817	Johan August Arfwedson
4	Berilli	Be	9.012182 g/mol	1,85 g/cm³	1278 °C	2970 °C	1797	Louis-Nicolas Vauquelin
5	Bòr	B	10.811 g/mol	2,46 g/cm³	2300 °C	2550 °C	1808	Humphry Davy e Louis Joseph Gay-Lussac
6	Carbòni	C	12.011 g/mol	3,51 g/cm³	3550 °C	4827 °C	Desconeguda	Desconegut
7	Azòt	N	14.00674 g/mol	1,17 g/l	-209,9 °C	-195,8 °C	1772	Daniel Rutherford
8	Oxigèn	O	15.9994 g/mol	1,33 g/l	-218,4 °C	-182,9 °C	1774	Carl Wilhelm Scheele
9	Fluor	F	18.9984032 g/mol	1,58 g/l	-219,6 °C	-188,1 °C	1886	Henri Moissan
10	Neon	Ne	20.1797 g/mol	0.84 g/l	-248.7 °C	-246.1 °C	1898	William Ramsay e Morris Travers
11	Sòdi	Na	22,989768 g/mol	0,97 g/cm³	97,8 °C	892 °C	1807	Humphry Davy
12	Magnèsi	Mg	24,305 g/mol	1,74 g/cm³	648,8 °C	1107 °C	1755	Joseph Black
13	Alumini	Al	26,981539 g/mol	2,70 g/cm³	660,5 °C	2467 °C	1825	Hans Christian Oersted
14	Silici	Si	28,0855 g/mol	2,33 g/cm³	1410 °C	2355 °C	1824	Jöns Jacob Berzelius
15	Fosfòr	P	30,973762 g/mol	1,82 g/cm³	44 (P4) °C	280 (P4) °C	1669	Hennig Brandt
16	Sofre	S	32,066 g/mol	2,06 g/cm³	113 °C	444,7 °C	Desconeguda	Desconegut
17	Clòr	Cl	35,4527 g/mol	2,95 g/l	-101 °C	-34,6 °C	1774	Carl Wilhelm Scheele
18	Argon	Ar	39,948 g/mol	1,66 g/l	-189,4 °C	-185,9 °C	1894	John William Strutt Rayleigh e William Ramsay
19	Potassi	K	39,0983 g/mol	0,86 g/cm³	63,7 °C	774 °C	1807	Humphry Davy
20	Calci	Ca	40,078 g/mol	1,54 g/cm³	839 °C	1487 °C	1808	Humphry Davy
21	Escandi	Sc	44,95591 g/mol	2,99 g/cm³	1539 °C	2832 °C	1879	Lars Fredrik Nilson
22	Titani	Ti	47,88 g/mol	4,51 g/cm³	1660 °C	3260 °C	1791	William Gregor
23	Vanadi	V	50,9415 g/mol	6,09 g/cm³	1890 °C	3380 °C	1801	Anfrés Manuel del Río
24	Cròme	Cr	51,9961 g/mol	7,14 g/cm³	1857 °C	2482 °C	1797	Nicolas Louis Vauquelin
25	Manganès	Mn	54,93805 g/mol	7,44 g/cm³	1244 °C	2097 °C	1774	Carl Wilhelm Scheele e Johan Gottlieb Gahn
26	Fèrre	Fe	55,847 g/mol	7,87 g/cm³	1535 °C	2750 °C	Desconeguda	Desconegut
27	Cobalt	Co	58,9332 g/mol	8,89 g/cm³	1495 °C	2870 °C	1735	Georg Brandt
28	Niquèl	Ni	58,69 g/mol	8,91 g/cm³	1453 °C	2732 °C	1751	Axel Fredrik Cronstedt
29	Coire	Cu	63,546 g/mol	8,92 g/cm³	1083,5 °C	2595 °C	Desconeguda	Desconegut
30	Zinc	Zn	65,39 g/mol	7,14 g/cm³	419,6 °C	907 °C	Desconeguda	Desconegut
31	Galli	Ga	69,723 g/mol	5,91 g/cm³	29,8 °C	2403 °C	1875	Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran
32	Germani	Ge	72,61 g/mol	5,32 g/cm³	937,4 °C	2830 °C	1886	Clemens Winkler
33	Arsenic	As	74,92159 g/mol	5,72 g/cm³	613 °C	sublimation	v. 1250	Albertus Magnus
34	Selèni	Se	78,96 g/mol	4,82 g/cm³	217 °C	685 °C	1817	Jöns Jacob Berzelius e Johan Gottlieb Gahn
35	Bròme	Br	79,904 g/mol	3,14 g/cm³	-7,3 °C	58,8 °C	1826	Carl Löwig e Antoine-Jérôme Balard
36	Cripton	Kr	83,8 g/mol	3,48 g/l	-156,6 °C	-152,3 °C	1898	William Ramsay e Morris Travers
37	Rubidi	Rb	85,4678 g/mol	1,53 g/cm³	39 °C	688 °C	1861	Robert Wilhelm Bunsen e Gustav Kirchhoff
38	Estronci	Sr	87,62 g/mol	2,63 g/cm³	769 °C	1384 °C	1787	William Cruickshank
39	Itri	Y	88,90585 g/mol	4,47 g/cm³	1523 °C	3337 °C	1794	Johan Gadolin
40	Zircòni	Zr	91,224 g/mol	6,51 g/cm³	1852 °C	4377 °C	1789	Martin Heinrich Klaproth
41	Niòbi	Nb	92,90638 g/mol	8,58 g/cm³	2468 °C	4927 °C	1801	Charles Hatchett
42	Molibdèn	Mo	95,94 g/mol	10,28 g/cm³	2617 °C	5560 °C	1778	Carl Wilhelm Scheele
43	Tecnèci	Tc	98,9063 g/mol	11,49 g/cm³	2172 °C	5030 °C	1937	Carlo Perrier e Emilio Segrè
44	Rutèni	Ru	101,07 g/mol	12,45 g/cm³	2310 °C	3900 °C	1844	Carl Ernst Klaus
45	Ròdi	Rh	102,9055 g/mol	12,41 g/cm³	1966 °C	3727 °C	1803	William Hyde Wollaston
46	Palladi	Pd	106,42 g/mol	12,02 g/cm³	1552 °C	3140 °C	1803	William Hyde Wollaston
47	Argent	Ag	107,8682 g/mol	10,49 g/cm³	961,9 °C	2212 °C	Desconeguda	Desconegut
48	Cadmi	Cd	112,411 g/mol	8,64 g/cm³	321 °C	765 °C	1809	Magnus Martin Pontin
49	Indi	In	114,82 g/mol	7,31 g/cm³	156,2 °C	2080 °C	1863	Ferdinand Reich e Hieronimus Theodor Richter
50	Estam	Sn	118,71 g/mol	7,29 g/cm³	232 °C	2270 °C	Desconeguda	Desconegut
51	Antimòni	Sb	121,75 g/mol	6,69 g/cm³	630,7 °C	1750 °C	Desconeguda	Desconegut
52	Telluri	Te	127,6 g/mol	6,25 g/cm³	449,6 °C	990 °C	1782	Joseph Müller von Reichenstein
53	Iòde	I	126,90447 g/mol	4,94 g/cm³	113,5 °C	184,4 °C	1811	Bernard Courtois
54	Xenon	Xe	131,29 g/mol	4,49 g/l	-111,9 °C	-107 °C	1898	William Ramsay e Morris Travers
55	Cèsi	Cs	132,90543 g/mol	1,90 g/cm³	28,4 °C	690 °C	1860	Robert Wilhelm Bunsen e Gustav Robert Kirchhoff
56	Bari	Ba	137,327 g/mol	3,65 g/cm³	725 °C	1640 °C	1808	Humphry Davy
57	Lantan	La	138,9055 g/mol	6,16 g/cm³	920 °C	3454 °C	1839	Carl Gustaf Mosander
58	Cèri	Ce	140,115 g/mol	6,77 g/cm³	798 °C	3257 °C	1803	Martin Heinrich Klaproth
59	Praseodimi	Pr	140,90765 g/mol	6,48 g/cm³	931 °C	3212 °C	1895	Carl Auer von Welsbach
60	Neodimi	Nd	144,24 g/mol	7,00 g/cm³	1010 °C	3127 °C	1895	Carl Auer von Welsbach
61	Prometi	Pm	146,9151 g/mol	7,22 g/cm³	1080 °C	2730 °C	1945	Jacob A. Marinsky, Lawrence E. Glendenin e Charles D. Coryell
62	Samari	Sm	150,36 g/mol	7,54 g/cm³	1072 °C	1778 °C	1853	Jean Charles Galissard de Marignac
63	Euròpi	Eu	151,965 g/mol	5,25 g/cm³	822 °C	1597 °C	1890	Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran
64	Gadolini	Gd	157,25 g/mol	7,89 g/cm³	1311 °C	3233 °C	1880	Jean Charles Galissard de Marignac
65	Terbi	Tb	158,92534 g/mol	8,25 g/cm³	1360 °C	3041 °C	1843	Carl Gustaf Mosander
66	Dispròsi	Dy	162,5 g/mol	8,56 g/cm³	1409 °C	2335 °C	1886	Paul Émile Lecoq de Boisbaudran
67	Òlmi	Ho	164,93032 g/mol	8,78 g/cm³	1470 °C	2720 °C	1879	Per Thodor Cleve
68	Èrbi	Er	167,26 g/mol	9,05 g/cm³	1522 °C	2510 °C	1842	Carl Gustav Mosander
69	Tuli	Tm	168,93421 g/mol	9,32 g/cm³	1545 °C	1727 °C	1879	Per Teodor Cleve
70	Itèrbi	Yb	173,04 g/mol	6,97 g/cm³	824 °C	1193 °C	1878	Jean Charles Galissard de Marignac
71	Luteci	Lu	174,967 g/mol	9,84 g/cm³	1656 °C	3315 °C	1907	Georges Urbain, Carl Auer von Welsbach e Charles James
72	Afni	Hf	178,49 g/mol	13,31 g/cm³	2150 °C	5400 °C	1923	Dirk Coster e George von Hevesy
73	Tantal	Ta	180,9479 g/mol	16,68 g/cm³	2996 °C	5425 °C	1801-1802	Charles Hatchett e Anders Gustaf Ekeberg
74	Tungstèn	W	183,85 g/mol	19,26 g/cm³	3407 °C	5927 °C	1783	Juan José e Fausto de Elhúyar
75	Rèni	Re	186,207 g/mol	21,03 g/cm³	3180 °C	5627 °C	1925	Walter Noddack, Ida Tacke e Otto Berg
76	Òsmi	Os	190,2 g/mol	22,61 g/cm³	3045 °C	5027 °C	1803	Smithson Tennant
77	Iridi	Ir	192,22 g/mol	22,65 g/cm³	2410 °C	4130 °C	1803	Smithson Tennant
78	Platin	Pt	195,08 g/mol	21,45 g/cm³	1772 °C	3827 °C	Desconeguda	Desconegut^[4]
79	Aur	Au	196,96654 g/mol	19,32 g/cm³	1064,4 °C	2940 °C	Desconeguda	Desconegut
80	Mercuri	Hg	200,59 g/mol	13,55 g/cm³	-38,9 °C	356,6 °C	Desconeguda	Desconegut
81	Talli	Tl	204,3833 g/mol	11,85 g/cm³	303,6 °C	1457 °C	1861	William Crookes
82	Plomb	Pb	207,2 g/mol	11,34 g/cm³	327,5 °C	1740 °C	Desconeguda	Desconegut
83	Bismut	Bi	208,98037 g/mol	9,80 g/cm³	271,4 °C	1560 °C	1540	Georgius Agricola
84	Polòni	Po	208,9824 g/mol	9,20 g/cm³	254 °C	962 °C	1898	Marie e Pierre Curie
85	Astat	At	209,9871 g/mol		302 °C	337 °C	1940	Dale R. Corson, Kenneth Ross MacKenzie e Emilio Gino Segrè
86	Radon	Rn	222,0176 g/mol	9,23 g/l	-71 °C	-61,8 °C	1900	Friedrich Ernst Dorn
87	Franci	Fr	223,0197 g/mol		27 °C	677 °C	1939	Marguerite Perey
88	Radi	Ra	226,0254 g/mol	5,50 g/cm³	700 °C	1140 °C	1898	Marie e Pierre Curie
89	Actini	Ac	227,0278 g/mol	10,07 g/cm³	1047 °C	3197 °C	1899	André-Louis Debierne
90	Tòri	Th	232,0381 g/mol	11,72 g/cm³	1750 °C	4787 °C	1829	Jöns Jacob Berzelius
91	Protactini	Pa	231,0359 g/mol	15,37 g/cm³	1554 °C	4030 °C	1917	Kasimir Fajans e Otto H. Göhring
92	Urani	U	238,0289 g/mol	18,97 g/cm³	1132,4 °C	3818 °C	1789	Martin Heinrich Klaproth
93	Neptuni	Np	237,0482 g/mol	20,48 g/cm³	640 °C	3902 °C	1940	Edwin McMillan e Philip Abelson
94	Plutòni	Pu	244,0642 g/mol	19,74 g/cm³	641 °C	3327 °C	1940	Glenn Theodore Seaborg, Edwin McMillan, Joseph William Kennedy e Arthur Wahl
95	Americi	Am	243,0614 g/mol	13,67 g/cm³	994 °C	2607 °C	1944	Glenn Theodore Seaborg, Leon Morgan, Ralph James e Albert Ghiorso
96	Curi	Cm	247,0703 g/mol	13,51 g/cm³	1340 °C		1944	Glenn Theodore Seaborg, Ralph James e Albert Ghiorso
97	Berkèli	Bk	247,0703 g/mol	13,25 g/cm³	986 °C		1949	Glenn Theodore Seaborg, Stanley Gerald Thompson, Kenneth Street Jr. e Albert Ghiorso
98	Califòrni	Cf	251,0796 g/mol	15,1 g/cm³	900 °C		1950	Glenn Theodore Seaborg, Stanley Gerald Thompson, Kenneth Street Jr. e Albert Ghiorso
99	Einsteini	Es	252,0829 g/mol		860 °C		1952	Albert Ghiorso
100	Fermi	Fm	257,0951 g/mol		1527 °C		1952	Albert Ghiorso
101	Mendelevi	Md	258,0986 g/mol				1955	Albert Ghiorso, Bernard Harvey, Gregory Choppin, Stanley Thompson e Glenn Theodore Seaborg
102	Nobeli	No	259,1009 g/mol		827 °C		1958	Albert Ghiorso, Glenn Theodore Seaborg, Torbjørn Sikkeland e John R. Walton
103	Laurenci	Lr	260,1053 g/mol		1627 °C		1961	Albert Ghiorso, Glenn Theodore Seaborg, Torbjørn Sikkeland e John R. Walton
104	Rutherfòrdi	Rf	261,1087 g/mol				1964-69	JINR
105	Dubni	Db	262,1138 g/mol				1967-70	JINR
106	Seabòrgi	Sg	263,1182 g/mol				1974	JINR e LBNL
107	Bòhri	Bh	262,1229 g/mol				1976	GSI
108	Assi	Hs	265 g/mol				1984	GSI
109	Meitneri	Mt	266 g/mol				1982	GSI
110	Darmstadti	Ds	269 g/mol				1994	GSI
111	Roentgèni	Rg	272 g/mol				1994	GSI
112	Copernici	Cn	277 g/mol				1996	GSI
113	Nihòni	Nh					2004	RIKEN
114	Fleròvi	Fl					1998	JINR
115	Moscòvi	Mc					2004	JINR-LLNL
116	Livermòri	Lv					2000	JINR
117	Tennessina	Ts					2010	JINR
118	Oganesson	Og					2002	JINR

Bibliografia

Liames intèrnes

Liames extèrnes

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Element quimic.

Banca de donadas de la Societat Francesa de Quimia (SFC)

Nòtas e referéncias

↑ En Grècia, la nocion d'element sembla d'aparéisser dins la filosofia d'Empèdocles (vèrs 490 - vèrs 430 avC) dins lo corrent dau sègle V avC. Segon eu, la matèria èra formada per quatre elements qu'èran Au sègle seguent, Aristòtel (384-322 avC) i apondiguèt un cinquen element que foguèt l'etèr.
↑ En revènge, segon una partida de la communautat scientifica, lei conoissenças tecnicas actualas permèton pas d'esperar la descubèrta de l'element 120 e dei seguents.
↑ L'origina latina dei noms de referéncias deis elements permet d'explicar certanei diferéncias entre lei noms actuaus e lei simbòls quimics utilizats. Per exemple, lo sòdi es notat Na car son nom latin es Natrium.
↑ Aqueu metal èra conegut en America Precolombiana. En Euròpa, foguèt mencionat per lo premier còp en 1557 per Jules César Scaliger

Portal de la Quimia

[1] En Grècia, la nocion d'element sembla d'aparéisser dins la filosofia d'Empèdocles (vèrs 490 - vèrs 430 avC) dins lo corrent dau sègle V avC. Segon eu, la matèria èra formada per quatre elements qu'èran Au sègle seguent, Aristòtel (384-322 avC) i apondiguèt un cinquen element que foguèt l'etèr.

[2] En revènge, segon una partida de la communautat scientifica, lei conoissenças tecnicas actualas permèton pas d'esperar la descubèrta de l'element 120 e dei seguents.

[3] L'origina latina dei noms de referéncias deis elements permet d'explicar certanei diferéncias entre lei noms actuaus e lei simbòls quimics utilizats. Per exemple, lo sòdi es notat Na car son nom latin es Natrium.

[4] Aqueu metal èra conegut en America Precolombiana. En Euròpa, foguèt mencionat per lo premier còp en 1557 per Jules César Scaliger

[1]

[2]

[3]

[4]