Hans Christian Oersted
Hans Christian Oersted (14 d'aost de 1777 - 9 de març de 1851) foguèt un fisician e quimista danés. Es faós per sa descubèrta de l'interaccion entre electricitat e magnetisme.
Fiu d'un apoticari, venguèt farmacian en 1797. Tres ans pus tard, venguèt tanben mètge. Pasmens, preferiguèt s'interessar a la quimia e, subretot, ai fenomèns electrochimics. En particular, trabalhèt ambé lo fisician e filosòf alemand Johann Wilhelm Ritter (1776-1810), autor de la descubèrta dau galvanisme. Vengut fòrça famós dins son país après sa participacion a la descubèrta de l'electromagnetisme en 1820, sa mòrt entraïnèt la proclamacion d'un dòu nacionau e aperaquí 200 000 personas venguèron assistir a sei funeralhas.
Son òbra scientifica es donc principalament concentrada sus l'estudi de l'electricitat. En particular, en 1820, menèt una experiéncia amb un film transportant d'electricitat e una bossòla. I observèt una deviacion deis agulhas de la bossòla entraïnada per lo corrent electric. Aquò foguèt una revolucion importanta per lei sciéncias dau periòde car permetèt d'establir un liame entre l'electricitat e lo magnetisme qu'èran encara dos domenis totalament separats. D'efèct, a partir d'aquela experiéncia, André-Marie Ampère (1775-1836) capitèt de desvolopar una teoria explicant lo fenomèn, çò que marquèt la fondacion de l'electromagnetisme, domeni fòrça important de la sciéncia modèrna. Oersted obtenguèt la medalha Copley de la Royal Society per aquelei trabalhs en 1820. Ne'n venguèt membre un an pus tard.
En fòra de sei trabalhs sus lo magnetisme e l'electricitat, descurbiguèt la piperina (1821), realizèt la premiera sintèsi de l'alumini en 1825 e fondèt l'Universitat Tecnica de Danemarc (1829).