Utilizaire:ScArf~ocwiki/portal bearn
Portau de Bearn
Bearn o Biarn qu'ei un país occitan situat au pè deus Pirenèus. Ligat successivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e deu Noste Enric, país sobiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) que ho la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion.Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès).
Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.
Bearn que forma, dab la Baisha Navarra, Labord e Sola (compausant lo País Basc francés) e un tròç de Gasconha deu Baish Ador, lo departament deus Pirenèus Atlantics (64), que n'ocupa los 3/5 deu territòri.
Lutz sus...
Sarrança qu'ei ua vila bearnesa de la Vath d'Aspa e lòc famós de romiatge vodat a la Verge. Qu'ei tanben lo lòc on e's'escad la narracion de l'Eptameron de Margarida de Navarra puishque los personatges que son embarrats a Sarrança per'mor de la creishuda de las aigas e que's hican, per passar los temps, a contà's las istoèras amassadas dens l'òbra .
Geografia e natura
Vath, regions istoricas e parçans
- Vath d'Aussau - Vath d'Aspa - Vath de Varetons - Bearn deus gaves - Vic Vilh - Montanerés - Sobestre - Vescomtat d'Auloron - Bacin de Lac
Pic
Vila
- Artés - Artics - Arudi - Auloron - Bètharram - Laruns - Lenveja - Lescar - Luc - Monenh - Morencs - Morlana - Morlans - Montanèr -Nai - Navarrencs - Ortès - Pau - Salias - Sarrança - Sauvatèrra - Tèsa
Arriu
Lac
Cultura e tradicions
Lengas
Escrivan
- Gaston Fèbus - Jacòb de Gassion - Arnaut de Saleta - Joan Enric de Fondevila - Ciprian Desporrins - Xavièr Navarròt - Alèxi Peiret - Vastin Lespin - Simin Palai - Sèrgi Javaloyès - Marilís Orionaa -Julien de Casabona - Jan Hustaish - Joan Gastellú-Sabalòt - Rogèr Lapassada - Albèrt Peirotet - Eric Gonzales
Musica
- Instrument : Tamborin de còrdas
- Marcèu Amont - Arnapi - Daniel Balavoine - Bertrand Cantat - Nathalie Cardone- Nadau - Pèir de Jeliòt - Estar - Balaguèra - Parpalhon - Los Pagalhós - Ardalh - Los Seuvetons - Lo Cèu de Pau - Èr Navèth - Los de Laruns - Marilís Orionaa - Joan Francés Tisnèr - Verd e Blu - Los de L'Ouzom
- Aqueras montanhas - Bèth cèu de Pau - Rossinholet qui canta - Quant vòs ganhar pastoreta charmanta - Dus pastors a l'ombreta - Lo primtemps qu'ei arribat
Actor comic
Television Tania Young
Cinèma
Monument
- Hortalessa deu Portalet - Castèth de Pau - Castèth de Bètlòc - Castèth de Montanèr - Castèth de Morlana - Castèth d'Aas - Catedrau d'Auloron - Catedrau de Lescar - Santuari de Bètharram - Glèisa de Monenh - Glèisa de Luc - Catedrau d'Auloron - Catedrau de Lescar - Pont d'Ortès - Pont de la legenda a Sauvatèrra - Obelisc de Desporrins - Ostau de Bernadòta
Gastronomia Garbura - Juranson (vin) - Aussau-Irati - Bearn (vin) - Arroset de Bearn - Hitge gras - Meravilhas de carnavau - Confit de guit
Construccion
Eveniment
Vestit
Jòcs
Torisme
Animaus
Monuments e musèus
Castèth de Pau - Musèu de las Bèras Arts de Pau - Pena deus Vutres - Trinòt d'Artosta - Zoo d'Asson
Termalisme
Espòrt d'ivern
Istòria
Lista deus vescomtes de Bearn- Centolh V lo Joen - Gaston IV lo Crotzat - Gaston Fèbus - Enric de Labrit - Margarida de Navarra - Joana de Labrit - Noste Enric
Noblessa bearnesa
- Arnauton d'Espanha - Espand deu Leon - Ivan de Fois - Jacòb de Gassion - Baron de Lahontan - Los tres mosquetaris : Isaac de Potau, Atòs d'Autaviela e Enric d'Aramits - Comte de Tres Vièlas - Pèir de Lostaunau, Rajah de Shikandra - Bernadòta -
Espòrt
Esportiu
- Basquetbòl : Freddy Hufnagel - Alan Larroquis
- Canoè-caiac : Tòni Estanguet - Patrici Estanguet
- Ciclisme : Gilabèrt Deuclòs-Lassala - Enric Abadia
- Fotbòl : Alfredo di Stéfano-Laulhèr - Edoard Cissé - Julian Escuder - Jan-Francés Lariòs - Jan-Miquèu Larquer - Julian Tausièda
- Rugbi : Felip Bernat-Salas - Nicolau Brusque - Laurenç Cabannas - Nano Capdoze - Francés Monclar - Robèrt Paparembòrda - Jan Piqué - Damian Tralha - Pèir Triep-Capdeviela
- Esquí alpenc : Ànnia Famòsa
- Tènis : Nicolau Escuder
- Nautisme : Titoan Lamazou
Club
- Rugbi :Seccion Paulina
- Basquetbòl : Vam bearnés
Competicion