Acós

Acós (Accous en francés) qu'ei ua comuna bearnesa dera Vath d'Aspa administrada peth departament deths Pirenèus Atlantics dera region de Navèra Aquitània ancianament d'Aquitània.

Acós
Accous

Geografia fisica

Coordenadas

42° 58′ 30″ N, 0° 35′ 55″ O

Superfícia

60,68 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

2 463 m
490 m
420 m

Geografia politica

França

Auloron

Canton d'Auloron-1 (caplòc deth Canton d'Acós abans 2015)

Intercom
246401624

CC deth Haut Bearn

Cònsol

Dany Barraud
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

458 ab.

Evolucion de la populacion

470 ab.

Densitat

7,42 ab./km²

Autras informacions

(en francés)

64490

Qu'ei traucada peth gave d'Aspa. Qu'ei ligada ath sovier deth escrivan bearnés deth sègle XVIII Ciprian Desporrins.

Geografia

Comunas a l'entorn.

Toponimia

Acós

Era prononciacion qu'ei [a'kus]. Eras fòrmas ancianas que son Aspa Luca (sègle III, Itinerari d'Antonin), Achoss, Achost, en 1154, Acos en 1247, Acquos en 1385, Cos en 1583, Acous en 1608, Acous (mapa de Cassini, ara fin deth sègle XVIIIau) ^[1].

Gerhard Rohlfs, citat per Grosclaude, qu'explica Acós per un nom de hemna Acca e Acco atestat en Espanha e en Lusitania (cf. Accate en Piemont), dab eth sufixe « aquitanic » -ossum ^[1].

Dauzat qu'explica Acós per un nom latin de hemna Acca e Acco dab eth sufixe « aquitanic » -ossum o per un nom latin d'òmi *Contius; eth nom qu'ei a arreligar dab Acons ^[2]. N.B. que i a un nom celtic Contios, atestat ^[3].

Miquèu Grosclaude non cred pas aqueras ipotèsis, mès non dona cap explicacion ^[1].

Joèrs

Era prononciacion qu'ei [ju'ɛrs]. Eras fòrmas ancianas que son Joertz, en 1345, Joers en 1385 e au sègle XVIIau, Jouers en 1712, Jouers (mapa de Cassini, ara fin deth sègla XVIIIau), Joers o Jouers (diccionari topografic de Pau Raimond ^[4].

Segon lo doctor Lemoine, citat per Grosclaude, eth nom que vien de Jovis ara, « autar de Jupitèr ^[4].

Segon Miquèu Grosclaude, l'ipotèsi deth doctor Lemoine ei pas realista; que's poderé pensar ath basco oihartz, varianta de oihan, « ahorèst » dab eth sufixe -etz; mès que caleré ua permutacion de o e de i ^[4] [vienut atau consonantic (iòd)].

Lhèrs

Lhèrs qu'ei un vilatge separat deu rèste de la comuna, dens ua vath penjada. Que disen la plana de Lhèrs ^[5].

Era prononciacion qu'ei [ʎɛrs]. Eras fòrmas ancianas que son Lhers en 1705, Lhers (mapa de Cassini, ara fin deth sègle XVIIIau) ^[5].

Dauzat et alii disen pas arren de Lhèrs dens eth diccionari deus noms de lòcs, mès dens lo diccionari deths noms d'aigas e de montanhas, que i a LERS (vath d'Aussau), explicat atau « benlhèu deth provençau èrm (desèrt) » ^[5]

Segon Miquèu Grosclaude, Lhèrs e LERS son aparentats : LERS qu'ei escriut Lhers dens eth diccionari topografic de Pau Raimond, eths sites de vaths penjadas son semblables. Mès l'origina en èrm qu'ei impossibla e eth nom que demòra escur ^[5].

Istòria

Paul Raymond que nòta era municipalitat comptava ua abadia laïca, vassau de la vescomtes de Bearn. En 1385, s'i comptava 74 fòcs. Acós qu'èra eth caplòc dera vath d'Aspa.

Comunas tanhentas

Bedós, Aidius, Leas e Atàs, Cèta e Eigun, Bòrça e Laruns.

Administracion

Lista deths cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2020	2026	Dany Barraud
2014	2020	Paule Bergés	shens	salariada deth sector medicau
2010	2014	Éric Bergez
març de 2001	2010	Jean-Pierre Casaux
junh de 1995	2001	Gaston Larrensou
març de 1983	1995	Louis Moulia
març de 1977	1983	Gaston Larrensou
	1977
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 450, totala: 466

1 053

1 509

1 573

1 651

1 606

1 627

1 586

1 530

1 531

1 591

1 508

1 440

1 429

1 369

1 302

1 274

1 102

1 072

1 033

1 024

1 050

1 025

849

888

803

649

612

499

443

440

372

396

434

432

431

431
447

2009

2010

431
447

426
443

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Economia

Acós qu'ei ua vila agricòla e pastorala on òm produseish hromatges deths Pirenèus. Ua usia Toyal qu'i ei establida e qu'i ei ua hont de revienguts dab eth pagament dera taxa professionau ; era soa mudança en Bearn mes mei capvath que ho era encausa d'ua grèva de hami deth deputat Joan Lassala ath cap de la quaua era enterpresa japonesa e s'engatgè a non pas partir.

Lòcs e monuments

Monument a Desporrins dab era tripla espada
Maison comuna
Glèisa

Personalitats ligadas dab era comuna

Véder tanben

Comunas deus Pirenèus Atlantics

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ ^1,0 ^1,1 et ^1,2 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 36
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 2
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 122-123 e 293
↑ ^4,0 ^4,1 et ^4,2 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 42
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 et ^5,3 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 44

Patrimòni Mondial de l'UNESCO

Etapa precedenta

Sarrança

Romavatge de Sant Jacme de Compostèla

Via Tolosana

Etapa seguenta

Lescun

Portau de Bearn

[migr-1] 1,0 ^1,1 et ^1,2 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 36

[2] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 2

[3] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 122-123 e 293

[mgro-4] 4,0 ^4,1 et ^4,2 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 42

[mgroscl-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 et ^5,3 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 44

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]