Acós

una comuna francesa
Vilatge d'Occitània

Acós (Accous en francés) qu'ei ua comuna bearnesa dera Vath d'Aspa administrada peth departament deths Pirenèus Atlantics dera region de Navèra Aquitània ancianament d'Aquitània.

Acós
Accous
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 42° 58′ 30″ N, 0° 35′ 55″ O
Superfícia 60,68 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
2 463 m
490 m
420 m
Geografia politica
País Bearn Armas de Bearn
Parçan Vath d'Aspa
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
64
Pirenèus Atlantics Armas deu Departament deus Pirenèus Atlantics
Arrondiment
642
Auloron
Canton
6401
Canton d'Auloron-1 (caplòc deth Canton d'Acós abans 2015)
Intercom
246401624
CC deth Haut Bearn
Cònsol Dany Barraud
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2019)
458 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

470 ab.
Densitat 7,42 ab./km²
Autras informacions
Gentilici (en francés)
Còde postal 64490
Còde INSEE 64006
Acós
Obelisc en omatge a Ciprian Desporrins

Qu'ei traucada peth gave d'Aspa. Qu'ei ligada ath sovier deth escrivan bearnés deth sègle XVIII Ciprian Desporrins.

Geografia

modificar
 
Comunas a l'entorn.

Toponimia

modificar

Era prononciacion qu'ei [a'kus]. Eras fòrmas ancianas que son Aspa Luca (sègle III, Itinerari d'Antonin), Achoss, Achost, en 1154, Acos en 1247, Acquos en 1385, Cos en 1583, Acous en 1608, Acous (mapa de Cassini, ara fin deth sègle XVIIIau) [1].

Gerhard Rohlfs, citat per Grosclaude, qu'explica Acós per un nom de hemna Acca e Acco atestat en Espanha e en Lusitania (cf. Accate en Piemont), dab eth sufixe « aquitanic » -ossum [1].

Dauzat qu'explica Acós per un nom latin de hemna Acca e Acco dab eth sufixe « aquitanic » -ossum o per un nom latin d'òmi *Contius; eth nom qu'ei a arreligar dab Acons [2]. N.B. que i a un nom celtic Contios, atestat [3].

Miquèu Grosclaude non cred pas aqueras ipotèsis, mès non dona cap explicacion [1].

Era prononciacion qu'ei [ju'ɛrs]. Eras fòrmas ancianas que son Joertz, en 1345, Joers en 1385 e au sègle XVIIau, Jouers en 1712, Jouers (mapa de Cassini, ara fin deth sègla XVIIIau), Joers o Jouers (diccionari topografic de Pau Raimond [4].

Segon lo doctor Lemoine, citat per Grosclaude, eth nom que vien de Jovis ara, « autar de Jupitèr [4].

Segon Miquèu Grosclaude, l'ipotèsi deth doctor Lemoine ei pas realista; que's poderé pensar ath basco oihartz, varianta de oihan, « ahorèst » dab eth sufixe -etz; mès que caleré ua permutacion de o e de i [4] [vienut atau consonantic (iòd)].

Lhèrs qu'ei un vilatge separat deu rèste de la comuna, dens ua vath penjada. Que disen la plana de Lhèrs [5].

Era prononciacion qu'ei [ʎɛrs]. Eras fòrmas ancianas que son Lhers en 1705, Lhers (mapa de Cassini, ara fin deth sègle XVIIIau) [5].

Dauzat et alii disen pas arren de Lhèrs dens eth diccionari deus noms de lòcs, mès dens lo diccionari deths noms d'aigas e de montanhas, que i a LERS (vath d'Aussau), explicat atau « benlhèu deth provençau èrm (desèrt) » [5]

Segon Miquèu Grosclaude, Lhèrs e LERS son aparentats : LERS qu'ei escriut Lhers dens eth diccionari topografic de Pau Raimond, eths sites de vaths penjadas son semblables. Mès l'origina en èrm qu'ei impossibla e eth nom que demòra escur [5].

Istòria

modificar

Paul Raymond que nòta era municipalitat comptava ua abadia laïca, vassau de la vescomtes de Bearn. En 1385, s'i comptava 74 fòcs. Acós qu'èra eth caplòc dera vath d'Aspa.

Comunas tanhentas

modificar

Bedós, Aidius, Leas e Atàs, Cèta e Eigun, Bòrça e Laruns.

Administracion

modificar
Lista deths cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2020 2026 Dany Barraud    
2014 2020 Paule Bergés shens salariada deth sector medicau
2010 2014 Éric Bergez    
març de 2001 2010 Jean-Pierre Casaux    
junh de 1995 2001 Gaston Larrensou    
març de 1983 1995 Louis Moulia    
març de 1977 1983 Gaston Larrensou    
  1977      
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 450, totala: 466
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
1 053 1 509 1 573 1 651 1 606 1 627 1 586 1 530 1 531

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
1 591 1 508 1 440 1 429 1 369 1 302 1 274 1 102 1 072

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
1 033 1 024 1 050 1 025 849 888 803 649 612

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
499
443
440
372
396
434
432
431
431
447
2009 2010
431
447
426
443
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


Economia

modificar

Acós qu'ei ua vila agricòla e pastorala on òm produseish hromatges deths Pirenèus. Ua usia Toyal qu'i ei establida e qu'i ei ua hont de revienguts dab eth pagament dera taxa professionau ; era soa mudança en Bearn mes mei capvath que ho era encausa d'ua grèva de hami deth deputat Joan Lassala ath cap de la quaua era enterpresa japonesa e s'engatgè a non pas partir.


Lòcs e monuments

modificar

Personalitats ligadas dab era comuna

modificar

Véder tanben

modificar

Ligams extèrnes

modificar
  1. 1,0 1,1 et 1,2 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 36
  2. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 2
  3. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 122-123 e 293
  4. 4,0 4,1 et 4,2 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 42
  5. 5,0 5,1 5,2 et 5,3 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 44
 
Patrimòni Mondial de l'UNESCO
Etapa precedenta

Sarrança
Romavatge de Sant Jacme de Compostèla

Via Tolosana
Etapa seguenta

Lescun