Artés (Bearn)

Vilatge d'Occitània

Artés (Arthez-de-Béarn en francés) qu'ei ua comuna bearnesa qui hè partida deu departament deus Pirenèus Atlantics e de la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Artés Arthez-de-Béarn
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La capèra de la comandaria de Caubin
Geografia fisica
Coordenadas	43° 27′ 56″ N, 0° 36′ 52″ O
Superfícia	27,92 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	231 m 211 m 92 m
Geografia politica
País	Bearn
Estat	França
Region 75	Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània
Departament 64	Pirenèus Atlantics
Arrondiment 643	Pau
Canton 6403	Artics e País de Seuvèstre (Artés (caplòc) abans 2015)
Intercom 246401673	CC de Lac-Ortès
Cònsol	Philippe Garcia (2014-2020)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2019)	1 835 ab. Evolucion de la populacion 1 877 ab.
Densitat	65,87 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	(en francés)
Còde postal	64370
Còde INSEE	64057

Geografia

Artés qu'ei situat au nòrd de Bearn près d'Ortès e tòcatocant dab Lac.

Comunas a l'entorn.

Comunas tanhentas

• Hagetaubin de capvath
• Mespleda, Arganhon e Mont a l'oèst
• Lac de capsús
• Castilhon
• Urdès
• Poms

Toponimia

La prononciacion qu'ei [ar'tes]. Las fòrmas ancianas que son Artes en 1220, Artesium, en latin, en 1305, Arthes en 1345, Arthees en 1385, Ercies, Erciel, Hereciel, Harciel ! (Froissart), Arthes (mapa de Cassini, a la fin deu sègle XVIIIau) .

Dauzat que pensa Artés ei un tèma escur, probablament aquitanic, dab lo sufixe prelatin es(um) .

Segon Miquèu Grosclaude, que i a dens lo nom lo radicau basco-aquitan, « preindoeuropèu d'origina mediterranèa » arte, « euse, Quercus ilex », mès qui cambiè de sens per designar ua vegetacion brostèra, sustot on i a pas d'euse ([arbo mediterranèu]. Lo sufixe qu'ei basco, dab shiulanta (-etz) e qu'a probablament un sens collectiu .

Istòria

Situada suu camin romieu de la Via Podiensis (enter Morlana e Seuvalada) que possedeish un espitau fondat en 1154 per l'Òrdi de Malta : la comanda de Caubin. Artés qu'èra ua plaça hòrta qui he partida deu hialat de hortalessas de Gaston Fèbus. Dens lo denombrament d'aqueth sobeiran, que contava 255 huecs vius ; com dens d'autas vila de Bearn, ua partida d'aquesta populacion qu'èra cagòts qui non podèvan pas utilizar sonque la hont loa : la hont deus cagòts. En 1569, durant las guèrras de religion, las òsts protestantas de Gabriel I de Mongomery qu'aucidón los set hrairs qui i demoravan. Venut a la Revolucion, l'espitau que ho restaurat en 1966 peus Amics de Caubin, ua associacion apitada entàd aqueth prètzhèit.

Artés que ho la tèrra de la Baronia d'Andons qui la darrèra barona e ho Corisanda d'Andonhs, l'aimadora deu Noste Enric.

En francés, que horniscon -de-Béarn au nom oficiau de la comuna en 1950.

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
març 2001	2020	Philippe Garcia	PS puish divèrs esquèrra	conselhèr generau (1998-2015)
junh 1995	2001	Dr Léon Costedoat	UDF radical	mètge, conselhèr generau (1979-1998, ancian cònsol de Mespleda
març 1989	1995	Claude Vignau
1959	?	Dr Pierre Maison
	1959
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 1839, totala: 1886
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
						1 731	-	-
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
-	-	-	-	1 409	-	-	-	-
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
-	-	1 217	-	-	-	-	968	881
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
1 218				Cercar	1 579	1 616	1 663	1 711 1 755
2009	2010
1 759 1 804	1 796 1 847
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

• En 2019 la populacion qu'èra de 1835 abitants.

Lòcs e monuments

• Comandaria de Caubin

• 
  La capèra de Caubin
• 
  La capèra, auta vista
• 
  L'interior de la capèra
• 
  Lo jacent deu baron d'Andonsh
• 
  La maison comuna, dab lo drapèu de las duas vacas

Véder tanben

• Comunas deus Pirenèus Atlantics

Patrimòni Mondial de l'UNESCO

Etapa precedenta Morlana Romavatge de Sant Jacme de Compostèla Via Podiensis Etapa seguenta Seuvalada

Heraudica

Escut d'Artés

Dusau escut d'Artés

Lo purmèr escut d'Artés que's blasona atau :deu camp d'aur cargat d'un leon rampant de sinoples lampassat de gules qui ei d'Andonhs, deu cap d'aur cargat de tres paus de gules qui son de Fois. Lo dusau que's blasona atau : deu camp d'aur cargat d'ua barra de sable.