Pau

Pau [ˈpaw] qu'ei la capitala de Bearn e que'n vadó a la seguida d'Ortès e de Morlans. Qu'ei tanben la prefectura deu departament francés deus Pirenèus Atlantics, departament qui amassa Bearn dab l'encontrada gascona deu Baish Ador e dab las províncias bascas de Sola, de la Baisha Navarra e de Labord.

Pau

La carrèra deu Molin.

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 18′ 06″ N, 0° 22′ 07″ O

Superfícia

31,51 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

245 m
210 m
165 m

Geografia politica

França

Nava Aquitània, ancianament d'Aquitània

Departament
64

Pirenèus Atlantics

(caplòc)

Arrondiment
643

Arrondiment de Pau (caplòc)

Canton
6499

Burèu centralizator de 4 cantons, caplòc de 6 abans 2015

Intercom
246401723

CA de Pau-Bearn-Pirenèus (2017 --->)

Cònsol

Francés Vairon
(2014-2020)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

75 627 ab.

Evolucion de la populacion

77 070 ab.

Densitat

2 461,92 ab./km²

Autras informacions

Gentilici

Palés, Palenc, Paulin (reconstruccion recenta) ^{[cal referéncia]}

Còde postal

64000

Còde INSEE

64445

Divèrs

unitat urbana (aglomeracion) 198 223

Lo gentilici qu'ei palés -esa, palenc -a o paulin -a (reconstruccion recenta) ^{[cal referéncia]} prononciat [paw'liŋ] (dab èna nasau velara).

Simbòls

Escut de Pau

Escut : que's tracta d'armas parlantas puish que representa los paus qui son supausats batejar la vila e un paon prononciat com «Pau» en bearnés. Lo Noste Enric qu'i ei mentavut dab la letra H (peu francés "Henry") e lo nombre IV (que s'apèra Enric IV de França o Enric III Navarra) ; lo son brèç, ua carapaça de tartuga, qu'ei hicat en cap de l'escut.

Pau ancian

Las autas armas mei ancianas que's blasonan atau :deu camp d'azur cargat tres paus d'argent, duas vacas d'aur afrontadas e d'un paon d'azur arrollant en cap e ua auta version mei anciana :d'argent cargat de tres paus de golas e d'un paon d'azur pausat suber eth deu mieitan.

Imne: Bèth cèu de Pau, qu'ei la mei famosa canta bearnesa après Aqueras Montanhas.

Geografia

Perimètre deu territòri

Comunas confrontantas de **Pau**
Lons	Montardon	Buròs, Morlans
Vilhèra		Idron
Juranson	Gelòs	Visanòs, Masèras e Leson per un qüadripunt

Toponimia

Las formas ancianas que son Castrum de Pado, en 1154 (Carta de Barcelona; [qu'ei ua latinizacion : en catalan lo resultat que seré *Pau]), Castellum de Pal, au sègle XII, Palum, en 1286, Pau, en 1385, Lo pont de Pau, en 1484, Sant Martii de Pau, en 1488. La prononciacion qu'ei [ˈpaw] ^[1].

Lo nom que vieneré d'un tipe preïndoeuropèu *pal-, deu sens de «montanha arrocosa ; la forma que seré palum, analòga au latin palus, « pau » ^[2] (Dauzat e Rostaing non precisan pas s'aquera analogia supausa ua influéncia deu mot latin). Per Miquèu Grosclaude, que's cau mauhidar deus blasons e la preséncia d'un paon ([paw] en bearnés) non a pas cap valor toponimica. D'autes, com lo quite Vastin Lespin, qu'an supausat que i averé ua palencada, donc paus, au torn deu castèth; mei lo mot que seré au plurau. Pau que vien meilèeu d'ua arrasic preïndoeuropèa *pal o *bal e lo sens que seré «ròc escarpat» , çò qui convien per l'endret on lo castèth e la vila anciana son situats ^[1].

Istòria

Barri vielh deu Hedàs

Pendent los purmèrs sègles, l'istòria paulina que's con·hon dab l'istòria deu son castèth, apitat peus vescomtes de Bearn entà contarotlar lo güà suu gave e qui los sons paus e bategèn la futura ciutat. Gaston Fèbus que ahortí aquesta hortalessa dens lo son projècte arquitecturau de gran endom qui acompanhè lo son saunei de bastir un Estat pirenenc. D'aqueth temps, totun, la vila qu'èra chic de causa e la capitala bearnesa b'èra Ortès.

Dab Enric II de Labrit, Pau que vadó capitala deu Reiaume de Navarra (lo navèth títol aquesit peus vescomtes de Bearn) e lo castèth que ho modernizat (dens l'estil reneishentista viengut d'Itàlia) entà arcuélher la navèra cort reiau (dab la regina Margalida de Navarra).

Qu'ei dens aqueth castèth que vadore lo Noste Enric, futur rei de França.

En 1620, dab l'integracion de Bearn dens lo reiaume de França, Pau non demorè pas sonque lo sèti deu Parlament de Navarra e que demorè estremat deus grans eveniments istorics.

Pau au començament deu sègle XXau

La Revolucion e las Guèrras Napoleonianas que desvelhèn la ciutat ; en 1790, Pau que vadó capitala deu departament navèth deus Baishs Pirenèus e l'Napoleon Bonaparte que s'interessè a la ciutat paulina en decidint lo purmèr de restaurar las rueinas deu castèth e en tot bastir la rota Pau-Saragossa e lo Haràs Nacionau de Gelòs. En mei d'aquò, lo passatge de l'armada anglesa de Wellington que marquè lo començament de l'establiment d'ua comunautat britanica en cèrcas deu microclima paulin (vantat peu mètge Alexandre Taylor) e deus sons païsatges vantats peus romantics. Aquesta comunautat hèra rica qu'adaptè la ciutat au son biais de víver modèrne e modernista en favorizant, dab l'ajuda de las autoritats locaus, la bastison deu Baloard deus Pirenèus, deu casinò e deu purmèr gòlf bastit suu continent europèu.

Au començament deu sègle XX, lo medish clima paulin qu'encoratgè los hrairs Wright a apitar a Pau la purmèra escòla d'aviacion deu món.

Patrimòni e curiositats

Lo funicular de Pau

Baloard deus Pirenèus
Barri deus Hedàs
Casèrna Bernadòta
Castèth de Pau
Ostau de Bernadòta
Parlament de Navarra
Plaça Gramont
Musèu de las Bèras Arts
Funicular

Administracion

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta
2014	2020	Francés Vairon	Modem
2008	2014	Martine Lignières-Cassou	PS
març de 2001	2008
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 77575, totala: 79260

8 756

8 465

9 293

11 444

11 285

12 607

13 841

16 170

16 196

18 671

21 881

24 563

27 300

28 908

29 971

30 624

33 111

33 012

34 268

35 044

37 149

35 665

37 711

38 962

40 451

46 158

48 320

59 937

74 005

83 498

83 790

82 157

78 732

83 903

84 978

84 036
85 804

2009

2010

82 763
84 453

81 166
82 776

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Espòrt

Lòcs e monuments

Personalitats ligadas dab la comuna

Nicolas de La Grotte

Véser tanben

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ ^1,0 et ^1,1 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 304
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 516, a Palasca

Portau de Bearn

[Michel_Grosclaude_1991,_p._304-1] 1,0 et ^1,1 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 304

[2] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 516, a Palasca

[1]

[2]