Revolucion Francesa

Revolucion Francesa
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Prise de la Bastille.jpg Pintura mostrant la presa de la Bastilha lo 14 de julhet de 1789.
Informacions generalas
Data	1789-1799
Luòc	França
Eissida	Fin dau Regim ancian, naissença de la Monarquia constitucionala puèi de la Primièra Republica.

La Revolucion Francesa es un periòde de l'Istòria de França situat entre 1789 e 1799 que vegèt la fin de la monarquia absoluda e la proclamacion de la Premiera Republica. Entraïnada per lei dificultats economicas e socialas dau Regim Ancian, acomencèt en 1789 quand lo rèi deguèt acceptar de reünir leis Estats Generaus per resòuvre la crisi financiera. Suscitant una desirança gròssa, aquela novèla venguèt una fònt de trebols tre lo començament deis Estats Generaus en mai de 1789 quand se vegèt que lei reformas esperadas per la populacion èran pas la prioritat dau rèi. Ansin, lei deputats dau Tèrç Estat, representant la màger part de la populacion e ajudats per aquelei dau clergat, intrèron en rebellion e se proclamèron Assemblada Nacionala. L'insurreccion de la populacion parisenca entre lo 12 e lo 14 de julhet (presa de la Bastilha) empachèt lo rèi de mandar de tropas còntra lei deputats marcant donc lo començament dau periòde de la monarquia parlamentària fins a 1792.

Pasmens, lo rèi Loís XVI demorèt opausat a la Revolucion e contunièt de luchar còntra sei progrès. En 1791, assaièt de fugir a l'estrangier puei en 1792, acceptèt que França declarèt la guèrra ais Austrians esperant una desfacha en causa de la desorganizacion de l'armada francesa. Lei premierei desfachas causèron son arrestacion lo 10 d'aost de 1792 e la proclamacion de la Republica en setembre après la victòria francesa de Valmy. Fins a 1795, la Republica foguèt dominada per la Convencion e la guèrra còntra la màger part deis estats europèus après l'execucion dau rèi per traïson en genier de 1793. Vengut fòrça autoritari per averar la guèrra e consolidar la Revolucion, lo govèrn de la Convencion capitèt de replegar leis enemics estrangiers (Premiera Coalicion) e interiors (guèrra de Vendèa) e se devesiguèt entre unei faccions que luchèron entre elei. En 1794, Robespierre capitèt d'eliminar seis adversaris mai foguèt tanben rebutat en julhet de la mema annada. En 1795, lo govèrn de la Convencion foguèt remplaçat per un regim diferent dich Directòri. Corromput e feble, aqueu govèrn foguèt capable de defendre lo país còntra l'insurreccion de Vendèa e la Premiera Coalicion finalament vencudas entre 1796 e 1797. En revènge, mau capitèt d'empachar una crisi economica grèva que causar sa casuda en 1799 après un còp d'estat dau generau Bonaparte après lo començament malaisat de la guèrra de la Segonda Coalicion.

Lo periòde de la Revolucion vegèt la realizacion d'una reorganizacion prefonda de França au nivèu territoriau, economic e sociau ambé l'abolicion de la societat de privilègis caracterizant lo Regim Ancian. Aquelei reformas, coma per exemple lei departaments, son a l'origina de l'organizacion modèrna de França.

Causas de la Revolucion Francesa

Article detalhat: Regim Ancian.

La crisi economica

La fin dau sègle XVIII foguèt caracterizada per una crisi economica grèva e persistenta dau reiaume de França de Loís XVI de França (1774-1792). Èra causada per l'estructura intèrna dau Regim Ancian e per lei despensas tròp per un estat que sei finanças èran regularament en deficit. Va pauc a pauc se transformar en crisi politica.

D'efèct, l'extension dau reiaume aviá entraïnat l'aparicion d'una juxtaposicion de províncias e de territòris tenent de lèis e de taus d'imposicion diferents. De mai, leis obligacions deis abitants èran tanben fòrça diferentas segon la classa sociala, lo mestier e lei privilègis individuaus o collectius. Per exemple, la noblesa èra pas regardada per lo pagament de l'impòst en cambi de sei servicis au profiech dau rèi per la defensa dau reiaume. L'origina d'aquelei privilègis èra la proteccion dei libertats còntra la poissança dau poder reiau. Pasmens, dins lei fachs, entraïnèron un blocatge de la societat e empachèron seis evolucions. Causèron egalament una dificultat fòrça importanta per l'activitat economica ambé la multiplicacion deis obstacles per la circulacion dei marchandisas (peatges entre províncias...) o dei personas (reglas estrictas per l'installacion de certanei comèrcis...).

D'autra part, lei finanças dau reiaume foguèron regularament en deficit entraïnant una aumentacion dei besonhs de l'estat e deis autoritats localas de la noblesa d'obtenir lo pagament de l'impòst. Ansin, la fin de la monarquia foguèt caracterizada per lo retorn de divèrsei privilègis ancians qu'èran plus demandats dempuei lòngtemps. Dins aquò, lei condicions climaticas marridas d'aqueu periòde causèron de recòltas feblas permetent pas de revenguts importants ai païsans. Aquò va causar una aumentacion de la pauretat dins certaneis endrechs e, subretot, l'aparicion d'inegalitats qu'èran la fònt d'un maucontentament quasi permanent còntra lo sistèma politic quand leis assais de refòrmas dei govèrn Turgot, Calonne e Necker foguèron rebutats per lei classas pus privilegiadas.

La reaccion de la noblesa

La noblesa foguèt la victima principala dei dificultats economicas dau reiaume en causa dei règlas d'aquela classa, de la diminucion de sei revenguts e de l'aumentacion dau nivèu de despensas demandadas per la vida de la Cort. Aquelei principis entraïnèron lo declin progressiu de l'aristocràcia que sa fònt de riquessa èra l'impòst e la produccion de sei tèrras. Òr, a partir de la mitat dau sègle XVIII, lei revenguts de l'agricultura demeniguèron regularament mentre que la noblesa aviá pas lo drech de participar au comèrci que vendriá la basa dau poder economic de la borgesiá.

Jornada dei Teules a Grenoble

Ansin, la noblesa va acomençar de defendre sei privilègis e assaiar de'n restaurar d'ancians per conservar son nivèu de vida. D'autra, va egalament s'opausar ai projèctes de reformas de l'impòst que divèrsei premiers ministres de Loís XVI assaièron d'estendre ai privilegiats. Aprofichant sei drechs per adreiçar de remarcas au rèi durant l'enregistrament deis edictes per lei Parlaments provínciaus, la noblesa va donc venir, ai s uelhs de l'opinion, lo defensor principau de la populacion en fàcia de l'absolutisme reiau meme se la motivacion premiera de l'aristocràcia èra la proteccion dei privilègis. Per exemple, lo 8 de junh de 1788, leis abitants de la vila de Grenoble s'opausèron per la fòrça a l'evacuacion de son Parlament que refusèt de votar d'impòst contraris ais exempcions e privilègis de la region. La revòuta durèt dins au 14 de julhet de 1788 e necessitèt lo mandadís de renfòrç militars importants.

L'ascension de la borgesiá e dei principis de la filosofia dei Lutz

Lo periòde de crisi de la monarquia francesa a la fin dau sègle XVIII foguèt egalament l'ocasion per la borgesiá, classa en plena ascension, de contestar l'òrdre establit. Lo modèl mes en avans foguèt inspirat de la monarquia constitucionala britanica e de la filosofia dei Lutz.

D'efèct, compausada per de marchands qu'an pres una importància novèla durant lo sègle, de païsans rics qu'an donat una educacion a seis enfants, de foncionaris, d'òmes de lèi, aquela classa èra generalament exclusa deis oficis necessitant de privilègis. De mai, la reaccion de la noblesa l'empachèt d'ara endavant d'intrar dins l'aristocràcia. En revenge, lor nivèu de vida e lor importància economica avián fòrtament aumentat. Ansin, van pauc a pauc revendicar de drechs supplementaris e luchar còntra lei privilègis ancians que s'opausavan a seis activitats.

Conaissant egalament lei principis dau Sègle dei Lutz, la borgesiá acomencèt de criticar lei basas dau Regim Ancian coma lo poder absolut dau rèi. En plaça, defendèt d'aspècts novèus coma lei drechs deis individús, la sobeiranetat de la Nacion o l'eleccion de representants. Ansin, tre la convocacion deis Estats Generaus per lo rèi, la borgesiá que foguèt lo representant principau dau Tèrç Estat, aguèt un programa de reformas fòrça important e tenent un sostèn poderós entre leis elèits economicas dau reiaume.

La fin de la monarquia absoluda (1789)

La convocacion deis Estats Generaus

En fàcia dei dificultats economicas dau reiaume e dau refús dei Parlaments provínciaus d'acceptar un reforma prefonda de l'impòst e de la societat de privilègis, Loís XVI deguèt decidir una convocacion deis Estats Generaus per lo premier còp dempuei lo rèine de Lóis XIII en 1614-1615. Aquela decision va entraïnar l'aparicion d'una esperança gròssa entre leis abitants dau reiaume. Pasmens, tre lo començament, leis objectius dau rèi e de la majoritat de la populacion èran fòrça diferents : Lóis XVI desirava d'obtenir la levada d'impòsts e l'aumentacion deis existents mentre que lo Tèrç Estat esperava de cambiaments importants dins l'estructura politica dau Regim Ancian. Per exemple, lei païsans desiravan una diminucion o l'abandon dei drechs dei senhors per melhorar lor nivèu de vida. D'autra part, un autre problema, non resolut a la fin de la campanha electorala, regardava lo vòte dins l'assemblada. D'efèct, lei deputats èran devesits entre tres òrdres segon lor classa sociala :

• lo clergat ambé 291 sètges.
• la noblesa ambé 270 sètges.
• lo Tèrç Estat ambé 584 sètges.

Doas possibilitats existián per lo vòte. Lo premier èra dich « per òrdre ». Èra a l'avantatge dei classas privilegiadas car lo vòte identic dau clergat e de la noblesa èra sufisent per adoptar una decision còntra lo Tèrç Estat. Lo segond èra dich « per deputat ». Èra a l'avantatge dau Tèrç Estat que podiá aprofichar sa majoritat e lo sostèn de quauquei deputats dau clergat e de la noblesa per s'opausar ai classas privilegiadas.

La campanha electorala e l'eleccion se debanèt en genier de 1789. Foguèt l'occasion de la redaccion de quasèrns de dolenças onte la populacion donèt sei desiranças de cambiament, especialament a prepaus deis abús de la noblesa. Pertocant lo Tèrç Estat, sei classas pus dinamicas obtenguèron la màger part dei sètges. Per exemple, aperaquí 200 elegits sus 584 èran avocats.

L'oposicion entre lei deputats dau Terç Estat e lo rèi

Representacion de la dubèrtura deis Estats Generaus de 1789 per lo rèi Lóis XVI.

La dubèrtura deis Estats Generaus aguèt luòc lo 5 de mai de 1789. Lei dissensions entre lo rèi e lo Tèrç Estat apareguèron rapidàment sus dos ponchs majors. D'en premier, lo rèi e son govèrn èran solament regardats per la situacion dei finanças dau reiaume e non per lei desiranças de reformas de la populacion. Puei, lo vòte èra previst per òrdre ambé de debats separats au contrari dei demandas dau Tèrç Estat que voliá un debat comun entre toei lei deputats e un vòte individuau. Lo mes de mai de 1789 veguèt aqueleis oposicions aumentar enterin que lei debats èran fòrça alentits per lei questions de procedura e la decepcion dau Tèrç Estat.

La proclamacion de l'Assemblada Nacionala

Durant lo mes de junh de 1789, l'oposicion entre lo rèi e lo Tèrç Estat aumentèt entraïnant la rompedura entre lei doas partidas. Refusant lo vòte e la separacion dei debats per òrdre, lo Tèrç Estat decidiguèt de se considerar coma la fònt de la sobeirenetat nacionala e de cridar lei deputats deis autreis òrdres de lei raganta

Lo Jurament dau Jòc de Pauma
per Jacques-Louis David

Ansin, lo 17 de junh de 1789, lei deputats dau Tèrç Estat mai quauquei deputats de la noblesa e dau clergat. Puei, lo 19 de junh, foguèt l'ensems dau clergat, sota l'influéncia de sei membres dau bas-clergat relativament favorables ai problèmas de la classa païsana, qu'acceptèt de jónher lo Tèrç Estat. Lo 20 de junh, lo rèi assaièt d'empachament aqueu movement en ordenant la sarradura de la sala prevista per la reünion dei dos òrdres. Reünits alora dins la sala dau Jòc de Pauma, prometeguèron de pas se separar avans la redaccion d'una constitucion per lo reiaume. Lo 27, lo rèi acceptèt lei demandas dau Tèrç Estat.

Pasmens, enterin que l'Assemblada èra autorizada e se proclamava Assemblada Nacionala Constituenta lo 9 de julhet, Lóis ordonèt lo mandadís de tropas a l'entorn de París. Lo 11 de julhet, cambièt son govèrn per la remandada de sei ministres liberaus. La populacion parisenca, crenhent que l'Assemblada foguèsse dispersada, acomencèt de se revòutar tre lo 12 onte d'afrontaments se debanèron vèrs lo Palais des Tuileries. Lo 13, la màger part dei peatges a l'entorn de la capitala foguèron destruchs. De resèrvas de manjar foguèron pilhadas. Enfin, lo 14 de julhet, la revòuta se generalizèt e la populacion acomencèt la recèrca d'armas e de municions, especialament ais Invalides e a la fortalessa de la Bastilha que foguèt presa après un combat mostrant la determinacion de l'insurreccion. A la fin de la jornada, lo rèi acceptèt d'ordenar la retirada de sei tropas.

La Gròssa Paur e l'abolicion dei privilègis

La presa de la Bastilha va entraïnar un movement d'insurreccion nacionala ja acomençat dins certanei regions coma Rennes. Dicha « Gròssa Paur », aquela tièra d'eveniments violents va causar l'afondrament de la monarquia absoluda francesa e de la societat de privilègis.

D'efèct, entre lo 15 de julhet e lo 6 d'aost de 1789, de movements armats reünits en causa de rumors d'atacas de bregands prenguèron lo contraròtle dei castèus per destruire lei documents atestant lei drechs dei senhors. De còp, aqueleis ocupacions necessitèron de combats e certanei senhors foguèron tuats o lei castèus cremats. Espaurida, l'Assemblada Nacionala decidiguèt l'abolicion dei privilègis dins la nuech dau 4 d'aost de 1789. Puei, lo 26 d'aost, adoptèt la Declaracion dei drechs de l'Òme e du Ciutadan. Fòrtament inspirat per la filosofia dei Lutz, aqueu tèxt proclamèt la limitacion dei drechs reiaus, la proteccion dei libertats individualas e lo caractèr sacrat de la proprietat privada.

La revirada de la monarquia constitucionala (1789 - 1792)

La reorganizacion dau país

Carta dei departaments francés en 1791.

Après lei reformas adoptadas per contentar e calmar lei revòutas durant lo mes d'aost de 1789, l'Assemblada contunièt son òbra per escriure una constitucion creant un sistèma de monarquia constitucionala. Una revòuta novèla de la populacion parisenca va assegurar aquela evolucion per lo retorn fòrçat dau rèi a París que venguèt tornarmai la capitala de França. Enterin, lo reiaume foguèt reorganizat.

Ansin, en octòbre de 1789, lei dificultats d'avitalhament de la capitala e lo refús dau rèi de promulgar lei lèis votadas en aost de 1789 van causar una insurreccion novèla de París. La populacion aneguèt a Versalhas per fòrçar lo rèi de leis acceptar. Après un afrontament tendut dins lo palais, lo rèi foguèt obligat de venir s'installar a París au Palais dei Teulariás. Gardèt lo poder executiu mai sa posicion foguèt fòrça afeblida.

De son caire, l'Assemblada Nacionala acomencèt de formar de commissions que prenguèron lo contraròtle de l'administracion dau reiaume aprofichant l'occasion per lo reorganizar. Lo territòri foguèt devesit en departaments per unificar la division territoriala anciana onte se superpausava divèrseis unitats que se recurbissián pas entre elei. Dins lo domeni comerciau, totei lei limitacions au comèrci interior foguèron suprimidas. Enfin, assaièt de resòuvre la question financiera per la requisition d'una partida dei bens dau clergat. En cambi, una Constitucion civila dau clergat transformèt sei membres en foncionaris pagats per l'Estat. Pasmens, l'oposicion dau papa va entraïnar l'oposicion d'un nombre important de curats còntra la reforma. Será la causa dei guèrras civilas dins l'Òest de França dins lei premiereis annadas de la Republica.

La fugida dau rèi e la revirada de la constitucion de 1791

La fugida de Varennes.

Lo principi de la monarquia constitucionala será proclamat en 1791 per l'adopcion de la constitucion escricha per l'Assemblada Nacionala. Pasmens, foguèt tanben lo periòde onte lo refús dau rèi d'acceptar lei succès de la Revolucion apareguèron pendent sa temptativa de quitar lo país per l'estrangier. La monarquia parlamentària francesa va donc mau capitar e desbocar sus una crisi novèla.

D'efèct, entre lo 20 e lo 21 de junh de 1791, Loís XVI amb sa familha assaièron de fugir fòra de França. Pasmens, lo plan, mau preparat, se debanèt pas correctament e lo rèi trobèt pas leis unitats militaras que devián l'escortar sus son trajècte. Au contrari, fòrça las, deguèt s'arrestar a Varennes onte foguèt arrestat per lei representants mandats per l'Assemblada. Aquela fugida marquèt la rompedura entre una partida de la populacion e lo rèi e tanben entre lei diferentei faccions dirigent la Revolucion. Ansin, la fugida foguèt generalament sentida coma una traïson dau rèi envèrs lo país e la Revolucion. L'idèa de la Republica acomencèt d'aparéisser. Pasmens, leis elements pus conservators de la borgesiá, desirós d'acabar la Revolucion, s'opausèron a l'arrestacion dau rèi. Ajudats per lei generaus comandant la garda parisenca (La Faieta, Bailly), capitèron de restaurar lo poder reiau en pretendent que lo rèi èra estat raubat per leis enemics de la Revolucion. Aquela aliança, entre revolucionaris moderats e Loís XVI permetèt de proclamar la constitucion dau reiaume en setembre. Lo poder legislatiu venguèt lo poder principau dau reiaume e sa fònt quasi unica èra l'Assemblada Nacionala. Lo rèi gardava lo poder executiu e, subretot, un drech de veto sus lei decisions de l'Assemblada. La composicion dau govèrn es egalament totjorn de son ressòrt.

Leis eleccions se debanèron lo 1^èr d'octòbre. Donèron una majoritat de deputats partisans de la monarquia constitucionala ambé 250 deputats per la drecha (Feuillants), 385 per lo Centre e solament 136 per l'esquèrra (club dei Jacobins). Pasmens, avans la fin de l'annada, la question religiosa va entraïnar la revirada d'aquela assemblada quand lo rèi decidiguèt d'utilizar son veto còntra lei reformas pertocant lo clergat. Puei, lo tractament deis autrei questions sensiblas (Emigrats, menaças dei país estrangiers...) va precipitar lei tensions dins lo país e lo regim e una crisi novèla que va causar la fin de la monarquia l'estiu seguent.

La marcha vèrs la guèrra

A partir de l'estiu de 1791, la question deis Emigrats, la crenhença dei país estrangiers a prepaus de l'evolucion de la Revolucion e la desirança de seis enemics d'utilizar leis armadas estrangieras per rebutar l'Assemblada van condurre au començament de la guèrra europèa revolucionària en 1792.

La question dei nòbles emigrats foguèt lo ponch principau de l'entraïnament de la guèrra. D'efèct, dempuei 1789, una partida de l'aristocràcia a quitat lo país per s'installar dins leis estats vesins, magerament a Trevèri en Alemanha. Acomencèron de reünir una armada suscitent un vòte de l'Assemblada demandant au govèrn de Treva de dispersar aquelei fòrças, annonciant la confiscacion dei bens deis Emigrats e de mesuras còntra lei curats opausats a la Constitucion dau Clergat. Lo rèi utilizèt son veto per s'opausar ai lèis còntra lei curats e leis Emigrats mai demandèt egalament la dispersion de lor armada. Aquò rendèt la guèrra possibla en cas de refús.

D'autra part, leis estats europèus acomencèron de s'inquietar dei progrès de la Revolucion. Lo 27 d'aost de 1791, Prússia e Àustria declarèron lor solidaritat ambé lo rèi francés e mai se ges de mesuras concrètas foguèron adoptadas. De mai, l'emperaire austrian èra inicialament gaire interessat per una guèrra còntra França. Leis Anglès i èran opausats. Ansin, la question de Treva foguèt reglada quand lo govèrn austrian declarèt son intencion de pas ripostar a una ataca francesa còntra Treva. D'autra part, se l'annexion d'Avinhon causèt quauqueis alarmas, la question venguèt pas lo pretèxt d'una guèrra.

Pasmens, en França, la màger part dei revolucionaris èran favorables a una guèrra que permetriá de renfòrçar la posicion de la Revolucion. Seis adversaris, especialament lo rèi Loís XVI, èran tanben partisans d'una guèrra còntra leis Austrians esperant que la desorganizacion dei tropas francesas, causada per la partença d'un nombre important d'oficiers nobles, entraïnariá una desfacha rapida e l'elimionacion de la Revolucion. Ansin, a partir de 1792, la majoritat de l'Assemblada venguèt pus aggressiva fins a la declaracion de guèrra dau 20 d'abriu.

La fin e la monarquia francesa

Representacion de l'assaut dau Palais dei Teulariás lo 10 d'aost de 1792.

Lo començament desastrós de la guèrra va causar l'afondrament rapid de la monarquia acusada de traïson après lei menaças deis estats estrangiers en guèrra còntra França.

Ansin, tre lo començament de la guèrra, l'Assemblada decidiguèt d'adoptar tres mesuras còntra lei curats refractaris, per dissòuvre la garda reiala e formar una garda nacionala per defendre la capitala. Lo veto dau rèi entraïnèt una jornada revolucionaria novèla e l'ocupacion dau Palais des Tuileries per la fòga lo 20 de junh. Pasmens, lo rèi mantenguèt son veto que foguèt contornejat per lo vòte d'una lèi declarant la « patria en perilh » lo 11 de julhet cridant lei volontaris de venir a París.

Aquela crisi foguèt agravada per la declaracion de Brunswick menaçant de faire un chaple dins París se la familha reiala èra victima de violéncias de la part dei revolucionaris. Aquò precipitèt la fin de la monarquiá e la preparacion d'una jornada revolucionària novèla. Entre lo 9 e lo 10, la comuna de París foguèt rebutada per una Comuna revolucionària. L'endeman, un tropa importanta capitèt de prendre lo Palais dei Teulariás maugrat la resisténcia acarnada de la garda reiala. Loís XVI deguèt se replegar a l'Assemblada que votèt sa suspension e son arrestacion.

Lo periòde de la Convencion (1792 - 1795)

L'eleccion de 1792

Composicion de la Convencion Nacionala en 1792.

Après l'adopcion de la Constitucion de 1791, d'eleccions legistivas se debanèron en setembre de 1792. Après la traïson dau rèi e son arrestacion, entraïnèron l'eleccion de deputats revolucionaris que se devesiguèron en tres grops principaus :

• la Montanha (200 deputats aperaquí) formava l'esquèrra.
• lei Girondins (160 deputats aperaquí) formavan la drecha.
• lo Palun (390 deputs aperaquí) formava lo rèsta. Son nom vèn deis opinions esitantas de sei membres situadas entre lei doas alas de l'Assemblada.

La Montanha e lei Girondins, inicialament eissit dau club dei Jacobins, desvolopèron rapidament de projèctes diferents per l'evolucion de la Revolucion intrant pauc a pauc en conflicte.

Lo Procès dau rèi

Representacion dau Procès de Lóis XVI per la Convencion.

Lo Procès dau rèi e lo vòte de son execucion foguèt una deis òbras majoras de la Convencion. Acomençat lo 11 de decembre de 1792 après l'abolicion oficiala de la monarquia lo 21 de setembre, aqueu procès venguèt rapidament un enjòc politic entre lei deputats de la Montanha e aquelei de la « Gironda ». Lei premiers avèron lo vòte sus la culpabilitat de Lóis XVI lo 15 de genier de 1793 e sa condamnacion a mòrt lo 17 en presentant l'execucion dau rèi coma un mejan per assegurar la fondacion de la Republica. Lo rèi foguèt tuat lo 21 de genier causant una impression prefonda dins la populacion francesa e entre lei sobeirans europèus. Tre lo mes de febrier, una coalicion europèa reuniguèt la màger part deis estats dau continent entraïnant una guèrra generalizada ai frontieras francesas.

L'eliminacion dei Girondins e lo començament de la guèrra civila

Acomençat durant lo procès de Loís XVI, lo conflicte entre Girondins e membres de la Montanha aumentèt. Lei dos grops avián una vision diferenta de la Republica e s'afrontèron sus lo contengut de donar a la Revolucion. Pasmens, lei Girondins, fòrça influents dempuei 1791 devián luchar còntra lei contradiccions de sa politica e sei dificultats e lo sostèn important de la populacion parisenca a la causa dei Montanhards. Ansin, avián votat la guèrra sensa prendre de mesuras adaptadas per la realizar, provocat la fin de la monarquia, assaiat de sauvar lo rèi e autorizat lo liberalisme economic causant un agravament de la crisi economica. Lei 31 de mai e 2 de junh de 1792, lei deputats girondins foguèron donc arrestats ambé l'ajuda de la màger part dei Parisencs e sei partits eliminat de la Convencion.

Aquela mesura va agravar la situacion de guèrra civila que reinava en fòra de la capitala. Dos camps se formèron per luchar còntra la Convencion dirigida per la Montanha. Lo premier foguèt l'ensems dei guerilhas de l'Òest qu'èran partisans dau rèi e còntra lei mesuras presas còntras lei curats opausats a la Constitucion dau Clergat. Aquela insurreccion acomencèt lo 3 de març de 1792 e venguèt rapidament un teatre d'afrontaments majors dei guèrras revolucionàrias. L'autre front apareguèt lo 2 de junh de 1792 e foguèt l'insurreccion dei partisans dei Girondins que tenián lo contraròtle de vilas importantas coma Lion o Marselha. Segon leis occasions, lei dos movements s'alièron còntra lei tropas convencionalas.

La guèrra còntra la Coalicion europèa

Representacion de la batalha de Valmy.

La declaracion de guèrra còntra leis Austrians durant l'estiu e la captura dau rèi entraïnèt lo començament d'un conflicte ambé lei poissanças europèas. Se generalizèt en 1793 après l'execucion dau rèi e la formacion de la Premiera Coalicion. D'ofensivas aguèron luòc sus toei lei frontieras obligent la Convencion d'organizar e d'armar una armada segon de principis novèus que van permetre la resisténcia puei la victòria deis armadas revolucionàrias.

D'efèct, se la premiera ofensiva aliada foguèt arrestada durant la batalha de Valmy, leis atacas de la prima de 1793 menacèron tornarmai lei frontieras francesas. La Convencion adoptèt donc una tièra de mesuras per renfòrçar la direccion dau país e sei fòrças armadas. Un Comitat de Salut Public foguèt creat e recebiguèt la màger part dei poders reiaus ambé lo sostèn de la Convencion. Un segond Comitat, dich de Seguritat Generala, foguèt tanben creat per arrestar e eliminar leis opausants de la Revolucion. Au nivèu militar, sota l'influéncia de Carnot, lo Comitat reorganizèt leis unitats, s'ocupèt de mobilizar e d'equipar un nombre important de soudats e assegurèt lo contraròtle politic deis armadas per lo mandadís de comissaris politics.

Aquò permetèt un redreiçament militar tre lo mes de setembre de 1793 ambé l'aplant de l'invasion per leis armadas coalizadas ai batalhas d'Hondschoote (6-8 de setembre) e Wattignies (16 d'octòbre). En decembre, lei batalhas de Geisberg (26) e de Landau (28) obliguèron la Coalicion d'adoptar una estrategia defensiva avans d'èsser replegada per leis ofensivas de la prima de 1794. En França, la Convencion prenguèt l'avantatge còntra lei Federalistas girondins e l'insurreccion de Vendèa : Marselha foguèt conquista lo 25 d'aost de 1793 e Lion lo 9 d'octòbre. Enfin, vèrs la fin de decembre, lei Vendeans foguèron esquichats a Savenay (22-23) e Tolon represa ais Anglés (19).

La lucha intèrna dei Montagnards

Retrach de Robespierre.

Au poder a partir de la mitat de 1793, lei Montanhards realizèron, en fòra deis aspèctes militars necessitats per la guèrra, una politica revolucionària avançada e autoritària. Pasmens, lei diferentei faccions de la Montanha van rapidament luchar entre elei causant l'eliminacion d'un nombre important de deputats e l'ascension au poder de Robespierre.

Ansin, lo govèrn realizèt una politica sociala novèla assaiant de resòuvre la crisi sociala, d'establir una egalitat de possibilitats pus vertadiera e de contuniar la politica de lucha còntra lo poder de la Glèisa. Au nivèu economic, lo govèrn adoptèt lo dirigisme economic per limitar l'inflacion e taxar certanei produchs utilizats per l'especulacion. La pena de mòrt foguèt utilizada còntra leis « acaparraires ». Pasmens, entraïnèt la proliferacion dau mercat negre e poguèt pas arrestar la depreciacion de la moneda. Au nivèu sociau, l'esclavatge foguèt abolit e de lèis novèlas favorizèron lo divòrci e lo partiment deis eiretatges. Enfin, au nivèu religiós, lo regim assaièt de desvolopar de cultes novèus coma aquelei de la Rason o de l'Èstre Suprèm.

Dins aquò, lo periòde foguèt tanben caracterizat per una lucha intèrna saunosa entre Montanhards. A la fin de l'annada, un conflicte grèu acomencèt entre leis elements pus extremistas dau movement e l'ala pus moderada. Sota l'impulsion de Robespierre, leis extremistas foguèron arrestats e executats au començament dau mes de març de 1794. Puei, en abriu, foguèt lo torn de l'ala drecha de la Montanha d'èsser eliminada. A la prima de 1794, lo poder de la Revolucion passèt donc sota lo contraròtle dau Comitat de Salut Public e de Robespierre.

La reaccion de Thermidor

La victòria de Robespierre còntra seis adversaris politics li permetèt d'establir un govèrn fòrça autoritari per luchar còntra leis enemics interiors, que la definicion foguèt modificada per regardar mai d'individús, e accentuar l'esfòrç militar ai frontieras. Ansin, en junh de 1794, leis armadas francesas averèron de succès decisius. Pasmens, Robespierre aviá d'ara endavant d'enemics nombrós. Ansin, una aliança dau Palun e de certanei membres dau Comitat de Salut Public permetèt son arrestacion lo 27 de julhet. Dins aquò, una còntra-ataca de sei partisans capitèt de lo liberar fins a la fin de la jornada quand la Convencion obtenguèt lo sostèn de tropas militaras. Lo 28, Robespierre e seis amics èran eliminats e una constitucion novèla foguèt rapidàment escricha. Lo poder novèu foguèt dirigit per un Conseu executiu de cinc personas elegits per lo poder legislatiu. Aqueu darrier èra devesit entre doas chambras. L'ensems demorèt generalament feble, especialament per leis afaires economics interiors que venguèron fòrça marridas.

Lo periòde dau Directòri (1795 - 1799)

L'evolucion deis operacions militaras

Retrach dau generau Bonaparte durant la batalha dau pònt d'Arcole.

Leis annadas 1794 e 1797 veguèron la victòria deis armadas revolucionàrias sus lei tropas europèas de la Premiera Coalicion marcant lo succès e la consolidacion de la Revolucion en França. De mai, leis insurreccions interioras foguèron tanben vencudas. En revenge, leis operacions de 1798-1799 còntra la Segonda Coalicion acomencèron fòrça mau e lei Francés deguèron se replegar en direccion de lor país aumentat la crisi politica dau govèrn revolucionari.

D'efèct, a la prima de 1794, lei tropas francesas ataquèron lei Coalizats que foguèron batuts e deguèron se replegar. Lo 26 de junh, la batalha de Fleurus causèt l'evacuacion de Belgica per la Coalicion. Sus la frontiera espanhòula, lei tropas dau generau Dugommier intrèron en Catalonha onte lei fòrças espanhòulas foguèron pauc a pauc vencudas. La campanha d'Itàlia, començada en 1795, foguèt lo ponch centrau d'aquela guèrra e entraïnèt la victòria francesa après lei succès de Bonaparte que sei tropas agantèron la frontiera austriana en 1796-1797. Lo 18 d'octòbre de 1797, lo retirament d'Àustria marquèt la desfacha finala de la Premiera Coalicion. Enterin, sus lo front interior, l'insurreccion de Vendèa foguèt esquichada en 1796 après la revirada de l'expedicion reiala de Quiberon (23 de junh - 21 de julhet de 1795).

Dins aquò, la guèrra còntra Anglatèrra contunièt e tre 1798, una Coalicion novèla se creèt. Leis armadas francesas foguèron atacadas sus unei ponchs. Vencuts maugrat de dissensions entre Coalizats, deguèron se replegar pauc a pauc lei frontieras francesas foguèron tornarmai menaçadas. Enterin, l'expedicion francesa en Egipte, maugrat sei succès terrèstres, foguèt isolada après la batalha navala d'Abokir e menaçada per de contraofensivas britanicas. Aquelei desfachas causèron donc una crisi politica deis institucions de la Republica eissidas de la casuda de la Convencion.

La crisi economica

En fòra de dificultats militaras de 1798-1799, la crisi economica foguèt la causa principala de la casuda dau Directòri en 1799. D'efèct, l'inflacion a entraïnat la depreciacion fòrta de la moneda e leis impòsts son pus pagats per la populacion maugrat lo mandadís de soudats. Una partida dau deute foguèt abandonada per lo govèrn e d'impòsts novèus foguèron creats per assaiar de resòuvre la crisi. Lei requisicions realizadas dins lei territòris ocupats venguèron tanben un metòde fòrça utilizat per reglar lei problemas financiers de la Republica.

Lo còp d'estat de Bonaparte e la fin de la Revolucion

Representacion dau còp d'estat de Bonarparte.

A partir de 1797, lei crisis militaras e economicas entraïnèron divèrsei còps d'estat dau Directòri còntra leis Assembladas. Per exemple, en setembre de 1797, tres directors, ambé lo sostèn de l'armada, arrestèron unei deputats après la victòria reialista ais eleccions legislativas. Aquò foguèt completat per l'invalidacion de l'eleccion de 106 deputats en mai de 1798 e la demission dei directors opausats a aquela evolucion en 1799. Pasmens, aqueu renfòrçament foguèt pas sufisent e leis Assembladas obtenguèron lor revènge pendent l'estiu de 1799. En partiular, lo director Sièyes èra un adversari determinat dau regim. Tre sa nominacion, decidiguèt d'organizar un còp d'estat per rebutar lo regim ambé l'ajuda dau generau Joubert. Après la mòrt d'aqueu darrier a la batalha de Novi, prepausèt lo ròtle au generau Bonaparte, fòrça popular gràcias a sei victòrias en Itàlia. Ansin, lo 9 de novembre de 1799, Bonaparte prenguèt lo contraròtle deis Assembladas rebutant lo govèrn. Foguèt la fin de la Revolucion que va laissar la plaça au Consulat puei au Premier Empèri marcats per la personnalitat de Bonaparte.

Bibliografia

Precedit per	Revolucion Francesa	Seguit per
Regim Ancian	Periòde de l'istòria de França 1789-1799	Consulat