Reiaume de Navarra
Lo Reiaume de Navarra (var. Reialme de Navarra) tanben dit Reiaume de Pampalona qu'ei ua entitat politica situada suus dus costats deus Pirenèus qui existí a partir deu sègle IX. La soa capitau istorica que ho Pampalona puish Pau.
1, 3 e 4: los país bascos de capsús
2: extension maximau de Navarra au Ponent
3, 4: extension anciana de Gasconha
4: Los Passatges, que s'i parlava enqüèra gascon en 1928
Au cors de l'istòria que s'estenó a l'oèst dinc a aucupar ua part de Castelha e una part de Cantàbria, au lhevant dinc a aucupar ua part d'Aragon, e capsús dinc a Rioja.
A maugrat qu'ua importanta partida deu son pòble e hosse de lenga e de cultura basca, qu'utilizè l'occitan dens la soa canceleria.
Lo Reiaume de Navarra que s'uní au sègle XV dab la principautat de Fois-Bearn alavetz tanhenta deu poder politic francés rivau deu reiaume deus Reis Catolics d'Espanha. Qu'ei per aquesta rason que Ferrand II d'Aragon e l'invadí en tot ocupar definitivament la Hauta Navarra en deishant au rei de Navarra (Enric II de Labrit) pas sonque la Baisha Navarra.
Lo son arrèr hilh, Noste Enric, que vadó tanben rei de França e lo son hilh Loís XIII qu'estaquè lo reiaume de Navarra (la Baisha Navarra) a França mentre qui la Hauta Navarra e demorava ua possession deu Reiaume d'Espanha.
Uei lo dia Navarra qu'ei administrada per la Comunautat Forau de Navarra (en Espanha) e lo departament deus Pirenèus Atlantics (en França).
