Equus caballus

Caval

Caval grís (Equus caballus)
de raça Mangalarga marchador

Classificacion

Règne	Animalia
Embrancament	Chordata
Sosembr.	Vertebrata
Classa	Mammalia
Sosclassa	Theria
Infraclassa	Eutheria
Òrdre	Perissodactyla
Familha	Equidae
Genre	Equus
Espècia	Equus caballus

Lo cavau (var. chaval, chavau, caval, cavath) ò chival (var. chivau), de nom scientific Equus caballus ò Equus ferus caballus, es un grand mamifèr ongulat erbivòr. Correire rapide e poderós, foguèt domesticat vèrs lei millenaris V ò IV av. JC e aguèt un ròtle important dins lo desvolopament dei civilizacions d'Euròpa e d'Asia. D'efèct, foguèt un deis animaus domestics fins a l'epòca de la mecanizacion e sa fòrça contunia d'èsser fòrça utilizada dins lei país en desvolopament.

Lei femèlas an lo nom d'èga ò de cavala, lei pichons son lei polins.

Taxonomia

La classificacion taxonomica dau cavau es totjorn l'objècte de debats. D'efèct, se son apartenéncia a la familha deis Equidae e au genre Equus es clara, lo rèsta de son classament es discutit. Istoricament, es considerat coma una espècia que porta lo nom scientific d’Equus caballus. Pasmens, d'estudis recents an entraïnat l'emergéncia d'una teoria novèla que dona au cavau l'apelacion d’Equus ferus caballus e lo classa coma sosespècia d'una espècia, dicha Equus ferus, que gropa lei diferents cavaus recensats dins lo mond (cavau domestic, cavau de Przewalski e tarpan).

Ecologia e reparticion

Lo cavau es una espècia adaptada ai plans erbós que se difusèt dins lo mond entier (franc dei regions polaras) ambé l'expansion de son utilizacion per l'èsser uman. En 2007, la populacion mondiala èra estimada a 58,7 milions d'individüs. La màger part es domesticada e lei cavaus fèrs forman rarament de populacions importantas en fòra deis espacis demograficament vueges d'Oceania e d'America. Certanei, especialament en Austràlia onte son l'objècte de programas de caça, son considerats coma invasius.

Descripcion

Aspèct exterior

Partidas exterioras d'un cavau.

Mamifèr de la familha deis Equidae, lo cavau es un ongulat que mesura de 50 cm a 2 m d'autor e que pesa de quauquei desenaus de quilogramas a mai d'una tona. Generalament, un cavau adult que son autor au galet es inferiora a 1,42-1,50 m (non ferrat) es dich pòni ò cavalet. Pasmens, mai d'una excepcion existís coma lo Camarga (1,35-1,50 m au galet) qu'es considerat coma un cavau en despiech de sa talha pichona.

Se destria l'avantman, region situada a l'avans dau cavalier en sèla, la rèireman, a l'arrier dau cavalier, e la partida centrala. La morfologia generala varia segon leis aptituds de l'animau (traccion, bast, corsa... etc.). Lo pelatge cuerb tot lo còrs e pòu aver de colors ò de motius variats. Lei crins (peus de la criniera e de la coa) pòdon aver una color particulara ò, au contrari, èsser de la meteissa coloracion que lo mantèu. Lei diferentei partidas dau còrs dau cavau son designadas per una terminologia especifica qu'emprunta dei tèrmes ais anatomias umana (boca, camba, nas... etc.) e animala (galet... etc.).

Esquelèta e musculatura

Lo cavau a 205 òsses e 469 muscles. Seis òsses son classats en tres categorias gropant leis òsses lòngs (umerús, peronè... etc.), corts (vertèbras... etc.) e plans (òsses dau bacin... etc.). L'esquelèta e la musculatura illustran una bòna adaptacion a la corsa e au desplaçament rapide. Tres adaptacions principalas son a l'origina d'aquela evolucion. Premier, cada pata a un det unic protegit per una bata que permet de redurre la superficia en contact ambé lo sòu, çò qu'accelera lo movement. Puei, leis òsses de l'extremitat de la pata (lo canon) son alongats per permetre de cambadas lòngas. Enfin, de muscles e de tendons poderós permèton lo mantèn deis òsses.

Lo còr pesa de 3 a 5 kg dins un cavau de 500 kg. Situat dins la partida anteriora dau pitre, sa frequéncia cardiaca au repaus es de 28 a 40 baticòrs per minuta. Permet de sostenir leis acceleracions de l'animau gràcias a d'aumentacions importantas dau nombre de baticòrs per minuta (fins a 220). 20 litres de sang permèton de l'alimentar.

La dentadura dau cavau es ben adaptada a un regime erbivòr. A dotze incisivas amb una forma biselada que son destinadas a copar l'èrba. Puei, lei caissaus son autas e an de crèstas que permèton de la trissar. Enfin, lei dents de l'uelh son absentas dins lei femèlas e pichonas dins lei mascles.

Sens e percepcion

Lei sens e la percepcion dau cavau semblan relativament variats segon lei raças. Lo camp de vision es limitat vèrs l'enbàs mai lateralament fòrça estendut. Pasmens, son acuitat es mau coneguda e presenta probablament de diferéncias importantas entre lei raças. En particular, 75% dei cavaus de tira son miòpes. L'odorat e l'ausida son generalament ben desvolopats. Leis aurelhas son mobilas e permèton de captar precisament lei sons a l’entorn. Son capablas de percebre lei frequéncias de 6 Hz a 33 500 Hz. Lo tocar es subretot desvolopat sus la tèsta e sus l'esquina. Enfin, lo gost pòu destriar lei sabors sucradas, saladas, amaras e acidas.

Sistèma digestiu

Lei cavaus son d'erbivòrs non romiants que manja generalament d'èrba, de pastura e de fen. Pòu tanben de còps manjar de cerealas (civada, gròs blat... etc.) ò d'aliments especiaus (granulats... etc.). A un sistèma digestiu dotat d'un estomac unic e d'un intestin fòrça lòng. Aqueu sistèma es capable de digerir lei fibras vegetalas gràcias a una fermentacion assegurada per de microorganismes. Aqueu procès a principalament luòc dins lo caecum, premiera partida dau budèu gròs, onte de bactèris pòdon descompausar la cellulòsa.

Lo sistèma digestiu es relativament delicat car es pas capable de regurgitar son manjar. De mai, l'equilibri bacterian de la flòra intestinala es fragil. En particular, pòu èsser trebolat per de cambiaments rapides d'alimentacion ò per la preséncia de mosiduras ò de toxinas. Lo desreglament de l'intestin dau cavau pòu entraïnar de malautiás digestivas coma de colicas que son una causa importanta de la mortalitat cavalina. Lo cavau preferís donc manjar de pichonei quantitats de norridura d'un biais regular mai aquò es pas totjorn compatible ambé lo ritme d'una jornada de trabalh umana.

Raças

En rason de l'utilizacion anciana dau cavau dins de sectors d'activitat variats, plusors centenaus de raças cavalinas existisson. Presentan d'adaptacions a son environament (resisténcia ai temperaturas frejas ò caudas, equilibri estable... etc.) e d'aptituds particularas (velocitat, fòrça... etc.). Son gropadas au sen de tres categorias principalas que son lei cavaus de tira destinats a la traccion, lei cavaus de sèla destinats a èsser montats e lei pònis. De registres d'inscripcion deis animaus de raça existisson e definisson d'estandards e de critèris de conformitat.

Mòde de vida e reproduccion

Comportament sociau e comunicacion

Fotografia d'un tropèu de cavaus fèrs en America dau Nòrd.

Lo cavau es un animau gregari que forma de tropèus d'un desenau d'individüs que passan la màger part dau temps a manjar (15 a 16 h per jorn). Un tropèu tipic es compausat d'un garanhon protector, de tres a quatre cavalas e de sei polins. Aquelei darriers demoran ambé lo tropèu fins a un temps de dos ò tres ans. Aquò entraïna la formacion de tropèus de cavaus joves que gropan generalament entre 2 e 15 animaus. Puei, lei garanhons forman lo sieu tropèu. I a de còps de combats entre mascles per la dominacion d'un tropèu.

Au sen d'un tropèu, una ierarquia existís sovent de tipe piramidau (l'individü A domina l'individü B, que domina l'individü C... etc.). Pus rarament, una ierarquia triangulara pòu se formar (l'individü A domina l'individü B, que domina l'individü C, que domina l'individü A). De manòbras d'intimidacion mantènon aquela ierarquia. Pasmens, en fòra dei liames ierarquics, de relacions privilegiadas se forman entre certanei cavaus d'un grop (fretaments, gratatges e teletas mutualas). Aqueu comportament s'observa tanben per lei cavaus domestics que desvolopan d'afinitats ambé certanei companhons de prat ò d'estable.

La comunicacion entre lei cavaus es principalament assegurada amb un lengatge corporau (gestuala generala, movements deis aurelhas, actituds de la tèsta... etc.). Per exemple, d'aurelhas cochadas en arrier indican la colèra mentre que d'aurelhas en avans significan l'atencion. L'endilhar, lo crit dau cavau, es utilizat per exprimir d'emocions fòrtas ò quand lei cavaus pòdon pas se veire (principalament per sonar un individü). Lo cavau a egalament un organe sensible ai feromònas que li permet de detectar leis autrei mascles, lei femèlas en calor ò de memorizar d'odors.

Sòm

Lo sòm ocupa una pichona partida de la jornada d'un cavau (entre 3 e 5 h) coma per la màger part deis erbivòrs. Au contrari d'un crèire frequent, lo cavau dormís pas de drech franc de fasas de sòm leugier. Durant lei periòdes de sòm prefond e de sòm paradoxau, es obligat de se cochar.

Reproduccion

Fotografia d'un polin.

La maduretat sexuala se situa entre 12 e 18 mes per lei mascles e vèrs 24 mes per lei femèlas. Lei calors se debanan entre febrier e l'autona. La durada mejana de la gestacion es d'onze mes (330 jorns) e la jacina a generalament luòc a la prima. Lei naissenças son unicas franc d'excepcions fòrça raras. Un cavau es considerat coma adult a partir de quatre ans mai sa creissença dura fins a uech ans.

En captivitat, la reproduccion es sovent dirigida per de norriguiers qu'utilizan de tecnicas de seleccion e d'inseminacion artificiala per obtenir la descendéncia desirada. De mai, pòdon tanben entraïnar de calors precòças gràcias a de modificacions de l'intensitat de l'esclairatge deis estables.

Lei mascles domestics son sovent esterilizats, generalament vèrs lo temps de dos ans, per redurre son agressivitat e favorizar la vida de grop. Lo contraròtle dei garanhons en preséncia de cavalas en calor es tanben relativament malaisat. Dichs crestats ò ongrats, lei cavaus esterilizats son mens musclats que lei garanhons mai an generalament mai de prestança.

D'ibridacions ambé d'autreis espècias dau genre Equus son possiblas. Lo produch d'un cavau e d'una sauma es dich bardòt, aqueu d'una cavala e d'un ase es dich muòu e aqueu d'una cavala e d'un zèbre es dich « zebrula ». Aqueleis ibrids son esterils franc de quauquei cas rarissimes. Lo muòu aguèt un ròtle economic e militar important e foguèt fòrça utilizat per lo transpòrt dei marchandisas ò deis equipaments militars (lei tropas aupencas italianas l'utilizèron fins a 1993).

Santat

La durada de vida mejana d'un cavau se situa entre 25 e 30 ans. Pasmens, coma leis autreis organismes vivents, un cavau pòu èsser tocat per divèrsei malautiás ò parasitas. Lei condicions de vida en captivitat son de còps un factor d'agravament.

Entre lei malautiás importantas, se pòu citar lo tetanòs, la gripa equina, la ràbia, la vòrma, l'anemia infecciosa deis equides, de problemas respiratòris e de problemas cardiacs. En fòra d'aqueleis afeccions, una malautiá problematica es la pododermatiti aseptica difusa que se caracteriza per de dolors dei pès. Es sovent entraïnada per un trabalh tròp important e per una alimentacion marrida. La mioglobinuria (ò « còp de sang ») es una autra malautiá liada a la captivitat car es sovent causada per una mesa au trabalh dins de condicions marridas. Lei trèbols dau sistèma digestiu, especialament lei colicas, son de fònts de problemas en causa de la fragilitat deis intestins e necessitan sovent un contraròtle estricte de l'alimentacion per lei prevenir. Enfin, la vida dins leis estables essent regularament en oposicion ambé lei besonhs de libertat de l'animau, de trèbols psicologics dichs « vicis d'estables ».

Lei parasitas dau cavau son nombrós, especialament aquelei dau sistèma digestiu que son ingerits ambé la norridura. La ronha e lei micòsis son tanben de problemas frequents. Lei langastas pòdon transmetre la piroplasmòsi e lei parasites dau genre Borrelia pòdon causar la malautiá de Lyme. Enfin, lei cavaus crenhon particularament lei tavans.

Istòria

Originas

L'evolucion de la familha deis Equidae, probablament apareguda i a 54 milions d'annadas, es mau coneguda e sembla complèxa. Lo genre Equus (que gropa lei cavaus, lei zèbres e leis ases) seriá aparegut i a cinc milions d'annadas. Lo rèire dau cavau domestic apareguèt probablament sus lo continent american avans de se difusar en Asia e en Euròpa. I a 30 000 ans, acomencèt d'èsser l'objècte de representacions rupèstras en Occitània e en Espanha (Las Caus, Chauvet, Altamira... etc.). En revènge, dispareguèt d'America durant l'extincion de l'Olocèn (vèrs 15 000-10 000 av. JC).

D'estudis genetics an mostrat l'existéncia probabla de plusors menas diferentas de cavaus fèrs que devián retraire au tarpan e au cavau de Przewalski. Aqueleis espècias èran probablament forestieras. La transicion entre un mòde de vida adaptat ai seuvas e un mòde de vida adaptat ai pradariás e a l'estèpa es desconegut.

Domesticacion

La data de la domesticacion dau cavau es pas coneguda precisament. Es generalament situada entre 4 500 e 3 500 av. JC. Aguèt luòc dins l'estèpa d'Asia Centrala. Foguèt probablament l'òbra de la cultura de Botaï que s'estendiguèt dins lo nòrd dau Cazacstan actuau dins lo corrent dau millenari IV av. JC. D'efèct, lei cavaments an descubèrt d'òsses de cavaus fòrça similars ais esquelètas dei cavaus modèrnes, de traças de lach de cavala dins de terralhas e de dents de cavaus ambé de traças de gauvidura causadas per de mòrs. L'usatge dau cavau foguèt tanben precòç dins la region de la Mar Negra ont apareguèt benlèu d'un biais independent.

Antiquitat

Mosaïca romana representant una corsa de carris.

Pèça d'electrum de Zeugitània amb una representacion de cavau.

A partir de l'estèpa eurasiatica, l'utilizacion dau cavau se difusèt dins lei regions vesinas coma l'Orient Mejan e lo continent europèu. En Euròpa e en Asia, foguèt adoptat per lei Grècs, lei Romans, lei Bizantins e lei Pèrses per lo combat, lei comunicacions, lei trabalhs agricòlas, lo transpòrt e lei lesers (corsa de carris, pòlo). D'autrei pòbles l'utilizèron per una partida d'aquelei pretzfachs coma leis Egipcians que l'adoptèron per lei trabalhs civius e per tirar de carris de combat. En Magrèb, lei Numides inventèron de tacticas de secutament militar basadas sus la cavalariá que fondèron sa reputacion de combatents.

En Asia, lei Chinés l'utilizèron subretot per tirar sei carris. Pasmens, inventèron plusors otís permetent de melhorar son usatge agricòla coma lo colar d'espatla. Puei, adoptèt tanben lo jòc de pòlo e l'estriu que foguèt concebut siá per lei Chinés siá per lei pòbles nomadas de l'estèpa. Lei pòbles nomadas foguèron probablament a l'origina dei principaleis innovacions militaras pertocant la cavalariá. En particular, imaginèron lo concèpte d'arquiers de cavalariá que foguèt a l'origina de sei succès còntra lei pòbles sedentaris fins a l'invencion deis armas de fuòc.

Edat Mejana

Representacion d'arquiers de cavalariá (probablament mongòls).

Durant l'Edat Mejana, de tipes especifics d'animaus foguèron desvolopats en foncion de seis usatges. Ansin, en Euròpa, apareguèron lei premierei raças de destrièrs (cavau poderós destinats a la guèrra), de corsièrs (cavaus rapides egalament destinats au combat), de palafrés (cavau de prestigi e de parada) e de cavaus de bast. En parallèl, leis Europèus adoptèron l'estriu e melhorèron lei sèlas, lei colars d'espatla e lei fèrres. En 732, la Glèisa assaièt sensa succès d'enebir la consumacion de carn de cavau.

En Orient Mejan, leis Arabis desvolopèron de raças rapidas e ben adaptadas au combat. Leis Europèus e lei Bizantins adoptèron rapidament lei cavaus arabis per melhorar lei cavaus pesants generalament utilizats per lei Crosats. Enfin, en Asia, lei cavaus leugiers e rustics contunièron de dominar lei prats batalhiers e aguèron un ròtle primordiau dins lei victòrias dei nomadas, especialament aquelei dei Mongòls.

Renaissença e Temps Modèrnes

L'invencion de la pouvera negra e lo desvolopament deis armas de fuòc entraïnèron lo declin de la cavalariá pesanta en Euròpa. La manobrabilitat venguèt alora un aspèct preponderant de la seleccion dei cavaus militars. Per aquò, lei premiereis academias d'equitacion foguèron dubèrtas a partir dau sègle XVI. De remontas foguèron tanben construchas per melhorar la seleccion e lo melhorament dei raças. Durant aqueu periòde, leis Europèus foguèron tanben a l'origina de la reïntroduccion dau cavau en America ambé leis individüs introduchs per lei conquistadors. Aquò foguèt a l'origina de populacions de cavaus fèrs dau continent. Leis Amerindians adoptèron rapidament l'usatge dei cavaus que prenguèron una plaça importanta au sen de sa societat.

Periòde contemporanèu

Concors esportiu modèrne d'equitacion.

Fins au començament dau sègle XX, lei cavaus contunièron de tenir un ròtle important au sen dei diferentei societats umanas. En particular, aguèron un ròtle important dins lei guèrras napoleonencas. Aquelei conflictes favorizèron la difusion dei pursangs arabis en Euròpa e foguèron a l'origina d'importants programas de crosaments destinats a melhorar lei raças militaras. En parallèl, d'autrei programas foguèron creats per melhorar leis autrei tipes de cavaus coma lei cavaus de tira.

La Revolucion industriala e la mecanizacion progressiva dei transpòrts e de l'agricultura entraïnèron lo declin deis usatges militars e economics dau cavau. Per exemple, la cavalariá militara passèt pauc a pauc dei cavaus de guèrra ai blindats e l'agricultura dei cavaus de tira ai tractors. Ansin, leis usatges tradicionaus dau cavau a quasiment disparegut dins lei país desvolopats e son venguts mens importants dins lei país en cors de desvolopament. En revènge, aqueu periòde veguèt lo desvolopament de l'equitacion de leser qu'es venguda la premiera fònt d'utilizacion de cavaus dins lo mond occidentau.

Cultura

Arts

Cavau fèr representat per Eugène Delacroix (1798-1863).

Lo cavau es fòrça representat dins leis arts en causa de son ròtle primordiau au sen dei societats umanas. Pasmens, foguèt lòngtemps unicament considerat coma lo companhon deis eròis. Ansin, dins l'escultura, es un subjècte qu'apareis dempuei l'Antiquitat dins leis estatuas equestras que son una representacion agiografica d'un cap d'Estat ò d'un cap militar. La pintura, sovent utilizada a temps passat per glorificar lei proesas militaras, representa sovent de cavaus. Lo ròtle dau cavau foguèt identica en literatura ò en poesia ont es lo companhon fidèu deis eròis coma Rocinante dins lo roman Don Quichòte.

Aquò cambièt a partir dau sègle XVIII que veguèt lo cavau agantar l'estatut de personatge principau. Ansin, de pintors coma Théodore Géricault (1791-1824) ò George Stubbs (1724-1806) l'adoptèron coma fònt d'inspiracion e realizèron de tablèus unicament centrats sus lo cavau. Au sègle XIX, Anna Sewell (1820-1878) escriguèt lo premier roman animalier onte la naraccion èra assegurada per un cavau. Enfin, au sègle seguent, lo cinèma donèt tanben de ròtles importants a de cavaus coma dins lo film Crin-Blanc que conta leis aventuras d'un cavau de Camarga. Una autra evolucion regarda lei cavaus utilizats coma personatge segondari. Totjorn companhon fidèu de l'eròi dau racònte, veguèron son ròtle venir pus important e foguèron dotats de personalitats vertadieras coma Jolly Jumper dins la benda dessenhada Lucky Luke.

Crèires

Gravadura de Gustave Doré representant un Cavalier de l'Apocalipsi.

Lo cavau es fòrça present dins lei mites, lei legendas e lei religions. Ansin, dins lei religions paganas europèas, plusors cavaus tènon lo ròtle de creaturas divinas ò magicas. En Grècia, existiá per exemple de cavaus ailats (Pegàs) e un pòble mieg òme mieg cavau que portava lo nom de centaures. Dins lei regions cèltas, Epona èra una divessa importanta associada au cavau e a l'aristocracia militara.

La difusion dau crestianisme demeniguèt lo ròtle religiós dau cavau. Pasmens, mai d'un mite de la Bíblia garda de referéncias liadas au cavau. En particular, es lo cas dei Quatre Cavaliers de l'Apocalipsi. Divèrsei sants, coma Sant Jòrgi, son tanben representats a cavau. L'islam contunièt de reservar de ròtles de remarca ai cavaus coma, per exemple, dins l'episòdi dau viatge nuechenc de Maomet a Jerusalèm.

En Asia, lo cavau blanc venguèt un deis avatars de Vishnu. Foguèt pereu liat a Indra, divinitat de la guèrra. En China, regularament victima deis invasions dei cavaliers nomadas de l'estèpa, lo cavau èra un simbòl relativament negatiu que representava lei pòbles de l'estèpa e lei « Barbares ».

Cavaus famós

Mosaïca figurant Alexandre lo Grand e son cavau Bucèfal.

Mai d'un cavau es vengut famós dins lo corrent de l'Istòria siá gràcias a la notorietat de son proprietari siá gràcias a sei succès dins lei corsas equestras. Lo nom dei monturas d'Alexandre lo Grand (Bucèfal), dau Cid (Babieca) ò de Napoleon I^èr (Lo Visir) son ansin coneguts. Certanei foguèron l'objècte de romans coma Serko, un pòni rus que participèt a l'exploracion de Siberia. Durant la Segonda Guèrra Mondiala, Iris XVI, cavau dau futur manescau Leclerc foguèt fusilhat per « acte de resisténcia » per aver tuat un oficier alemand.

Pasmens, ambé lo desvolopament important de l'equitacion esportiva, lei cavaus vènon d'ara endavant subretot famós per sei victòrias. Per exemple, foguèt lo cas dau cavau de saut d'obstacles Jappeloup de Luze que foguèt convidat en 1988 au jornau televisat. Plusors films ò documentaris li foguèron tanben consacrats. Lo mond de l'espectacle a tanben d'estars equestras coma lo cavau portugués Templado que venguèt famós gràcias a son bòn biais.

Economia e utilizacions

Economia

Dempuei sa domesticacion, lo cavau a una gròssa importància dins leis activitats umanas e, en despiech dau desvolopament de la mecanizacion, contunia de tenir un ròtle economic major compres dins lei país desvolopats. En 2006, aparaquí 100 milions de cavaus, d'ases e de mulets èran utilizats dins lo mond per lei trabalhs agricòlas e lo transpòrt. De mai, en 2005, dins leis Estats Units d'America, leis activitats liadas dirèctament au cavau representavan 39 miliards de dolars (0,3% dau PIB annuau). En França, en 2012, lo sector representava 72 000 emplechs dirècts e 12,3 miliards d'èuros (0,6% dau PIB).

D'efèct, lo cavau es a l'origina de plusors sectors economics liats au trabalh produch per lei cavaus, a l'equitacion de leser, ai suenhs veterinaris ò au norrigatge. De mai, divèrsei domenis novèus faguèron son aparicion a la fin dau sègle XX ò au començament dau sègle XXI coma l'aromaterapia equina. Enfin, la produccion de norridura per cavaus ò la consumacion de sa carn es a l'origina d'un important sector agroalimentari.

Utilizacions

Trabalh e transpòrt

L'utilizacion dau cavau per lo transpòrt e per la traccion agricòla es fòrça anciana e data de l'Antiquitat Auta. Maugrat l'aparicion de veïculs mecanizats, es totjorn fòrça utilizat dins aquelei ròtles dins lei país en cors de desvolopament onte lo còst dei maquinas empacha sa cròmpa. Dins lei país desvolopats, l'utilizacion dau cavau dins aquelei sectors conoís una pichona renaissença per de rasons toristicas (visita de vilas ancianas... etc.) ò environamentalas. Per exemple, la viticultura acomença tornarmai d'utilizar la traccion cavalina per lo lauratge. La silvicultura utiliza tanben regularament de cavaus per transportar lei troncs d'aubre dins lei seuvas car lei veïculs pòdon pas totjorn i intrar.

Utilizacions militaras

Transpòrt d'un canon britanic per de cavaus sus lo Frònt de l'Oèst en 1918.

Ambé lo transpòrt e lei trabalhs agricòlas, la guèrra foguèt l'autre domeni important de l'utilizacion dau cavau de l'Antiquitat a la Segonda Guèrra Mondiala. La cavalariá èra alora generalament utilizada per la reconóissença, per lo transpòrt, per secutar lei fòrças advèrsas e per rompre sa formacion. Lei nomadas eurasiatics dispausavan d'unitats d'arquiers de cavalariá que permetián d'assegurar d'atacas a distància e de quitar rapidament un prat batalhier gràcias a sa mobilitat. Se desvolopèt tanben l'infantariá montada qu'utilizava de cavaus per se desplaçar rapidament entre lei batalhas. En 1939, lei Polonés utilizèron aqueu modèl per formar de bregadas autonòmas, equipadas de canons anticarris e de pèças d'artilhariá, que causèron de dificultats importantas ais Alemands. D'autra part, totei leis armadas de la Segonda Guèrra Mondiala (franc de l'armada estatsunidenca) utilizèron lo cavau coma mejan de transpòrt fins a 1945 (2,75 milions per la Wehmarcht, 3,5 milions per son omològa sovietica).

Uei, la generalizacion dei veïculs militars, compres au sen deis unitats de cavalariá, a limitat l'usatge militar dei cavaus mai a pas entraïnat sa disparicion totala. D'efèct, a respèct dei veïculs, lo cavau necessita una logistica relativament leugiera e es capable de se desplaçar dins un nombre pus important d'environaments. Ansin, de cavaus, ò de mulets, son totjorn utilizats dins lei regions montanhosas principalament per lo transpòrt d'equipament (Àustria, Soïssa). Pasmens, pòu tanben servir au sen d'unitats frontalieras per de missions de susvelhança (Sodan) ò dirèctament sus lo prat batalhier per atacar rapidament una posicion enemiga (Afganistan en 2001). D'unitas montadas son tanben mantengudas per mai d'una fòrça armada per de rasons de prestigi ò per de missions de mantèn de l'òrdre public.

Produccion alimentària

La carn de cavau es una carn roja qu'es regularament consumada dins mai d'un país, principalament en America dau Sud, en China en Asia Centrala e en Euròpa. En revènge, es considerada coma tabó dins leis Illas Britanicas e ais Estats Units d'America. En 2005, la produccion mondiala agantava 720 000 tonas. La carn de cavau es caracterizat per un taus important de proteïnas (20 g per 100 g de carn) e d'acids gras insaturats, un taus feble de lipids (3 a 4%) e de concentracions relativament autas de vitaminas B3, B6 e B12. A generalament un gost leugierament sucrat en causa de la preséncia de glucides.

Lo lach de cavala es fòrça consumat dins lei país de l'èx-URSS, en Asia Centrala e dins lei país germanics. Ocupa una plaça importanta dins la gastronomia e la cultura mongòla. A una composicion relativament similara au lach uman.

Espòrt e leser

Leis espòrts equestres apareguèron tre l'Antiquitat dins mai d'un país. En Euròpa, se pòu en particular citar lei corsas de carris de la Grècia antica. Adoptadas per l'Empèri Roman, se mantenguèron a Constantinòple fins au pilhatge de la vila per lei Crosats en 1204.

Uei, una gròssa varietat d'espòrts equestres existís e tres disciplinas fan partida dau programa dei Jòcs Olimpics (concors de saut d'obstacles, dreiçatge e concors complèt d'equitacion). Certanei corsas son l'enjòc d'escomessas que son un leser e un sector economic important. Lo cavau es tanben utilizat per d'activitats de leser coma l'escorreguda equestra. Enfin, d'espectacles equestres existisson.

Liames intèrnes

• Cavalariá.
• Equitacion.
• Lista dei raças de cavaus.

• Espècias pròchas :
  • Ase.
  • Cavau de Przewalski.
  • Tarpan.
  • Zèbre.

Liames extèrnes

• Vocabulari del caval occitan - catalan