Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/agost de 2009

Julhet de 2009

Setembre de 2009

Aquesta pagina e sas sospaginas mesadièras son consacradas a l’organizacion e a la mantenença del quadre Lutz sus... de la pagina d’acuèlh.

Aquesta es emplena per l'apèl de {{Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}}} (çò que significa que son contengut es lo del Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/jorn, ont jorn es lo jorn e lo mes del jorn corrent (ora UTC)). La frequéncia de renovelament dels quadres es quotidiana.

• Los articles presentats dins los diferents quadres son unicament los promouguts als labèls « Articles de qualitat » e « Bon article ».
• Evitatz de metre mai de 500 caractèrs/100 mots dins los quadres per fin de manténer l'equilibri de las colomnas sus la pagina d'acuèlh ont aquestes quadres son transcluses.

Calendièr per Julhet de 2009

Articles « Lutz sus... » ja pareguts sus l’acuèlh del mes d’agost de 2009 :

1èr d’agost de 2009 veire/modificar Lissandre a la batalha d'Issos. Lissandre III lo Grand (Μέγας Αλέξανδρος ή Αλέξανδρος Γ' ο Μακεδών, en grèc modèrne, Александар III Велики, en macedonian modèrne - egalament apelat Alexandre lo Grand), nascut a la fin de julhet de -356 e mòrt lo 10 de junh de -323, foguèt rei de Macedònia (-336/-323), conquistador de l'Empèri Persan e un dels caps militars mai importants del mond antic. Es benlèu una de las figuras mai atractivas de l'Istòria.	2 d’agost de 2009 veire/modificar Albèrt e Ferrolh, los dos menaires de la revòlta, a la manifestacion de Carcassona La Revòlta dels Vinhairons (o Revòlta de 1907) foguèt lo movement social mai important que Lengadòc e la Catalonha Nòrd coneguèron. Nasquèt aquel movement pr'amor que lo vin se vendiá fòrça mal dempuèi 1904. Lo govèrn alavetz parlava de subreproduccion mas pels vinhairons la causa de la crisi èra consequéncia de la fraudariá e de las importacions de vin d'Argeria. Comencèt aquel movement es l'11 de març de 1907, a partir d'un vilatjòt del Menerbés, Argelièrs, ont capitanejats per Marcellin Albèrt, 83 vinhairons d'Argelièrs amb quatre mai de las comunas vesinas, partiguèron a Narbona per porgir lors doleanças a la comission viticòla. Puèi, se succediguèron las manifestacions e dapasset cresquèron e venguèron mai e mai importantas, per arribar a 800 000 personas a Montpelhièr lo 9 de junh. La revòlta s'acabèt lo 22 de setembre amb la creacion de la Confederacion Generala dels Vinhairons.
3 d’agost de 2009 veire/modificar Occitània [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, usi'tanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja] es lo país del sud-oèst d'Euròpa ont l'occitan es parlat a l'ora d'ara o ont aquela lenga èra parlada dins un passat pro recent. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural. La mapa d'Occitània se religa dirèctament amb la definicion de la lenga e de la cultura occitanas. La populacion estimada es de 14 o 15 milions d'abitants e la superfícia mesura aproximativament 190 000 o 200 000 km2. Lo gentilici es occitan -a.	4 d’agost de 2009 veire/modificar La Ciutat de Carcassona La Ciutat de Carcassona es un ensemble arquitectural medieval que se tròba dins la vila occitana de Carcassona dins Aude. Se situa sus la riba drecha d'Aude, al sud-èst de la vila actuala. Las originas d'aquesta Ciutat medievala fortificada, remontan al periòde galloroman. La Ciutat compren un castèl (lo castèl comtal) e una basilica (la basilica de Sant Nazari). Salvada de la destruccion puèi restaurada al sègle XIX d'un biais de còps controversiat jos la direccion de Eugène Viollet-le-Duc, la Ciutat de Carcassona es dempuèi 1997 classada al Patrimòni Mondial de l'UNESCO. Lo castèl comtal, las fortificacions, las liças e las torres apartenon a l'Estat e son administrats pels monuments istorics françeses, mentre que la rèsta de la Ciutat fa partida del domeni municipal.
5 d’agost de 2009 veire/modificar Bearn o Biarn qu'ei un país occitan, ua vescomtat situada au pè deus Pirenèus. Ligat successivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e d'Enric de Borbon, país sobeiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua anciana província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) qu'èra la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion. Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès). Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.	6 d’agost de 2009 veire/modificar Flor de Safran Lo safran es una espècia tirada d'un genre de crocus (Crocus sativus) de la familha de las Iridacèas. La flor possedís tres estigmatas (extremitats distalas de las carpèlas de la planta). Estils (la « tija » religant una estigmata amb la rèsta de la planta) e estigmatas son sovent secats e utilizats en cosina coma assasonament o coma agent colorant. Lo safran, que foguèt pendent mantun decenni l'espècia mai cara al mond, es originari de l'Orient Mejan. Foguèt cultivat pel primièr còp dins las províncias grègas.
7 d’agost de 2009 veire/modificar Vision artistica del Solelh, de las planetas del Sistèma Solar e sas orbitas, la cencha d'Asteroïdes e una cometa. Lo Sistèma Solar es l'ensems de totes los astres qu'orbitan a l'entorn del Solelh e que i son ligats gravitatòriament. Es format de uèch planetas, d'almens 162 satellits naturals o lunas e de centenats de milierats de planetas menoras o planetoïdes, d'asteroïdes, de meteorits e de cometas. A mai, i a tanben çò que se sona lo mitan interplanetari, format per de gases e de polsa. Aquel ensems tot es situat dins un dels braces de la galaxia de la Via Lactèa, que vira a l'entorn del sieu centre a 26 000 ans lutz de distància e a una velocitat de 220 km/s.	8 d’agost de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.
9 d’agost de 2009 veire/modificar Albèrt e Ferrolh, los dos menaires de la revòlta, a la manifestacion de Carcassona La Revòlta dels Vinhairons (o Revòlta de 1907) foguèt lo movement social mai important que Lengadòc e la Catalonha Nòrd coneguèron. Nasquèt aquel movement pr'amor que lo vin se vendiá fòrça mal dempuèi 1904. Lo govèrn alavetz parlava de subreproduccion mas pels vinhairons la causa de la crisi èra consequéncia de la fraudariá e de las importacions de vin d'Argeria. Comencèt aquel movement es l'11 de març de 1907, a partir d'un vilatjòt del Menerbés, Argelièrs, ont capitanejats per Marcellin Albèrt, 83 vinhairons d'Argelièrs amb quatre mai de las comunas vesinas, partiguèron a Narbona per porgir lors doleanças a la comission viticòla. Puèi, se succediguèron las manifestacions e dapasset cresquèron e venguèron mai e mai importantas, per arribar a 800 000 personas a Montpelhièr lo 9 de junh. La revòlta s'acabèt lo 22 de setembre amb la creacion de la Confederacion Generala dels Vinhairons.	10 d’agost de 2009 veire/modificar Occitània [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, usi'tanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja] es lo país del sud-oèst d'Euròpa ont l'occitan es parlat a l'ora d'ara o ont aquela lenga èra parlada dins un passat pro recent. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural. La mapa d'Occitània se religa dirèctament amb la definicion de la lenga e de la cultura occitanas. La populacion estimada es de 14 o 15 milions d'abitants e la superfícia mesura aproximativament 190 000 o 200 000 km2. Lo gentilici es occitan -a.
11 d’agost de 2009 veire/modificar La Ciutat de Carcassona La Ciutat de Carcassona es un ensemble arquitectural medieval que se tròba dins la vila occitana de Carcassona dins Aude. Se situa sus la riba drecha d'Aude, al sud-èst de la vila actuala. Las originas d'aquesta Ciutat medievala fortificada, remontan al periòde galloroman. La Ciutat compren un castèl (lo castèl comtal) e una basilica (la basilica de Sant Nazari). Salvada de la destruccion puèi restaurada al sègle XIX d'un biais de còps controversiat jos la direccion de Eugène Viollet-le-Duc, la Ciutat de Carcassona es dempuèi 1997 classada al Patrimòni Mondial de l'UNESCO. Lo castèl comtal, las fortificacions, las liças e las torres apartenon a l'Estat e son administrats pels monuments istorics françeses, mentre que la rèsta de la Ciutat fa partida del domeni municipal.	12 d’agost de 2009 veire/modificar Lissandre a la batalha d'Issos. Lissandre III lo Grand (Μέγας Αλέξανδρος ή Αλέξανδρος Γ' ο Μακεδών, en grèc modèrne, Александар III Велики, en macedonian modèrne - egalament apelat Alexandre lo Grand), nascut a la fin de julhet de -356 e mòrt lo 10 de junh de -323, foguèt rei de Macedònia (-336/-323), conquistador de l'Empèri Persan e un dels caps militars mai importants del mond antic. Es benlèu una de las figuras mai atractivas de l'Istòria.
13 d’agost de 2009 veire/modificar Bearn o Biarn qu'ei un país occitan, ua vescomtat situada au pè deus Pirenèus. Ligat successivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e d'Enric de Borbon, país sobeiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua anciana província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) qu'èra la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion. Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès). Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.	14 d’agost de 2009 veire/modificar La glèisa ortodòxa russa de Niça, en Occitània L'ortodoxia (dau grèc ὀρθοδοξία = orthodoxía "opinion drecha") es una dei brancas majoralas dau cristianisme e s'organiza dins la Glèisa Ortodòxa. Se presenta coma lo "cristianisme dins sa plenitud": se considèra coma la branca dau cristianisme mai fidèla ais originas de la religion crestiana e mai que mai ai Sèt Concilis Ecumenics que se tenguèron de 324 apC a 787 apC, au començament de l'istòria dau cristianisme. Son implantacion es universala, a de seccions importantas dins totei lei partidas dau Mond, pasmens es preponderanta subretot en Euròpa Orientala e au nòrd d'Asia (mai que mai en Grècia, a Chipre, en Macedònia, Bulgaria, Serbia, Montenegro, Romania, Moldàvia, Ucraïna, Bielorussia, Russia e Georgia). Son sèti es lo Patriarcat Ecumenic de Constantinòple, a Istambol. Un fidèu de la Glèisa Ortodòxa se sòna un ortodòxe o una ortodòxa.
15 d’agost de 2009 veire/modificar Flor de safran Lo safran es una espècia tirada d'un genre de crocus (Crocus sativus) de la familha de las Iridacèas. La flor possedís tres estigmatas (extremitats distalas de las carpèlas de la planta). Estils (la « tija » religant una estigmata amb la rèsta de la planta) e estigmatas son sovent secats e utilizats en cosina coma assasonament o coma agent colorant. Lo safran, que foguèt pendent mantun decenni l'espècia mai cara al mond, es originari de l'Orient Mejan. Foguèt cultivat pel primièr còp dins las províncias grègas.	16 d’agost de 2009 veire/modificar Lei clastras de l'abadiá dau Toronet Lei clastras son una partida d'un monastèri, d'una catedrala o d'una collegiada, que consistís en un espaci centrau a cèu dubèrt envoutat per de galariás cubèrtas d'onte s'accedís ai «luòcs regulars» (sala capitulara, refectòri, dormitòri...). Lei premiers exemples se tròban dins d'edificis dependent de l'Òrdre de Sant Beneset. Se lei clastras son de facto dempuei l'Edat Mejana un element important de l'arquitectura monastica en Occident, fau notar qu'existís ges de nòrma de jure que lei pertòque: contrariament a la majoritat deis edificis que compausan un monastèri, son pas mencionadas dins lei Règlas deis Òrdres.
17 d’agost de 2009 veire/modificar Vision artistica del Solelh, de las planetas del Sistèma Solar e sas orbitas, la cencha d'Asteroïdes e una cometa. Lo Sistèma Solar es l'ensems de totes los astres qu'orbitan a l'entorn del Solelh e que i son ligats gravitatòriament. Es format de uèch planetas, d'almens 162 satellits naturals o lunas e de centenats de milierats de planetas menoras o planetoïdes, d'asteroïdes, de meteorits e de cometas. A mai, i a tanben çò que se sona lo mitan interplanetari, format per de gases e de polsa. Aquel ensems tot es situat dins un dels braces de la galaxia de la Via Lactèa, que vira a l'entorn del sieu centre a 26 000 ans lutz de distància e a una velocitat de 220 km/s.	18 d’agost de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.
19 d’agost de 2009 veire/modificar Lei clastras de l'abadiá dau Toronet Lei clastras son una partida d'un monastèri, d'una catedrala o d'una collegiada, que consistís en un espaci centrau a cèu dubèrt envoutat per de galariás cubèrtas d'onte s'accedís ai «luòcs regulars» (sala capitulara, refectòri, dormitòri...). Lei premiers exemples se tròban dins d'edificis dependent de l'Òrdre de Sant Beneset. Se lei clastras son de facto dempuei l'Edat Mejana un element important de l'arquitectura monastica en Occident, fau notar qu'existís ges de nòrma de jure que lei pertòque: contrariament a la majoritat deis edificis que compausan un monastèri, son pas mencionadas dins lei Règlas deis Òrdres.	20 d’agost de 2009 veire/modificar Flor de safran Lo safran es una espècia tirada d'un genre de crocus (Crocus sativus) de la familha de las Iridacèas. La flor possedís tres estigmatas (extremitats distalas de las carpèlas de la planta). Estils (la « tija » religant una estigmata amb la rèsta de la planta) e estigmatas son sovent secats e utilizats en cosina coma assasonament o coma agent colorant. Lo safran, que foguèt pendent mantun decenni l'espècia mai cara al mond, es originari de l'Orient Mejan. Foguèt cultivat pel primièr còp dins las províncias grègas.
21 d’agost de 2009 veire/modificar Una loira de mar La loira de mar (Enhydra lutris, Linnaeus 1758), es una granda loira (familha dels mustelids) que viu dins lo Pacific Nòrd, del nòrd de Japon (illa de Hokkaidō) a Califòrnia, en passant per Kamtchatka, las Aleocianas e Alaska. Es la mai aqüatica e la mai massiva de las loiras, la sola que pòsca viure en permanéncia dins la mar. Las loiras de mar fòrman la sola espécia del genre Enhydra.	22 d’agost de 2009 veire/modificar La glèisa ortodòxa russa de Niça, en Occitània L'ortodoxia (dau grèc ὀρθοδοξία = orthodoxía "opinion drecha") es una dei brancas majoralas dau cristianisme e s'organiza dins la Glèisa Ortodòxa. Se presenta coma lo "cristianisme dins sa plenitud": se considèra coma la branca dau cristianisme mai fidèla ais originas de la religion crestiana e mai que mai ai Sèt Concilis Ecumenics que se tenguèron de 324 apC a 787 apC, au començament de l'istòria dau cristianisme. Son implantacion es universala, a de seccions importantas dins totei lei partidas dau Mond, pasmens es preponderanta subretot en Euròpa Orientala e au nòrd d'Asia (mai que mai en Grècia, a Chipre, en Macedònia, Bulgaria, Serbia, Montenegro, Romania, Moldàvia, Ucraïna, Bielorussia, Russia e Georgia). Son sèti es lo Patriarcat Ecumenic de Constantinòple, a Istambol. Un fidèu de la Glèisa Ortodòxa se sòna un ortodòxe o una ortodòxa.
23 d’agost de 2009 veire/modificar Occitània [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, usi'tanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja] es lo país del sud-oèst d'Euròpa ont l'occitan es parlat a l'ora d'ara o ont aquela lenga èra parlada dins un passat pro recent. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural. La mapa d'Occitània se religa dirèctament amb la definicion de la lenga e de la cultura occitanas. La populacion estimada es de 14 o 15 milions d'abitants e la superfícia mesura aproximativament 190 000 o 200 000 km2. Lo gentilici es occitan -a.	24 d’agost de 2009 veire/modificar Lissandre a la batalha d'Issos. Lissandre III lo Grand (Μέγας Αλέξανδρος ή Αλέξανδρος Γ' ο Μακεδών, en grèc modèrne, Александар III Велики, en macedonian modèrne - egalament apelat Alexandre lo Grand), nascut a la fin de julhet de -356 e mòrt lo 10 de junh de -323, foguèt rei de Macedònia (-336/-323), conquistador de l'Empèri Persan e un dels caps militars mai importants del mond antic. Es benlèu una de las figuras mai atractivas de l'Istòria.
25 d’agost de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.	26 d’agost de 2009 veire/modificar Albèrt e Ferrolh, los dos menaires de la revòlta, a la manifestacion de Carcassona La Revòlta dels Vinhairons (o Revòlta de 1907) foguèt lo movement social mai important que Lengadòc e la Catalonha Nòrd coneguèron. Nasquèt aquel movement pr'amor que lo vin se vendiá fòrça mal dempuèi 1904. Lo govèrn alavetz parlava de subreproduccion mas pels vinhairons la causa de la crisi èra consequéncia de la fraudariá e de las importacions de vin d'Argeria. Comencèt aquel movement es l'11 de març de 1907, a partir d'un vilatjòt del Menerbés, Argelièrs, ont capitanejats per Marcellin Albèrt, 83 vinhairons d'Argelièrs amb quatre mai de las comunas vesinas, partiguèron a Narbona per porgir lors doleanças a la comission viticòla. Puèi, se succediguèron las manifestacions e dapasset cresquèron e venguèron mai e mai importantas, per arribar a 800 000 personas a Montpelhièr lo 9 de junh. La revòlta s'acabèt lo 22 de setembre amb la creacion de la Confederacion Generala dels Vinhairons.
27 d’agost de 2009 veire/modificar Vision artistica del Solelh, de las planetas del Sistèma Solar e sas orbitas, la cencha d'Asteroïdes e una cometa. Lo Sistèma Solar es l'ensems de totes los astres qu'orbitan a l'entorn del Solelh e que i son ligats gravitatòriament. Es format de uèch planetas, d'almens 162 satellits naturals o lunas e de centenats de milierats de planetas menoras o planetoïdes, d'asteroïdes, de meteorits e de cometas. A mai, i a tanben çò que se sona lo mitan interplanetari, format per de gases e de polsa. Aquel ensems tot es situat dins un dels braces de la galaxia de la Via Lactèa, que vira a l'entorn del sieu centre a 26 000 ans lutz de distància e a una velocitat de 220 km/s.	28 d’agost de 2009 veire/modificar Flor de safran Lo safran es una espècia tirada d'un genre de crocus (Crocus sativus) de la familha de las Iridacèas. La flor possedís tres estigmatas (extremitats distalas de las carpèlas de la planta). Estils (la « tija » religant una estigmata amb la rèsta de la planta) e estigmatas son sovent secats e utilizats en cosina coma assasonament o coma agent colorant. Lo safran, que foguèt pendent mantun decenni l'espècia mai cara al mond, es originari de l'Orient Mejan. Foguèt cultivat pel primièr còp dins las províncias grègas.
29 d’agost de 2009 veire/modificar Bearn o Biarn qu'ei un país occitan, ua vescomtat situada au pè deus Pirenèus. Ligat successivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e d'Enric de Borbon, país sobeiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua anciana província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) qu'èra la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion. Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès). Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.	30 d’agost de 2009 veire/modificar La Ciutat de Carcassona La Ciutat de Carcassona es un ensemble arquitectural medieval que se tròba dins la vila occitana de Carcassona dins Aude. Se situa sus la riba drecha d'Aude, al sud-èst de la vila actuala. Las originas d'aquesta Ciutat medievala fortificada, remontan al periòde galloroman. La Ciutat compren un castèl (lo castèl comtal) e una basilica (la basilica de Sant Nazari). Salvada de la destruccion puèi restaurada al sègle XIX d'un biais de còps controversiat jos la direccion de Eugène Viollet-le-Duc, la Ciutat de Carcassona es dempuèi 1997 classada al Patrimòni Mondial de l'UNESCO. Lo castèl comtal, las fortificacions, las liças e las torres apartenon a l'Estat e son administrats pels monuments istorics françeses, mentre que la rèsta de la Ciutat fa partida del domeni municipal.