Carcassona

Carcassona (Carcassonne en francés) es una vila lengadociana, situada dins lo departament d'Aude e la region d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon.

Carcassona
Carcassonne

La Ciutat de Carcassona, al còr dels vinhals.

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 12′ 47″ N, 2° 21′ 07″ E

Superfícia

65,08 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

250 m
110 m
81 m

Geografia politica

Lengadòc

França

(prefectura)

Canton
1102, 1103, 1104

burèu centralizator de 3 cantons (caplòc de 4 cantons abans 2015)

Intercom
200035715

Carcassonne Agló

Cònsol

Gérard Larrat
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

46 513 ab.

Evolucion de la populacion

47 795 ab.

Densitat

717,95 ab./km²

Autras informacions

Gentilici

carcassonés / carcassoneses

Còde postal

11000

Còde INSEE

11069

La vila compta una populacion de 46513 abitants (en 2018), e l'aira d'atraccion 124 405 abitants (en 2020).^[1]

Geografia modificar

Carcassona es situada en Lengadòc a 80 quilomètres a l'èst de Tolosa. La vila se trapa dins un corredor entre la Montanha Negra al nòrd e las Corbièras a l'èst, la plana de Lauragués a l'oèst e la val d'Aude al sud. Es lo parçan de Carcassés.

Comunas a l'entorn.

Toponimia modificar

Carcassona modificar

Las atestacions ancianas son : Carcassonna civitas al sègle I abC; Oppida latina Carcasum Volcarum Tectosagum en sègle I apC; Καρκασώ en sègle II apC; Colonia Julia Carcaso (sens data); Carcassio en sègle IV; Castellum Carcassone en sègle IV; Πόλις Καρκασιανή en sègle VI; Carcasone, Carcasonie, Carcassonne, Cartasoine als sègles XII-XIII; Carcasonia en 1210; Civitas Carquasone en 1240; Carcassonna en 1273; Calcassonne en 1373; Carquasona en 1380; Quarquasone en 1586; Carcasóuno (dins la grafia de l'abat Savartés)^[2]. Segon Dauzat, seriá benlèu un nom aquitan, format del preindoeuropèu *kar- « pèira » e *kass-, de sens escur, que se retròba dins un dels noms galleses del garric (cassanus > casse e dins de noms de pòbles galleses, coma Baiocasses, Tricasses, o d'autres noms gallics coma Vercassivelaunum^[3]... Equipatge estranh.
Segon Delamarre, qu'explica lo nom antic, Carcasso, la soca *carca- es celtica (cf. Carcans, Carcagny, Charcenay (Ille et Vilaine), Charchigné) e lo nom d'origina representa « la proprietat de Carcasso(s) », nom d'òme inatestat ^[4].

La Mairevièlha (fr. La Mayrevieille) modificar

Las atestacions ancianas son : In brolio, loco vocato a la Mayrevielha en 1513; Baudulation de la Mère Vielhe en (1556-sègle XVII); La Maïre vieille en 1714^[5].
Lo lòc tresplomba la ribièra bassa d'Aude e se devinha la fòrma de la maire (del lièit) d'una aiga. Comprene « l'ancian emplaçament de la maire d'Aude ».

Salvasan (fr. Salvaza) modificar

Las atestacions ancianas son : Salvazanum en 1126; Sanctus Joannes de Salvaza en 1269; Salvasanum en 1479; Salbaza en 1774; Salvaza, chapelle en 1781^[6].
Lo sufixe -anum es segur. Salvasan es un nom de proprietat galloromana, qu'aviá benlèu per mèstre un òme d'un nom derivat de Salvius, coma Salvitius, atestat. *Salvitianu > *Salvisano, puèi assimilacion vocalica anciana > *Salvasano.

Gogens modificar

Lòc practicament desparegut ^[7], situat al nòrd de la vila.
Anciana parròquia del vocable de Sant Salvi. Las fòrmas ancianas son : Ecclesia Sancti Salvii... in terminio de Cogenches en 1072, Villa de Goginco en 1111, De Goginco en 1145, De Gochenchis en 1208, In decimali S. Salvi en 1191, De Gochencho en 1201, De Gogincho en 1268, Castrum de Goginchis en 1302-1306, Gosinchi en 1466, Goujoux, comprene Goujenx, de 1350 al sègle XVII, Locus de Gogienssis en 1544, Saint Selvy al sègle XVII^[8].
Gogens ven probablament del nom germanic d'òme Gogo, ambe'l sufixe germanic -ingos.

Grèzes (nom probablament atirat per lo tipe Gresas) modificar

Lòc situat a l'oèst de la vila e de l'aeropòrt, près del camin grand de Montreal (RD 119) Capèla vicariala del vocable de Sant Sarnin, anciana parròquia ambe priorat distinct unit al capítol catedral de Carcassona. Las fòrmas ancianas son : Gradanae en 1251, Ecclesia de Grazanis..., decimarium Sancti Saturnini en 1269^[9].
Grèzes ven del nom latin d'òme Gratius, ambe'l sufixe -anum. Un reculament d'accent faguèt probablament passar de *Grasan a *Grasa. Se pòt encara accedir a una prononciacion autentica ?

Maquens modificar

Barri situat al sud-oèst de la vila.
Èra una capèla vicariala del vocable de Sant Sarnin; la glèisa èra una perbostat que dependiá del monestièr de Sant Ilari; la glèisa èra al cementèri abans qu'acabèsson de bastir la glèisa actuala, en 1768. Las fòrmas ancianas son : Malchindus en 980, Ecclesia S. Saturnini de Maquens en 1215, Villa Machincum en 1224, Maquingum en 1246, Maquenchs en 1247, Decimale S. Saturnini de Maquenchis en 1269, Maquenti en 1466, Maquens en 1781^[10].
S'agís del sufixe germanic -ingos, ambe un nom germanic d'òme.

Montlegun (nom francés) modificar

Masatge situat a l'èst de Ciutat.
Anciana perbostat unida al capítol de Sant Nazari de Carcassona que presentava a la cura; ara (a l'entorn de 1900) capèla vicariala, glèisa dedicada a Santa Ceselha. Las fòrmas ancianas son : Monslongus en 1197, Prior Beate Marie Carcassone et Montelongi en 1201, Ecclesia Sanctae Ceciliae de Montelongo en 1215, Montlong en 1393-1589, Monlegum en 1671, Montlegun en 1781^[11].
Lo nom d'origina presenta un mont long; çaquelà, se vei pas cossí passar a un mont del legum (en tot cas, la finala de 1671 indica que -n finala es articulada). Caldriá la prononciacion autentica.

Montredond modificar

Lòc situat al nòrd-èst de la vila.
Ancian priorat unit al capítol de Sant Nazari, que presentava a la cura; ara (a l'entorn de 1900) capèla vicariala del vocable de Nòstra Dòna. Las fòrmas ancianas son Castrum Montisrotundi en 1139, Villa de Monterotundo en 1215, Monredon en 1440-41, Locus de Monterotundo en 1544, Monredon en 1774, Montredon en 1781 ^[12].
Lo sens demanda pas de traduccion : « mont redond » ^[13].

Vilalba modificar

Vilalba es un masatge (o puslèu dos : i a lo naut e lo bas), ara urbanizat, situat al sud-oèst de la vila, près del camin grand de Limós.
Per Vilalba Nauta, las fòrmas ancianas son : Villa Alba en 1116, Terra Sancte Marie en 1116, Inter ambas villas en 1140, Villalba en 1163, Ecclesia Beate Marie de Villa Alba en 1176, Villa Alba Superior en 1319, Vilalba en 1544, Villalbe en 1781, etc. Vilalba Bassa es un ancian priorat del vocable de Sant Pèire; las fòrmas ancianas son : Villa Alba cum ecclesia Sancti Petri en 931, Sanctus Petrus de Villa Alba en 1116, Villa vetula de Villa Alba en 1176, Villa Alba Inferior en 1297 ^[14].
Vila alba a lo sens de « vilatge blanc ».

Istòria modificar

Abans l'Edat Mejana modificar

A Carcassona se crosan dos grands axes de circulacion, que foguèron utilizats dempuèi l'Antiquitat : de la Mar Mediterranèa a l'Ocean Atlantic, e del Massís Central a la Peninsula Iberica.

La vila se compausa de doas parts plan diferentas. Ciutat se quilha sus un planòl sus la riba dreita d'Aude. La Bastida de Sant Loís s'espandís sus la riba esquèrra. Las traças umanas mai ancianas se trapan sul puèg de Ciutat, e datan del sègle VI abans JC.
En 300 abans JC, los Cèltas s'impausan coma los mèstres de la region, mas al sègle II abans JC, los romans conquistan Provença e Lengadòc. Arriban a Carcassona e fortifican l'oppidum que pren lo nom de Carcasso. Los Romans ocupan la region fins al sègle V.

Los visigòts son alara los novèls envasidors e s'installan dins la Peninsula Iberica e en Lengadòc. Carcassona demorarà entre lors mans de 460 a 725. A la prima de 725, son los Sarrasins que venon e que s'apoderan de Ciutat. Carcassona se ditz alara Karkashuna. Mas los Sarrasins son fòrabandits de Lengadòc pro rapidament, los francs prenon la seguida en 759.

A l'Edat Mejana modificar

Aprèp lo periòde de la Renaissença Carolingiana, quand los mèstres novèls del país prenon per lor compte l'eiretatge roman, l'Empèri esclatèt, çò que donèt naissença a l'epòca feudala.

Foguèt amb la dinastia dels Trencavèls (de 1082 a 1209) que la vila s'afirmèt coma centre politic e cultural excepcional. Aquel periòde ric vegèt lo desvolopament del catarisme. Los vescomtes tolerèron, emai protegiguèron l'eretgia sus lors tèrras. Aquesta actitud de tolerància aguèt per consequéncia la fin de la dinastia e la pèrda de l'independéncia occitana.

Vista de Carcassona en 1462

La Crosada contra los Catars lançada pel Papa virèt lèu-lèu a una guèrra de conquista. En agost de 1209, aprèp un sètge que durèt 15 jorns, lo jove vescomte de Carcassona foguèt pres pels franceses. L'independéncia occitana s'acabèt alara: los Trencavèls foguèron despoderats e lors tèrras foguèron donadas a Simon de Montfòrt en recompensa de sos actes militars, puèi passèron al rei de França en 1226.

A partir de son annexion al reialme de França, lo destin de Carcassona prenguèt una autra direccion.

Jols règnes successius dels monarcas franceses, Loís IX, Felip III e Felip IV, la vila prenguèt sa fisionomia actuala. Aprèp la temptativa de reconquista dels Occitans que faguèt mèuca en 1240, los barris de Ciutat foguèron derroits. Un borg novèl nasquèt en 1262 sus la riba esquèrra d'Aude: la Bastida de Sant Loís. Foguèt incendiada en 1355 pel Prince Negre, e reconstruida sulcòp, amb de fortificacions pus solidas.

Jol reialme de França modificar

Plan de Carcassona en 1650

La Bastida se desvolopèt plan rapidament e ven un centre comercial de primièra importància, particularament gràcias a l'industria textila. Carcassona expòrta sos draps fins al Levant.

Ciutat s'afirmèt d'aquel temps coma fortalesa reiala mas l'utilizacion de tecnicas novèlas de guèrra, e subretot lo desplaçament de la frontièra francoespanhòla en 1659 amb lo Tractat dels Pirenèus provoquèron pauc a cha pauc son abandon.

Al sègle XVIII, la Ciutat venguèt pas mai qu'un quartièr miserable de la vila ont se bastiguèron de fortunas immensas. Ne testimònian encara uèi los ostals particulars que se trapan dins la Bastida.

En 1682, l'obertura del Canal del Miègjorn accentuèt encara lo fenomèn. La Ciutat que s'arroïnava foguèt salvada de la destruccion totala per Joan Pèire Cròs Mairevièlha, un erudit carcassonés, Prosper Mérimée, e lo famós arquitècte Eugène Viollet-le-Duc, que restaurèron la fortalesa al sègle XIX. Ciutat (4000 abitants en 1793) foguèt una comuna, puèi s'incorporèt a Carcassona entre 1795 e 1800 ^[15].

Administracion modificar

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
6 d'abrial de 2014	(2026)	Gérard Larrat	UMP, divèrs dreta	avocat
20 de setembre de 2009	2014	Jean-Claude Perez	PS	foncionari territorial, deputat (1997-2017)
10 de junh de 2009	20 de setembre de 2009	Jean-Pierre Pech		president delegacion especiala
genièr de 2005	29 de junh de 2009 (eleccion invalidada)	Gérard Larrat	UDF, puèi UMP	avocat, deputat (1987-1988, 1993-1997)
març de 1983	11 de genièr de 2005 (mòrt en foncions)	Raymond Chesa	RPR puèi UMP	professor, conselhièr general (1982-93), regional, deputat europèu (1994-1999)
març de 1981	març de 1983	Fernand Ancely	PS
octobre de 1968	març de 1981 (mòrt en foncions)	Antoine Gayraud	SFIO, PS	farmacian, conselhièr general (1968-1973), deputat (1973-1978)
genièr de 1953	setembre de 1968 (mòrt en foncions)	Jules Fil	SFIO	ensenhaire, conselhièr general (1958-1968), deputat (1962-1967), senator (1967-1968)
	1953
Totas las donadas son pas encara conegudas.