Trabalh dels enfants

Lo trabalh dels enfants es la participacion de personas minoras a d’activitats a de fins economicas e paréis mai o mens a l’exercici d’una profession per un adult. Al nivèl internacional, l’Organizacion internacionala del trabalh (OIT) lo definís en comparant l’edat a la penibilitat del pretzfach, al mens pels enfants de mai dotze ans d’edat.

Enfants al trabalh al Onduras, 1999

En practica, d’entre los enfants trabalhadors, se destria lo trabalh « acceptable » (leugièr, fasent partit de l’educacion de l’enfant e de la vida de familha, permetent l’escolarizacion) e lo trabalh « inacceptable » (tròp longtemps, tròp jove, tròp dangierós, etc.) ; es aqueste darrièr que cobrís mai sovent la nocion de « trabalh dels enfants ». Èra estimat en 2000 que mai de 210 milions d’enfants de 5 a 14 ans e de 140 milions d'adolescents de 15 a 17 ans realizarián una activitat conomica son concernits pels mond; mai de 8 millions son dins una de las « piège formas de trabalh dels enfants » : enfant soldat, prostitucion, pornografia, trabalh forçat, trafecs e activitats illegalas.

La mina e lo trabalh dels enfants ; en 1853 : « los esclaus blancs d'Anglatèrra ».

En 2013, lo Burèl internacional del Travalh dona lo chifre de 168 milions d'enfants que trabalhan dins lo mond o gaireben 85 milions farián un trabalh dangirós. De chifres donc en baissa que testimònian d'un cambiament de las legislacions mai en favor dels enfants, mas lo movement deu de segur contunhar amb un engatjament mai fòrt venent de las entrepresas e dels Estats,.

Lo trabalh dels enfants es lo subjècte de fòrça conviccions estereotipadas dins lo mond occidental, qu’es subretot conegut pels escandals mediatizats: un enfant al trabalh es vist tipicament coma un « enfant-esclau », dins un país del tèrç mond, emplegat dins un talhièr textil asiatic per una granda marca de vestits o enfant de las carrirèras en Sudarica. En realitat, i d’enfants al trabalh dins gaireben totes los païses del mond, coma dins los païses desvolopats que son l’Itàlia o loes EUA ; las usinas e talhièrs mascan lo fach que les tres quarts d’aqueste trabalh s’econtra dins l’agricultura o las activitats domesticas, dins lo mitan familial; e se los enfants-esclaus existisson, forman pas qu’une minoritat. Èra present avant l’industrializacion o la globalizacion, quitament s’ambedos fenonens faguèron aqueste trabalh mai visible.

Segur que l’eliminacion de las « pièger formas de trabalh » se discuta pas, l’abolicion es pasmens un subjècte de debat pels autres enfants; la luta contra la pauretat e las malas condicions de trabalh demora un objectiu comuns als « abolicionistas » e a las organisazacions mai pragmaticas. Dempuèi 1992, lo programa IPEC assag de federar las accions entrepresas.

Enfant jova trabalhant sola. Fotogafiata a Aït-Ben-Haddou, Marròc, lo 17 de mai de 2008.

Pastorèl al Senegal.

Enfant recuperant de degalhs a Jakarta, Indonesia.

Definicions

Edat minima e trabalh

Vendeira de bananas a Hô-Chi-Minh, Vietnam.

L’Organizacion internacionala del trabalh utiliza las definicions seguentas dins sas publicacions que son sovent la referéncia per l’analisi del trabalh dels enfants:

• Un enfant es una persona de mens de 18 ans d’edat; qu’es sovent considerat que los enfants de mens de 5 ans sont tròp jove per trabalhar (quitament s’existís d’abuses), las estatisticas prenon sovent en compte los enfants entre 5 e 17 ans.
• Lo trabalh es definit coma una « activitat economica », que siá pagada o non. Aquò permet d’inclure l’economia informala o lo trabalh domestic dins un autre fogal que lo sieune. Los enfants son destriats dins cinc categorias: trabalhant, trabalhant e anant a l’escòla, anant a l’escòla e trabalhant pas, trabalh domestic, e sens activitat (malautiá, educacion informala, etc.).

Aquestas definicions son subretot estatisticas e permeton pas d’establir la limita entre trabalh « acceptable » (segon las convencions internacionalas) o non. La convencion n^o 138 de l’OIT sus l’edat minima d’emplec de 1973 es lo document de referéncia a l’ora d’ara : una edat minima generala, una edat minima pels trabalhs leugièrs e una autra pel dangiroses. Tanben destria los « païses ont los servicis economics e d’education an un desvolopament sufisent » e los autres ; pels autres païses, l’edat minima generala es de 15 ans o l’edat de fin d’escolarizacion obligatòria s’es mai nauta (14 ans dins lo païses en desvolopament) ; pels trabalhs leugièrs, 13 ans (contra 12 ans) ; pels trabalhs dangieroses, 18 ans, o 16 segon unas condicions (idem).

Tipe de trabalh, acceptabilitat

Diagrama dels diferents tipes de trabalh dels enfants, segon l’OIT. Los chifres correspondon al nombre d’enfants dins aquestas condicions (en milions), sugon l’evaluacion globala de 2002. La linha puntejada destria las formas accaptablas e las non acceptablas al sens de l’OIT.

La convencion n^o 138 de l’OIT impausa de definir los trabalhs « leugièrs » e « non dangieroses ». Segon la quita convencion, un « trabalh luegièr » dèu èsser sens dangièr per la santat e lo desvolopament de l’enfant e deu pas l’empachar d’anar a l’escòla o de « beneficiar de sa formacion ». Es çò que l’Unicef nomena childwork (o « trabalh confòrme a la nòrmes de l’OIT ») : aqueste trabalh es sovent benefic per los educacion. Dins las estatisticas, aquò es sovent simplificat per venir « un trabalh non dangierós prenens mens de 14 oras per setmanas ». Las doas autras categorias de trabalh son dich de trabalhs dangieroses e las « pièger formas de trabalh dels enfants » (en anglés: Unconditional worst forms of child labour).

Un « trabalh dangierós » es de biais genral çò que pòt « comprometre la santat o la seguretat fisica o morala d’un enfant » ; mai precisament, aquò inclutz los mestiers de la construccion, dins las minas, amb unas maquinas, al contacte de pesticids, de mai de 43 oras per setmanas, etc. : la convencion de l’OIT n^o 190 definís aquestas formas mai precisament, tot coma las leis nacionalas.

L’Unicef utiliza la nocion de child labour (o « trabalh non confòrme normes de l’OIT ») enclusissent los trabalhs dangieroses (quina que siá l’edat), los mens de 12 ans d’edat que trabalhan dins una de las brancas de l’economia de dels trabalhs non dangirós realizat mai de 14 oras per setmana (12-14 ans).

Las « pièger formas de trabalh dels enfants » son definidas per la convencion OIT n^o 182, article 2, e inclusissent lo trafec d'enfants, lo trabalh forçat o per rendre un deute, la participacion dels enfants a de conflictes armats (coma enfants soldats mas tanben coma messatgièrs, portaires, etc.), l’exploitacion sexuala per la prostitucion e la pornografia e tanben las activitats illegalas coma lo trafec de dròga.

Istòria

Paréis que los enfants aurián trabalhat dempuèi l’Antiquitat, subretot al camp amb lors parents e per participar al pretzfachs domestics. En Euròpa e en America del Nòrd, la revolucion industriala provòca una presa de consciéncia de lors condicions de trabalh e mèna progressivament a una restriccion del trabalh dels enfants. Dins los païses ara « en desvolopament », es sonqua a partir de la globalizacion del sègle XX qu’una veraia presa de consciéncia se realize.

Avant l’industrializacion

Adolescents abatalhant d’olivas en Grècia antica.

Anfòr de còl atic de figuras negras del Pintre d’Antimenès, vèrs -520, British Museum, Londres.

Lo trabalh dels enfants existís dempuèi l’Antiquitat: l’enfança èra alara un periòde cort a causa de la fèbla esperança de vida. Los enfants participan als pretzfachs domestics e agricòls. Lo cercle de la familha es lo principal « luòc de trabalh », los enfants participant atal a l’economia de l’ostal. Se los mainats aprenon progressivament lo mestièr del paire, las mainadas son educadas a tenir l’ostal puèi, a partir de l’Edat Mejana, son emplegadas dins l’artesanat a domicili, per exemple amb lo teissatge. L’educacion a l’Edat Mejana es pas gaire practicada e reservada a las familhas aisidas. Encara a partir de l’Edat Mejana, los enfants comença a trabalhar fòra del fogal per respondre a l’encòp a la demanda d’emplegaires en cerca de man d’òbra pauc costosa e al besonh de provesir los besonhs de las familhas pauras: los mainats emplgats dins lo camp e las mainadas coma servicialas d’ostals.

De contractes de trabalh apareisson jol la forma de « contrates de logatge » o de plaçament coma aprendís dins la corporacions de las vilas e a partir de 12 o 13 ans. I a tanben d’enfants e adolescents suls grands obradors de construccion, beneficiant pasmens d’un salari inferior a aqueste d’un adult se ne recep un. Los enfants abandonats e los orfanèls (35 000 par an en França vèrs 1830) son plaçats al trabalh per las institucions que las aculhisson, coma pour d’òbras de cordura (òbra venduda enseguida), mas tanben plaçats en aprentissatge. De minoras prostituidas (de fòrça) e d’enfants vivent de mendicitat coma es a vegada lo cas ara.

A la fin del sègle XVIII, l’escòla demora encara tan pauc espandida e los enfants son sovent plaçats comme vailet al camp (a partir de 9 o 10 ans) o coma servicials en vila. Se dich qu’èran mai de 120 000 a Londres dins las annadas 1850. Lo trabalh informal se desvolopan dins las grandas vilas i a alara de ceraires de calçaduras, vendeires de jornals, portaires, escobilhaires; i a tanben d’enfants dins los teatres e los circs. En l’abséncia de proteccion sociala, lor salaris servís de suplement a aqueste dels parents e permet entre autres de satsifar los lor besonhs.

La revolucion industriala

Los enfants obrièrs

Enfants emplegats dins una mina de carbon a l’epòca victoriana

Dins una usina dels EUA a Newberry, Carolina del Sud, en 1908.

La revolucion industrial espelís primièr al Reilame Unit e en França a la fin del sègle XVIII e al XIX. Alara que fòrça manufacturas, las minas o los obradors emplegan d’obrièrs en massa, aquestes, mai sovent amb fòrça enfants e fèble revengut, encoratjan lors enfants a dintrar amb eles a l’usina ont realizan de preztfachs dins la mèsmas malas condicions que los adults. I a los enfants dins los cotton mills del Nòrd de l’Anglatèrra, dins los descargadors e los talhièrs textils dels EUA o dins las filaturas en França.

Lo trabalh dels enfants, amb aquete de las femnas, a tres avantatges pels industriels. Permet de far pression per baissar los salaris dels obrièrs adults masculins; permet de liurar la familha entièra al trabalh obrièr, çò qu’accelèra la trencadura amb lo mond rural tradicional; enfin provesís una man d’òbra mai abondanta, permetent d’utilizar las maquinas amb un rendiment plen.

La soplesa e la talha pichona dels enfants lor donavan d’aptituds que los adults an pas. Son emplegats a d’òbras fòrça precisas, pòdon tirar serpentejant los vagonets pels corredors de las minas, netejar las partidas mens accessiblas de las maquina o alara nosar los fials trencats rèire los mestièrs de teísser. Lo trabalh es fòrça precós: los enfants de quatre ans son pro cercats per èsser « formats » sus las maquinas d’el moment que tenon l’aptitud fisica.

En Angletèrra, las parròquias civilas, qu’an la cargas dels secors als enfants abandonats, los vendent als industrials, mejans d’anóncias dins la premsa, quand volgavan pas pus los secórre o fan fàcia a un demai d’enfants. Aquesta tracta se fa sovent quitament sens l’avís dels parents.

Mainats trabalhant dins una manufactura de veire, Illinois, 1910

Segur que lo trabalh es dur, mas las enquèstas de l’epòca testimònian en mai de sevicis infligit pels emplegaires: los membres tròp corts dels enfants son adaptats a la maquina per d’aparelhs, son foetats quand la cadéncia de production baissa. Aquestas condicions an de consequéncias sanitàrias. Coma las femnas, los enfants trabalhant dins lo textil son sovent tocats per la tuberculòsi, a causa de la posca e de l’umiditat. Patisson tanben d’asma, de diferentas allergias. Les enfants son sovent subjèctes a d’escoliòsis e de raquitismes. Segon una enquèsta de la British Association de 1878, los mainats de onze e dotze ans dels mitans obrièrs an una talha inferiora a 12 cm d’aquestes dels mitans borgeses e aristocratics anant a l’escòla.

Pendent lo sègle XIX, l’importança del trabalh dels enfants varia segon los lectors e los periòdes. Atal, se en Anglatèrra la part dels enfants dins la man d’òbra de l’industria del coton es de solament 5 % en 1850, contra 13,3 % en 1834, ven fòrça de l’escasença de las crisis economicas (14 % en 1874). L'istorian Howard Zinn precisa qu'als EUA en 1880, un enfant de mens de setze ans sur sièis trabalha (16,7 %).

La presa de consciéncia

Se la revolucion industriala benlèu faguèt pas aumentar lo nombre d’enfants al trabalh – que fòrça èran de per avant emplegats dins los camps e pretzfachs domestics – es que las novèlas condicions induchas per l’industrializacion e lo desvolopament d’una disciplina del trabalh pròpre al foncionament de novèlas fabricas que’n percutèron prigondament la natura. L’istorian E. P. Thompson sosten que l’intensitat del trabalh dels enfants aumentèt plan fòrça entre 1780 e 1840 e precisa: « Dins las fabricas, la man d’òbra dels enfants e adolescents aumentava cada annada; e, dins fòrças mestièrs « indignes », la jornada de trabalh s'alongava e lo trabalh s'intensificava ». Segon Paul Bairoch, començavan a trabalhar mai joves, e las condicions de trabalh venguèron pièger per l’abscéncia dels parents dins la mesure ont los enfants pas mai trabalhavan per lors parents coma dins las societats tradicionalas. La durada del trabalh s’alonga (fins a 16 oras per jorn dins la premièra fasa de l’industrializacion), per de pretzfachs monotons e repetitius, e per de salaris desisòris.

Enfants al trabalh de coton, Macon en Georgia (EUA), 1909

L’arribada massissa dels enfants dins las usinas fa plan visiblas lors condicion de trabalh miserablas e subretot los expausa a la lutz. D’enquestas permetent d’obténer d’evaluacions del fenomèn. L’Estatistica genrala de la França de 1840 compta 130 000 enfants de mens de 13 ans dins los talhièrs de mai de detz salariats, 20 % dels minors de Carmauç son d’enfants en 1850 e vèrs 1840, los enfants forman 12 % dels obrièrs de l’industria. Los accidents dins las usinas, los aclapaemnts e las explosions dins las minas fan fòrça nafrats e mòrts e atiran l’atencion del public.

Los primièrs rapòrts venon dels mètges, d’inspectors o d’elegits descrivent los accidents e las condicions de trabalh dels enfants. Tanben, las òbras de Charles Dickens puèi de Victor Hugo, d'Émile Zola fan resson; lo trabalh dels enfants es utilizat per denonciar l’expleitacion de la classa obrièra (Karl Marx e Friedrich Engels, dins lo Manifèst del partit comunista, preconisan tanben l’interdiccion del trabalh dels enfants). Una partida de las industrias replica que la pichona talha dels enfants lor permet de realizar unes pretzfachs impossibles als adults (un punt ara rebutat mas plan acceptat a l’epòca) e que l’emplec d’enfants lor empacha de vagar, contribuís tanben a la patz sociala e ajuda las familhas pauras. Entre las doas posicions, la reglementacion puèi l’abolicion del trabalh dels enfants en Euròpa e en Nòrdamerica pren mai d’un sègle.

Abolicion progressiva en Euròpa e als EUA

Lo trabalh dels enfants es d’en primièr reglamentat puèi abolit. En Anglatèrra, lo Factory Act de 1833 interdit, dins l’industria textila, lo trbalh dels enfants de mens de 9 ans d’edat, e limita lo temps de trabalh jornalièr segon l’edat (10 oras pels enfants de 9 a 14 ans, 12 oras per aquestes entre 14 e 18 ans) ; aquesta lei es alargada a l’ensemble de las activitats pas qu’en 1853. En França, lo doctor Villermé publica son Tablèu de l’estat fisic e moral dels obrièrs, tablèu òrre de las condicions de trabalh dels enfants, alara que lo matematician Dupin escriu Del trabalh dels enfants qu’emplegan los talhièrs, las usinas e las manufacturas en 1840, çò que mèna a la lei del 21 de març de 1841 (Lei relativa al trabalh dels enfants emplegats dins las manufacturas, usinas e talhièrs) portant l’edat minim a 8 ans e limitant lo trabalh de nuèch. La durada de trabalh es tanben reglamentada e l’escolarizacion obligatòria fins a 12 ans d’edat mas aquestas mesuras an pauc d’efièch, Louis Villermé denonciant d’industrials qu’amagan los enfants pendent las inspeccions. En 1874, una novèla lei limita l’emplec avant 12 ans d’edat. Als EUA, d’Estats industrials coma lo Connecticut o lo Massachusetts limitan la durada de trabalh a detz oras jornalièras en 1843.

A la fin del sègle XIX en Euròpa, l’edat minima es encara de 9 ans en Itàlia, 10 ans al Danemarc, 12 ans en Alemanha e als Païses Basses mas de 14 ans en Soïssa. Lo trabalh de nuèch, los dimenges e lo feriats es enebit avant 16 ans d’edat dins fòrça païses. L’edat minima per la davalada dins las minas es mai sovent d’un a dos ans mai naut. La durada de trabalh es baissada a 6 oras en Angletèrra avant 14 ans d’edat, 8 oras en Itàlia, 12 oras en Belgica.

Doas gojatas portant d’eslogans « Abolish child slavery » (« Abolissatz l’esclavatge dels enfants »), en anglés e en yiddish, pendent la labor parade a Nòva York lo 1èr de mai de 1909.

L'arribada de l’escolarizacion obligatòria es lo factor mai decisiu per la baissa del trabalh dels enfants en Euròpa. L’escòla dintra d’en primièr en conflicte amb l’usina: pels parents, l’escolaritat còsta car alara qu’un enfant al trabalh melhora las finaças; pels industrials, los oraris de l’escòla venon concurenciar las oras de trabalh autorizadas. En França, cal l’imposicion de l’escòla primària obligatòria de 6 a 13 ans per Jules Ferry en 1880-1881. Sa gratuitat permet de cambiar lentament las mentalitats en fasent de l’escòla la nòrma, quitament pels enfants d’obrièrs que prendràn de temps a comprene l’interés. Las allocacions familialas autrejada segon de l’assiduitat escolara contribuís encara a aquesta generalizacion, tot en compensant per las familhas pauras la pèrda de salari associada a la fin del trabalh dels enfants. Atal aquesta mesura permetèt de reduire fòrça (mas pas totalament) lo trabalh domestic e agricòl dels enfants.

Los autres païses d’Euròpa e de Nòrdamerica prenguèron de camins similars tot en auçant l’edat minima pendent lo sègle XX per aténher mai sovent 16 ans d’edat a la fin de l’escolaritat obligatòria (en França en 1959, als EUA en 1938).

Los païses en desvolopament

Molin de cana de sucre, Liberia, 1968.

Se lo trabalh dels enfants existís encara dins los païses desvolopats, son incidéncia i es venguda e demorèt fèble dins la segonda mitat del sègle XX: l’OIT indica que près de 3 % dels enfants dels païses industrializats son « economicament actius ». Al contrari, dins los païses en desvolopament, l’incidéncia del trabalh dels enfants demora nauta. Aqueste trabalh demorèt en granda partida « invisible », sovent cantonat a l’esfèra familiala o a las zonas ruralas.

Pastorèl Maasai al Kenya en 1979: lo trabalh amb la familha dins l’agricultura demora majoritari, e de mal quantificar.

La globalizacion cambièt aqueste estat, a l’imatge de la revolucion industriala, faguèt mai visible aqueste trabalh e las condicions sordidas en que se practica. Dins las annadas 1980, d’escandals atirèron l’atencion del public occidental suls enfants trabalhant dins los talhièrs de confection asiatics (« sweatshops ») o suls enfants de las carrièras subrevivent de pichons trabalhs. Una ONG, localas o internacionalas, se creèron amb l’objectiu d’eliminar lo trabalh dels enfants. L’OIT lancèt lo « Programa focal sul trabalh dels enfants » en 1992 e de campanhas foguèron menadas per incitar las entrepresas europèas e nordamericanas e tanben las multinacionalas a utilizar pas lo trabalh dels enfants. La primièra estimacion globala del nombre d’enfants al trabalh paréis en 1996 puèi revisadas en 2002. Aquesta estimacion permetèt de sasir melhor l’amplor del fenomèn coma sas caracteristicas. E tanben en 2002, lo 12 de junh foguèt declarat « jornada mondiala contra lo trabalh des enfants ».

Dempuèi agust de 2014, la Bolivia autoriza lo trabalh dels enfants a partir de 10 ans d’edat. S’aquesta novèla lei permet d'encastrar lo sector, una demanda dels sindicats, es tanben criticada per riscar d’encoratjar d’enfants a trabalhar fòrça jove. L'UNICEF exprimiguèt sa « preocupacion » e l'OIT anoncièt una enquèsta.

Situacion actuala

Estimacions globalas

Jovent trabalhant a levar la posca d'un potz, Gambi, 2008

La majoritat de las estatisticas existissent sul trabalh dels enfants son pas que d’estimacions a causa del caractèr informal e a vegada illegal de las activitats concernadas, de la confusion amb lo trabalh dels adults e del fach que gaireben totas las activitats se debanan dins la familha. Venon de diferentas organizacions: l'OIT (e subretot lo BIT) menèron doas evaluacions al nivèl mondial, l'una publicada en 1996 a partir de questionaris realizats dins las annadas 1990 portant suls 5-14 ans, l'autra publicada en 2002 amb una metodologia retocada portant suls 5-17 ans. Los chifres son sovent extrapolats a partir d’enquestas in situ e de questionaris, donant atal sonque una indicacion del nombre d’enfants concernits dins cada país e dins cada sector, mas aquestas indicacions son pasmens utilas per obtèner un òrdre de grandor del fenomèn. L'OIT provesís sas donadas a d’autras agéncias de l'ONU coma l'Unicef o l'Unesco, aquestas estimacions essent utilizada per fòrça ONG, de sindicats, de govèrns e per la Banca mondiala e venguèron la referéncia de facto. D’estatisticas actualizadas e publicadas en 2006 amb la mèsma metodologia qu’en 2002, permetent pel primièr còp una comparason.

D’autras estimacions venon de l’Unicef, de la CISL que pren sas donadas s’estudis realizadas pels sindicats locals e tanben las ONG implicadas dins aquestes domènis coma Amnesty International pels enfants-soldats, Anti-Slavery International per l’escalvatge d’enfants o ECPAT per l’expleitacion sexuala dels enfants; los govèrns produson tanben las lors estimacions. L’OIT demora la sola organizacion a aver produch una metodologia e d’estimacions globalas, per exemple amb lo projècte SIMPOC (Statistical and Information Monitoring Programme) dins 29 païses diferents e amb lo progama IPEC (Programa internacional per l'abolicion del trabalh dels enfants).

Dins so rapòrt de 2002, l’OIT dona tanben lo chifre de 351,7 milions d’enfants entre 5 e 17 ans d’edat realizant una activitat en 2000, 23 % d’aquesta seria d’edat, amb 210,8 milions entre 5 e 14 ans. Quitament s’aquestes chifre representan gaireben un quart dels 5-17 ans, encora sovent considerada coma una estimacion « minimala » a causa de l’invisibilitat del trabalh domestic e tanben de la prudéncia de l’OIT dins sa metodologia. Las filhas representan 47 a 50 % dels enfants al trabalh segon lo talhon d’edat, 45 % pels trabalhs dangieroses, mas son mai implicadas dins lo trabalh domestic qu’es mens visible.

Nombre d’enfants (en milions) al trabalh per escalon d’edat dins lo mond en 2000, segon l’OIT

Escalon d’edat	Total d’enfants	Enfants al trabalh		amb trabalh:		Enfants non escolarizats		Enfants escolarizats
		Total	Proporcion	d’abolir	dangierós	actius	non actius	actius	non actius
5 - 9 ans	600,2	73,1	12,2 %	186,3	111,3	12 %	20 %	7 %	68 %
10 - 14 ans	599,2	137,7	23,0 %			23 %	10 %	13 %	67 %
15 - 17 ans	332,1	140,9	42,4 %	59,2	59,2	42,5 %	14 %	31 %	43,5 %
Tous	1 531,5	351,7	23,0 %	245,5	170,5

Donadas mesas a jorn en 2004, segon l’OIT

Escalon d’edat	Total d’enfants	Enfants a trabalh		Variacion a/r de 2000	amb trabalh:
		Total	Proporcion		d’abolir	dangierós
5 - 14 ans	1 206,5	190,7	15,8 %	- 9,6 %	165,8	74,4
15 - 17 ans	359,8	126,7	35,2 %	- 9,8 %	51,9	51,9
Tous	1 566,3	317,4	20,3 %	- 10,1 %	217,7	126,3

L'OIT compta en 2017 73 milions d'enfants dins lo mond, qu’an entre 5 e 11 ans d’edat e que son obligats de trabalhar.

Populacions tocadas

Espandiment geografic

Trabalh domestic Sandakphu, al BengalaOccidental.

Se lo trabalh dels enfants existís dins gaireben totes los païses del mond, es dins los païses en desvolopament qu’es lo mai frequent. En valor absoluda, es dins la zona Asia – Pacific que se tròban mai d’enfants al trabalh amb d’enfants a trabalh amb 60 % del total mondial. En Índia, las estimacions varian entre 16 milions d’enfants entre 5 e14 ans d’edat (segon las ONG localas) e 150 milions d'enfants actius de emens de 18 ans; la Banca mondiala reten una valor de 40 milions e l’Unicef 60 milions. En tèrmes de proporcions, es l’Africa subsahariana que ten los taus mai nauts, sovent ligats a la pauretat del païs: lo Nigèr e Sierra Leone mòstrab de taus de gaireben 70 % d’enfants al trabalh alara que lo Mali o lo Burundi apròchan los 50 %. L’Orient Proche e Mejan son pas estalivats, coma l’Iraq en seguida de l’embargo e de la guèrra de 2003 o dins los territòris palestinians ocupats. En America latina, lo fenomèn tòca près d’un enfant sus sièis.

Mas los païses desvolopats — e las « economias de transicion » — son tanben concernits: 3 % dels enfants de 10 a 14 ans son economicament actius dins los païses industrializats, en mai dels pichons trabalhs d’apunt son inclusit tanben lo trabalh al negre o de formas pièger de trabalh (prostitucion e trafecs). Oficialament, l’Itàlia compta 320 000 enfants al trabalh de 6 a 13 ans d’edat, nombre qu’aumenta de 50 % pendent lo periòde estivala, alara qu’en Grand Bretanha, lo Trades Union Congress estima que dos milions d’enfants trabalhan regularament e sempre mai per apondre al revengut familial. Los EUA comptarián 5,5 millions de joves actius pendent l’estiu amb 800 000 dins l’agricultura. En Euròpa de l’Èst, 4 % dels 10 – 14 ans d’edat son actius, un milion en Russia e près de 100 000 en Bulgaria.

Proporcion d’enfants de 5 a 14 ans al trabalh per cada país, segon un rapòrt de la Banca mondiala e donadas de l’OIT :      Pas de donadas      0 à 10 % d'enfants al trabalh      10 à 20 % d'enfants al trabalh      20 à 30 % d'enfants al trabalh      30 à 40 % d'enfants al trabalh      Plus de 40 % d'enfants al trabalh

País avent ratificat las convencions 138 e 182 de l'OIT, en 2006 :        Ratificacion de las convencions 138 e 182      Ratificacion de la convencion 182 mas pas de la 138      Ratificacion de la convencion 138 mas pas de la 182      Pas cap de ratificacion      Pas cap de donadas / país non membre de l'OIT

Distribucion del trabalh dels enfants per region del mond, pels enfants entre 5 e 14 ans. La colomna verta (axe d’esquèrra) indica lo nombre en milions d'enfants de 5 a 14 ans economicament actius, e la colomna roja (axe de drecha) indica lor percentatge dentre los enfants del mèsme edat d’aquesta region.

     "A": Asia / Pacific

     "B": Africa subsahariana

     "C": America latina / Caribes

     "D": Orient mejan / Africa del Nòrd

     "E": Economias developadas

     "F": Économias en transicion

Destriament social

Vendeira ambulanta a Grand-Bassam al sud de la Còsta d’Evòri.

Les activitats realizadas pels enfants varian segon los continents e las culturas. Una constanta demora dins: los enfants al trabalh son eissits de familhas pauras, la pauretat essent una de las causas plan establida del trabalh dels enfants. Plan sovent, fan tanben partit d’una classa sociala « bassa » coma en Índia ont los enfants al trabalh son sovent de dalits o d’una casta inferiora; en Euròpa de l’Èst, fan sovent parit d’una minoritat (coma los Roms) ; en America latina coma en Africa, los enfants de las carrièras, mai vulnerables, son mai sovent al trabalh. Aquesta vulnerabiltat tòca tanben los migrants paures arribant d’America del Nòrd o en Euròpa.

Un autre punt comun a aquestes enfants es gaireben sempres de trabalhar dins de sector de tecnologia fèbla, e subretot dins los sectors ont i a un important besonh de man d’òbra, coma l’agricultura familiala, las grandas plantacions o lo talhièrs textils. Dins la manufacturas, i a sovent besonh de man d’òbra pauc qualificada mas en grand nombre; la recerca de man d’òbra pauc carestiosa menent alara a utilisar lo trabalh d’enfants.

Destriament sectorial

Enfant cargant una nau de pesca

Lo classament del trabalh per tipe d’activitat practicada se pò trobar dins un estudi de 1996 e destria lo trabalh dels enfants en grands sectors: 70,4 % dins l’agricultura, la caça o la pesca, 8,3 % dins lo comèrci de gròs o de detalh, comprenent la restauracion e l’ostelariá, 8,3 % dins las manufacturas, 6,5 % dins los « servicis comunautaris, socials o personals », 3,8 % dins los transpòrts, los entrepauses e la comunicacion, 1,9 % dins la construccion e 0,9 % dins las industrias extractivas (minièras per exemple). Las « pièger formas de trabalh » son tractadas dins la partida seguenta.

Aquestes resultats van contra l’imatge corrent d’enfants trabalhant en majoritat dins la usinas o los talhièrs de confeccion: s’aquesta activitat existís, demora fèble al respècte dels trabalh dins l’esfèra familiala e dins l’agricultura.

Agricultura

Enfants e joves menant un araire de buòus, en Sierra Leone.

Segon los païses, los enfants que trabalhan dins l’agricultura pòdon representar de 90 a 95 % dels enfants al trabalh, la mejana essent de 70 a 74 % ; la part dels enfants aumenta quand l’economia d’un país es basada sus l’agricultura. Se destria los enfants que trabalhan al camp amb lors parents e aquestes que son emplegats sus de grandas plantacions o expleitacions. Lo primièr cas es frequent dins los païses que l’economia es subretot basada sus l’agricultura, los enfants son alara sovent responsables de la garda del bestial e de pichons trabalhs. Se los abuses demoran possibles, son mens nombroses que los enfants demoran dins l’encastre familial. Lors activitats pòdon inclure la participacion a la culhidas e a la pèsca, a vegada a la caça, e la transplantacion del ris ; las filhas son sovent encargadas de cercar de l’aiga, de s’ocupar dels nenons, de preparar los repais. Quand aquestes van a l’escòla, l’absenteïsme aumente pendent lasculhidas.

Retorn dels camps

Los enfants emplegats sus de plantacions an mai sovent de condicions de vida mai dura: lors activitats son ligadas a aquestas de lors parents qu’ajudan, per la culhidas del tè, del cafè, per l’entreten de las plantas o l’aplicacion d’engrais. Las tecnicas d’agricultura modèrnas expausan los enfants als mèsmes dangièrs que l’industria a causa de la calor, de la posca, dels riscs ligats a las maquinas agricòlas e de dangièrs representats pels produchs toxics coma los pesticids. Pasmens, los enfants de las grandas plantacions representan mens de 5 % d’enfants trabalhadors. Los mens de 15 ans atengan 25 a 30 % de la man d’òbra sus las plantacions al Mexic, al Kenya o al Brésil.

Industria e construccion

Minors als EUA (Gary, Virginie-Occidentale) en 1908.

Enfants et adolescents dins una usina de veire del sègle XIX dins l'Indiana.

Se l’industria es pas lo sector dominant, es lo mai conegut d’una part que s’agís sovent de trabalh dangierós e d’autre part qu’es lo trabalh d’enfants dins las manufacturas de la revolucion industriala que faguèt visible lo phenomèn e menèt a sa reglamentacion. Dins los païses desvolopats, es l’imatge mai corrent quand es evocat lo trabalh dels enfants desl païses en desvolopament. L’emplec d’enfants sota 12 ans d’edat es pas rare dins la construccion pels pichons pretzfachs de netejatge e de transpòrt ; èra encara lo cas en Euròpa del Sud (coma en Itàlia) dins la annadas 1980.

Aquestes sectors comprenon las manufacturas e usinas, las briqueteriás, los obrados de construccion, las minas e peirièras, mas tanben dins los talhièrs textils e filaturas, les tanariás, las terralhas, las usinas de sabon, d’aluquetas, veire de produchs quimics quand se cal una extraccion manuala.

Sector informal

Un enfant trabalhant coma « òme-sanduich » donant l’ora a Mérida, Mexic

Lo sector informal designa las activitats non reglementadas, sovent de talha pichona, realizadas per un individú o una familha. Es subretot espandit en mitan urban o lo caumatge es important : dins los païses en desvolopament, l’OIT estima que representa 60 % de la man d’òbra urbana e una partida importanta del PIB (25 % al Nigeria, près de 50 % de la Filipinas). Es de ligam prim dins l’exòde rural e a la formacion de barris de barracas. Las activitats màger encontradas son la venda a pichona escala (bevendas, fruchs, cigaretas), l’artesanat (reparacions), los servicis (ciratge de cauçaduras, lavatge de veïculs, acamptge dels escombres), lo transpòrt.

Aqueste trabalhs son subretot destinats a la subrevida de cort tèrme. Lo sector es pas sens ligam amb lo formal, per exemple quand de vendeires de carrièras trabalhan pel compte d’un comèrci, fasent tanben partida de la cadena de produccion. Lo sector informal inclutz tanben los enfants de las carrièras expleitats per la venda de dròga o per la mendicitat (tocant 600 000 enfants segon l’OIT). Se fòça enfants trabalhan dins lo sector informal an un fogal, aquestes que vivon dins la carrièra son encara mai vulmerables; l’Unicef estima tanben que lo nombre d’enfants de las carrièras se compta per desenas de milions pel mond.

Activitats domesticas

Filhas portant de garras d’aiga en Índia.

Lo trabalh domestic es la forma de trabalh mai amagada e mens aisida d’estimar que pren plaça al sen dels fogals. Se l’implicacion d’un enfant dins los pretzfachs domestics es mai sovent considerat coma benefic e participant a son educacion, dins fòrça païses, d’enfants son emplegats coma servicials per una autra familha que la lor, veire son expleitats per la lor familha; aqueste darrièr cas es pasmens pas inclusit dins los enfants « economicament actius ».

Actualizat en 2013, lo nombre d’enfants trabalhant coma domestics per de particular es fixat a 15,5 milions (sus un total de 305 milions d'enfants trabalhant pel mond). L'OIT estima qu’i a mai de filhas de 16 ans obligadas a far un trabalh domestic que dins las autras formas de trabalh. Aquestas evaluacions permeton d’obténer un òrdre de grandor sus un fenomèn present dins fòrça regions dels mond e subretot en Africa, mas tanben en Asia e Orient Mejan. D’entre las estimacions chifradas per l'OIT: 482 000 enfants al Brasil, 300 000 a Dhâkâ, 700 000 en Indonesia, 200 000 al Kenya, 66 a 88 000 al Marròc, 200 000 en Haïti, etc.

Campanha d'informacion près de las familhas per lutar contra lo trabalh de las "pichonas servicialas" en Mauritània.

Las rasons de las dintradas dins lo trabalh dometic son nombrosas: es sovent percebut coma « normal » o fasent pas de problèma, pòt èsser institucionalizada:

• Representa un biais d’escapar la misèria coma pels restavecs d’Haïti,
• Pòt tanben fa l’objècte d’un trafec o de remborsament de deutes. Tanben, al Paquistan o al Nepal, de familhas ruralas avent contractat de deutes devent sovent rendar lor enfant coma servicial per remborsar.
• En Etiopia, lo trabalh domestic es un verai « comèrci internacional » : Cada annada miliers de filhas son enviadas dins de païses de l’Orient Mejan per i trabalhar dins de condicions a vegada fòrça violentas.

« Pièger formas de trabalh »

Èra estimat en 2002 que 8,4 milions d’enfants èran trapat dins una de las « pièger formas de trabalh » talas coma definit per l’OIT (convencion 182, article 3). Aqueste chifre es pasmens una estilmacion bassa que sols los païses efectivament inclusits dins l’enquèsta ont foguèron contat sens extrapolacion als autres païses, e los critèris son gaireben estricte. Lo nombre real d’enfants dins aquestas condicions pòt en realitat èsser plan superior. L’OIT classifica aquestas formas en cinc categorias: lo trabalh forçat, lo trafec d’enfants, l’industria del sèxe, los conflictes armats e las activitats illicitas.

Trabalh forçat e esclavatge

Mainajonas trabalhant au teissatge de tapís a Esmirna en Turquia, 1907

Lo trbalh forçat tòca près de 5,7 milions d’enfants pel mond. Se destria de las autras formas de trabalh dels enfants per una cèrta restriccion dels movements de l’enfant, una violéncia mentala o fisica, l’abséncia de consentament e / o una forma de contraròtle al delà de la normala. L’esclavatge va encara mai luènh en redusent la persona a l’estat de merça apartenent a son « proprietari ».

Se las estimacions indican que la majoritat d’aquestes enfants son en Asia (5,5 milions), mas tanben mancan de fonts fisablas per las autras regions, aqueste tipe de trabalh essent malaisit a apreciar. Una autra rason es lo caractèr gaireben institucional de la servitud pels deutes (bonded labour en anglés) coma lo sistèma de kamaiya al Nepal : dins de tals sistèmas, de parents pòdon plaçar un enfant a partir de 7 o 8 ans d’edat per un trabalh en usina per garantir un prèst o de pagar de deutes. Los diferents rapòrts mòstran que, mai sovent, aqueste trabalh lèu vira a l’esclavatge.

Los exemples mai coneguts son al Nepal, al Paquistan e en Índia. Dins aqueste darrirè país, la practica es espandida dins l’agricultura e las industrias de la cigarreta, de la seda o del tapís. Un estudi portava sus las condicions de vida dels milirats d’enfants trabalhant dins l’industria del tapís e los descrivián

« […] raubats, desplaçats o passats per lors parents per de fèblas somas d’argent. Gaireben totes son retenguts en captivitat, torturats e forçats de. trabalhar 20 oras per jorn sens una pausa. Aqueste mainadum deu s’acocolar suls sieus artelhs, de l’alba al crepuscul cada jorn, andicapant de biais sevèr lor creissença. Las activistats socialas dins aqueste domèni capitan pas a trabalhar a causa del contraròtle pròche d’aquesta d’una mafia realizat pels gerents dels talhièrs de teissatge. »

Dins un sweatshop a Chicago en 1930.

D’autras situacions similàrias s’encontra al Brasil amb las plantacions de cana de sucre e los carbonièrs. En 1993, d’enfants de 4 ans son mencionats al trabalh dins una plantacion de coton a Paraná. En Mauritània, malgrat l’abolicion de l’esclavatge en 1980, demora encora unas 400 000 personas d’Africa negra servissent d’esclaus a de Berbèrs, enfants coma adults. La fondacion Walk Free publica un indici sus l’esclavatge e realiza de rapòrts per unes païses.

Trafec d’enfants

Lo trafec d'enfants inclutz « lo recrutament, lo transpòrt, lo transferiment, l’abric o la redepcion d’un enfant per objectiu d’expleitacions ». L’OIT estima que 1,2 milion d’enfants patisson d’un tal trafec dins lo mond amb 550 000 sonque per l’America del Sud. Mas çò que 1,2 milion es pas comptat dins lo total de las « pièger formas de trabalh » per levar un doble compte: los enfants trafegats subisson mai sovent una autra forma d’expleitacion

L‘objectiu del frafec depend de l’edat e del sèxe dels enfants: los mainats son mai sovent trafegats per de trabalh forçat dins de grandas plantacions o lo trafec de dròga alara que las mainadas son puslèu destinadas a l’expleitacion sexuala o domestica. Los enfants pòdon tanben èsser expleitats dins los rets de mendicitat organizada, mandats per de rets d’adoption illegals o per de maridatges forçats. Los trafecs se realizan a l’interior del país, e tanben entre diferents païses o a l’escala mondiala. Los rets son a l’encòp nacionals, regionals o mondials; l’OIT identifiquèt unas rotas de trafec internacional: America latina → Euròpa e Orient Mejan ; Asia → Euròpa e Orient Mejan ; Nepal e Bangladesh → Índia ; Birmania e Laos → Taïlanda ; Africa de l’Oèst → Nigeria ; Africa australa → Africa del Sud ; Euròpa de l’Èst → Euròpa de l’Oèst.

Exploitacion sexuala

Drolla prostituida. Daguerreotipe anonim (1871) « Mary Simpson, un vulgara prostituida de 10 o 11 ans. Es coneguda jol pseudonim de Sra Berry dempuèi al mens dos ans. Emprenhada de quatre meses »

Segon l’OIT, 1,8 milion d’enfants son implicats dins lo comèrci sexual mondial, mai sovent entre 15 e 17 ans d’edat; 750 000 se trapavan en America del Sud e Caribes, 590 000 en Asia / zona Pacifica e 420 000 dins los païses desvolpats. Las formas de trabalh son diferentas: pornografia juvenila, prostitucion, trafec sexual e / o torisme sexual. 98 % d’enfants tocats son de filhas.

L’expleitacion sexuala dels enfants aparéis dins los medias a l’escasença d’escandals sul torisme sexual, organizat mai sovent per d’òmes venent de païses desvolopat cap a la Tailàndia, la Republica dominicana o lo Brasil entre autres païses. Mas l’expleitacion sexuala es tanbe organizada localament: als EUA, son estimats a mai de 100 000 lo nombre d’enfants prostituits. L’expleitacion sexuala pòt èsser ligada a d’autras formas d’expleitacions: las fabricas indianas de tapís citadas mai naut son conegudas per servir de centres de recrutament per d‘ostals de prostitucion. Los enfants prostituits son expausats a las malautiás sexualament transmissiblas, a la grossessa non desirada, a las drògas. Patisson tanben d’estigmatizacion dins lo rèste de la societat, e son a vegada quitament considerats coma d’« illegals » e tractat coma tal per las fòrça de l’òrdre, per exemple quand lo racolatge es interdit.

La prostitucion d’enfants respond a una demanda, provocada per unas supersticions (aver una relacion sexuala amb un enfant entretendriá la virilitat) e la paur del sida (los enfants son supausats a èsser mens contaminats que los adults, supausicion sovent falsa).

Enfants soldats

Enfants soldats dins un centre de reinsercion, Sri Lanka, 2009

Ara, existiriá 300 000 enfants soldats dins lo mond, implicats dins un trentenat de conflictes; un tèrç d’entre eles se trapan en Africa subsahariana e dins los conflictes regulars en Republica democratica del Còngo, en Colómbia (ont entre 11 e 14 000 enfants farián partit de las fòrças paramilitaras) e en Birmania (ont 20 % de l’armada seriá compausada de minors segon Human Rights Watch). Fòrça d’entre eles an entre 14 e 18 ans d’edat mas i a tanben d’enfants de sonque 8 o 9 ans d’edat ques s’engatjan volontàriament dins de milicícias e autres grops paramilitars. Se l’imatge mai corrent es aquesta de l’enfant-combatent un fusil a la man, los enfants-soldats son utilizats per nombroses pretzfachs: espionatge e reconeissença, pausa de minas, entraïnaments dels soldats adults mas tanben de pretzfach d’ostal, portatge del material o cosina. Las filhas son mai expausadas a l’abus sexuals.

Lors motivacions inclusisson la recerca d’un mejan de subrevida dins de regions sovent devastadas, l’experiéncia de membres de lors familhas tuats o mutilats pel conflicte o la fèbla educacion que permet pas d’autra causida. Fòrça filhas s’engatjan per escapar als abuses sexuals o a la servitud domestica, quitament se lors condicions de vida sián pas melhoras de segur coma soldats. La proporcion de filhas serián d’unes 40 %. Las motivacions de lors recrutaires son diferentas: los enfants-soldats son « impressionables, sensibles a l’autoritat, mens portadas a desertar o a reclamar lor sòlde que d’adults ». L’Unicef afirma que la difusion d’armas pichonas leugièras enfocèt l’utilizacion d’enfants.

Los determinants del trabalh dels enfants

Per Bénédicte Manier, lo trabalh dels enfants es causat per un ensemble de factors agissent en comun: la pauretat de las familhas, la fèblas escolarizacion, lo fracaç o l’ineficacitat de las politicas socialas coma unes factors socioculturals. D’entre aquestes factors, la pauretat es regulament identificada coma una rason essenciala.

Causas socioeconomicas

Efièchs de la pauretat

Vendeire de mangas o Maracaibo, Veneçuela, 2013

Lo trabalh dels enfants foguèt identificat coma una de las estrategias de subrevida de las populacions pauras: aquestas estrategias an per objectiu d’assegurar l’essencial e d’en primièr l’alimentacion del jorn. Cada membre de la familha essent una boca per noirir, cadun se deu de contribuir al revengut familial. La pauretat empachant lo poder de decision de long tèrme e provocant una luta jornalièra per sa subrevida, las familhas pòdon èsser menadas a accepar quina que siá proposicion los ajudant a melhorar lor situacion — l’analfabetisme encara frequent dins los païses en desvolopament podent los menar a creire de personas pauc escrupulosas. Lo ligam entre pauretat e trabalh dels enfants se verifica tanben dins los païses desvolopats (ont los enfants al trabalh van partit de la sisas desfavorizadas) e dins los païses avent conegut de crisis economicas (l’Argentina en 2000, l’Asia del Sud-Èst en 1997, l’Euròpa de l’Èst) ont los enfants al trabalh fan partit dels « novèls paures ».

La pauretat de las familhas ven sovent del quita caumlatge o sosemplec dels parents : segon l’OIT, en 2003, 180 milion de personas son al caumatge e 700 milions son sosemplegadas es a dire un tèrç de la populacion activa mondiala que ganha pas lo minim vital. Se lo sector informal absòrba una partida d’aquesta man d’òbra, es pas illimité e los revenguts que ne sortís son pas estables d’ont un recors a un revengut d’apunt fasent trabalhar los enfants. Mai, la demanda d’emplec essent superiora a l’ofèrta, los emplegaires pòdon melhor impausar lors condicions e causir de far trabalhar d’enfants (mens pagats e mai docils) que los adults: dins fòrça situacions, los enfants trabalhan alara que los parents son al caumatge, dintrant alara en « concurréncia involontària ».

La vulnerabilitat s’apond a la pauretat: los enfants al trabalh se plaçan mai sovent al bas de l’escala sociala dins las castas inferioras en Índia, los païsans sens tèrra al Brasil, los refugiats, las minoritats etnicas, etc. Los sistèmas inegalitaris fan mai aisida l’expleitacion d’enfants.

Comparason dels indicators

Taus de Pauretat dins lo mond: percentatge de personas vivant sota lo Lindal de pauretat oficial del país, segon la CIA, anadas 2001 à 2005.	Taus de Caumatge segon la CIA, donadas de 2006.
Taux d’alfabetizacion segon la CIA, donadas de 2006	Classament dels païses per Indici de desvolopament uman, donadas de l’ONU de 2008.

La causida entre travalh e escolarizacion

Jova vendeira de burre de carité à Tafiré en Còsta d'Evòri, 2017

Aplicadas a las decisions familialas, la teoria microeconomica analisa l’escolarizacion coma lo resultat d’un arbitratge amb lo trabalh. Segon Gary Becker, lo resultat d’aqueste arbitratge es que los enfants son enviats a l’escòla del moment que lo benefici a tèrme anticipat de l’educacion es superior al còst d’oportunitat, es. adire a la pèrda subte del revengut qu’implica l’escolarizacion. La possibilitat del trabalh dels enfants ven s’apondre als còsts de l’escolarizacion, dins la mesura ont representa una manca de ganhar, alara que la qualitat de l’ensenhament influencia en dirècte sul benefici anticipat de l'educacion.

Lo còst d’escolarizacion créis donc amb los salaris. D’estudis mostrèron que, dins los païses latino americains, l’auça del nivèl de vida diminuís las escasenças d’escolarizacion. Al Mexic, l’auça del nivèl dels salaris diminuís las escasenças que l’enfant siá escolarizat sens trabalhar. Aqueste efièch dels salaris es a vegada mai important dins las zonas ricas que dins las zonas pauras. Atal al Brasil dins las annadas 1990, lo trabalh dels enfants èsra mai important dins la region rica de São Paulo que dins la paura de Bahia.

Mai, d’autres estudis mostran que lo taus de caumatge a un efièch similar. Los periòdes de caumatge, quitament sinonims de pauretat, son favorables a l’escolarizacion e a la reculada del trabalh dels enfants, que reduson lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion. Aquò mòstra que lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion a un efièch decisiu sul trabalh dels enfants, e que la sola pauretat sufís pas a l’explicar.

De mesuras microeconomicas pòdon maodificar aqueste arbitratge entre escolarizacion e trabalh. Gary Becker, que l’interprèta coma l’oposicion dels intereses economics de cort tèrme dels parents e aquestes de long tèrme de l’enfant, prepausa alara de pagar los parents quand lors enfants son escolarizats. Aquesta mesura s’aplica al Mexic, ont près de 2 milions de familhas pauras recebon près de 25 dolars per mes per que lors enfants sián escolarizats (lo revengut mejan mensual d’aquestas familhas es d’unes 100 dolars) e tanben al Brasil, de biais similar de las allocacions familialas introduchas en França al començament del sègle XX.

Factors socioculturals

Enfants emplegats als Tifton Cotton Mills en Georgia (EUA), 1909

La valor atribuida a l'educacion al respècte de l’aprendisstage o al trabalh es pas la mèsma segon las culturas: la « cultura de l’escòla » prenguèt mai d’un sègle a s’implantar de bias durable en Euròpa e sembla pas encara segura dins fòrça païses en desvolopament ont los grands e sovent los parents son pas anats a l’escòla. Lo trabalh dels enfants, luènh d’èsser vist coma un « flagel », es valorizat que permet sovent l’aprendissatge alara que lo sistèma educatiu mèna pas de baias segur a un bon emplec; aquesta concepcion es sovent aquesta de las populacions pauras. La percepcion que n’an los enfants es tanben variabla: i a aquestes que patisson de lors condicion mas que son ufan d’ajudar lor familha o d’aprene un saber far.

Lo fèble taus d’escolarizacion de las (que forman 60 % dels enfants non escolarizat) venent el sovent dels prejutjats culturals, las filhas essent « destinadas a èsser maridadas » e l’educacion es alara una pèrda de temps e d’argent: cal melhor aprene a realizar de trabalh d’ostal. Atal, se lo trabalh de las filhas comença mai d’ora, es mens visible que contengut dins la familha.

Los estudis empirics mòstran que lo nivèl d’educacion dels parents, e subretot de la maire, es lo determinant mai important del trabalh o de l’escolarizacion dels enfants. Aurián mai d’impacte que lo nivèl de revengut, lo còst d’oportunitat i la qualitat del sistèma educatiu (aquestas variablas son pasmens ligadas). L’explicacion dels fenomèn demora pas segura. Las maires educadas an una presencia mai granda per l’educacion. An una influéncia mai granda al sen de la familha, çò que ven decisiu quand lor preferéncia per l’escolaritat es pas totalament partejada pel paire. Enfin, dins la mesura ont las maires passan mai de temps amb lors enfants, lo nivèl d’educacion diminuís lo còst d’aqueste de lors enfants.

Feblesa de l’escolarizacion. e de las politicas socialas

Escòla rurala al Sodan.

Per l'Unicef, 117 milions d'enfants son pas escolarizats pel mond, chifre que s’auça a mai de 400 milions inclusissent los mens de 18 ans d’edat. Tanben l’ escolarizacion obligatòria foguèt un facor important de l’abandon del traïses en desvolopament e subretot en Africa subsahariana empachan aqueste feneomèn de recular. Quitament quand un enfant es inscrich a l’escòla, l'acabament de son escolaritat es pas segura: sol un enfant sus tres acaba son cicle primari pel mond, las escòlas tòcan mal las zonas ruralas e los quartièrs paures de las banlègas, los materials escolars e la cantina son carestioses pels parents, per aquò l'enfant pòt contribuir per una activitat remuneratritz. Mas aqueste quita trabalh pòt li empachar l’assiduitat d’ont un cercle viciós acabant a l’exclusion de l’escòla

Lo fracàs de l'educacion es d’esperel imputat als budgets insufisents balhats a aqueste domèni alara qu’ocupa mai d’un cinquen del budget d'un país coma la França, la partida balhada a l'educacion dins los païses en desvolopament merma de contunh (- 30 % dins la annadas 1990) ; la corrupcion dels govèrns, lo deute dels païses paures, la feblesa de l'ajuda al desvolopament e la feblesa de las receptas venent de lors exportacions lor permet pas d’aumentar aqueste budget. L'Internacionala de l’educacion estima que 70 % dels ensenhaires pels mond son paures, devent alara recorrir a un trabalh suplementari per cobrir lors besonhs, que lo manca d’ensenhaire atenh 2,7 milions. de personas.

Classament dels païses per Indici de desvolopament uman, donadas de l’ONU de 2008.

La causida entre trabalh e escolarizacion

Aplicadas a las decisions familialas, la teoria microeconomica analisa l’escolarizacion coma lo resultat d’un arbitratge amb lo trabalh. Segon Gary Becker, lo resultat d’aqueste arbitratge es que los enfants son enviats a l’escòla del moment que lo benefici de tèrme anticipat de l’educacion es superiror al còst d’oportunitat, es a dire la pèrda de revengut immediat qu’implica l’escolarizacion. La possibilitat del trabalh dels enfants ven s’apondre als còsts d’escolarizacion, dins la mesura on representa un manca de ganh, alara que las qualitat de l’ensenhament influís de biais dirècte sul benefici anticipat de l'educacion.

Lo còsts de l’escolarizacion créis amb los salaris. D‘estudis mostrèron que, dins los païses latino americans, l‘auçada del nivèl de salairi diminuís las escasenças d’escolarizacion. Al Mexic, l‘auçada dels nivèls de salaris diminuís las escasenças que l'enfant siá sonque escolarizat sens trabalhar. aquestes efièchs salaris es a vegada mai important dins las zonas ricas que dins las zonas pauras. Atal al Brasil dins las annadas 1990, lo trabalh dels enfants es tan mai important dins la region rica de São Paulo que dins aquesta pauvra de Bahia.

Mai, d’autres estudis mòstran que lo taus de caumatge a un efièch similar. Los periòdes de caumatge, tanben sinimin de pauretat, son favorables a l’escolarizacion e a la reculada del trabalh dels enfants, que reduson lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion. Aquò mòstra lo còst d’oportunitat de l’escolarizacion a un efièch decisiu sul trabalh dels enfants, e que la pauretat sufís pas sola a l’explicar.

De mesuras microeconomicas pòdon modificar aqueste arbitratge entre escolarizacion e trabalh. Gary Becker, que l’interprèta coma l’oposicion dels intereses economics de cort tèrme dels parents e aquestes de long tèrme de l’enfant, prepausa atal de pagar los parents quand los enfants son escolarizats. Aquesta mesua es aplicada al Mexic, int près de 2 milions de familhas pauras recebon en mejana 25 dolars per mes quand los enfants son escalorizats (lo revengut mejan mensual d’aquestas familhas es d’unes familles est d'environ 100 dolars) e tanben al Brasil, de biais similar a las allocacions familhalas introduchas en França al començament del sègle XX.

Ròtle economic

Enfants cameroneses trabalhant dins una peirrièra pendent las vacanças

Enfant tailandés vendent de sovenirs, darrièr anèl d’una cadena de produccion podent cobrir diferents païses.

Provesissent un trabalh, aquestes enfants participan a l'economia. Una granda partida d’aqueste trabalh es « invisibla », dins lo sens ont es atestat, mas es pas comptabilizat: es lo cas del trabalh dins l’esfèra familiala, que tòca encara sovent las femnas avent pas d’activitat professional mas s’ocupant de l’ostal. Los enfants que trabalhan a l’exterior de lor familha i balhan una contribucion finacièra dirècta (participacion al budget familial) e indirècta (ils subvengan als lors besonhs e representan una boca de mai a noirir). L'OIT estimava qu'un enfant actiu pòt portar entre 20 e 25 % del revengut familial per una familha paura.

La minoritat dels enfants salariats a un cèrt pes dins l’economia del país: l'OIT estima que los enfants representan près de 5 % de la populacion activa en America latina, mas 14 % al Kenya. Existís pas que d’òrdres de grandor per lor pes per sector: atal, al Paquistan, l'industria del tapís raportariá 109 milions de dolars en exportacions en 1995-96 segon lo patronat ; segon la SACCS (South Asian Coalition on Child Servitude), 500 000enfants i trabalharián (sus 1,5 milion de salariats), un chifre de se’n aver de dobtes mas que dona un òrdre de grandor.

Los enfants implicats dins lo comèrci, per exemple dins lo trabalh informal de venda dins las carrièras, venon a èsser lo darrièr anèl d’una cadena de produccion, quand vendon de bevendas frescas de grandas marcas, de jornals, de lecariás, etc., dintrant en conurréncia amb los comèrcis establits. Tanben, los recuperator de desgalhs fan partit del sistèma de reciclatge informal, poertant los degalhsa de recuperators professionals. De fach, la motivacion màger per emplegar d’enfants es d’òrdre economic: un enfant es mens car e mai docil qu'un adult, amb de salaris dos a sièis mendre que permeton de reduire las despensas salarialas.

Còsts e beneficis

Un dels arguments avançats contra l'abolicion del trabalh dels enfants es lo fach qu’aqueste, en melhorant la rendabilitat de las entrepresas, contribuís a l'industrializacion e donc al desvolopament economic del país. L'OIT menèt un estudi en 2004 suls còsts e beneficis ligats a l’abolicion del trabalh dels enfants. Sa concluson es clara:

« Quitament s’unes avantatges importants, coma un enforçament de las escasenças de desvolopament personal, son de mal mesurar en tèrmes monetaris, nòstres calculs permeton de conclure clar que l’eliminacion dels enfants representa un investiment global de rende fòrta. »Mai precisament, aqueste estudi portava sus la realizacion del progama IPEC dins los païses en desvolopament e en transicion. Los còsts del projècte son la melhoracion de l’educacion (infrastructura, ensenhaires, material…), lo transferiment dels revenguts (es a dire los programas amb per objectiu de compensar la pèrda per las familhas del revengut liberatt per l’enfant, jos forma d'allocacions), las intervencions non escolaras (amb per objectiu las pièger fòrma de trabalh, los enfants paurissims e/o de castas inferioras, los factors cultural amb las diferéncia ligadas al genre), e lo còst d’oportunitat (los beneficis perduts a la seguida de la retirada dels enfants de lor trabalh). Los beneficis economics esperats son una capacita de produccion màger a causa d’una educacion melhora, e una reduccion dels còsts de santat mercé a l’arrèst de las pièger formas de trabalh. Utilizant de donadas nacionalas e l’experiéncia de programas ja en plaça, l'estudis podèt estimar lo total dels còsts e beneficis:

Total dels còsts e beneficis economics potencials resultant de l'eliminacion del trabalh dels enfants segon l'OIT sul periòde 2000-2020. Chifres en miliards de dolars US a paritat de poder de crompa.

Region	Païses en transicion	Asia	America latina	Africa subsahariana	Africa del Nòrd Orient Mejan	Ensemble
Educacion	8,5	299,1	38,7	107,4	39,6	493,4
Transferiment de sèrvas	0,7	6,3	1,2	1,5	1,1	10,7
Autres intervencions	0,4	2,4	5,8	0,6	0,2	9,8
Còst d’oportunitat	16,0	151,0	30,9	30,1	18,8	246,8
Còsts totals	25,6	458,8	76,6	139,5	59,7	760,3
Melhora educacion	145,8	3 307,2	403,4	721,8	500,2	5 078,4
Santat melhorada	4,0	14,0	3,8	2,1	3,9	28,0
Beneficis totals	149,8	3 321,3	407,2	723,9	504,1	5 106,3
Beneficis economics nets	124,2	2 862,4	330,6	584,4	444,4	4 346,1
Pagament de transferiment	13,1	125,8	23,5	29,1	22,1	213,6
Beneficis financièrs nets	111,1	2 736,6	307,1	555,4	422,3	4 123,5

L'OIT concluguèt d’aqueste estudi que l'eliminacion del trabalh dels enfants, mai sovent realizada per de rasons eticas, es tanben valable del vejaire economic o finacièr: los beneficis passarián de 6 a 7 còps los còsts. Aqueste estudi rejonh aquesta de la Banca mondiala que volon mostrar qu'investir dins l'educacion es una operacion rendabla de long tèrme pels païses concernits. En Afrrica subsahariana, los beneficis financièrs nets passan la mitat de revengut nacional brut annal. Pasmens, l'estudi demora pas qu'una estimacion, portant sus un programa teoric pendent 20 ans ; e los còsts demoran superiors als beneficis pendent las 15 primièras annadas, los beneficis s’aviadan a partir de la 16a annada. L'OIT plan nomena aqueste projècte un « investiment transgeneracional ».

Cap a l'abolicion ?

Evolucion del drech

Dròlla imitant sos parents, dins la peirièra d'Ambatobe a Tananarive (Madagascar), 2016

Al nivèl internacional, lo trabalh dels enfants es regit per diferentas convencions de l'OIT que las principalas son ara la convencion n^o 138 sus l’edat minim de trabalh e la convencion n^o 182 sus las pièger formas de trabalh. Aquestas convencions servisson de fach de « còde del trabalh » internacional e de referéncia pet las ONG. L'ONU ten tanben un ròtle important, subretot amb Convencion internacionala dels drechs de l'enfant e las convencions portant sus l'esclavatge e los enfants-soldats. Doas conferéncias foguèron organizadas especificament sus aqueste subjècte per l'ONU, a Amsterdam en 1997 e a Kampala en 1998.

Al nivèl nacional, las leis aviadan lentament dins lo sens mai dur e auçada de l’edat legala, la convencion 138 donant una cèrta marge de manòbra dins aqueste domèni pels trabalhs leugièrs dins los païses en desvoloapment. L'edat minima varia de 14 a 16 ans dins aquestes païses amb unas excepcions notablas coma al Bangladèsh ont sufís 12 ans d’edat per trabalhar en magazin o sus las plantacions de tè o tanben en Haití ont aqueste mèsme edat se pòt venir servicial (quitament s’aqueste pretzfach es pas gaire « leugièra », veire los Restavecs). E mai, totes los païses an pas signat las convencions de l'OIT e las sanccions demoran encara fèblas : los païses desvolopats an mes en plaça una inspeccion del trabalh mas que los mejans demoran inegals; aquestas inspeccions existisson pas dins fòrça païses paures. L'OIT pòt emetre de recomandacions quand un país se confòrma pas a las convencions.

Lo cambiament cap a l'abolicion buta a diferents obstacles : d'una bias, l'amplor del fenomène es tala que las paucas accions meditizadas (retirada d'un centenat d'enfants d'una mina per exemple) repressent gaireben pas res al respècte del centenat de milierats de talhièrs, d'expleitacions agricòla, etc. concernernidas e d'un autre biais, las ONG internacionales o localas denòncian regularament de problèmas de corrupcion e d'inercia politica mantengant lo sistèma en plaça, subretot fàcia a las pression dels industrials.

Debat al subjècte de l'abolicion

L'aplicacion de las leis es pas jamai sufisenta : totes los actors del domèni son en acòrdi per dire que son las transformacions socioeconomicas que pòdon damatjar de biais durable lo trablh dels enfants, e d’en primièr aquestas que lutan contra la pauretat. Se la convencion 182 de l'OIT definís clar las « pièger formas de trabalh » coma una prioritat e se l'esclavatge e l'expleitacion sexuala dels enfants son condamnats de biais unanim, lo debat es sempre d’actualitat al subjècte de las formas « acceptablas » o « tolerablas » del trabalh dels enfants.

Accions

Save Girl Child, (en) Beti Bachao, campanha del govèrn india

Las accions de luta contra lo trabalh dels enfants comprenon las mesuras legislativas presas pels gouvèrns nacionals, la sensibilizacion de l'opinion publica, las accions ciblant las entrepresas en amont coma la « consomacion ciutadana » e lo boicòt, las accions de terren e lo sindicalisme dels enfants. Se pòt tanben mencionar, los còdes de conducha e los protocòls adoptats de biais mai o mens volontar de « cartas » e de « protocòls » per las entrepresas, seguent de pressions exercidas per l'opinion politica, las ONG e los sindicats, e tanben los programas de las organizacions intergovernamentalas coma, per, l'Organizacion internacionala de trabalh (OIT) e l'UNICEF.

Dins los païses desvolopats

Dempuèi l’annada 1982, las ONG, los sindicats e d'autras associacions se mobilisèron per desvelar e dononciar las condicions de trabalh d'enfants, e subretot dins las fabrica de vestits o de joguinas en Asia. Utilizant diferents mejans (peticions, campanha d'opinion, afichas, Internet a partir de las annadas 1990) per atirar l’atencion dels medias, lo punt culminant foguèt de segur la caminadamondiala contra lo trabalh dels enfants en 1998. Lo resultat d’aquestas accions es una vigiléncia meninosa d’unas entrepresas (coma Nike o Disney), la creacion d'organizacions de consomators (als EUA, la National Consumers League) e unas mesuras governementalas — pasmens ciblan sonque las pièger formas de trabalh.

Dins los païses en desvolopament

Escòla de vacanças per enfants al trabalh, a Calcuta. Aqueste mena d'initiativa publica ten d’un cèrt pragmatisme fàcia a l'amplor del fenomèn.

Las accions menadas dins los païses occidental an sonque un fèble impacte : atenh pas que los enfants implicats dins lo comèrci internacional, es a dire una minoritat (segon l'OIT, 8 % dels enfants al trabalh lo son dins las manufacturas, e sonque una partida d'entre eles dins de sos tractants de firmas internacionalas; d'autras fonts afirman que sols 5 % dels enfants actius s e trapan dins d’activitats d’exportacion, al nivèl mondial). Sul terren, de milierats d'ONG e d'associacions agisson sus las causas primièras del trabalh dels l’enfants. Lors accions comprenon la luta contra la pauretat al sens larg de desvolopament, l'aculhida d'enfants de las carrirèas dins d’abrics e centres d’albergament, la construccion e lo manten d'escòla e tanben realizacion d'activitats educativas o de formacions professionalas. De progamas mai novels, sovent financiat per l'Unicef, assajan l'ensenhament itinerant, a l’ostal o sus de naus, o encara d’allocacions ligadas a l'assiduitat escolara, al Brasil. Una iniciativa mai recenta es aqueste dels sindicats d'enfants. Se lo movement davancièr foguèt creat en 1976 (lo MANTHOC perivian), es sonque dins las annadas 1990 que d'autres sindicats contunhèron de se crear en Índia, en Africa e dins lo rèste de l’America latina. Lors projèctes comunautaris rejongan aquestes de las ONG, mas amb los emplegaires permetent de condicions melhoras de trabalh, e tanben aqueste d'una identitat novèla. Aquestes movement son sovent antiabolicionistas, tot en reclamant un trabalh digne e rebutant l'expleitacion.

Sul plan intergovernamental e internacional

Amb per objectiu d’acampar aquestes esfòrces, l'OIT realiza en 1992 lo programa IPEC (International Programme on the Elimination of Child Labour, « Programa internacional per l'abolicion del trabalh dels enfants »), amb per objectiu prioritari la formas pièger de trabalh, aqueste de las filhas e dels mens de 12 ans. En mai de las evalucions globalas citadas mai naut, lo programa coordona los actors a l’entorn de plans d'accion e assag d’encontrar de solucions economicas amb los emplegaires.

Galari

• 
  En Equateur, 1990
• 
  A Madagascar, 2007
• 
  Au Congo, 2007
• 
  Au Bangladesh, 2008
• 
  Au Vietnam, 2008
• 
  Au Laos, 2009
• 
  Au Népal, 2010
• 
  En Ethiopie, 2012
• 
  En Inde (?), 2012
• 
  En Inde, 2012
• 
  En Indonésie, 2012
• 
  Au Népal, 2012
• 
  En Chine, 2013
• 
  Au Népal, avant 2014
• 
  Au Venezuela, 2014
• 
  A Madagascar, 2016
• 
  Au Nigeria, 2017

Annxes

Bibliographie

Obratges generalistas

• Bénédicte Manier, Le Travail des enfants dans le monde, La Découverte, 2003, réédition actualisée en 2011. Modèl:Commentaire biblio
• Sigrid Baffert, Ces ouvriers aux dents de lait : Les enfants au travail, Syros, 2006, 159 p. ISBN: 2748504836. Modèl:Commentaire biblio
• Martin Monestier, Les Enfants esclaves. L'Enfer quotidien de 300 millions d'enfants, Le Cherche-midi Éditeur, 1999, 271 p. ISBN: 2862745693.
• Chakib Guessous, L'exploitation de l'innocence : Le travail des enfants au Maroc, Eddif Maroc, 2004, 371 p. ISBN: 9981090824.
• Michel Bonnet, Le travail des enfants : terrain de luttes, Page deux, 1999, 126 p. ISBN: 2940189153.
• Michel Bonnet, Olga Nieuwenhuys, Kart Hanson, Marie-France Lange, Bernard Schlemmer, Graciela Paillet, "Enfants travailleurs: repenser l'enfance", Ed. Page Deux, 2006. (aborde notamment le point de vue des enfants travailleurs qui se sont organisés pour défendre leurs droits).

Filmogra

• Iqbal, documentaire de Cinzia Torrini (it), Italie, 1998 ; fiction inspirée de la vie de Iqbal Massih, enfant esclave au Pakistan (102 minutes).
• Nous avons partagé le pain et le sel de Atiq Rahimi, 2001, sur l'Afghanistan.
• The Big One de Michael Moore, États-Unis, 1998, dans lequel le réalisateur rencontre Philip Knight, PDG de Nike, et l'interroge sur les pratiques de son entreprise, notamment sur l'emploi d'enfants (86 minutes).
• L'association « Films pour un seul monde » de la fondation suisse Éducation et développement [présentation en ligne] propose une collection de documentaires sur le travail des enfants [présentation en ligne] ainsi qu'un DVD « Travail des enfants », à but pédagogique pour des jeunes dès 10 ans [présentation en ligne].
• Salaam Bombay ! de Mira Nair (113 minutes).
• Enfants forçats de Hubert Dubois (73 minutes).
• Je travaille, moi, Monsieur ! documentaire de Caroline Pothier et Grégory Salomonovitch sur les enfants des rues de Cusco (30 minutes).

Articles connèxes

• Drech del trabalh
• Esclavatge
• Pauretat
• Trabalh (economia)

Ligams extèrnes

• Lo programa Understand Children Work (UCW) sul trabalh dels enfants, qu’acamp l'OIT, la Banca Mondiala e l'UNICEF.
• Organizacion internacionala del trabalh :
  • Site de l'OIT / IPEC sul trabalh dels enfants.
  • Convencions de l'OIT : Convencion 138 (edat minim) e convencion 182 (pièger formas de trabalh).
  • Programa d'Accion especial per combatre lo Trabalh Forçat (SAP-FL)
• Vista d'ensemble de l’Unicef.
• Lo portal Comunautari 12to12.org acamp diferents actors engatjat contra lo trabalh dels enfants pel mond (ONG, sindicats, escòlas, etc.)
• Liga dels drechs de l'enfant
• Presentacion del Movement African dels Enfants e Joves Trabalhadors