Victor Hugo

Victor-Marie Hugo, vicomte Hugo (en francés: [viktɔʁ maʁi yɡo] ; Besançon, 26 de febrier de 1802 – París, 22 de mai de 1885) foguèt un escrivan, autor dramatic, poèta e romancier francés, considerat coma una de leis illustracions màgers de la literatura francesa dau sègle XIX e dau genre romantic.

Retrach de Victor Hugo. Léon Bonnat, 1879, Musèu d'Orsay.

Sa primiera reconeissença literària de grand endom que li foguèt autrejada per lei Jòcs Floraus; Victor Hugo s'illustrèt dins una granda varietat de genres literaris mai que mai dins lo roman (amb, entre autres, doas òbras lei mai famosas: Nòstra Dòna de París (1831) e Lei Miserables (1862), la poesia, lo teatre (Hernani e Ruy Blas) mas tanben la correspondéncia e autreis escrichs.

Fòrça implicat sus la scèna politica, Victor Hugo foguèt parlamentari restacat a una parariá sota la Monarquia de Julhet. Sota lo II Empèri francés au quau s'opausèt amb acarnament, s'exilèt durant gaireben vint ans dins leis illas de Jersey e Guernesey. Defensor de la libertat, de la condicion umana, s'exprimèt en favor de l'abolicion de l'esclavatge e de la pena capitala. Èra sostenidor de l'idèa d'una Euròpa unificada.

Biografia

Joventut e formacion

Retrach de Victor Hugo en 1820.

Victor Hugo nasquèt lo 26 de febrier de 1802. Èra lo fiu de Joseph Léopold Sigisbert Hugo (1773-1828), un oficier de l'armada napoleonenca que venguèt generau en 1809, e de Sophie Trébuchet (1772-1821), una filha eissida de la borgesiá nantesa. Tre sa jovença, Victor Hugo mostrèt un interès important per la lectura. De mai, en causa deis afectacions de son paire en Espanha, foguèt rapidament capable d'aprendre l'espanhòu. En 1812, s'installèt a París amb sa maire — de fach separada de son marit – e foguèt en partida educat per lo generau Victor Fanneau de la Horie qu'èra son pairin e lo galant de sa maire. En 1815, intrèt a la pension Cordier e comencèt d'aprendre la rima e la versificacion en autodidacte amb leis encoratjaments de sa maire e d'un professor que corregissiá seis escrichs.

De 1817 a 1820, ganhèt plusors prèmis de l'Acadèmia dei Jòcs Floraus e obtenguèt una mencion a un concors de l'Acadèmia Francesa. Abandonant seis estudis en matematicas, decidèt alora de se consacrar definitivament a la literatura. Durant aqueu periòde, probablament en reaccion ais idèas de son paire, creèt una revista ultramonarquista amb sei fraires. En quatre mes, ne'n vendèt 1 500 exemplaris e lo rèi Loís XVIII li acordèt una renda annadiera de 1 000 F. Aquò li permetèt de venir escrivan professionau e de considerar l'idèa d'esposar son amiga Adèle Foucher (1803-1868).

Lo maridatge foguèt retardat per lo decès de la maire d'Hugo en 1821, mai aguèt finalament luòc en octòbre de 1822. Lo pareu aguèt cinc enfants : Leopold que moriguèt quauquei mes après sa naissença en 1823, Léopoldine Hugo (1824-1843), Charles Hugo (1826-1871), François-Victor Hugo (1828-1873) e Adèle Hugo (1830-1915). Durant sa vida, Victor Hugo aguèt tanben plusors mestressas. La pus coneguda foguèt l'actritz Juliette Drouet (1806-1883), mai se pòdon egalament citar l'escrivana Léonie d'Aunet (1820-1879) e la comediana Alice Ozy (1820-1893).

Lo periòde romantic

Dins lo corrent deis ans 1820, Victor Hugo venguèt pauc a cha pauc una personalitat centrala dau Cenacle, un grop d'escrivans romantic que se reünissián en cò de Hugo ò dau critic literari Charles Nodier (1780-1844). Durant aqueu periòde, Hugo s'interessèt tanben a la pintura en descubrent l'obrador de Paul Huet (1803-1869) e se reconcilièt amb son paire. Pasmens, venguèt mai que mai un autor prolific amb lei publicacions dei romans Bug-Jargal (1820 e 1826), Han d'Islàndia (1823), lo Darrier jorn d'un condamnat (1829) e Nòstra Dòna de París (1831), dei recuelhs de poesia Odas e Baladas (1828), leis Orientalas (1829), lei Cants dau crepuscul (1835), lei Votz interioras (1837), lei Rais e leis Ombras (1840) e lei pèças de teatre Hernani (1830), Marion de Lorme (1831), lo Rèi s'amusa (1832), Lucrezia Borgia (1833) e Marie Tudor (1833).

Promotor dau romantisme en França, Hugo i foguèt a l'origina de plusors revolucions literàrias importantas. Pasmens, suscitèt d'oposicions de part dei mitans conservators, en particular dei defensors dei principis de la literatura classica. Aquò menèt, per exemple, a l'enebiment de la pèça Marion de Lorme per la censura reiala en 1829. L'episòdi pus famós d'aquela confrontacion es probable la « batalha d'Hernani », una pèça de teatre d'Hugo jogada per lo premier còp en 1830. L'òbra èra relativament susprenenta per lo public de l'epòca amb l'exaltacion d'un amor impossible, la denonciacion d'un poder esclerosat, una versificacion que seguissiá pas lei règlas tradicionalas e, benlèu encara pus novator, un refús de respectar la règla de l'unitat de temps e de luòc. Lei partisans dau classicisme assaièron d'organizar un tarabast per roïnar la representacion, mai se turtèron ais amics d'Hugo que preparèron la defensa de l'òbra amb lo Cenacle. Dins un ambient electric, la premiera de la pèça s'acabèt per lo succès dei romantics.

L'engatjament en politica

Victor Hugo en 1849.

Après la revolucion de 1830, Victor Hugo venguèt un escrivan reconegut que se ralièt au regim de Loís-Felipe en 1837. Pauc a cha pauc, Hugo intrèt dins lo ceucle intim dau rèi. Aquò li permetèt de recebre d'onors importants coma una eleccion a l'Acadèmia Francesa en 1841 e una nominacion coma par de França en 1845. En parallèl de sa carriera literària, s'interessèt ansin a la politica en plaidejant còntra la pena de mòrt ò còntra d'injustícias socialas (en particular lo trabalh deis enfants).

Au nivèu literari, Hugo obtenguèt un succès major en 1838 amb la pèça de teatre Ruy Blas. Pasmens, lo public s'alassèt dei dramas romantics e leis òbras seguentas recebèron d'acuelhs pus mitigats. En 1843, lei Borggravis foguèt un succès popular amb 33 representacions, mai foguèt tanben drama romantic que suscitèt l'interès d'un larg public. La meteissa annada, la vida de Hugo foguèt marcada per la negada accidentala de sa filha Léopoldine. Arrestèt alora de publicar durant dètz ans e se concentrèt sus la vida politica e mondana.

Vengut republican vèrs 1846, foguèt elegit deputat de la II^a Republica coma candidat dau partit de l'òrdre. Pasmens, desaprovèt la violéncia de la repression de l'insureccion de junh de 1848. Totjorn sensible ai questions socialas, se raprochèt pauc a cha pauc de Alphonse de Lamartine puei de Loís Napoleon Bonaparte. Rompèt ansin amb la drecha e s'opausèt a plusors lèis reaccionàrias adoptadas per redurre lo drech de vòte e la libertat de la premsa. S'opausèt tanben a la lèi Falloux que permetèt ai congregacions religiosas de prendre lo contraròtle de l'ensenhament en França fins a la fin dau sègle XIX. Dins aquò, s'alunchèt pauc a cha pauc de Loís Napoleon. Lo 2 de decembre de 1851, assaièt ansin de s'opausar au còp d'Estat amb d'autrei deputats republicans, mai foguèt obligat de s'enfugir en Belgica. Un mes pus tard, faguèt partida dei 66 parlamentaris bandits per un decrèt imperiau que demorèt en vigor fins a 1859.

L'exili

Victor Hugo en 1861 durant un viatge a Brussèlas.

En 1855, Hugo s'installèt a Guernesey. I menèt una vida enujosa e la familha se dispersèt lentament. Per exemple, Adèle Foucher realizèt de viatges frequents a París e Brussèlas per defendre leis interès literaris e financiers de son marit. Adèle Hugo anèt en Canadà per i seguir un oficier britanic e Charles Hugo imitèt sa maire avans de se fixar en Belgica en 1865. La meteissa annada, François-Victor Hugo s'installèt tanben dins la capitala bèlga. En 1868, Adèle Foucher moriguèt e Hugo acompanhèt l'ataüt fins a la frontiera francesa. Hugo eu meteis realizèt plusors viatges amb Juliette Drouet.

Lo periòde de l'exili veguèt una represa de l'activitat literària de Hugo. Tres caps d'òbra de sa carriera foguèron publicats durant aquela epòca : lei Castigaments en 1853, lei Contemplacions en 1856 e lei Miserables en 1860. Pasmens, escriguèt d'òbras desenant mens conegudas coma lei Trabalhaires de la Mar en 1866. Après lo trionf dei Miserables, Hugo decidèt de portar la barba. Prenguèt ansin sa figura e son estatura de patriarca de la literatura francesa e de consciéncia morala de la vida politica nacionala.

Lo retorn en França

Fotografia dei funeralhas nacionalas de Victor Hugo lo 31 de mai de 1885.

En setembre de 1870, la desfacha de Napoleon III e la proclamacion de la Republica permetèron lo retorn de Victor Hugo en França. Recebèt un acuelh trionfau de part dei Parisencs e sostenguèt la defensa de la vila durant lo sètge menat per lei Prussians en 1870-1871. Elegit a l'Assemblada Nacionala a la fin de la guèrra, demissionèt rapidament per protestar còntra l'invalidacion de l'eleccion de Garibaldi. La mòrt sobda de son fiu Charles l'alunchèt de la Comuna de París, mai protestèt energicament còntra la violéncia de la repression. Puei, favorable a l'amnistia dei Comunards, foguèt batut a plusors eleccions legislativas complementàrias en 1871 e en 1872 en causa de son sostèn ais insurgents.

En parallèl, Hugo escriguèt l’Annada terribla e Nonanta-tres. Seis òbras teatralas tornèron venir popularas. Per exemple, Ruy Blas foguèt tornarmai jogat en 1872 e Marion de Lorme en 1873. Durant aqueu periòde, foguèt tanben un dei centres de la vida intellectuala francesa e Hugo recebiá regularament de personalitats importantas coma lei fraires Goncourt, Édouard Lockroy (1838-1913), Georges Clemenceau (1841-1929) ò Leon Gambetta (1838-1882). En 1876, Hugo foguèt finalament elegit au Senat. I adoptèt de posicions opausadas au president monarquista Mac Mahon, mai foguèt victima d'un important malaise que metèt fin a seis activitats politicas en 1878.

Fins a sa mòrt, Hugo reduguèt tanben son activitat literària que se limitèt desenant a la publicacion de recuelhs de poèmas escrichs dins leis ans 1850-1870. Demorat una referéncia nacionala, moriguèt lo 22 de mai de 1885 en causa d'una congestion pulmonara. D'obsèquias nacionalas foguèron ordonadas per li rendre omenatge e lo Panteon foguèt tornarmai secularizat per recebre son còrs. Dos milions de personas assistiguèron a la ceremònia.

Òbras

Leis òbras avans l'exili

Lo premier periòde poetic

Lo premier periòde poetic de Victor Hugo dura de 1822 a 1840. Es marcat per la publicacion de plusors recuelhs de poèmas que mòstran l'evolucion progressiva de l'autor deis idèas monarquistas e catolicas de sa jovença vèrs una posicion pus moderada. Aquela evolucion se tròba tanben au nivèu de l'estil, a l'origina liric e classic, que laissa pauc a cha pauc mai de plaça a d'elements romantics.

Lo premier recuelh d'aqueu periòde es Odas e Baladas qu'es una compilacion de poèmas pareguts entre 1822 e 1827. Son de tèxtes d'aqueu recuelh que li permetèron de ganhar plusors prèmis ai Jòcs Floraus de Tolosa durant leis ans 1820. Odas e Baladas es clarament marcat per leis idèas monarquistas e religiosas d'Hugo, mai lei poèmas pus tardius mòstran ja d'evolucions. I a egalament quauquei libertats presas a respècte dei règlas de la poesia lirica classica. Lo recuelh seguent, lei Orientalas, revendica ansin d'intrada la libertat creatritz de l'artista e celèbra Napoleon e la libertat grèga.

Lei romans d'avans l'exili

Article detalhat: Nòstra Dòna de París (roman).

Avans l'exili, de 1820 a 1834, Victor Hugo escriguèt e publiquèt plusors romans coma Bug-Jargal, un racònte de la revòuta dei Negres de Sant Domingo e Han d'Islàndia, un roman adaptat d'escrichs de jovença. Aqueleis òbras suscitèron un certan interès dins lei mitans romantics e Bug-Jargal foguèt publicat dins la revista Le Conservateur Littéraire.

Lo Darrier Jorn d'un Condamnat, paregut en 1829, es lo premier roman famós de sa carriera. Descriu la fin de la vida d'un òme condamnat a mòrt e constituís un plaid en favor de l'abolicion de la pena de mòrt. Cinc ans pus tard, Hugo escriguèt Claude Gueux, un cort roman denonciant lo sistèma penitenciari e la disproporcion dei penas e dei delictes de l'epòca. Aquelei romans marquèron ansin l'aparicion deis idèas progressistas d'Hugo.

Pasmens, lo roman pus famós d'aqueu premier periòde romanesc es Nòstra Dòna de París. A l'origina, Hugo voliá escriure un roman istoric segon lo modèl de Walter Scott (1771-1832). Dins aquò, l'escritura foguèt trebolada per la Revolucion de 1830. Desplacèt alora son racònte a la fin dau rèine de Loís XI e desvolopèt d'idèas eissidas de la pensada de Lamennais (1782-1854), un precursor dau catolicisme liberau e sociau, e de Benjamin Constant (1767-1830), un sostèn liberau de la monarquia de Julhet.

Lo periòde teatrau

De 1827 a 1843, Hugo foguèt un deis autors de teatre principaus de França. Promotor dau drama romantic, se reclamèt de William Shakespeare (1564-1616) e de Friedrich Schiller (1759-1805) e prepausèt una dramaturgia simpla amb de personatges somés a de fòrças fondamentalas poderosas. Per aquò, abandonèt lei règlas dau teatre classic, en particular lei personatges complèxes e lei finesas psicologicas. Au contrari, lei personatges d'Hugo son rapidament caracterizats e aisament identificables. Enfin, fau nòtar la preséncia dau pòble dins lo racònte siá indirèctament (Cromwell) siá dirèctament (Ruy Blas).

De mai, l'òbra teatrala de Hugo aguèt un ròtle major dins l'afiermacion de son apartenéncia au movement romantic e dins l'evolucion de sa pensada politica. D'efiech, lo prefaci de Cromwell – una pèça quasi injogabla de 6 a 7 oras – èra un manifèst en favor dau romantisme e de la rompedura amb lo classicisme. Puei, la batalha d'Hernani marquèt lo succès dei romantics e lor existéncia dins l'esfèra artistica francesa. Pasmens, aquelei succès empachèron pas d'atacas regularas de part dei mitans conservators. Ansin, plusors pèças d'Hugo foguèron enebidas per leis autoritats. De mai, divèrsei campanhas foguèron organizadas per trebolar la preparacion ò l'organizacion de sei representacions.

Leis òbras dau periòde d'exili

Lei Castigaments

Article detalhat: Lei Castigaments.

Après lo còp d'Estat e lo començament de son exili, Hugo publiquèt en aost de 1852 un panflet intitulat Napoleon lo Pichon qu'es considerat coma un cap d'òbra d'aqueu genre literari. Puei, contunièt seis atacas còntra Napoleon III amb lo recuelh de poèmas satirics Lei Castigaments publicat en 1853. I utilizèt una versificacion e de tons variats per denonciar lei còps d'Estat de Napoleon Bonaparte e de Loís Napoleon Bonaparte. Pasmens, se Napoleon I^èr es criticat dins l'òbra, son nebòt es ridiculizat e accusat d'aprofichar d'èsser un òme sensa talent aprofichant la glòria de son oncle per legitimar sei crimes.

Au nivèu literari, se Lei Castigaments son una òbra politica, lo recuelh contèn tanben d'elements metafisics. Aquò prefigura la tonalitat dei Contemplacions que foguèron publicadas tres ans pus tard.

Lei Contemplacions

Article detalhat: Lei Contemplacions.

Lei Contemplacions es un recuelh de poèmas escrichs entre 1841 e 1855 que foguèt publicat en 1856. Es compausat de 158 poèmas devesits en sièis libres. Lei tèmas abordats son principalament l'amor, la jòia, la mòrt, lo dòu e divèrseis aspèctes mistics. La remembrança i ocupa tanben una plaça centrala e Hugo experimentèt lo genre de l'autobiografia versificada. Enfin, lo recuelh es un omenatge a Léopoldine, la filha d'Hugo mòrta negada en 1843. L'estructura dei Contemplacions rebat donc aquelei preocupacions multiplas. Una premiera partida, intitulada « A passat temps », evòca la jovença, leis amors e lei premierei consideracions d'Hugo sus la misèria dau monde. Una segonda partida, « Uei », tracta dau dòu e dei temptativas d'establir una forma de comuniacion amb sa filha defunta, puei de l'energia retrobada e dei certituds. La meditacion i es utilizada per trobar de rasons novèlas de viure e l'ambient vèn pauc a cha pauc subrenaturau e fantastic.

Lei Miserables

Retrach de Cosette dins l'edicion originala de Les Misérables de 1862, realizat per Émile Bayard

Article detalhat: Lei Miserables.

Lei Trabalhaires de la Mar

Article detalhat: Lei Trabalhaires de la Mar.

Leis òbras dau retorn en França

• Odes et poésies diverses (1822)
• Odes (1823)
• Han d'Islande (1823)
• Nouvelles Odes (1824)
• Bug-Jargal (1826)
• Odes et Ballades (1826)
• Cromwell (1827)
• Les Orientales (1829)
• Le Dernier jour d'un condamné (1829)
• Hernani (1830)
• Notre-Dame de Paris (1831)
• Marion Delorme (1831)
• Les Feuilles d'automne (1831)
• Le roi s'amuse (1832)
• Lucrezia Borgia (1833)
• Marie Tudor (1833)
• Littérature et philosophie mêlées (1834)
• Claude Gueux (1834)
• Angelo, Tyrant of Padua (1835)
• Les Chants du crépuscule (1835)
• La Esmeralda, libretto d'una opèra (1836)
• Les Voix intérieures (1837)
• Ruy Blas (1838)
• Les Rayons et les Ombres (1840)
• Le Rhin (1842)
• Les Burgraves (1843)
• Napoléon le Petit (1852)
• Les Châtiments (1853)
• Les Contemplations (1856)
• La Légende des siècles (1859)
• Les Misérables (1862)
• William Shakespeare, ensag (1864)
• Les Chansons des rues et des bois (1865)
• Les Travailleurs de la Mer (1866)
• La voix de Guernsey (1867)
• L'Homme qui rit (1869)
• L'Année terrible (1872)
• Quatrevingt-treize (1874)
• Mes Fils (1874)
• Actes et paroles – Avant l'exil (1875)
• Actes et paroles – Pendant l'exil (1875)
• Actes et paroles – Depuis l'exil (1876)
• La Légende des Siècles 2e série (1877)
• L'Art d'être grand-père (1877)
• Histoire d'un crime 1a part (1877)
• Histoire d'un crime 2a part (1878)
• Le Pape (1878)
• La Pitié suprême (1879)
• Religions et religion (1880)
• L'Âne (1880)
• Les Quatres vents de l'esprit (1881)
• Torquemada (1882)
• La Légende des siècles Tòm III (1883)
• L'Archipel de la Manche (1883)

Annèxas

Liames intèrnes

• II^a Republica.
• II^nd Empèri
• Batalha d'Hernani.
• Lei Castigaments.
• Lei Contemplacions.
• Còp d'Estat dau 2 de decembre de 1851.
• Drama romantic.
• Nòstra Dòna de París.
• Romantisme.

Bibliografia

• (fr) Raymond Escholier, Victor Hugo raconté par ceux qui l'ont vu, París, Librairie Stock, 1931.
• (fr) Yves Gohin, Victor Hugo, París, Presses universitaires de France, coll. « Que sais-je ? », 1987.
• (fr) Florence Naugrette, Le Théâtre romantique, París, Seuil, coll. « Points Essais », 2001.

Nòtas e referéncias

• Portal de la literatura