Orfanèl

Un orfanèl (del grec ancian ὀρφανός / orphanós) o una orfanèla es un enfant (mai sovent minor) que lo paire e la maire son mòrts, o que l'un dels dos parents es mòrt, o per extension, desaparegut(s) definitivament.

Orphans per Thomas Kennington, òli sus tela, 1885

L'utilizacion correnta resèrva aqueste tèrme als enfants qu’an perduts sos dos parents. Pels enfants qu’an perdut pas qu’un se precisa orfanèl de paire (que lo paire es perdut) o orfanèl de maire (que la maire es perduda). Lo tèrme pòt tanben èsser utilizat pels animals. Per unas espècias animalas, ont lo paire a pas de ligam particular amb la maire o amb lo jove, avant o après sa naissença, lo pichon es alara nomenat orfanèl quand la maire desaparéis.

Insercion sociala

Ara, dins los païses desvelopats, los enfants orfanèls que son pas aculhits per lor familha als sens larg son plaçats dins una estructura d'adoption que pren suènh d’eles, mai sovent fa lor education, puèi son adoptats per una familha permanenta tan lèu que se pòt.

Pel passat e encara dins una granda partida del mond, los orfnèls vivon sovent sens ostal, venon de sens abrics o son curats dins d’espitals, d’orfenelat, o per de congregacions religiosas; çò que se pòt considerar coma una error, que los menors i recebon de suènhs insufisents, o gaireben dangieroses, subretot dins los espitals ont son mesclats amb d’adults sens fogal e de malauts mentals (a vegada dangieroses) e ont las malautiás mentalas son pas curadas.

Dins unas nacions confrontadas a la guèrra e al SIDA, una proporcion significativa de la jove populacion a perdut sos parents, ex. : Tanzania, Oganda o Botswana, causant una crisi umanitària majora. En Républica populara de China, las filhas son a vegadas abandonadas, a causa de la politica de natalitat.

Caritat e ajuda als orfanèls

SOS Children's Villages International es una ONG, sens vocacion religiosa, d'assisténcia sociala que la mission es de provesir un fogal estable e de familhas afectuosas pels enfants abandonats o qu’an perdut lors parents pel mond entièr.

Avant l'establiment d'una accion sociala de l'Estat pels orfanèls dins los païses desvelopats, fòrça organisacion de caritats coma los fogals del D^r Barnardo (ara nomenat « Barnardo's ») èran presents per prene suènhs dels orfanèls vivent dins la pauretat.

Populacions

Una orfanèla a Kabol, Afghanistan en genièr de 2002

Los orfanèls son puslèu rare dins los païses desvolopats, que fòrça enfants pòdon esperar que los parents subreviscan a lor enfança. Fòrça mai nombroses d’orfanèls existisson dins de païses en guèrra.

Continent	Nombre d’orfanèls (1000)	Percentatge d’orfanèls sus l’ensemble dels enfants
Africa	34,294	11.9%
Asia	65,504	6.5%
America latina & Cariba	8,166	7.4%
Total	107,964	7.6%

País	% dels orfanèls sus l’ensemble dels enfants	Orfanèls amb lo SIDA  % dels orfanèls	Total dels orfanèls	Total dels orfanèls (SIDA)	De maire (total)	De maire (SIDA)	De paire (total)	De paire (SIDA)	Dels dos (total)	Dels dos(SIDA)
Botswana (1990)	5.9	3.0	34,000	1,000	14,000	< 100	23,000	1,000	2,000	< 100
Botswana (1995)	8.3	33.7	55,000	18,000	19,000	7,000	37,000	13,000	5,000	3,000
Botswana (2001)	15.1	70.5	98,000	69,000	69,000	58,000	91,000	69,000	62,000	61,000
Lesotho (1990)	10.6	2.9	73,000	< 100	31,000	< 100	49,000	< 100	8,000	< 100
Lesotho (1995)	10.3	5.5	77,000	4,000	31,000	1,000	52,000	4,000	7,000	1,000
Lesotho (2001)	17.0	53.5	137,000	73,000	66,000	38,000	108,000	63,000	37,000	32,000
Malawi (1990)	11.8	5.7	524,000	30,000	233,000	11,000	346,000	23,000	55,000	6,000
Malawi (1995)	14.2	24.6	664,000	163,000	305,000	78,000	442,000	115,000	83,000	41,000
Malawi (2001)	17.5	49.9	937,000	468,000	506,000	282,000	624,000	315,000	194,000	159,000
Oganda (1990)	12.2	17.4	1,015,000	177,000	437,000	72,000	700,000	138,000	122,000	44,000
Oganda (1995)	14.9	42.4	1,456,000	617,000	720,000	341,000	1,019,000	450,000	282,000	211,000
Oganda (2001)	14.6	51.1	1,731,000	884,000	902,000	517,000	1,144,000	581,000	315,000	257,000

• 2001 chifre de 2002 UNICEF/UNAIDS report
• China: Enquèsta del Ministèri dels Afars Civils en 2005 mòstra que China compta 573000 orfanèls de mens de 18 ans d’edat.
• Russia: Segon lo rapòt rus de 2002 citat dins New York Times, 650000 enfants son d’orfanèls. Son descomptat après 16 ans d’edat, e 40% son sens abric, amb 30% que venon criminals o se suicidisson.
• America Latina: Los enfants de las carrièras son fòrça presents en America latina; se’n donariá mai de 40 milion. Totes los enfants de las carrièras son pas d’orfanèls, totes trabalhan e fòrça an pas l’ajuda familiala que cal.

Orfanèls celèbres

D’entre los orfanèls celèbres i a de líders del mond coma Nelson Mandela, Alexander Hamilton, Kayleigh Chalk, Aaron Burr, Andrew Jackson; lo profèta ebrieu Moïses e lo profèta musulman Moamet; d’escrivans coma Edgar Allan Poe, e Leo Tolstoy; d’atlètas coma Aaron Hernandez e Jacques Villeneuve. D’autres orfanèls son Louis Armstrong, Marilyn Monroe, Babe Ruth, Ray Charles e Frances McDormand.

Bibliografia

• Bullen, John. "Orphans, Idiots, Lunatics, and More Idiots: Recent Approaches to the History of Child Welfare in Canada," Histoire Sociale: Social History, May 1985, Vol. 18 Issue 35, pp 133–145
• Harrington, Joel F. "The Unwanted Child: The Fate of Foundlings, Orphans and Juvenile Criminals in Early Modern Germany (2009)
• Keating, Janie. A Child for Keeps: The History of Adoption in England, 1918-45 (2009)
• Miller, Timothy S. The Orphans of Byzantium: Child Welfare in the Christian Empire (2009)
• Safley, Thomas Max. Children of the Laboring Poor: Expectation and Experience Among the Orphans of Early Modem Augsburg (2006)
• Sen, Satadru. "The orphaned colony: Orphanage, child and authority in British India," Indian Economic and Social History Review, Oct-Dec 2007, Vol. 44 Issue 4, pp 463-488
• Terpstra, Nicholas. Abandoned Children of the Italian Renaissance: Orphan Care in Florence and Bologna (2005)