Taula periodica

Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.

La taula periodica deis elements es una disposicion tabulara deis elements quimics, ordenats per numèro atomic creissent.

Somari

Taula periodica

D'aquesta maniera, s'agropa leis elements en blòts, grops (colomnas) e periòdes (renguieras) amb de proprietats fisicas e quimicas similaras. En generau, leis elements se pòdon dividir en metaus (part inferiora senèstra de la taula) e non-metaus (part superiora drecha), amb lei semimetaus au mitan. Un cas a despart es aqueu dei gas nòbles, que se situan dins la colomna pus a drecha (grop 18).

La primiera taula periodica modèrna foguèt concebuda simultaneament per Lothar Meyer e Dmitrii Ivanovich Mendeleiev.

La figura seguenta es una taula periodica modèrna amb leis elements quimics coneguts.

Taula periodica

Grop →

Metaus alcalins (1)

Tèrras alcalinas (2)

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Grop dau bòr (13)

Grop dau carbòni (14)

Grop de l'azòt (15)

Calcogèns (16)

Alogèns (17)

Gas nòbles (18)

Periòde

1

1 idrogèn H

2 èli He

2

3 liti Li

4 berilli Be

5 bòr B

6 carbòni C

7 azòt N

8 oxigèn O

9 fluor F

10 neon Ne

3

11 sòdi Na

12 magnèsi Mg

13 alumini Al

14 silici Si

15 fosfòr P

16 sofre S

17 clòr Cl

18 argon Ar

4

19 potassi K

20 calci Ca

21 escandi Sc

22 titani Ti

23 vanadi V

24 cròme Cr

25 manganès Mn

26 fèrre Fe

27 cobalt Co

28 niquèl Ni

29 coire Cu

30 zinc Zn

31 galli Ga

32 germani Ge

33 arsenic As

34 selèni Se

35 bròme Br

36 cripton Kr

5

37 rubidi Rb

38 estronci Sr

39 itri Y

40 zircòni Zr

41 niòbi Nb

42 molibdèn Mo

43 tecnèci Tc

44 rutèni Ru

45 ròdi Rh

46 palladi Pd

47 argent Ag

48 cadmi Cd

49 indi In

50 estam Sn

51 antimòni Sb

52 telluri Te

53 iòde I

54 xenon Xe

6

55 cèsi Cs

56 bari Ba

Lantanids *

72 afni Hf

73 tantal Ta

74 tungstèn W

75 rèni Re

76 òsmi Os

77 iridi Ir

78 platin Pt

79 aur Au

80 mercuri Hg

81 talli Tl

82 plomb Pb

83 bismut Bi

84 polòni Po

85 astat At

86 radon Rn

7

87  franci Fr

88 radi Ra

Actinids **

104 rutherfòrdi Rf

105 dubni Db

106 seabòrgi Sg

107 bòhri Bh

108 assi Hs

109 meitnèri Mt

110 darmstadti Ds

111 roentgèni Rg

112 copernici Cn

113 ununtri Uut

114 ununqüadi Uuq

115 ununpenti Uup

116 ununèxi Uuh

117 ununsèpti Uus

118 ununòcti Uuo

* Lantanids

57 lantani La

58 cèri Ce

59 praseodimi Pr

60 neodimi Nd

61 promèti Pm

62 samari Sm

63 euròpi Eu

64 gadolini Gd

65 tèrbi Tb

66 dispròsi Dy

67 òlmi Ho

68 èrbi Er

69 tuli Tm

70 itèrbi Yb

71 lutèci Lu

** Actinids

89 actini Ac

90 tòri Th

91 protactini Pa

92 urani U

93 neptuni Np

94 plutòni Pu

95 americi Am

96 curi Cm

97 berkèli Bk

98 califòrni Cf

99 einsteini Es

100 fermi Fm

101 mendelèvi Md

102 nobèli No

103 laurenci Lr

Sèrias quimicas

Metaus alcalins	Tèrras alcalinas	Lantanids	Actinids	Metaus de transicion
Metau dau blòt p	Metalloïdes	Non-metaus	Alogèns	Gas nòbles
Codificacion dei colors per nombre atomic: Leis elements numerotats en blau son de liquids en condicions normalas de temperatura e de pression (CNTP); Leis elements numerotats en verd son de gas en CNTP; Leis elements numerotats en negre son de solids en CNTP; Leis elements numerotats en roge son sintetics (totei son de solids en CNTP); Leis elements numerotats en gris son pas estats descubèrts.

Proprietats periodicas

Taula periodica amb lo rai atomic deis elements

• Rai atomic: distància entre lo nuclèu e leis electrons extèrnes.
  • Dins un grop, aumenta a dicha qu'Z aumenta.
  • Dins un periòde, e en avent lo meteis nivèu, demenís a dicha qu'Z aumenta, a causa de la traccion.

• Volum atomic: espaci qu'ocupa un atòm.
  • Dins un grop, aumenta a dicha qu'Z aumenta.
  • Dins un periòde se passa la meteissa causa qu'amb lo rai, valent a dire: demenís a dicha qu'Z aumenta, a causa de la traccion.

• Energia (potenciala) d'ionizacion: energia que cau administrar a un atòm en estat gasós per li derrabar un electron. Un a cha un, a cada còp es pus malaisat.
  • Dins un grop, aumenta a dicha qu'Z aumenta.
  • Dins un periòde, aumenta a dicha qu'Z aumenta.

• Electroafinitat (afinitat electronica): energia que pèrd un atòm en estat gasós quand ganha un electron e deven un anion. Lei gas nòbles i intran pas.
  • Dins un grop, aumenta a dicha qu'Z aumenta.
  • Dins un periòde, aumenta a dicha qu'Z aumenta.

• Electronegativitat: tendéncia a capturar d'electrons, per leis atòms d'un element determinat.
  • Dins un grop, aumenta a dicha qu'Z aumenta.
  • Dins un periòde, aumenta a dicha qu'Z aumenta.

• Caractèr metallic e non metallic:
  • Metau: energia d'ionizacion bassa, electroafinitat bassa e electronegativitat bassa.
  • Non-metau: energia d'ionizacion auta, electroafinitat auta e electronegativitat auta.

Vejatz tanben

Liames intèrnes

• Lista deis elements per simbòl

Liames extèrnes

• EQTabla Taula periodica amb informacion en catalan, imatges e ressorsas.
• Webelements: Informacion (en anglés) subre totei leis elements de la taula periodica
• Lista deis elements e traduccion en lengas divèrsas
• Edu365 elements quimics Pagina web amb informacion subre totei leis elements e informacion generala subre leis elements (en catalan).