Lo Pradet
|
Vila d'Occitània | 
|
Lo Pradet (tanben subrenomat Lo Pichon Prat) es una comuna francesa e provençala, en Provença, situada dins lo departament de Var e la region de Provença-Aups-Còsta d'Azur.
|
Lo Pradet
Le Pradet | ||
|---|---|---|
 | ||
| Plaia Bòneitèrras | ||
| ||
| ||
| Geografia fisica | ||
| ||
| Coordenadas | 43° 06′ 23″ N, 6° 01′ 26″ E | |
| Superfícia | 9,97 km² | |
| Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
273 m 25 m 0 m | |
| Geografia politica | ||
| País |  Provença | |
| Estat |  França | |
| Region 93 |
Provença-Aups-Còsta d'Azur | |
| Departament 83 |
Var  | |
| Arrondiment 832 |
Tolon | |
| Canton 8342 |
La Garda | |
| Intercom 248300543 |
Metropòli de Tolon Provença Mediterranèa | |
| Cònsol | Hervé Stassinos (2020-2026) | |
| Geografia umana | ||
| Populacion Populacion totala (2018) |
10 265 ab.  10 412 ab. | |
| Densitat | 1 110,73 ab./km² | |
| Autras informacions | ||
| Gentilici | pradetan, pradetanana | |
| Còde postal | 83220 | |
| Còde INSEE | 83098 | |
| http://www.le-pradet.fr/ | ||
.svg)
Geografia
modificar
Situacion
modificarSituat a 8 km de Tolon e 13 km d'Ieras, lo Pradet es limitròfa ambé La Garda a l'Oèst e au Nòrd, e ambé Carcairana a l'Èst.
La partida nòrd constituís una plana nomada Lo Plan. La façada sud si duerbe sus la rada de Tolon, una còsta de bauç dubèrta de calas e plaias largas (Lo Pin de Gala, Lo Mónegue, Lei Bonetas, La Garòna, Leis Orsinieras ambé son pòrt) acabada au Sud-Èst per lo Cap de Carcairana que sarra l'Èst de la rada.
Geologia
modificarLo sòu sistrós e argielós, mai recubèrt de nitas au Plan, es propici ai culturas ortolanas, ai culturas floralas, a la vinha (amb especialament lo Tiboren, tipe de rasim rare) e a l'olivier (un molin d'òli fonciona encara).ñ
Lei massís, d'aspècte encara fèr, son cubèrts de súvers, de pins pinhon, de mimòsas... Lo maquís ocupa mai d'un quilomètre carrat fàcia a la mar.
Lo Pradet si situa sus la Còsta d'Azur e beneficiá d'un clima mediterranèu deis estius cauds e secs e deis ivèrns doç e relativament umides. La rada pòu si sometre a de vents violents amb un recòrd establit a 148 km/h lo 28 de novembre de 1983.
En mejana annuala, la temperatura s'establís a 15,9 °C amb una mejana maximala de 20,1 °C e una minimala de 11,8 °C. Lei temperaturas nominalas maximalas e minimalas notadas son de 29 °C en julhet e aost, e 6 °C en genier e febrier, valors doças gràcias a la preséncia de la Mar Mediterranèa. Lei jorns de gelada son pron rares mai lo 10 de febrier de 1986, la temperatura de −7,5 °C siguèt notada. Au contrari, lo 7 de julhet de 1982, la temperatura de 40,1 °C establissèt un recòrd. L'ensolelhament mejan s'establís a 2 899,3 oras l'an amb una poncha a 373,8 oras en julhet.
Autra valor importanta, caracteristica dau clima mediterranèu, lei precipitacions totalizan a Ieras 665 mm dins l'an, valor relativament febla a respècte d'autrei comunas dau contorn mediterranèu, e sustot lei plueias son despartidas fòrça inequitablament, ambé mens de sèt millimètres en julhet e quasi nonanta quatre millimètres en octòbre. Lo recòrd de precipitacions notadas en vint-e-quatre oras s'establissèt a 156 millimètres lo 16 de genier de 1978.
Catastròfas naturalas
modificar- Dau 29 au 30 de setembre de 1982 : Inondacions e rajadas de fanga.
- Dau 1er de mai de 1989 au 31 de decembre de 1992 : Movements de terren consecutius a la secaressa.
- Dau 1er de genier de 1993 au 31 de decembre de 1994 : Movements de terren consecutius a la secaressa.
- Dau 1er de genier de 1995 au 31 d'aost de 1998 : Movements de terren diferenciaus consecutius a la secaressa e a la reïdratacion dei sòus.
- Dau 1er de setembre de 1998 au 31 de decembre de 1998 : Movements de terren diferenciaus consecutius a la secaressa e a la reïdratacion dei sòus.
- Dau 1er de genier de 2002 au 30 de setembre de 2002 : Movements de terren diferenciaus consecutius a la secaressa e a la reïdratacion dei sòus.
- Dau 4 au 5 d'aost de 2005 : Incendi criminau de la Còla Negra.
Transpòrts
modificarLo Pradet es a 14 km de l'aeropòrt de Tolon-Ieras e a 87 km d'aqueu de Marselha Provença.
La gara SNCF TGV pus pròcha es aquela de Tolon (8 km). Leis autrei garas pròchas son a La Garda (Gara de la Garda) an aperaquí 3 km, La Crau d'Ieras (Gara de la Crau d'Ieras) an aperaquí 9 km, e Ieras (Gara d'Ieras) an aperaquí 11 km.
La comuna es traversada de levant a ponent per la rota departamentala 559 de Tolon vèrs Carcairana e Ieras, e per la departamentala 86 dau nòrd au sud, de La Garda vèrs la plaia de la Garòna au Pradet.
Lo Pradet es egalament traversat de levant a ponent per la pista ciclabla dau Litorau varés, que va de Tolon a Sant Rafèu. Fòrça trevada, aquesta pista ciclabla es a venir una vertadiera via verda, d'una largor mejana de 5 m.
Transpòrts urbans
modificarLei linhas de bus de la Ret Mistrau de Comunautat d'aglomeracion de Tolon Provença Mediterranèa asseguran la liason ambé lei comunas vesinas :
- Linha 91 de Planqueta (La Garda) vèrs Orsinieras (Lo Pradet).
- Linha 92 de Planqueta (La Garda) vèrs Cartage (Carcairana).
- Linha 23 de Siblàs (Tolon) vèrs 4 Sasons (Carcairana).
Lo divendres e lo dissabte de sera, de 21 h 00 a 00 h 30, la linha nocturna N11 assegura la liason vèrs Tolon e Ieras.
Istòria
modificarLo nom de la comuna vèn de la configuracion d'una de sei partidas onte l'umiditat dau fons dei plans, la preséncia de fòrça rius e lei setmanas nombrosas d'inondacion an totjorn favorizat la creissença de l'èrba. Requist, aquest terren siguèt partejat entre lei bastidas nombrosas, en pichons prats, lei pradets.
Coma una rota de cresta jonhèt Massalia (Marselha) a Nikkaia (Niça), en passant per Telo Martius (Tolon) e Olbia (Ieras), de mas galloromans s'installèron sus çò que uèi es lo Pradet. En revenge, ren pròva que l'esplecha de la mina de Cap Garòna ague començat an aquela epòca. Lei premiers documents sus aquest subjècte datan que dau sègle XVII. L'esplecha aguèt luec de 1862 a 1917.
Si ditz qu'en 1815 Joaquim Murat (Joaquim Murat) si seriá escapat vèrs Corsega a partir dau Pradet.
Lo Pradet siguèt un masatge restacat a la comuna de la Garda fins en 1894.
Devisa
modificarSemper supra det, que si pòu traduire dau latin per "Done totjorn mai".
Administracion
modificarEleccions municipalas de 2008
modificar
Ambé cinc listas presentas au premier torn, e quatre au segond torn, Claude Mesangroas (Glaudi Mesangroàs), premier adjonch dau premier cònsol precedent, siguèt elegit ambé 33,9% dei vòtz.
Demografia
modificar
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - | - | - | - | - | - | - | - | 1 378
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1 799 | 1 804 | 1 912 | - | - | - | - | - | -
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3 121 |
Cercar |
10 975 |
10 603 |
10 998 |
11 214 11 502 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 11 455 11 771 |
11 506 11 830 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- En 2018 la populacion èra de 10265 abitants.
Luecs e monuments
modificar
Musèu de la mina de Cap Garòna
modificarDubèrt en 1994, si situa dins lei galariás de coire ancianas de qué reprodutz l'istòria d'un biais educatiu. Coifat d'un casco de chantier, sota un plafon bas tendut d'un fielat de seguretat, lo visitaire explòra lo passat d'aquesta mina de coire modèsta, esplechada industrialament de 1862 a 1917. De juecs de lume e animacions sonòras si debanan dins lo silenci e la sornura d'aquesta cavèrna, cavada per lei minaires venguts de Piemont. Una pausa vidèo dedins una sòrta de caisson de fusta permetrà de ne'n saber mai sus la transformacion dau minerau e leis usatges multiples dau coire.
Au sen d'un massís forestier que tresplomba la Mediterranèa, lei minas de coire ancianas de Cap Garòna comptan entre lei cinc sites mineralogics mai bèus dau monde. Lo musèu reprodutz la vida dei minaires e l'istòria de la ròca.
Es lo solet musèu francés dau coire e dei micromineraus.
En 1984, la qualitat excepcionala de l'environament incita leis autoritats localas d'aparar e de metre en valor aquest patrimòni d'interès nacionau e europèu que representa la mina de Cap Garòna. Faudrà esperar dètz ans denant d'inaugurar lo musèu de la mina.
Lo castèu de la Clausa Monier e lo parc Cravero
modificar
Lo castèu de la Clausa Monier data de la fin dau sègle XVI e dau començament dau sègle XVII. En 1667, lo castèu aparteniá au senhor de la Garda, Josèp de Catelin. Jan Loís Raimond Mallard venguèt l'aquistaire dau castèu en 1790, lo gardèt fins en 1862, puei lo revendèt a M. Monier. Lo castèu venguèt alora la Clausa Monier, mai si disiá mai simplament lo castèu dau Pradet. A l'origina, la proprietat de 30 ectaras èra plantada de vinhas, de lòng de tota la carriera principala dau Pradet (l'avenguda de la DLF actuala). La municipalitat l'aquistèt en 1973. Renovat de 1973 a 1977, lo castèu venguèt la comuna dau Pradet e lo parc siguèt batejat parc Cravero (dau nom d'un premier cònsol pradetan ancian).
Uèi lo parc somonde la tranquillitat d'alèias ombrejadas per la rama d'aubres centenaris, una paumiereda rica de 70 espècias, d'espècias vegetalas nombrosas e un pichon parc deis animaus.
Bastida de Mandrot
modificarAquest ostau dei muralhas de pèira siguèt bastit per Le Corbusier en 1930 au camin de l'Artauda. S'inscriu entre lei monuments istorics despuei un arrèst dau 29 de decembre de 1987 e recevèt lo labèl "Patrimòni dau sègle XX en PACA" per lo Ministèri de la Cultura.
Autres
modificar- La galariá d'art Cravero, la glèia de Sant Ramond, lo fòrt de la Gavaressa, lo massís de la Còla Negra, lo jardin e lo bòsc de Corbabaissa, lo draiòu de descubèrta "Jan Francés Jubé" de Cap Garòna.
- De calas remarcablas pontuan la baia de la Garòna fins au Cap de Carcairana. N'i a que son accessiblas per la rota mai l'ideau es de lei descurbir per lo draiòu dau litorau. L'accès de certanei porcions d'aquest draiòu es defendut que son perilhosas (avalancaments, draiòu pontualament atacat per la mar).
Personalitats liadas a la comuna
modificar- La Barona de Goldschmidt-Rothschild (1892 - 1973), pintra amatritz sota lo nom de Marianne Gilbert, plantèt sovent lo cavalet fàcia a la Garòna ò ais Orsinieras. Recebèt au Pradet lei pintres Charles Camoin e André Dunoyer de Segonzac. Winston Churchill, tanben pintre amator, venguèt mai que d'un còup en cò d'ela entre lei doas guèrras.
- Gilbert de Goldschmidt (1925 - 2010), productor de filmes.
- Christiane Rochefort (1917 a París - 1998 au Pradet), escrivana, aguèt un ostau a Sant Pèire.
- Carlo Sforza (1872 - 1952), politician italian, venguèt si refugiar près dau Cap Brun dau temps de Mussolini. Recebèt a son ostau de grands escrivans francés : Paul Claudel, Paul Valéry (Paul Valèri), Georges Bernanos.
- Francis Veber (1937 - ), scenarista e realizator de filmes.
- Gustau Zedé (1825 - 1891), qu'establissèt lei plans dau premier sota-marin francés, la Gymnote, restava a Còstabruna (entre lo Pin de Gala e Santa Margarita).
- Fernandel passèt tanben dau Pradet.
- L'actritz Roxane Mesquida (Roxana Mesquida) i passèt l'enfança.
Bibliografia
modificarRaymond Jardin (Raimond Jardin), 1993, Le Pradet, histoires et Histoire, Ofici municipau de la Cultura e de la Joventura, Lo Pradet.
Cinèma
modificarLes démons de l'aube (Lei demònis de l'auba) (1945) d'Yves Allégret ambé Simone Signoret, realizat sus lei comunas de Carcairana e dau Pradet.
