Castèlnòu d'Arri

Pels articles omonims, vejatz Castèlnau.

Castèlnòu d'Arri, localament Castèlnau d'Arri (prononciacion: [kastenˈnaw / kastanˈnaw 'darri]^[1]^[2]^[3]; en francés: Castelnaudary), es una comuna lengadociana, situada dins lo departament d'Aude e la region administrativa d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon. Es la capitala e vila mai importanta de Lauragués.

Castèlnòu d'Arri
Castelnaudary

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 19′ 09″ N, 1° 57′ 16″ E

Superfícia

47,72 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

215 m
170 m
145 m

Geografia politica

Lengadòc

França

Bassin chaurien

CC de Castèlnau d'Arri Lauragués Audenc

Cònsol

Patrick Maugard
(2014-2020)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

11 951 ab.

Evolucion de la populacion

12 467 ab.

Densitat

240,49 ab./km²

Autras informacions

Gentilici

castèlnòudarrienc

Còde postal

11400

Còde INSEE

11076

Geografia

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Comunas a l'entorn.

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de **Castèlnau d'Arri**
Solhanèls	Peirens Issèl	Sant Pàpol
Ricaud		Sant Martin la Landa
Mas Santas Puèlas	Vilanòva la Comtal Fendelha	Miraval de Lauragués

Toponimia

Castèlnau d'Arri

Las fòrmas ancianas son : Castrum Novum Darri en 1214, Castrum Novum de Arrio en 1224, Castrum Novum d'Arri en 1258, Castrum Novum de Ario en 1298, Castrumnovumdarium en 1318, Castrum Novum de Harrio en 1271, Chasteauneuf d'Arri en 1434, Castelnaudarry en 1441, Castenodori, Castelnodary, Castelnodari, Castelnaudari, Castelnodarri, Castrenodari en 1496-1508, Castelnaudarry en 1585, Chasteauneufdarry en 1586, Castelnau en 1586, Castelnoudarri en 1589, Chateauneufdary en 1743, etc. Après qu'erigiguèt l'avescat de Sant Papol, en 1318, lo papa Joan XXII erigiguèt en collegiada la glèisa Sant Miquèl de Castèlnaudarri : Collegiata ecclesia Castrinovi de Arrio en 1317. La fòrma occitana es Castelnáu, Castelnáudarri, Castannáudarri ^[4], dins la grafia de l'abat Antòni Savartés.
Castèlnau d'Arri es format primièr d'un sintagma medieval plan espandit, Castèlnòu, vengut Castèlnau dins una granda partida del lengadocian, tradusit en latin Castellum novum, mes lo sintagma es d'origina medievala. En mai del sens literal, lo nom de castèlnòu/castèlnau designava de pichonas aglomeracions apiejadas sus una fortalesa que las aparava. Lo determinant es lo nom de persona Arri (Ari, per Dauzat) ^[5]^,^[6]. Non se sap perqué Alibèrt escriviá -ari. La forma autentica al sègle XIX e al començament del sègle XX èra ben Castèlnau d'Arri, segon l'abat Savartés.

Cucuron

Cucuron (AFI: [kyˈkyru]) es un ancian priorat, del vocable de Nòstra Dòna, puèi de Sant Miquèl, unit a la mensa episcopala de Sant Pàpol. Las fòrmas ancianas son: Cuguro en 1217, Ecclesia S. Marie de Cogorone en 1296, Redditus de Cucuror..., de Cucurono en 1317, De Cucurore..., de Cugurono en 1318, Capella Sancti Michaelis de Cucurrone..., de Cugurrone al sègle XV, Decimarium de Cagarone, comprene Cugurone en 1495, Chasteau et grange de Cucurou en 1690.^[7]
Cucuron (*Cuguron?) es a penas sus una tuca, mes lo nom sembla ben un oronime. Los noms d'aquel tipe serián derivats d'un preindoeuropèu *cūcc-, «autura arredondida» ^[8].

Istòria

Castèlnau d'Arri èra Sostomagus, una mutatio, un relai sus las viás romanas : Mutatio Sostomago (Itinerari d'Antonin, [280-sègle IV]). Èra a 38 milas de Tolosa e 24 de Carcassona. Sostomago èra situat exactament près del bacin del canal del Miègjorn. Es après que la vilòta se mudèt de la plana al pujòl vesin. An supausat sense rasons qu'aquel càmbiament èra degut als Visigots e explicat le nom de la vila per Castrum novum Arianorum ^[9].
L'evolucion de la populacion de la vila dempuèi la revolucion foguèt longtemps tant val dire una estagnacion, agravada per la pèrda de la sos-prefectura en 1926. En comparant ambe de vilas audencas de talha comparabla, Castèlnau d'Arri èra en 1793 un còp e mièg pus grand que Limós e cinc o sièis còps pus grand que Lesinhan. Çaquelà, dempuèi las annadas trenta, Castèlnau d'Arri a bravament crescut, allòc que Limós a quitat de progressar dempuèi 1968. Castèlnau d'Arri ganhèt mai de 13% d'abitants en mai entre 2015 e 2021 ! Aquela creissença, çaquelà, s'explica en partida per la relativa proximitat de Tolosa.

Administracion

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
junh de 1995	(2026)	Patrick Maugard	PS puèi divèrs esquèrra	conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (2001-15), conselhièr departamental
novembre de 1987	junh de 1995	Bernard Embry	RPR	agent d'asseguranças
març de 1971	novembre de 1987 (mòrt en foncions)	Jean-Pierre Cassabel	RPR	professor de francés, conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (1982-1987), deputat (1968-1973 e 1986-87, deputat europèu (1986-87)
junh de 1970	març de 1971	Paul Pech	PS	ancian secretari de comuna a Fontiès Cabardés
març de 1959	junh de 1970	Jean Tuffery	SFIO	engenhaire de las Arts e Mestièrs, conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (1958-1970)
27 d'octobre de 1947	1959	Gaston Garouste	radical	industrial, conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (1951-1958)
	1947
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Abans la reforma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra dels cantons de Castèlnòu d'Arri-Nòrd e Castèlnòu d'Arri-Sud; es ara del canton del Bassin chaurien (en francés).

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 11476, totala: 12043

7 871

7 610

7 924

9 493

9 886

10 186

9 993

9 635

9 992

9 652

9 584

9 075

9 328

9 042

10 059

10 105

10 059

9 720

9 397

9 362

9 542

7 921

7 891

8 054

8 246

8 073

8 765

9 343

9 936

10 118

10 750

10 970

10 851

11 575

11 308

11 544
12 028

2009

2010

11 753
12 262

11 753
12 220

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

En 2018 la populacion èra de 11951 abitants e la densitat èra de 250,44 ab/km².

Lòcs e monuments

Personalitats ligadas amb la comuna

August Forès (1848-1891) : escrivan occitan nascut a Castèlnòu d'Arri ;
Dionís Catalan (1899-1950) : arqueològ occitan nascut a Castèlnòu d'Arri.

Véser tanben

Comunas d'Aude

Ligams extèrnes

Castèlnau d'Arri sul site de l'Insee

Nòtas

↑ Boude, Jean. «L'Acoumplissomen del canal ou las nossos de l'occean é de la Mediteraneo, faitos a Castelnaudarry, le 19 may 1681» (7, [1 bl.] p. ; in-4°) (en occitan).
↑ Vidal, Jean-Paul. Las farços de Bidal, le musicién d'Issel. Imprimerie Labadie et Groc, 1869-1876. «escriu tanben ‹Castannaoudary›»
↑ Savartés, Antòni. Dictionnaire topographique de la France. 5, Dictionnaire topographique du département de l'Aude : comprenant les noms de lieu anciens et modernes (LXXXIX-595 p. ; in-4°). Paris: Impr. nationale, 1912.
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 75, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f167.item.texteImage
↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 299-300
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 154
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 113, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f205.item.texteImage
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 198, a Cocumont
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 435, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f527.item.texteImage

Patrimòni Mondial de l'UNESCO

Etapa precedenta

Sant Pàpol

Romavatge de Sant Jacme de Compostèla

Via Tolosana

Etapa seguenta

Montferrand

Portal de Lengadòc

[1] Boude, Jean. «L'Acoumplissomen del canal ou las nossos de l'occean é de la Mediteraneo, faitos a Castelnaudarry, le 19 may 1681» (7, [1 bl.] p. ; in-4°) (en occitan).

[2] Vidal, Jean-Paul. Las farços de Bidal, le musicién d'Issel. Imprimerie Labadie et Groc, 1869-1876. «escriu tanben ‹Castannaoudary›»

[3] Savartés, Antòni. Dictionnaire topographique de la France. 5, Dictionnaire topographique du département de l'Aude : comprenant les noms de lieu anciens et modernes (LXXXIX-595 p. ; in-4°). Paris: Impr. nationale, 1912.

[4] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 75, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f167.item.texteImage

[5] Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 299-300

[6] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 154

[7] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 113, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f205.item.texteImage

[8] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 198, a Cocumont

[9] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 435, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f527.item.texteImage

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]