Castèlnòu d'Arri

una comuna francesa

Vila d'Occitània

Castèlnòu d'Arri, localament Castèlnau d'Arri (prononciacion: [kastenˈnaw / kastanˈnaw 'darri][1][2][3]; en francés: Castelnaudary), es una comuna lengadociana, situada dins lo departament d'Aude e la region administrativa d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon. Es la capitala e vila mai importanta de Lauragués.

Castèlnòu d'Arri
Castelnaudary
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 19′ 09″ N, 1° 57′ 16″ E
Superfícia 47,72 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
215 m
170 m
145 m
Geografia politica
País Armas de Lengadòc Lengadòc
Parçan Lauragués
Estat Bandièra de França França
Region
76
Occitània
Departament
11
Aude Escut del Departament d'Aude
Arrondiment
111
Carcassona
Canton
1105
Bassin chaurien
Intercom
200035855
CC de Castèlnau d'Arri Lauragués Audenc
Cònsol Patrick Maugard
(2014-2020)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
11 951 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

12 467 ab.
Densitat 240,49 ab./km²
Autras informacions
Gentilici castèlnòudarrienc
Còde postal 11400
Còde INSEE 11076
Lo bacin del Canal del Miègjorn a Castèlnòu d'Arri

Geografia

modificar
 
Comunas a l'entorn.

Perimètre del territòri

modificar

Toponimia

modificar

Castèlnau d'Arri

modificar

Las fòrmas ancianas son : Castrum Novum Darri en 1214, Castrum Novum de Arrio en 1224, Castrum Novum d'Arri en 1258, Castrum Novum de Ario en 1298, Castrumnovumdarium en 1318, Castrum Novum de Harrio en 1271, Chasteauneuf d'Arri en 1434, Castelnaudarry en 1441, Castenodori, Castelnodary, Castelnodari, Castelnaudari, Castelnodarri, Castrenodari en 1496-1508, Castelnaudarry en 1585, Chasteauneufdarry en 1586, Castelnau en 1586, Castelnoudarri en 1589, Chateauneufdary en 1743, etc. Après qu'erigiguèt l'avescat de Sant Papol, en 1318, lo papa Joan XXII erigiguèt en collegiada la glèisa Sant Miquèl de Castèlnaudarri : Collegiata ecclesia Castrinovi de Arrio en 1317. La fòrma occitana es Castelnáu, Castelnáudarri, Castannáudarri [4], dins la grafia de l'abat Antòni Savartés.
Castèlnau d'Arri es format primièr d'un sintagma medieval plan espandit, Castèlnòu, vengut Castèlnau dins una granda partida del lengadocian, tradusit en latin Castellum novum, mes lo sintagma es d'origina medievala. En mai del sens literal, lo nom de castèlnòu/castèlnau designava de pichonas aglomeracions apiejadas sus una fortalesa que las aparava. Lo determinant es lo nom de persona Arri (Ari, per Dauzat) [5],[6]. Non se sap perqué Alibèrt escriviá -ari. La forma autentica al sègle XIX e al començament del sègle XX èra ben Castèlnau d'Arri, segon l'abat Savartés.

Cucuron (AFI: [kyˈkyru]) es un ancian priorat, del vocable de Nòstra Dòna, puèi de Sant Miquèl, unit a la mensa episcopala de Sant Pàpol. Las fòrmas ancianas son: Cuguro en 1217, Ecclesia S. Marie de Cogorone en 1296, Redditus de Cucuror..., de Cucurono en 1317, De Cucurore..., de Cugurono en 1318, Capella Sancti Michaelis de Cucurrone..., de Cugurrone al sègle XV, Decimarium de Cagarone, comprene Cugurone en 1495, Chasteau et grange de Cucurou en 1690.[7]
Cucuron (*Cuguron?) es a penas sus una tuca, mes lo nom sembla ben un oronime. Los noms d'aquel tipe serián derivats d'un preindoeuropèu *cūcc-, «autura arredondida» [8].

Istòria

modificar

Castèlnau d'Arri èra Sostomagus, una mutatio, un relai sus las viás romanas : Mutatio Sostomago (Itinerari d'Antonin, [280-sègle IV]). Èra a 38 milas de Tolosa e 24 de Carcassona. Sostomago èra situat exactament près del bacin del canal del Miègjorn. Es après que la vilòta se mudèt de la plana al pujòl vesin. An supausat sense rasons qu'aquel càmbiament èra degut als Visigots e explicat le nom de la vila per Castrum novum Arianorum [9].
L'evolucion de la populacion de la vila dempuèi la revolucion foguèt longtemps tant val dire una estagnacion, agravada per la pèrda de la sos-prefectura en 1926. En comparant ambe de vilas audencas de talha comparabla, Castèlnau d'Arri èra en 1793 un còp e mièg pus grand que Limós e cinc o sièis còps pus grand que Lesinhan. Çaquelà, dempuèi las annadas trenta, Castèlnau d'Arri a bravament crescut, allòc que Limós a quitat de progressar dempuèi 1968. Castèlnau d'Arri ganhèt mai de 13% d'abitants en mai entre 2015 e 2021 ! Aquela creissença, çaquelà, s'explica en partida per la relativa proximitat de Tolosa.

Administracion

modificar
Lista dels cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
junh de 1995 (2026) Patrick Maugard PS puèi divèrs esquèrra conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (2001-15), conselhièr departamental
novembre de 1987 junh de 1995 Bernard Embry RPR agent d'asseguranças
març de 1971 novembre de 1987 (mòrt en foncions) Jean-Pierre Cassabel RPR professor de francés, conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (1982-1987), deputat (1968-1973 e 1986-87, deputat europèu (1986-87)
junh de 1970 març de 1971 Paul Pech PS ancian secretari de comuna a Fontiès Cabardés
març de 1959 junh de 1970 Jean Tuffery SFIO engenhaire de las Arts e Mestièrs, conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (1958-1970)
27 d'octobre de 1947 1959 Gaston Garouste radical industrial, conselhièr general de Castèlnau d'Arri-sud (1951-1958)
  1947      
Totas las donadas non son pas encara conegudas.
  • Abans la reforma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra dels cantons de Castèlnòu d'Arri-Nòrd e Castèlnòu d'Arri-Sud; es ara del canton del Bassin chaurien (en francés).

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 11476, totala: 12043
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
7 871 7 610 7 924 9 493 9 886 10 186 9 993 9 635 9 992

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
9 652 9 584 9 075 9 328 9 042 10 059 10 105 10 059 9 720

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
9 397 9 362 9 542 7 921 7 891 8 054 8 246 8 073 8 765

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
9 343
9 936
10 118
10 750
10 970
10 851
11 575
11 308
11 544
12 028
2009 2010
11 753
12 262
11 753
12 220
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • En 2018 la populacion èra de 11951 abitants e la densitat èra de 250,44 ab/km².

Lòcs e monuments

modificar

Personalitats ligadas amb la comuna

modificar
  • August Forès (1848-1891) : escrivan occitan nascut a Castèlnòu d'Arri ;
  • Dionís Catalan (1899-1950) : arqueològ occitan nascut a Castèlnòu d'Arri.

Véser tanben

modificar

Ligams extèrnes

modificar
  1. Boude, Jean. «L'Acoumplissomen del canal ou las nossos de l'occean é de la Mediteraneo, faitos a Castelnaudarry, le 19 may 1681» (7, [1 bl.] p. ; in-4°) (en occitan).
  2. Vidal, Jean-Paul. Las farços de Bidal, le musicién d'Issel. Imprimerie Labadie et Groc, 1869-1876. «escriu tanben ‹Castannaoudary›» 
  3. Savartés, AntòniDictionnaire topographique de la France. 5, Dictionnaire topographique du département de l'Aude : comprenant les noms de lieu anciens et modernes (LXXXIX-595 p. ; in-4°). Paris: Impr. nationale, 1912. 
  4. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 75, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f167.item.texteImage
  5. Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 299-300
  6. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 154
  7. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 113, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f205.item.texteImage
  8. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 198, a Cocumont
  9. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 435, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f527.item.texteImage
 
Patrimòni Mondial de l'UNESCO
Etapa precedenta

Sant Pàpol
Romavatge de Sant Jacme de Compostèla

Via Tolosana
Etapa seguenta

Montferrand