Abadiá de Moissac

L'Abadiá de Sant Pèire de Moissac es un dels ensembles arquitecturals mai bèls d'Occitània amb sas extraordinàrias esculturas romanicas. Se trapa dins la comuna carcinòla de Moissac.

Abadiá de Moissac

L'abadiá Sant Pèire de Moissac es classificada coma monument istoric de França dempuèi 1840. Es tanben inscricha au Patrimòni Mondial de l'Umanitat dins l'encastre dels Camins de Sant Jaume dempuèi 1998.

Presentacion

L'abadiá, fondada al sègle VII, foguèt ligada en 1047 a la poderosa abadiá de Clunhic e venguèt, dempuèi lo sègle XII, lo mai famós centre monastic d'Occitània. Se l'abadiá e los claustres ofrisson un exemple remarcable d'una mèscla dels estils romanics e gotic, es lo timpan del pòrge sud que constituís lo vertadièr cap d'òbra de Moissac.

Bastit al sègle XII, illustra la vision apocaliptica de Sant Joan l'Evangelista dins un fum de detalhs expressius, veire allucinats.

La decoracion dels arcs e dels capitèls dels claustres es una vertadièra esplendor.

I a dos musèus: art sacrat dins la sala capitulària, arts e tradicions populars dins lo Palais abadial.

Istòria

Una piosa legenda difusada pels benedictins moissagués, atencionats al prestigi de l'abadiá, dich qu'aquela seriá estat fondada per Clodovèu I d'esperel l'endeman d'una victòria emportada dins aquel luòc suls Visigòts, en 506. Lo rei franc, avent fach lo vòt d'erigir un monastèri se triomfava, auriá lançat del naut del puèg una javelina per marcar lo luòc precís que s'i enauçariá « l'abadiá dels mila monges », en memòria de mila dels seus guerrièrs mòrts al combat. Mas la javelina se plantèt al mièg d'un palun, çò que demandava de bastir sus de pals. Una autra tradicion, populara, ditz que Clodovèu auriá actat jos lo vam d'une vision dins un sòmi d'inspiracion divina. En mai - e aquí es pas mai una legenda -, l'umiditat del sossòl de l'abadiala de Sant Pèire es en partida responsabla de degalhs grèus que tòcan uèi los basrelèus del portal romanic.

En realitat, a Moissac se trapa de rèstas d'occupacion romana, colomnas classicas, monedas, tèsts e tròces de maçonariá, mas se pòt o considerar coma un dels fòrça monastèris establits dins l'Aquitània del sègle VII aparats pels sobeirans merovingians, coma Dagobèrt, e jol vam de segur de l'evesque de Caors, sant Didièr (630-655), conegut pels seus gosts de l'art et de la vida austèra. Se pòt doncas considerar que l'abadiá tala que la coneissèm ara data de la mitat del sègle VII.Las possessions de l'abadiá aumentèron fòrça en 680 per la donacion d'un nòble, Nizezius, de las seunas tèrras, sèrfs e glèisas.Lo privilègi de l'aparament reial foguèt renovelat al començament del sègle IX per Loís lo Pietós, alara rei d'Aquitània, proteccion lèu remplaçada per aquela dels comtes de Tolosa.

Mas la situacion de la vila sul grand camin de passatge, rotièr e fluvial, anant de Bordèu a Tolosa, la fasiá plan vulnerabla a las invasions. Atal, l'abadiá foguèt saquejada pels arabis d’Al Andalús, un primièr còp quand aqueles assetjèron Tolosa, un segond còp aprèp la desfacha francesa de Peitieus en 732. Un sègle mai tard, d'autres pilhatges foguèron lo fach de piratas normands que remontavan Garona puèi, al sègle X, dels ongreses.

Bastida de nòu, foguèt damatjada tornarmai en 1030 per la casuda del teulat, per l'encendi en 1042 que toquèt tota la vila, mas tanben pel comportament permissiu dels monges que l'occupavan: un refugi de raubaire.

Lo restacament a Clunhic, per Sant Odilon

En 1047, Odilon de Clunhic, de passatge, nomenèt al cap de l'abadiá Durand de Bredon, tot èra de tornar far, amor que teoria e practica se destriavan tròp una de l'autra. Los monges benedictins, en principi astrenchs als trabalhs manuals e agricòls, se descargavan de fach de la lors corrògs suls fraires convèrs e los sèrfs. Lo mai grèu èra que, jol govèrn de l'abat Estève, la disciplina s'èra plan relargada. Aquel personnatge deguèt la seuna cadièra abadiala sonque a la benvolença de Gaubèrt, un senhor local qu'aviá comprat l'abadiá fòrt car. e trabalhèt tanben per l'ensems dels bens de l'abadiá.

La causida de Moissac coma etapa majora sul camin de romavatge cap a Compostèla, provoquèt un brilhant reviscòl esperital e artistic. Amb le grand abat d'origina auvenhata dom Durand de Bredons (1048-1072), tanben evesque de Tolosa, comencèt l'edat d'aur del monastèri qu'espandiguèt las seunas possessions dins tot lo Miègjorn lengadocian e fins en Catalonha. L'abadiá foguèt governada per de grands abats: dom Hunaud (1072-1085), que foguèt vescomte de Brulhés, qu'aqueriguèt fòrça tèrras mas afontava de controvèrsias eclesiasticas de contunh e conflictes amb los senhors mejancièrs; dom Ansquitil, començava de plan trista mena essent contestat per un monge qu'escartèt, en represalhas aquel moguèt la vila, es lo papa que l'assegurèt en sa plaça; faguèt erigir los claustres (1115) e aculhèt lo papa Urban II vengut consacrar lo mèstre altar de la glèisa. E lo benaürós Rogièr (1115-1131), faguèt bastir una glèisa nòva amb copòladins l'estil de Caors e Solhac, e es segurament el tanben que bastiguèt la torre pòrge e lo portal amb lo seu celèbre timpan (1135).

Lo sègle XII es lo mai prospèr per l'abadiá, contrarotlava alara de tèrras, de priorats fins al Perigòrd, lo Rosselhon, e mai luènh en Catalonha. Dins la ierarquia de Clunhic, l'abat de Moissac ven en segond, aprèp aquel de Clunhic. Los monges de Moissac son mai bastisseires que copistas o teologians; pasmens se pòt veire de manuscrichs que gaireben totes foguèron levats a París al sègle XVIII per Foucault e son ara a la Bibliotèca Nacionala de França

En 1188, la vila foguèt ravatjada per un encendi, pauc aprèp los Angleses pausèron lo sètge a la vila que fin finala tombèt. Puèi foguèt lo temps de la Crosada dels albigeses que delmèt las tèrras abadialas.

A la fin del sègle XIII, de grands abats bastisseires Raimon de Montpesat, puèi Bertran de Montagu (1260-1293) pòdèron utilisar las rèstas, es perque se trobèt d'arcs de bricas que son tipics de l'epòca, mas lor òbra foguèt destroïda per la guèrra de Cent Ans. Las exaccions des Grandas Companhiás s'apondèron a une epidèmia de pèsta dins aquela vila frontièra, al tèrme de l'Aquitània anglesa, fòrça disputada per ambedós camps. A la fin del sègle XV e al començament del sègle XVI, la tormenta passada, Aimeric de Ròcamaurèl (1431-1449), puèi Pèire de Caramanh (1449-1483) deguèron tornar bastir en totalitat la leur abadiala roïnada; faguèron grands trabalhs, sobretot, la partida gotica de l'abadiala, lo naut de fòrça parets, las vòltas.

En 1625, l'abadiá foguèt secularizada, ce que marca lo començament en granda partida son abandon.

Jos la Revolucion en 1790, foguèt suprimida, venduda a un ciutadan patriòta, que la donèt a la vila e los claustres e la glèisa en octòbre de 1793, lo mobilièr de la glèisa e los veirals, los ornaments e las pèças d'orfebreria del Tresaur, foguèron pilhats.

Una garnison i demorèt jol Primièr Empèri, çò que roïnèt lo malonatge e las esculturas, serviguèt tanben de fabrica de salpètre.

Encara mai, los engenhaires del Camin de fèrre cugèron destruir los claustres que se situavan sul traçat previst de la linha. Fòrça protestacions permetèron de lo salvar in extremis, que la corba dessenhada aquí pel ralh, per l'evitar. Pasmens, lo grand refectòri e las cosinas dels monges, al nòrd, foguèron sacrificats. L'eveniment permetèt d'alertar la jova administracion dels monuments istorics de França que, jol govèrn de l'arquitècte Viollet-le-Duc, comencèt las primièras òbras de salvegardia.

Arquitectura

L’abadiá

D'escavacions revelèron jos l'abadiala de Sant Pèire lo corredor anular d'una glèisa preromanica amb un grafiti del sègle IV, e de pilars redonds de la nau primitiva. La partida mai anciana que demòra es lo cloquièr-pòrge de 1120, fortificada vint ans aprèp e qu'abriga l'un dels mai bèls portals romanics qu'existís. La partida bassa de la nau, de pèira, es tanben romanica, mas la partida nauta de bricas es del gotic miègjornal; las doas travadas del còr, l'absida de cinc pans e las capèlas son del sègle XV. S'i pòt veire una Pietà del sègle XV e une crucifixion del sègle XVII.
Los capitèls romanics de los claustres s'acabèron en 1100 jos l'abat Ansquitil, mas l'ensems foguèt bastit de nòu al sègle XIII amb d'autras colomnetas e d'autras arcadas en ogiva. Salas dels monges, palais dels abats e torre s'edifiquèron del sègle XIII al XV.

Lo timpan de l'abadiala

Portal sud de l'abadiala de Sant Pèire de Moissac

Lo timpan de la pòrta sud de la glèisa de Sant Pèire de Moissac mesura 6,5 m sus 4,5 m. Realizat entre 1110 e 1230, s’inspira de l'Apocalipsi de Joan e presenta al centre d'un Crist en majestat, que los pès repausan sus la mar de cristal, una legenda populara la nomenava Reclovis en omenatge a la creacion supausada pel rei Clodovèu. Aquela figura, sovent utilizada pel decòrs dels timpans romanics, es enrodada dels simbòls dels quatre evangelistas (Marc, Matieu, Luc e Joan), alara que los vint e quatre vilhards del recit de l'Apocalipsi de Sant Joan son plaçats al bas e suls costats de la scèna.

L'ieratisme dels personatges, lo caractèr irrealista de qualques posturas e del tractament dels draps, lo manca de libertat de las figuras al respècte del cadre son de trachs caracteristics de l'escultura romanica.

Lo lindal e los arcs de vòltas son ornadas de motius vegetals. Lo lindal fa problèma, es similar a la « pèira constantina » del musèu de Caors, deu èsser un reemplec roman.

Lo trumèl monolita es ornat d'animals entrelaçats, tres parelhs de leons e leonas entrecrosats, plaçats sus un fons vegetal, se superpausan sus la fàcia aparenta del trumèl; las fàcias lateralas representan sant Paul e lo profèta Jeremias. E los dos personatges dels pédrechs polilobats d’influéncia maurèsca, figuran sant Pèire e lo profèta Isaïas. Aqueles apòstols son benleu una allusion al restacament de Moissac a l'abadiá de Clunhic, plaçada jos la proteccion de sant Pèire e Sant Paul.

Los costats del pòrge son tanben escultats. Los relèus de drecha mòstran, sus tres registres: l'Annonciacion e la Visitacion, l'Adoracion des Mages e la Presentacion al Temple, la Fugida en Egipte e la Casuda de las idòlas. Lo costat oposat illustra la parabòla del paure Lazar e del ric marrit, vòudat als suplicis infernals reservats als luxurioses e als avars, figurant a la partida inferiora.

Lo Cloquièr pòrge

Rèsta de l'edifici d'origina sonque lo cloquièr-pòrge que foguèt fortificat vèrs 1180. La fortificacion compòrta un camin de ronda, una paret emmerletada, d'arcas e una galariá de matacans.

Lo nartèx

Lo decòrs dels voluminoses capitèls del nartèx, cap d'òbra de composicion, utiliza de motius vegetals o animals, coma de Lops que las tètas venon se confondre, al canton, per levar una feda o un aucèl dins lo morre. Aqueles animals de còrs tenduts, dispausats en X sus la fàcia principala, anoncian aquel del trumèl.

La nau de la glèisa

Dintram dins lo nartèx que la vòlta repausa sus uèit poderosas colomnas engatjada dins de grands capitèls fòrça estilizats del sègle XI e XII, que sostenon la casuda de quatre nervaduras en crosada d'ogivas.

La nau consèrva une partida de son mobilièr, qu'una Verge de Pitiat de 1476, una agradiva fugida en Egipte]] de la fin del sègle XV, e un admirable Crist romanic del sègle XII, e finalament una mesa al tombèl de 1485. Lo còr es entornejat d'una clausura de pèira escultada, del sègle XVI, darrièr la quala se trobèt una absida carolingiana. Formas del sègle XVII. Dins una ròdol plaçat jos l'òrgue, un sarcofag merovingian en marbre blanc dels Pirenèus.

Possedís, prèp del còr un « document » del mai grand interès istoric: una placa de consecracion, datada de 1063. Que lo tèxte, tradusit del latin ditz: « La consecracion d'aquela glèisa lo cinc de novembre s'onora d'aver amassat aqueles evesques: per Aush : Ostind, per Leitora: Raimon, pel Comenge: Guilhèm, per Agen : Guihèm, per la Bigòrra: lo bon Eracli, per Auloron: Esteve, per Aira: Pèire, Tolosa: Toi Durand, son protector e lo nòstre. Folcs, fils de Simon que fa la lei a Caors foguèt pas desirat. Èra en 1063 ans aprèp que Dieu donèt al mond lo venerable enfantament virginal. Per vòs, Ò Crist Dieu, lo rei Clodovèu fondèt aquel ostal. Aprèp el, Loís lo Bonàs la comblèt de las seunas larguessas. »

Dempèi l'exterior, apareisson plan los dos periòdes de construccion de la nau amb una partida romanica (de pèira) e una autra gotica (de brica). Se tròba la partida romanica dins lo sosbassament de las parets de la nau e dins las fenèstras en plan cindre de las partidas bassas. Lo rèsta foguèt bastit al sègle XV, dins lo gotic miègjornal.

• 
  Faciada
• 
  Cloquièr
• 
  Còr
• 
  La mesa al tombèl fin del sègle XV
• 
  Òrgue de l'abadiá
• 
  La Fugida en Egipte, òbra de fusta esculptada sègle XV
• 
  Detalh de la pòrta occidentala
• 
  Lo portal sud de la glèisa abadiala

Los claustres romanics

Une inscripcion permet de datar los claustres fòrça precisament de 1100. Se constituís de quatre galariás fustadas que los arcs cason sus una seria de colomnetas de marbre.

Ornats sus las solas galariás del jardin, lo fustatge del cobèrt repausa sus una paret nuda. Amb per alternància de colomnetas simplas e dobles que suportan las arcadas de las seunas quatre galariás, los claustres de 116 colomnas diferentas de Sant Pèire de Moissac.

Las dimensions son de 31 m sus 27 m.

Aqueles capitèls istoriats, escultats sua quatre fàcias, vertadièrs caps d'òbra de l'escultura romanica illustran, Genèsi, Enfança del Crist, Miracles de sant Beneset, tèmas florals o estolizats, de personatges, de vegetals o d'animals, d'inspiracion orientala.

Las arcadas s'interrompon als cantons e al centre per de pilars carrats de brica recobèrts de placas de marbre escultadas. Uèit d'aquels representan los apòstols. Uèit dels dotze, identificats per d'inscripcions, son reünits dos a dos a cadun dels quatre canton: Pèirz e Paul al sud-èst, Jaume e Joan al nòrd-èst, Filip e Andrèu al nòrd-oèst, Bertomieu e Matieu al sud-oèst. Un noven apòstol, Simon, es representat sul pilar central de la galariá occidentala, costat oèst. Benlèu a l'origina èra amb los tres autres mancants, suls pilars d'un portic a l'entorn find al sègle XVIIIe siècle d'una bèla font al canton nord-oèst del pati. Un autre figura Durand de Bredons, primièr abat clunisian de Moissac (1048-1072).

Al canton Sud-oèst, un escalièr mena a la sala nauta, puèi al teulat ont i a una bèla vista, tanben sus la la vila e, al delà sus la val de Tarn e las costièras del Moissagués.

• 
  Los claustres
• 
  Claustres de l'abadiá de Sant Pèire de Moissac
• 
  Un capitèl dels claustres
• 
  Los claustres

Patrimòni Mondial de l'UNESCO

Etapa precedenta Lausèrta Romavatge de Sant Jacme de Compostèla Via Podiensis Etapa seguenta Autvilar

Vejatz tanben

Bibliografia

• (fr)L'abbaye de Moissac; Auguste Angles; col. Petites monographies des grands ouvrages de la France; París; 1910; ed: H. Laurens
• (fr)Quitterie Cazes & Maurice Scellès; Le cloître de Moissac; Bordèu; ed: Éditions Sud-Ouest; 2001; isbn 9782879014524}}
• (fr) Chantal Fraïsse; Les bâtiments conventuels de l'ancienne abbaye Saint-Pierre de Moissac in Mémoires de la Société Archéologique du Midi de la France; t.: LIX; 1999
• (fr) Chantal Fraïsse; Moissac, histoire d’une abbaye, mille ans de vie bénédictine; Caors; ed: La Louve éditions; 2006; isbn 9782916488059
• (fr) Janetta Rebold Benton; Bestiaire médiéval, Les animaux dans l'art du Moyen Âge; ed: Abbeville; Nòva York París Londres; trad>fr Michèle Veubret
• (en)Meyer Schapiro; Selected Papers I, Romanesque Art; ed: George Braziller; Nòva York; 1977; reedicion de la tèsi de doctorat a la facultat de filosofia de l'universitat de Columbia en 1929.
• (fr) Marguerite Vidal, Jean Maury & Jean Porcher; Quercy roma; ed: Éditions Zodiaque; col: la nuit des temps n°10 - La Pierre-qui-Vire; 1979; isbn 9782736701431

Ligams extèrnes

• (en) Les diables de Moissac
• (fr) Pagina sus l'Abadiá de Sant Pèirz de Moissac del site Terres romanes
• (fr)site del Centre d'art roman de Moissac
• (fr)Un estudi sus un manuscrich moissagués