Wikipèdia

Pena de mòrt

La pena de mòrt o pena capitala es l'execucion d'un presonièr coma consequéncia d'un crime o delicte. Etimologicament, la pena capitala es lo castig impausat a un crime tant grèu que merita la decapitacion.

Pena de mòrt dins lo mond:
  •      Suprimida per totes los crimes.
  •      Suprimida per los crimes non comits en circonstàncias excepcionals (coma los comits en temps de guèrra).
  •      Contemplada coma una sancion penala, suprimida dens la practica.
  •      Contemplada coma una sancion penala, aplicacion efectiva.

    • Segon lo rapòrt annadièr sus las execucions judiciaras d'Amnistia Internacionala, de 2003 foguèron executadas al mens 1 146 personas dins 28 païses. 84% de las morts documentadas venon de quatre païses: de la Republica Populara de China 726 personas, d'Iran 108 , dels Estats Units d'America 65 e de Vietnam 64.

    Istòria

    modificar
     
    Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene

    L'usatge de l'execucion capitala coma castig remonta gaireben als començaments de l'istòria escricha ela meteissa. Fòrça documents istorics, quitament las practicas tribalas primitivas, mòstran que la pena de mòrt faguèt partida dels sistèmas judiciaris dempuèi lo començament de l'existéncia d'aqueles; los castigs comunautaris inclusián generalament una reparacion de la part de l'ofensat, castig corporal, repudiacion, exili e execucion. Pasmens, dins las pichonas comunitats los crimes èran rares, e l'assassinat resultava gaireben totjorn d'un crime passional, per aquò las execucions e l'exili èran de castigs fòrça pauc frequents. Abitualament lo recors a la compensacion o la repudiacion sufisiá.

    Pasmens, aquelas responsas son pas mai eficaças quand lo crime es comés per d'individús estrangièrs a la comunitat. En consequéncia, tot crime, tant pichon que siá, tendiá a èsser considerat coma una ataca per l'ensemble de la comunitat se èra comés per un estrangièr, e èra castigat amb severitat. Los metòdes variavan, dempuèi los bastonatges fins a l'esclavatge o l'execucion. E mai, la responsa als crimes comeses per tribús o comunautats vesinas inclusián excusas formalas, compensacions o fins a la venjança de sang.

    Quand existissiá pas un sistema d'arbitratge entre familhas o tribús, o, se existissiá, lo sistèma capitava pas, se passava de conflictes entre familhas o venjanças. Aquela forma primitiva de justícia èra comuna abans de l'aparicion dels sistemas d'arbitratge organizats pels Estats o lo poder religiós. Podiá s'acabar per de crimes, conflites territotials o l'aplicacion de còdes d'onor: «Los actes de venjança mòstran la capacitat del collectiu social de se defendre d'esperel, e mòstran al seus enemics (tanben als aliats potencials) que los prejudicis a las propietats, dreches o personas membres del dich collectiu demoraran pas impunits».[1]

    Las formas mai elaboradas d'arbitratge de discussions comprenon las condicions e tractats de patz plan sovent faches dins d'un contèxte religiós, amb un mecanisme de compensacion tanben de base religiosa. la compensacion se basava sul principi de «substitucion», que podiá comprendre de compensacions materialas (en bestial o esclaus), escambi de promesas o promeses, o pagament del deute de sang. Las normas de cada tribú o societat podián permetre que se paga la sang umana versada amb de sang animala, compensat pel prètz del sang, o dins qualques cases, exigir lo pagament mejans la dona d'un èsser uman per la seuna execucion. La persona ofèrta èra pas necessàriament l'autor vertadièr del crime, per que lo sistèma se basava sus las tribús, non suls individús. Los conflictes de sang podián èsser resòuts en reünions periodicas, coma los Things Vikings. Malgrat lor origina primitiva, los sistèmes basats suls conflictes de sang podèron sobreviure de forma parallèla a d'autres sistèmas legals mai modèrnes, o èsser fin finlas acceptat dins los jutjaments (es per exemple lo cas dels duèls).

    Endacòm pel mond emergiguèt de nacions jos la forma de republicas, monarquias o oligarquias tribalas. Aquelas nacions s'uniguèron amb de ligams comuns linguistics, religioses o familhars. L'expansion d'aquel tipe de nacions se fasiá per conquèsta de tribús o nacions vesinas. En consequéncia, emergiguèron divèrsas classas de reialetat, noblesa, ciutadanitat e d'esclaus, que menèt los sistèmas d'arbitratge tribal a se modernizar per formar un sistèma de justícia que formalizará la relacion entre las diferentas classas dins de una meteissa societat, al luòc d'entre las diferentas tribús relativament independentas. Lo primièr e mai celèbre sistema de justícia conegut per aquela nova mena de justícia es lo Còde d'Hammurabi, qu'establissiá de penas e compensacions segon las diferentas classas o grops socials de las víctimas e dels autors.

    La Torah, tanben nomenada Pentateuc (los cinc primièrs libres de l'Ancian Testament crestian), establís la pena de mòrt per l'omicidi, lo raubament, la magia, la violacion del Shabat, lo blasfèma e una larga gama de crimes sexuals, encara qu'es a creire que las execucions en realitat èran rares.[2]

    I a un autre exemple dins la Grècia antica, que lo sistèma legal d'Atenas escrich pel primièr còp per Dracon cap al sègle VII AbC; onte, s'aplicava la pena de mòrt coma un castig per una lista pron longa de delictes (d'aquò ven l'usatge modèrne de «draconian» per se referir a un ensems de mesuras especialament dur).

    De biais similar, en la Euròpa medievala, abans lo desevolopament dels sistèmas modèrnes de las presons, la pena de mòrt s'utilizava d'un biais general. Per exemple, al sègle XVIII dins lo Reialme Unit 222 crimes èran castigats per la pena capitala, que d'entres aqueles èra talhar un arbre d'altrú o raubar un animal. Pasmens, gaireben totjorn las senténcias de mòrt per crimes contra la propietat èren comudadas a penas de transferiment a una colonia penala, o endacòm mai onte lo condemnat deviá trabalhar dins de condicions semblablas a l'esclavatge[3]

    Malgrat l'usatge massís, las proclamacions per la reforma de la pena de mòrt èran pas rares. Al sègle XII, l'erudit jusieu Maimonides escriguèt: «Çò melhor e mai satisfasent es de liberar un milièr de copables que de codemnar a mòrt a un sol innocent».

    Maimonides argumentava qu'executar un criminal se basant en quina que siá causa mens segura que una certitud absoluda menava al penjal limpant de l'onus probandi[4] totjorn mendre, fins a que al fin finala se comdemnará «segon lo caprici del jutge». La seuna preocupacion èra lo manteniment del respècte popular de la lei, e jos aquel punt de vista, creiá qu'èran fòrça mai domatjosas los errors per accion que los errors per omission.

    Los darrièrs sègles foguèt marcat per apareisson dels Estats nacions modèrnes, qu'implica lo concèpte fondamental e inevitable de la «ciutadanitat». Aquò implica que la justícia s'associa cada cada còp amb l'egalitat e l'universalitat (la justícia s'aplica a totes en egalitat), qu'en Euròpa suposausa l'emergéncia del concèpte de drech natural. Un autre aspècte important es l'emergéncia de las fòrças de polícia e de las institucions penitenciàrias permanentas. Dins aquel contèxte, la pena de mòrt vengava pas un factor dissuasiu totjorn mens necessari per prevenir los delictes menors coma lo panatòri.

    Lo sègle XX èra un dels mai sagnós de l'istòria de l'umanitat. Las guèrras entre los Estats nacions impliquèt la mòrt de milions de personas, que fòrça moriguèron per d'execucions massissas, combatents enemics presonièrs coma civils. E mai, las organizacions militaras modèrnas utilizèron la pena capitala coma mejan per mantenir la disciplina militara. Dins lo passat, la coardiá, l'abséncia sens autorzacion, la desercion, l'insubordinacion e lo pilhatge èran de crimes qu'en temps de guèrra se castigava de mòrt. La fusilhada venguèt lo principal biais d'executar dins le mejan militar. Atal, divèrses estats autoritaris: per exemple, los regimes faissistas o comunistas: utilizèron la pena de mòrt coma una poderosa mena d'opression politica. En partida en reaccion amb aquel tipe de castig excessiu, las organizacions civilas comencèron a metre pendent aquel sègle un accent de contunh sul concèpte dels dreches de l'Òme e l'abolicion de la pena de mòrt.

    Movement cap a una execucion «umanitària»

    modificar
     
    Dr. Guillotin, inventor de la guillotina

    Dempuèi la fin del sègle XVIII existís pel mond una tendéncia a emplegar formas d'execucion mens dolorosas, o mai «umanitàrias». Per exemple, a França apareguèt la Guillotina, alara qu'al Reialme Unit s'enebiguèt la pena de penjament amb escartairament al començament del sègle XIX. Tradicionalament se practicava lo penjament daissant caire la victima d'una escala, o la pojant d'una mena de plataforma qu'al moment èra retirada (coma un escabèl, una cadièra, o la partida posteriora d'un carri), que provòcava una mòrt lenta per asfixia; aquels metòdes foguèron substituïts per l'actual, que la victima cau d'una distància minimala d'un mètre, çò dislòca lo còl, seccionant la mesolha espinala e causant una mòrt gaireben sul còp.

    Als Estats Units d'America foguèt introdusida la cadièra electrica e la cambra de gas coma metòdes d'execucion mai "umanitàrias" que la forca, mai que foguèt gaireben totalament remplaçats per injeccion letala, que al seu torn es criticada coma pron dolorosa. Pasmen, qualques païses encara utilizan de metòdes de penjament «lent», decapitacion per espasa e lapidacion.

    A partir de 1995 se comencèt a suggerir dind diferents mitans l'usatge de la asfixia per nitrogèn coma metode d'execucion, mas encara s'utiliza dins cap de país.

    La pena de mòrt dins lo drech francés

    modificar
    Article detalhat: Pena de mòrt en França.

    La pena de mòrt dins lo mond

    modificar

    Almens dempuèi de la Segonda Guèrra Mondiala existís una tendéncia clara al nivèl mondial cap a l'abolicion de la pena de mort. En 1977, 16 païses èren abolicionistas de facto, quantitat qu'aumentèt en 2007 fins a 128: 89 païses aboliguèron la pena capital per totes los crimes, 10 per a totes levat circomstàncias especialas (sobretot en estat de guèrra), e 29 de fa mai de 10 ans que l'aplican pas. 69 païses encara consèrvan la pena de mort dins de la lor legislacion; qu'un permeton l'aplicacion a menors de 18 ans.

    La Republica Populara de China faguèt mai de 3400 execucions en 2004, mai del 90% del total mondial. Encara que qualques cases s'utiliza un peloton d'execucion, la China decidiguèt recentament que totes las execucions se realizarán mejans injeccion letala, sovent efectuadas amb de forgonetas d'execucion de marca Iveco.[5] Iran realizèt 159 execucions en 2004.[6] Als Estats Units d'America, Tèxas es l'Estat que mai executa, amb 370 entre 1976 e 2006. Singapor es lo país amb mai d'execucions per capita del mond, amb 70 penjaments per a una populacion de prèp de 4 milons, i a, amb Japon, la menor taus d'asesinats.[7]

    21 païses procedèron al mens a una execucion capitala en 2010 (contra 18 en 2009)[8].

    País Nombre Continent
    China Mantun milièrs Asia
    Iran Al mens 252 Asia
    Corèa del Nòrd Al mens 60 Asia
    Iemèn Au moins 53 Asia
    Estats Units d'America 47 America
    Arabia Saudita Al mens 27 Asia
    Libia Au moins 18 Africa
    Siria Al mens 17 Asia
    Bangladèsh 9 Asia
    Somalia Al mens 8 Africa
    Sodan Al mens 6 Africa
    Autoritat palestiniana 5 Asia
    Taiwan 4 Asia
    Egipte 4 Africa
    Guinèa Eqüatoriala 4 Africa
    Japon 2 Asia
    Bielorussia 2 Euròpa
    Iraq Al mens 1 Asia
    Malaisia Al mens 1 Asia
    Botswana 1 Africa
    Bahrayn 1 Asia
    Vietnam Benlèu Asia
    Singapor] Benlèu Asia


    L'usatge de la pena de mòrt es totjorn mai restrench dins lo païses practicants. Japon, la Corèa del Sud, Taiwan, Singapor e los Estats Units son las solas nacions completament desvolopadas que mantenon la pena de mòrt. Aquela èra majoritàriament aplicada dins lo païses paures e/o amb govèrns autoritaris, que l'utilizan coma mena d'opression política. Pendent los ans 1980, la democratizacion de America Latina provoquèt un gran aument dels païses abolicionistas, seguida lèu per la casuda del comunisme en Euròpa centrala e Euròpa de l'Èst, qu'es una condicion de dintrada dins l'Union Europèa. Dins aqueles païses lo sosten popular a la pena de mòrt varia, mas merma de contunh. L'Union Europèa e lo Conselh d'Euròpa exigisson de biais estricte los seus estats membres qu'enebisson expressament la pena de mòrt, levat lo Protocòl 6 de la Convencion per a la Proteccion dels Dreches Umans e las Libertats Fonamentalas, qu'encara autoriza l'usatge de la pena capitala dins de l'Union per de crimes se passant en temps de guèrra.[9] Cal notar que l'unic membre qu'encara se pretend d'aquela excepcion es Bielorussia: es la rason qu'aquel país siá encara exclusit del Conselh d'Euròpa. L'industrializacion aviada en Asia aumentèt la quantitat d'Estats desvolopats practicants. Dins aqueles païses, la pena de mòrt compta amb un grand sosten popular, e receb pauca o cap l'atencion dels govèrns e de la premsa. Curiosament, qualques païses d'africas e de l'Orient Mejan que lo sosten a la pena de mòrt es bas seguèron la meteissa tendéncia d'ignorar lo subjècte.


    Qualques païses tornèron a la practica de la pena capitala aprèp aver suspendut las execucions pendent de longs periòdes. Los cases mai notables son los Estats Units d'America, que suspenguèt las execucions en 1973 per i tornar en 1977; l'Índia, que faguèt cap d'execucion entre 1995 e 2004; e Sri Lanka, que recentament declarèt la fin del moratòri sus la pena de mòrt, mas qu'encara ne realizèt cap. Las Filipinas tornèron introduire la pena capitala en 1993 aprèp l'abolicion en 1987, mas tornèt a l'abolir en 2006.

    Opinion publica

    modificar
     
    Execucion mejans garròt en Filipinas al començament del sègle XX.

    Lo nivèl de sosten a la pena de mòrt varia fòrça d'un país a l'autre. Dins las democracias abolicionistas o non, lo punt de vista del govèrn a un larg sosten popular e receb pauca atencion de la classa politica o dels mejans de comunicacion. Dins qualques païses abolicionistas, la majoritat de la populcion sosten o sostenguèt la pena de mòrt, e l'abolicion èra la consequéncia de cambis politics, o lo passatge d'un regime autoritari cap a un demoratic. Tanben influguèron de païses d'Euròpa per l'abolicion la faguent condicion necessària per poder dintrar dins la Union Europèa, per aquò, per exemple, foguèt abolida la pena de mòrt en França en 1981. Los Estats Units d'America es una notable excepcion: qualques estats proïbiguèron la pena de mòrt fa de decenias (Lo primièr a l'abolir foguèt Michigan en 1846), alara que d'autres encara la practican; la pena capitala es a l'ora d'ara un tèma polemic de discussion per tot lo país. Mas, dins d'autres païses es rare que se proïbiguèt l'aplicacion de la pena de mort aprèp una discussion publica activa suls avetatges e consequéncias.

    Quitament dins los païses abolicionistas a vegadas torna lo debat sus la pena de mort coma a reaccion a qualque assassinat especialament brutal, pasmens que paucs païses la tornèron admetre aprèp de l'aver abolida. Mas, l'aument subte de la quantitat de crimes violents, coma assassinats o atacas terroristas, butèt qualques païses, coma Sri Lanka o Jamaica, d'acabar amb los moratòris sus la pena capitala. Dins los païses practicants, lo debat sus l'oportunitat de la pena de mòrt torna cada còp que se fa jorn un cas d'error dins son aplicacion, encara que aquel tipe de faches provòca de modificacions dins lo sistèma legal per melhorar son aplicacion, mas que capita jamai a la proïbicion.

    Una enquèsta internacional del Grop Gallup en 2000 assegurava que «Lo sosten a la pena de mort a nivèl mondial es de 52%». La repaticion del porcentatge de sosten e rebuta a la pena de mòrt per continents es: al nivèl mondial, 52%/39%, America del Nòrd 66%/27%,[10] Asia 63%/21%, Euròpa Centrala e de l'Èst 60%/29%, Africa 54%/43%, America Latina 37%/55%, Euròpa Occidentala 34%/60%.

    Als Estats Units d'America, las enquèstas mòstran un sosten majoritàri a la pena capitala. Una enquèsta facha per ABC News en julhèt de 2006 mostrava un sosten de 65% per de la pena de mort, de biais coerent amb d'autres resultats de 2000.[11] D'acòrdi amb una autra enquèsta del Grop Gallup de mai de 2006, la mitat del public nòrdamerican pensa que la pena de mort s'aplica pas amb una frequéncia sufisenta, e 60% considèra que s'aplica de biais juste.[12] Mas, las enquèstas mòstran tanben que lo public es mai dividit quand se li demana de causir entre la pena capitala e la pena perpetuitat, o quan se la deu aplicar als delinquents juvenils.[13][14] Aperaquí 6 sus 10 nòrdamericans pensan que la pena de mort a cap d'efècte dissuasiu dins los cases d'assassinat, e la majoritat pensa que al mens un innocent foguèt executat dins los darrièrs cinc ans[15][16]

    Una enquèsta recenta sul web de Al-Jazeera concluguèt que 52,7% dels enquestats èran en favor de la proïbicion de la pena de mort, 39,3% contra sa proïbicion, e 8% se mostrèron indecís.

    Organizacions internacionalas

    modificar

    Qualques convencions regionalas enebisson l'usatge de la pena de mort, la mai notable essent la Convencion Europèa dels Dreches de l'Òme dins lo seus protocòls sesen (abolicion en temps de patz) e tretzen (abolicion en totas las circonstàncias). Pasmens, la majoritat de tractats internacionals negan categoricament la proïbicion de la pena capitala en cas de crime grèu, coma per exemple lo Pacte Internacional dels Dreches Civils e Politics, encara que inclsi de protocòls opcionals que permeton l'abolicion.

    Diferentas organizacions internacionalas faguèron de l'abolicion de la pena de mòrt en una de sa condicion de dintrada, coma per exemple l'Union Europèa e lo Conselh d'Euròpa Ambedoas organizacions èran dispausadas a acceptar un moratòri coma mesura provisòria. D'aqueste biais la Russia, qu'autoriza la pena de mòrt dins sa legislacion, utilizèt de la pena capitala per dintrar al Conselh d'Euròpa. D'autres Estats, qu'an prohibit de iure la pena de mòrt en temps de patz e de facto en tota circumstància, pasmens se se ratifiquèt pas lo Protocòl n°13, que fa pas l'obligacion internacionala d'evitar l'usatge de la pena de mòrt en temps de guerra o en perilh de guèrra imminent. Concretament Armenia, França, Itàlia, Letònia, Polonha e Espanha,[17] quitament se Itàlia e Espanha an signat lo Segon Protocòl Opcional del Pacte Internacional dels Drechs Civils e Politics dins aqueste sens, e Espanha, encara qu'èra presenta dins la Constitucion, enebiguèt expressament en 2006 l'usatge de la pena capitala en temps de guèrra. Albania es fins ara lo darrièr país a ratificar lo Protocòl n°13, amb data efectiva lo 1èr de junh de 2007.[18]

    Turquia, que pels darrièrs ans dintrèt en negociacion per integrar en l'Union Europèa, deguèt menar a una reforma del seu sistèma legal. E en 1984, decidiguèt un moratòri de facto sus l'aplicacion la pena capitala. En agost de 2002 sortiguèt de la legislacion turca la possibilitat d'aplicar la pena de mort en temps de patz, e en mai de 2004 se modifiquèt la constitucion per eliminar la pena capitala en tota circonstància. Turquia ratifiquèt lo Protocòl n°13 de la Convencion Europèa dels Drechzs Umans el febrièr de 2006. Lo resultat es que, en Euròpa es rebutada nimai s'aplica en practica la pena de mort: levat Russia, que decidiguèt una moratòri sus lo tèma, ratifiquèron lo Seisen Protocòl de la Convencion Europèa dels Dreches Umans. L'unica excepcion es Bielorussia, qu'es pas membre del Conselh d'Euròpa. La Assemblada Parlamentària del Conselh d'Euròpa fa pression suls estats observadors del Conselh d'Euròpa qu'encara aplican la pena capitala (Estats Units d'America e Japon) que proïbisca l'aplicacion, o daisse la seuna situacion d'Estat observador. En mai de promòure l'abolicion de la pena de mort pels seus Estats membres, l'Union Europèa proïbiguèt l'extradicion de criminals en cases que lo país reclamant pòsca aplicar la pena capitala.

    Las organizacions non governamentalas Amnistia Internacionala e Human Rights Watch se son posicionadas explicitament per la luta contra la pena de mòrt qu'es lor objectiu primièr.

    Pena de mòrt pels menors

    modificar

    S'aplica de mens en mens la pena de mort pels criminals adolescents (es a dire, qu'an mens de 18 ans al moment de cometre lo crime). Los païses qu'encara permeton oficialament aquela practica son Bangladèsh, Iran, Iraq, Nigèria e Arabia Saudita. Nòu païses executèron de menors d'edat dempuèi 1990: China, Republica Democratica de Còngo, Iran, Nigèria, Paquistan, Arabia Saudita, Sodan, Estats Units e Iemèn. China, Paquistan, Estats Units d'America e Iemèn an aumentat l'edat minimala per poder èsser executat fins a 18 ans.[19] Amnistia Internacionala comptèt 47 execucions dins divèrses païses de menors e adultes que foguèron condemnats per crimas comeses essent menors d'edad.[20]China permet pas l'execucion de menors d'edat; pasmens, segons Amnistia Internacionala, d'aquel tipe execucions se faguèron.[21] La Còrt Suprèma dels Estats Units aboliguèt l'usatge de la pena capitala pels criminals menors de 16 ans dins lo cas Thompson v. Oklahoma (1988), e per totes los menors d'edat en Roper v. Simmons (2005). Quitament, en 2002 la Còrt Suprèma dels EUA declarèt inconstitucionala l'execucion d'individus amb retard mental[22]

    La Convencion suls dreches de l’enfant de l'Organizacion de las Nacions Unidas dispausa que «S'impausarà pas la pena capitala nimai la de preson a perpetuitat sens possibilitat de liberacion pels delictes comeses per menors de 18 ans d'edat». Aquela convencion foguèt signada e ratificada per totes los païses del mond levat los Estats Units d'America e Somalia. «A l'ora d'ara, Somalia pòt pas avançar cap a la ratificacion a causa del manca d'un govèrn reconegut. Al signatura la Convencion, los Estats Units d'America indiquèron la seuna intencion de la ratificar, mas encara l'an pas signada».[23]

    La soscomission de las Nacions Unidas per la Promocion e Proteccion dels Dreches Umans sosten que la pena de mort aplicada als menors d'edat es contrària al Dret internacional costumièr.

    L'abolicionisme dins diferents païses

    modificar

    La primièra donada istòrica sus l'abolicion de la pena de mòrt ven de China, foguèt proïbida brevament entre 747 e 759. En Anglatèrra s'incluguèt una opinion contrària sus aquela dian Las dotze conclusions dels lolards, tèxt escrich en 1395. Se considèra que l'actual moviment abolicionista foguèt iniciat per la publicacion en Itàlia del libre de Cessés Beccaria, Dei Delitti i Delle Pene (Del delicte e de la pena) en 1764. Beccaria pretendava demostrar non solament l'injustícia, mas quitament la futilitat de la pena capitala e de la tortura del punt de vista de la politica sociala. Influiguèt amb son libre Leopold d'Habsburg, celèbre monarca de las Luses e futur Emperaire de Àustria, aboliguèt la pena de mort dins lo Gran Ducat de Toscana alara independent lo 30 de novembre de 1786, aprèp que suspendèt de facto las execucions (la darrièra se faguèt en 1769). Leopold promulguèt en aquela data la reforma del còde penal qu'aboliguèt la pena de mort, i ordenèt la destruccion de totes los instruments utilizats per l'aplicacion, foguèt la primlèra proïbicion formala de l'epòca modèrna. En 2000, las autoritats regionalas de Toscana establiguèron lo 30 de novembre un festenal annadièr, per remembrar l'eveniment. Aquela meteissa data s'utiliza al nivèl mondial dins prèp de 300 vilas pel meteis objectiu, dins un moviment revindicatiu que se nomena de Jorn de las Vila per la Vida.

    Dins lo rèsta del mond l'abolicion de la pena de mort continuhèt mas pron lentament, e se percebiá coma pas necessàri. Pasmens, la segona Republica Romana se desmarquèt completament de la tendéncia practican la pena capitala e lo meteis an de sa proclamacion, en 1849, proïbiguèt l'usatge de la pena de mòrt, venguent la primièra republica de l'istòria en prendre aquela mesura. Veneçuèla seguèt l'exemple abolissent la pena capitala en 1863, e Portugal lo faguèt en 1867 (la darrièra execucion se faguèt en 1846).

    Als Estats Units d'America, Michigan foguèt lo primèr Estat a proïbir la pena de mort lo 1 èr de març de 1847. Ara dotze Estats e lo Districte de Colúmbia aboliguèron la pena de mort.

    Metòdes d'aplicacion

    modificar

    Nòtas

    modificar
    1. ↑ (es)Waldmann, Peter. Sociedades en guerra: conflictos violentos de Euròpa y América Latina. 2000, Barcelona, ed.: Pidós
    2. ↑ (en)Schabas, WilliamThe. Abolition of the Death Penalty in International Law Cambridge University Press, ISBN 0-521-81491-X
    3. ↑ (en)https://web.archive.org/web/20070926035403/http://teacher.deathpenaltyinfo.msu.edu/c/about/history/history.PDF Universidad de Michigan, The Death Penalty
    4. ↑ Carga de la pròba
    5. ↑ (en)China's mobile death fleet, in l'Asian Times
    6. ↑ China Leads Death List as Number of Executions Around the World Soars, Anne Penketh 2005 The Independent (UK) (2007-03-13)
    7. ↑ https://web.archive.org/web/20070614043406/http://www.singstat.gov.sg/ssn/feat/4Q97/feat.pdf
    8. ↑ (fr)https://web.archive.org/web/20110907205131/http://www.amnesty.org/fr/library/asset/ACT50/001/2011/fr/827800b8-b10d-4dbf-a6a9-ecad88fbb4ab/act500012011fra.html
    9. ↑ (en)[1]
    10. ↑ (en)[http://www.galluppoll.com/content/default.aspx?ci=1606 Death Penalty International Poll, Grupo Gallup (2007-06-04
    11. ↑ {en}Capital Punishment, 30 Years On: Support, but Ambivalence as Well, ABC News poll (2007-06-04)
    12. ↑ (en)Crime / Law Enforcement, Gallup 2006 (2007-06-04)
    13. ↑ {en}Crime: Bills and proposals, Public Agenda (2007-06-04)
    14. ↑ {en}Bills and proposals (2007-06-04)
    15. ↑ (en)https://web.archive.org/web/20161116230550/http://www.publicagenda.org/issues/major_proposals_detail.cfm?issue_type=crime&list=5 Crime: Bills and proposals (2007-06-04)]
    16. ↑ (en)Bills and proposals (2007-06-04)
    17. ↑ Ratificacions de tractats internacionals, Amnistia Internacionala (2007-06-04)
    18. ↑ Protocol No. 13 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fonamental Freedoms, concerning the abolition of the death penalty in all circumstances, Conselh d'Euròpa (2007-06-04)
    19. ↑ Dades i xifres sobre la pena de mort (2007-06-04)
    20. ↑ (en)Execució de menors d'edat des de 1990 (2007-06-04)
    21. ↑ (ca)¡No a l'execució de menors! (2007-06-04)
    22. ↑ {en}Supreme Court bars executing mentally retarded (2007-06-04)CNN
    23. ↑ Convencion suls Dreches dels enfants : Las questions mai frequentas (207-06-04)ONU

    Ligams extèrnes

    modificar

     

    Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Pena capitala.

    Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Pena_de_mòrt&oldid=2444129 »