Commonwealth of Jamaica
Bandièra de Jamaïca
Devisa nacionala : Out of Many, One People’’
Lenga oficiala anglés, creòl jamaican
capitala
populacion (an)
Kingston
662 435 abitants (2011)
Rei Carles III
Governador general Patrick Linton Allen
Primièr Ministre Andrew Holness
Superfícia 10 991 km²
Populacion
Densitat
2 825 544 (2019)
266 ab./km²
Independéncia
- Jorn
(del Reialme Unit)
6 d'agost de 1962
Moneda Dolar de Jamaica
Ora UTC-5
Imne nacional Jamaica, Land We Love
Còde de país ISO 3166 JM
Domeni Internet .jm
Còde telefonic +1 809


Jamaica (en creòl jamaican: Jumieka) es una illa e un estat de las Grandas Antilhas, dins la mar Cariba.

Istòria modificar

Lo periòde coloniau modificar

Lo periòde espanhòu modificar

Avans sa descubèrta per Cristòl Colomb en 1494, l'istòria de Jamaïca es fòrça mau coneguda en causa de l'abséncia de documents escrichs. Poblada per de pòbles arawaks, èra dicha « Xaymaca » per leis indigèns e « Santiago » per leis Espanhòus. Foguèt colonizada a partir de 1508 per Juan de Esquivel que ne venguèt governador en 1508. I desvolopèt una economia basada sus l'agricultura e la colonia venguèt lo centre d'avitalhament deis Espanhòus en America. La populacion arawak patiguèt aquela transformacion e dispareguèt eliminada per lo trabalh fòrçat, lei combats e lei malautiás vengudas d'Euròpa. Lei colons comencèron donc rapidament d'importar d'esclaus africans per gardar una man d'òbra sufisenta.

Lo periòde britanic modificar

Jamaïca foguèt colonizada per lei Britanics de 1655 a 1962. Sa conquista foguèt la consequéncia d'una expedicion — mau preparada — dirigida còntra Sant Domingo en 1654. D'efèct, après sa revirada en Hispaniola, leis Anglés ataquèron Jamaïca qu'èra gaire poblada e aisada de conquistar. La cession ne foguèt confirmada en 1670 e leis Anglés transformèron l'illa en centre major de la còntrabanda e de la piratariá regionalas. Pasmens, en parallèl, deguèron luchar còntra de grops d'esclaus « marrons » establits dins lei zònas montanhosas dau centre. Aqueu conflicte durèt fins a 1738 e s'acabèt per una patz negociada permetent ai comunautats « marrons » de gardar lo contraròtle de sei territòris.

Dins lo corrent dau sègle XVIII, Jamaïca basèt son economia sus lei plantacions de cana de sucre e sus lo comèrci negrièr. Ansin, a la fin dau sègle, i aviá sus l'illa entre 250 000 e 300 000 esclaus còntra aperaquí 30 000 òmes liures. La produccion de sucre s'afondrèt au sègle XIX en causa de l'abolicion de la tracta (1808) e de l'abséncia de remplaçament de la man d'òbra liberada. D'efèct, leis esclaus afranquits refusavan generalament de demorar dins lei plantacions e preferissián fondar de tenements alimentaris de talha pichona. Vèrs 1850, aperaquí 60 000 tenements pichons èran recensats dins l'illa.

Pasmens, lei condicions de vida demoravan fòrça duras e lei revòutas se multipliquèron au sen dei populacions negras inspiradas per leis esmogudas de 1831 qu'avián entraïnat l'abolicion oficiala de l'esclavatge. En 1865, de trèbols grèus se debanèron dins lo centre de l'illa e la repression causèt la mòrt de mai de 500 personas. Un ans pus tard, Jamaïca cambièt d'estatut e venguèt una colonia de la Corona. L'introduccion de la cultura de banana en 1870 e la possibilitat per la populacion d'emigrar permetèron d'amaisar lei tensions.

Au començament dau sègle XX, la populacion èra d'aperaquí 730 000 abitants e leis autoritats comencèron una politica de modernizacion de l'economia (diversificacion dei produccions agricòlas, melhorament dei tecnicas utilizadas per produrre de sucre). Leis annadas 1920 foguèron ansin relativament prospèras mai la crisi economica de 1929 entraïnèt un afondrament economic. De trèbols sociaus foguèron a l'origina dei premiers movements independentistas e lei Britanics deguèron donc pauc a pauc donar mai d'autonòmia a sa colonia.

En 1953, Londres fisèt la direccion de l'illa a una assemblada e a un govèrn elegits. Cinc ans pus tard, Jamaïca foguèt integrada dins un projècte d'union federala dei colonias britanicas antilhesas. Pasmens, la federacion mau foncionèt en causa d'interès tròp diferents entre sei membres. En particular, Jamaïca refusèt lo principi d'una union doaniera e una campanha menada per lo sindicalista Alexander Bustamante permetèt d'obtenir l'organizacion d'un referendum d'autodeterminacion en 1961. Lei Jamaïcans i votèron en favor de l'independéncia que foguèt oficialament proclamada lo 6 d'aost de 1962.

La Jamaïca independenta modificar

Dempuei l'independéncia, Jamaïca es dotat d'un regime democratic mai lo país es tocat per de dificultats economicas quasi permanentas e un problema fòrça important de violéncia. Lo Partit Trabalhista — qu'es en realitat un partit conservator — d'Alexander Bustamante lo dirigiguèt fins a 1972. Foguèt remplaçat per lo Partit Nacionau dau Pòble (PNP) de Michael Manley qu'adoptèt un programa de « socialisme democratic ». Pasmens, maugrat l'adopcion de mai d'una reforma sociala, l'experiéncia mau capitèt car lo govèrn Manley se turtèt a l'ostilitat deis instuticions financieras internacionalas e deis Estats Units d'America.

En 1980, lei trabalhistas tornèron conquistar lo poder e restaurèron una economia liberala. Ordonèron tanben de reduccions importantas dei despensas publicas. Pasmens, aquò permetèt pas de resòuvre lei problemas economics dei classas pauras e Michael Manley, vengut sociau-democrata, foguèt tornarmai elegit coma Premier Ministre en 1989. Tres ans pus tard, laissèt lo poder a Percival James Patterson (PNP) que demorèt en plaça fins a sa retirada en 2006. Son periòde veguèt un renfòrçament dei sistèmas de proteccion sociala, una reestructuracion dau sector financier jamaïcan e una modernizacion deis infrastructuras. Aquò permetèt au país de conóisser un periòde de creissença economica e Patterson foguèt tornat elegir sensa dificultat en 1997 e en 2002.

En 2006, Patterson laissèt lo poder a Portia Simpson-Miller (PNP) que perdiguèt leis eleccions un an pus tard. Foguèt remplaçada per Bruce Golding (trabalhista) que deguèt faciar de problemas grèus de violéncias urbanas. En particular, en 2010, l'arrestacion e l'extradiccion dau narcotraficaire Christopher Coke entraïnèt plusors jorns de combats dins la capitala. Puei, un escandòl liat ai condicions d'aquela extradiccion afebliguèt lo Premier Ministre que demissionèt en 2011. Son successor, Andrew Holness (trabalhista), perdiguèt leis eleccions e veguèt Portia Simpson-Miller retrobar lo pòste de cap dau govèrn. Pasmens, en 2016, una alternància novèla se debanèt e Holness venguèt Premier Ministre per lo segond còp.

Politica modificar

Jamaica es una monarquia. La reina Elisabèt II del Reialme Unit es representada per lo governador-general Kenneth Hall. Lo primièr ministre es Orette Bruce Golding, dempuèi l'11 de setembre de 2007.

Lo Parlament a doas cambras: lo Senat, amb 21 membres, e la Cambra dels Representants, amb 60 membres.

Geografia modificar

Jamaica es la 3ena illa de la Mar Cariba per òrdre d'importància. Son clima es tropical caud e umid. Malgrat aquò, las regions nautas de l'illa an un clima temperat. Qualques regions al sud de l'illa, coma las planas Liguanea e Pedro, son d'airals relativament secs.

Economia modificar

De veire: Economia de Jamaica.

Cultura modificar

Malgrat sa talha relativament reducha, Jamaica a una rica cultura musicala, coneguda dins tot lo mond. Los genres reggae, ska, mento, rocksteady, dub e, mai recentament, dancehall e ragga, sorgiguèron en l'industria musicala populara e urbana.

Liames intèrnes modificar

Bibliografia modificar

Nòtas e referéncias modificar


Suls autres projèctes Wikimèdia :