2001, una odissèa de l'espaci

2001: una odissèa de l'espaci (títol original en anglés: 2001: A Space Odyssey) es un filme de sciéncia-ficcion de 1968, dirigit per Stanley Kubrick, escrich per el meteis e Arthur C. Clarke. Lo filme tracta de tèmas coma l'evolucion umana, l'intelligéncia artificiala, l'avenir e la vida extraterrèstra. Se cal destacar lo realisme scientific, l'usatge pel primièr còp de fòrças efèctes especials que faguèron data dins lo genre de la sciéncia-ficcion, una fotografia magnifica, surrealista e a vegadas ambigüas, l'usatge del son dins la tecnica narrativa e un usatge minim del dialòg. Es lo primèr, e un dels rares, filme que mòstra de biais menimós la vida dins l'espaci.

2001, una odissèa de l'espaci
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Títol original	'2001: A Space Odyssey'
Realizacion	Stanley Kubrick
Actors principals	Keir Dullea Gary Lockwood William Sylvester
Scenari	Stanley Kubrick Arthur C. Clarke D'après l'òbra d'Arthur C. Clarke
Societat de produccion	Metro-Goldwyn-Mayer Polaris
Genre	sciéncia-ficcion
Durada	156 minutas (primièra) 139 minutas (definitiu)
País d’origina	Reialme Unit Estats Units

Lo filme a una benda sonora memorabla. Kubrick associa lo movement de rotacion dels satellits amb aquel dels dançaires de valsas utilitzant la música d'An der schönen blauen Donau (Lo bèl Danubi blau)de Johann Strauss II, e tanben lo celèbre poèma simfonic "Atal parlèt Zaratostra", de Richard Strauss, per tractar de l'evolucion de l'Òme teorizada en l'òbra omonima de Nietzsche.

Mas a la sortida del filme, la critica foguèt pas plan calorosa, e ara es un dels filmes reconegut d'entre los melhors de l'istòria, tant pel public coma per la critica. Foguèt nominat a quatre Oscars, e que recebèt lo prèmi pels efèctes visuals.

Lo scenari e lo roman omonim son basats subretot sus la novèla del quita Arthur C. Clarke La Sentinèla.

Sinòpsi

Lo filme es devesit en cinc capítols, o seccions, que representan tres epòcas diferentas dins lo temps. Los capítols apareisson de biais cronologic començant pel passat e s'acabant dins lo futur sens passar pel present (prenent en compte que lo filme sortiguèt en 1968). Cada capítol, levat lo segon, es precedit pel seu títol. Lo filme comença amb un preludi sens imatges ont sol s'ausís Lux Aeterna de György Ligeti. Lo filme a pas de generic, e sonque se pòt veire lo títol de l'òbra. Lo títol apareis sus una sequéncia dins l'espaci, acompanhat per la musica de Richard Strauss ont se vei La Luna e lo Solelh alinhats.

Lo despèrtament de l'Òme

Lo primièr capítol comença mostrant de passatges de grand beutat d'una savana, ont viu un grop d'ominids. Se vei diferents imatges de la vida quotidiana a l'entorn d'una sompa, ont lo grop viu precàriament s'alimentant amb la rara vegetacion disponibla e que devon partejar amb un grop de tapirs. Lo grop es atacat per un leopard que tua un membre de la tribú, mai tard son atacats per un autre grop d'ominids que volen prene lo contraròtle sus la pichona restanca. Malgrat qu'i a cap de violéncia fisica entre las doas bandas, los nòus venguts obligan la tribú a se retirar. Espaventats e sens aiga, passan la nuèch velhant refugiats en un abric rocassut escochant los rugiments del leopard. A l'alba, descobrisson un estranh monolit de pèira negra qu'apareguèt pendent la nuèch. Los ominids d'en primièr an paur de l'estranh objècte, mas pauc a pauc acaban per se n'apropiar e o tustan. Pauc aprèp un dels ominids a una vision alara que jogavan amb los rèstes d'un animal mòrt e descobrís cossí far per se servir d'un òs coma d'una arma per se defendre e caçar. Lo grop tua un tapir e fin finala passan d'erbivors a carnivors. Encoratjats per la nòva descobèrta tornan a la sompa totes armats amb òsses e afrontan l'autre grop d'ominids, e lo cap recupera lo contraròtle de l'aiga. Triomfant, l'ominid lança l'òs en l'aire, e sus un imatge de copa apareis un satellit orbitant dins l'espaci, avançant d'un saut temporal de 4 milions d'ans.

De la Tèrra a la Luna

Lo segon capítol comença amb d'imatges de satellits orbitants a l'entorn de la Tèrra sus una musica de valsa (Lo bèl Danubi blau). Un avion espacial de la companhiá Pan Am pòrta lo Dr. Heywood R. Floyd cap a una estacion espaciala qu'orbita a l'entorn de la Tèrra, ont s'arrèsta abans d'èsser transportat a la Basa Clavius, que se situa sus la Luna. Pendent sa demorança dins l'estacion espaciala fa una videoconferéncia per celebrar l'aniversari de la seuna filha. Mai tard encontra una vièlha coneissença, Elena, una scientifica russa que, amb un grop de collègas, torna sus Tèrra aprèp una mission dins l'espaci. Dr. Smyslov profeita de l'ocasion per demandar al Dr. Floyd que se passa a Clavius, perque se perdèt lo contacte telefonic amb la basa, e deneguèt lo drech d'aterrir sus una nau amb de problèmas tecnics. Aqueles fachs avián provocat de rumors d'una epidèmia amagada dins la basa Lunar. Lo Dr. Floyd refusa de respondre al subjècte e minimiza los fachs.

Lo Dr. Floyd seguís lo viatge cap a la luna dins un transbordador espacial. Se pòt alara veire de sequéncias de la rotina quotidiana dins la nau e las dificultats qu'encontran las assistentas per complir lo servici a la gravetat zerò.

Un còp lo Dr. Floyd arribat a Clavius, se clarifica lo secret. Dins una conferéncia amb los autres scientifics lo Dr. Floyd demanda perdon per la necessitat d'utilizar una istòria falsa, l'epidèmia, per cobrir los fachs. Mai tard, alara que lo Dr. Floyd e d'autres scientifics viatjan en un autobús lunar, explica que un monolit de pèira negra foguèt escavat de la Luna. Lo monòlit foguèt descobèrt pendent una analisi magnetica de la superfícia lunar. Per ara lo monolit a mostrat ges de tipe d'activitat. Mas se sap pas la seuna utilitat o origina sonque que foguèt enterrat de biais deliberat.

Alara que lo grop de scientifics pren de fotografias, a l'entorn del monolit e la zona d'escavacion, lo solelh treslusís de l'orizont lunar, illuminant lo monolit pel primièr còp depuèi que foguèt enterrat. Sobte un ensordent senhal acústic es emés pel monolit.

Mission cap a Jupitèr

Lo tresen capítol comença amb un saut dins lo temps de dètz-e-uèit meses, en 2001, a bòrd de la nau Discovery 1 en mission cap a Jupitèr. L'equipatge de la nau es compausat per los astronautas David Bowman e Frank Poole e tres scientifics en estat d'ivernacion. Lo Discovery 1. Tanben compta un ordinator, HAL 9000, dotat de l'intelligéncia artificiala que s'ocupa de la majoritat de las foncions de la nau. Los astronautas se distrason fasent d'espòrt, manjant, pintrant o jogant als escacs (contra HAL 9000).

Alara que los astronautas sopan miran a la televison una entrevista que foguèt realizat pel canal de BBC 12. Lo jornalista explica qu'a causa de la granda distància entre la nau e la Tèrra las comunicacions prenon 7 minutas per arribar, mas qu'aqueles decalatges foguèron copats al motatge. Lo jornalista parla amb los astronautas e lor demanada cossí se passa la vida dins la nau, tanben es curiós per saber mai sus HAL e l'experiéncia de trabalhar amb l'intelligéncia artificiala. Pendent l'entrevista HAL ditz d'el meteis qu'es "infalhible e incapable de cometre d'errors" e mòstra lo seu entusiasme per la mission, tanben menciona cossí gaudís de trabalhar amb los umans. A Bowman se pregunta s' HAL a d'emocions umanas, e respond "Atal o pareis, perque es programat per agir d'aquel biais, mas que n'es la vertat.... qui o sap". Frank tanben recep un messatge de bon d'aniversari dels seus paires.

Mai tard, HAL mòstra d'interés per las intencions de l'equipatge s'adreiçant a Dave e li demanda que l'ensenha, profeitant de l'ocasion per lo questionar sus la mission e confia la seuna frustracion causada per l'ambiant de secret que l'entorna. HAL tròba estranh que tres scientifics sián estat entraïnats a part e ivernats abans de la mission. HAL tanben menciona las “estranhas” rumors sus çó qu'arribèt sus la Luna e insistís per saber s'i a de relacion amb la mission que los an menat cap a aquí. Dave refusa d'especular e demanda a HAL s'estat trabalhant sul seu perfil psicologic. Pendent la conversacion HAL detècta un problema amb l'antena principala de la nau. Sembla qu'una unitat AE35 fará avaria dins 72 oras e que la nau perdrá la comunicacion amb la Tèrra. Bowman amb l'ajuda d'una capsula espaciala Eva Pod realiza una sortida extraveïculara per remplaçar l'unitat. Aprèp que retirèt l'AE35 damatjada l'analiza mas trobant cap de problema. HAL suggerís de la tornar installar e esperar l'avaria per saber quin èra lo problema. Lo contraròtle de la mission amb l'ajuda d'un ordinator identic a HAL 9000, informa los astraunautas qu' HAL cometèt un error en detectant l'avaria. Quand los astronautas questionan HAL sus l'error aquel respond que los ordinators de la Seriá 9000 son infalhibles e que, alara, l'avaria deu èsser una “error umana“.

Los astronautas decidisson de tenir una conversacion “privada” separada d' HAL e se refugisson dintre una capsula espaciala Eva Pod, verificant que la ràdio es apagada e qu' HAL pòt pas los escotar. Los dos son d'acòrdi que presàgia mal l'error comesa per HAL, e decidisson de tornar installar la pèça e veire se fonciona o non. Se AE35 fonciona, Frank crei que lo melhor seriá de desconnectar HAL. Dave argumenta que se deuria daissar intactas las foncions basicas de l'ordinator. Tanben menciona que cap ordinator de la Seriá 9000 cometèt d'errors e que jamai se ne deguèt desconnectar , e que se sap pas cossí o prendrá HAL.

Entracte

Frank Poole procedís a la nòva installacion del modul amb l'ajuda d'un Pod. Pendent la mission Frank es atacat per la capsula espaciala Pod, que copa las conductas d'aire de l'astronauta e lo lança dins l'espaci. David Bowman, que se tròba al contraròtle de la mission, demanda a HAL çó que se passèt, mas l'ordinator respond qu'a pas pro d'informacion per poder donar una responsa. Dave sortís amb un autre Pod dins l'espaci per salvar lo seu companh, mas amb l'afan agafa pas lo casc. A aquel moment arriba una avaria dins los sistèmas de la nau que causa la mòrt dels tres astronautas en ivernacion. Dave qu'es fòra de la nau Discovery 1 desconéis aqueles fachs. Un còp recuperat lo còs sens vida de Frank, Dave torna cap a la nau e demanda a HAL que dobrís la pòrta de Discovery 1 mas l'ordinator o nega. HAL explica que conéis los seus plans d'o desconnectar, perque aviá seguit la conversacion privada amb Frank dins lo Pod legissent sus las labras, e li comunica que la mission es tròp importanta e que, pel ben d'aquela, el pòt pas èsser desconnectat. Dave informa HAL que pensa entrar per la pòrta d'urgéncia de la nau, HAL respond que sens un casc será plan dificil.

Dave daissa anar lo cadavre de Frank per poder se servir dels braces mecanics del Pod, e amb aqueles obrir la pòrta d'urgéncia de la nau Discovery 1 manualament, perque HAL a cap de contraròtle sus aquela foncion. Recula lo Pod per se plaçar fácia a l'escotilha cap a l'entrada d'urgéncia e activa los clavèls del Pod, que n'espetant, lo lançan cap a l'interior del Discovery 1, ont capita a pressurizar la cambra d'entrada. Malgrat la dangerositat del plan, aquó fonciona, e Dave dintra dins la nau. Aprèp que prenguèt un casc, se dirigís cap a la centrala de memòria d' HAL. HAL ensaja de convéncer Dave qu'i a gaire de necessitat d'o desconnectar, que tot anará ben a partir d'ara e qu'i aurá pas mai d'errors. Vesent que Dave s'arrèsta pas e que n'es a desconnectar los seus moduls de memòria, HAL suplica qu'o faga pas, remarcant que la seuna memòria comença a falhir e prenent paur. A mesura que los mòduls de memòria son desconnectats la votz d' HAL perd de poténcia. L'ordinator torna a un estat de memòria basic, a aquel moment, comença cantar una cançon qu'el seu instructor Mr Langely li aviá ensenhat. La cançon es “Daisy Bell”. Apareis alara un messatge enregistrat de biais automatic sus l'ecran de l'ordinator. Dins aquel, lo Dr. Floyd informa los ocupants de la nau, que per de rasons de la mai nauta seguretat, l'objècte real de la mission foguèt mantingut secret, e sonque HAL conéis la finalitat vertadièra d'aquela. Lo Dr. Floyd contunha explicant que, dètz-e-uèit meses enrè, la primièra pròva de vida intelligenta extraterrestra foguèt descobèrta sus la superfícia lunara. Aquesta pròva, un monolit vièlh de 4 000 000 ans, aviá estat enterrada dins la superfícia lunara de biais deliberat. Lo monolit, d'origina e de foncion desconegudas, demorèt inactiu dempuèi, levat d'aver emés un fòrt senhal acostic dirigit cap a Jupitèr.

Jupitèr e al delá cap a l'infinit

Lo darrièr capítol comença amb una autra sequéncia sens imatges e amb lo Requiem de György Ligeti. La nau Discovery 1 arriba a Jupitèr, ont i a un monolit identic a aquel trobat sus la luna. Dave abandona la nau dins un Pod per recuperar lo monolit. Se pòt veire las lunas galilèas qu'apareisson alinhadas amb lo monolit que flota dins l'espaci. Dins aquel moment, lo Pod es “aspirat” per un tunel de lutz o pòrta espaciala, per ont viatja a grand velocitat per l'espaci. Aprèp, lo Pod susvola de tèrras estranhas d'una planeta desconeguda. Fin finala, lo Pod apareis al mièg de d'una sala decorada dins l'estil Loís XVI ont sonque s'i tròba Dave, sol e vielhassós. Las sequéncias cambian progressivament, atal coma lo punt de mira de Dave, que se tròba en fácia del meteis cada còp mai vièlh, d'en primièr, a taula sopant, e aprèp al lièch mai vièlh. Al pé del lièch apareis lo monolit. L'astronauta ensaja d'o tocar e a aquel moment apareis transformat en un fétus mantengut en l'aire sul lièch. Fin finala apareis lo fétus orbitant a l'entorn de la Tèrra. Se torna ausir Atal parlèt Zaratostra coma al començament del filme.

Produccion

Distribucion

Interprèt	Personatge
Keir Dullea	Dr. David Bowman
Gary Lockwood	Dr. Frank Poole
William Sylvester	Dr. Heywood R. Floyd
Daniel Richter	Ominid ( Moon-Watcher )
Douglas Rain	votz d'HAL 9000
Leonard Rossiter	Dr. Andrei Smyslov
Margaret Tyzack	Elena
Robert Beatty	Dr. Ralph Halvorsen
Sean Sullivan	Dr. Bill Michaels
Frank A. Miller	Contrarotlaire de Mission
Alan Gifford	Paire de Frank Poole
Ann Gillis	Maire de Frank Poole
Kenneth Kendall	Presentator de la BBC
Martin Amor	Jornalista de la BBC
Irena Marr	Dra. Kalina
Krystyna Marr	Dra. Stretineva
Penny Brahams	Assitanta de l'estacion espaciala
Kevin Scott	Miller ( Membre de seguretat de l'estacion espaciala )
Edward Bishop	Capitan del lançador cap a la Luna
Edwina Carroll	Assitanta del lançadora cap a la Luna
Heather Downham	Assitanta
Vivian Kubrick	Squirt - filha del Dr Floyd

Un costum d'ominid

Un costum d'austronauta

Los Omnids son:

Richard Wood ( Ominid tuat per Moon-Watcher ), Terry Duggan ( Ominid atacat pel leopard), John Ashley, Peter Delmar, David Hines, Darryl Paes,Jimmy Bell, Tony Jackson, Joe Refalo, David Charkham, David Fleetwood, John Jordan, Andy Wallace, Simon Davis, Danny Grover, Scott Mackee, Bob Wilyman, Jonathan Daw, Brian Hawley, Laurence Marchant.

Los Astronautas son:

Bill Weston, Glenn Beck, Mike Lovell, John Swindells ( Tecnician sul cratèr Lunar ), Burnell Tucker ( Tecnician sul cratèr Lunar ).

Lo resta de la distribucion per òrdre alfabetic:

S. Newton Anderson, Sheraton Blount, Ann Bormann, John Clifford, Julie Croft, Penny Francis, Jane Hayward, Marcella Markham, Kim Neil, Jane Pearl, Penny Pearl.

Elaboracion del scenari

Pauc de temps aprèp qu'acabèt Dr. Strangelove (1964) Kubrick comencèt a venir fascinat per la possibilitat de vida extraterrèstra, e decidiguèt de far: «Lo film proverbial de sciéncia ficcion.» Dins la seuna recerca per trobar un escrivan adequat amb qui escriure un scenari, Roger Caras, de Columbia Pictures, li recomandèt Arthur C. Clarke, autor de diverses òbras de sciéncia-ficcion. Kubrick e Clarke se vegèron pel primièr còp lo 22 d'abril de 1964 a Nòva York.

Clarke ofriguèt a Kubrick sièis de las seunas istòrias cortas, de qualas Kubrick causiguèt La Sentinèla coma basa del scenari del nòu filme. Los dos dediquèron lo rèsta de 1964 a legir de romans, mirar de filmes de sciéncia-ficcion e collectar de material e idèas pel nòu projècte. Clarke afirmèt que l'istòria corta Encounter in the Dawn inspirèt lo capítol Lo despèrtament de l'Òme.

D'en primièr los dos decidiguèron d'escriure la novèla e aprèp de l'adaptar al cinèma. L'idèa èra d'escriure una novèla d'Arthur C. Clarke a Stanley Kubrick e d'aquela n'extraire un filme de Stanley Kubrick e Arthur C. Clarke. Malgrat aquela idèa originala e a causa de las necessitats cinematograficas d'un scenari, la novèla e lo filme se desvolopèron en parallèl, amb d'idèas que serán intercambiablas dins las doas direccions. De partidas de la novèla serán revisadas se basant sus la version finala del scenari, qu'èra basat sus de versions prealablas de la novèla. Kubrick o explica atal:

«I a de diferéncias entre lo filme e la novèla. La novèla, per exemple, ensaja d'explicar los fachs de biais mai explicita que no pas lo filme, quicòm inevitable dins l'encastre verbal. La novèla nasquèt aprèp d'escriura d'un primièr esbòç, de 130 paginas, del filme. Aquel esbòç foguèt modificat quand s'escriguèt lo scenari, e lo scenari foguèt modificat quand se faguèt lo filme. Mas Arthur prenguèt tot lo material existissent, mas qualqunas de las primièras idèas, escriguèt la novèla. En consequéncia i a de diferéncias entre lo filme e la novèla.... pensi que las diferéncias son intesantas.»

Arthur C. Clarke escriguèt un jornal pendent sa collaboracion sus 2001 que dona lo processús d'elaboracion del scenari/novèla , que formèt un libre publicat en 1972 (The lost worlds of 2001). Lo processús comença en 1964 e contunha en 1965 e, malgrat que lo filmatge ja aviá començat, pendent lo primèr trimestre de 1966 acabèt l'escritura. Dins aquel temps Stanley e Arthur escambièron de prepausicions pel scenari de contunh dins un escarracervèl, fasent passar aquel per divèrsas fasas creativas qu'un grand nombre de concèptes foguèron incorporats e rebutats o transformats. L'estructura iniciala basada sus La Sentinèla, que la descobèrta del monolit marcava la fin de l'istòria, foguèt incorporar de partidas sens cap d'òrdre. Pendent un temps lo títol de trabalh del projècte foguèt How the solar system was won (Cossí lo sistèma solar foguèt vencut), inspirat del filme How the west was won (La conquèsta de l'Oèst). En Agost de 1964 apareguèt lo personatge d' HAL 9000, inspirat d' Atena amb una votz e una personalitat femenina. Al mes de Novembre comencèron a se fixar las idèas per çó que vendrá Lo despèrtament de l'Òme, que deviá alara èsser un saut temporal qu'interrompava la trama principala. A la fin de Decembre, quand lo finançament del projècte èra assegurat, lo títol provisori èra Jorney Beyond the stars (Viatge enlà de las estelas) e los dos escrivans encara avián pas decidit çó qu'arribariá al darrièr capítol del filme/novèla. Pendent la prima de 1965 la piramida qu'apareis dins La Sentinèla se transformèt en un tetraèdre, aprèp en un cube transparent per acabar a se fixar sus la forma definitiva d'un monolit negre. En l'Abril d'aquel meteis an Stanley causiguèt 2001: Una odissèa de l'espaci coma títol del filme, d'autras possibilitats èra Universe, Tunnel to the stars e Planetfall. En Mai, Arthur comencèt a trabalhar sus de possiblas fins pel scenari e al començament totes los astronautas sobreviscavan al viatge, l'idèa de daissar David Bowman coma unic susrvivent, e que se transforma en un Star Child foguèt decidit sonque a la fin d'octobre de 1965. En Genièr de 1966 Clarke fin finala acabèt lo primièr esbòç de la novèla, apondent la rebellion d' HAL e la cambra d'ostelariá. Las autras idèas per finalizar la trama, son: Acabar al moment que Bowman arribava dins la nau dels extratèrrestres, los dètz-e-sèt forastièrs condussent una descapotabla per la Cinquena Avenguda, rodejats per de policièrs irlandeses, çò que demorava una craca compresa sonque d'aqueles dos.

Un còp fach lo scenari encara patiguèt de modificacions dins lo filmatge. D'en primièr se volèt enclure d'entrevistas sus vida extraterrèstra amb de cientifics e una narracion amb votz off (quicóm que Kubrick utilisèt dins totes los seus filmes precedents). Lo scenari tanben evocava la Guèrra Freja e l'equilibri dels poders. Tanben foguèt aprofondit lo ròtle d' HAL e la pression psicologica qu'es somès e qu'acabará per provocant la seuna avaria. De totas las idèas, totas apareisson pas dins lo filme, mas sobrevisquèron dins la novèla de Clarke, qu'utiliza Saturne coma destinacion finala de la mission espaciala, e manten la transformacion de Bowman en un Star Child que destruisís los satellits armats de missiles nuclears orbitant a l'entorn de la Tèrra.

De cambiaments son deguts a de problèmas tecnics. L'equipa de produccion èra incapable de crear un imatge realista dels anèls de Saturne, alara se cambièt la destinacion per Jupitèr, o lo primièr prototipe del monolit se fotografiava pas ben. Kubrick volgava que los ominids seán mai modèrnes, mas la MGM li agradava pas l'idèa de mostrar de gents nus, e recomandèt de los vestir un pauc. Kubrick èra pas d'acòrdi amb aquela suggestion, perque èra pas istòricament corrècte e decidiguèt de los far mai primitius. D'autres cambiaments son deguts al desir de Stanley Kubrick de far un filme “pauc verbal”, tocant l'espectador al nivèl visual, çó qu'evita las restriccions degudas a la lenga parlada e pertòque dirèctament lo subconscient amb lo seu contengut emocional e filosofic, que lo medi es lo messatge.

Lo resultat final es que Clarke optèt per escriure una novèla que la trama es explicada de biais extendut e detalhat. Kubrick decidís de son costat de far un filme mai criptic e enigmatic, amb fòrça pauc de dialògs e fòrça pauc d'explicacions suls fachs, ont la narracion es portada sustot pels imatges, lo simbolisme e la benda sonora.

Rèstes dels primièrs esboces dins lo filme

Malgrat que lo filme fin finala subiguèt de cambiaments, qualques idèas dels primièrs esboces apareisson.

Vida d'origina extraterrèstra

Dins lo filme se menciona gaire la vida d'origina extraterrèstra, malgrat que la seuna possibla existéncia ne siá la rason d'aquel. L'unica mencion es lo messatge final del Dr. Floyd que parla de la descobèrta del monolit dins la Luna, e que met en evidéncia l'existéncia de vida intelligenta d'origina extraterrèstre.

Dins lo capítol final, Jupitèr e al delá cap a l'infinit, Dave arriba dins una estranha sala aprèp lo viatge dins l'espaci mejans un tunel de lutz o pòrta espaciala, l'origina a la finalitat d'aquela es pas explicada dins lo filme.

Segon Douglas Trumbull( Supervisor dels efèctes visuals sus 2001):

«... una idèa que Stanley perseguiá èra que, quand Keir (Dullea) arriba dins la sala, qu'es una reconstruccion extracha de la memòria de Dave basada sul Dorchester Hotel ont lo personatge poiriá aver demorat pel passat e que se remembrava, e que se produtz un contacte amb los forastièrs o qu'aqueles se manifestarián de qualque biais que siá ...... simplament demorèrem sens temps nimai d'argent per o poder far». (2001)

Keir Dullea, al subjècte de l'origina de la sala, crei qu'es usada pels extraterrèstres per que los umans se sentisson “coma a l'ostal”, tal que fan los zoologistas que descòran las gàbias dels animals. Los forastièrs possedisson una tecnologia fòrça avançada que los permet de far real los recòrds.

L'astrònom Carl Sagan foguèt consultat per Kubrick e Clarke sus la melhora mena de mostrar la vida extraterrèstra. D'en primièr voliá utilizar d'actors amb de caracteristicas extraterrèstras, mas Sagan argumenta l'escaç probabilitat qu'una forma de vida extraterrèstra ajan forma umana, e qu'aquó introduiriá un element certan de “falsedat” al filme. Sagan recomandèt que seriá melhor “suggerir” que no pas “mostrar” la vida extraterrèstra. Sagan foguèt present a la sortida del filme e diguèt: Soi content de veire que serviguèt d'ajuda.

HAL e la pression psicologica

L'uèlh roge d'HAL9000

Dins los primièrs scenaris del filme s'explicava d'un biais mai clar çó que provòca las errors d'HAL. L'ordinator es obligat, per las autoritats a la Tèrra, de gardar l'informacion secreta sus la mission e la finalitat reala d'aquela, enquestar sur la provenença del monolit. Los astronautas desconéisson aquel fach çò qu'obliga HAL a mentir o dire de miètg vertats. Dins una conversacion, rebutada al final pel filme, Frank Poole demanda a HAL:

«David e ieu cresèm qu'i a quicòm sus aquela mission qu'a nosautres se vol pas dire. Quicòm que lo rèsta de l'equipatge sap e que tu tanben sabes. Volriam que nos diguèsses s'es vertat."»

HAL contesta de biais enigmatic:

«Desolat Frank mai cresi pas que pòsca respondre a aquela question sens saber çò que sabètz vosautres.»

Per HAL la mission es lo mai important, perque es la causa de la seua existéncia, e la possibilitat qu'una error umana causat per la desconeissença meta en dangièr aquela, l'ànsia. Per HAL i a un dilema entre explicar la vertat als astronautas e mantenir lo secret. Aquó acaba per provocar un conflicte psicologic de l'ordinator, quicóm qu'o fa detectar falsament l'avaria de l'unitat AE35.

P'ramor que l'idèa d' HAL, patissent de las consequéncias de l'estrés apareis dins lo filme, se fa de biais atenuat, sonque se menciona lo fach qu'i aviá d'informacions que los astronautas desconeissavan lo messatge preenregistrat del Dr. Floyd.

Satellits d'usatge militar

Una autra idea que desapareguèt del filme es la tòca bellista dels satelits orbitant a l'entorn de la Tèrra. La famosa scena de l'òs, lançat en l'aire per un ominid, que se transforma en satellit, comptava una votz off qu'explicava qu'aquel èra armat amb de missils nuclears. Tanben explicava la situacion de la Tèrra, ont i aviá vint e sèt nacions amb d'armas nuclearas, e lo fach que degun cresiá que la patz durariá per sempre. Piers Bizony explica dins son libre 2001 Filming the future que aprèp que las maquètas dels satellits foguèron construidas, Kubrick decidiguèt que voliá cap de connexion amb Dr. Strangelove e optar per far mens evidenta la finalitat bellista d'aqueles.

Filmatge

Maquèta de la nau Orion

Los primièrs imatges que foguèron enregistrats pel filme foguèt l'excavacion lunara per desenterrar lo monolit. L'enregistrament foguèt realizar als Shepperton Studios. Se comencèt a filmar lo 29 de decembre de 1965. Lo decòrs sonque cobrava la zona d'excavacion, e lo rèsta de païsatge lunar foguèt apondut un an aprèp. La produccion se transportèt en genièr de 1966 dels estúdios mai petits de MGM-British cap a Borehamwood, ont s'enregistrèt lo rèsta de l'accion e los efèctes especials, començant amb las scenas qu'implican Dr. Floyd dins la Nau Orion. L'estudio foguèt descrich atal:

«Un centre neuralgic palpitant... amb lo meteis ambient frenetic que Cap Kennedy pendent las estapes finalas del compte al revèrs."»

L'unica scena non filmada en un estudio — e la darrièra filmada — es la sequéncia que l'ominid esclafa un cran utilizant un òs coma esplech. Se bastiguèt una pichona plataforma elevada dins un èrm urban prèp de l'estudio, per que la camera pòsca prene cap amont amb lo cèl al fons, evitant las veituras e camions que passaven a luènh.

Lo filmatge dels actors s'acabèt en setembre de 1967, e a partir de junh de 1966 fins a març de 1968 Kubrick passèt la máger part del seu temps trabalhant als 205 efèctes especials qu'apareisson dins lo filme. Lo director ordenèt als tecnicians dels efèctes especials d'utilizar lo processús laboriós de crear totes los efèctes visuals "a la camèra", evitant de degradar la qualitat d'imatge amb l'usatge del croma e tecnicas de superpausicion. Encara que aquela tècnica, coneguda coma "Held-Take" o presa en sospés, donant una melhora qualitat d'imatge, significa que la pellicula siá emmagazinada pendent de long periòdes de temps entre las presas, a vegadas per un temps despassant un an. En març de 1968, Kubrick acabèt l'edicion de presortida del filme, fasent lo montatge final just qualques jorns abans de la distribucion Nacionala del filme en abril de 1968.

D'en primièr èra previst de fotografiar lo filme en Cinerama (utilizant tres tiratges de negatius), coma La conquèsta de l'Oèst, perque èra una estipulacion de l'acòrdi entre produccion/distribucion e MGM e Cinerama Releasing Corporation, mas foguèt tirat en Super Panavision 70 (qu'utiliza un sol negatiu de 65mm) mercé al conselh del supervisor d'efèctes especials Douglas Trumbull, a causa dels problèmas de distorsion amb lo sistèma de Cinerama de tres negatius. Lo tractament de la color e las copias de 35mm se faguèron utilizant lo processús de transferiment de Technicolor. Impressions en 70 mm se faguèron per l'MGM Laboratories, Inc. en Metrocolor. La produccion despassèt de 4 500 000 $ lo budget inicial de 6 000 000 $ e s'acabèt amb sièis meses de retard.

Efèctes Especials

Los efèctes especials utilizats en “2001” , la construccion de decòrs e de maquètas de las naus espacialas fòrça detalhadas, donèron un aspècte “realista” al filme que l'alunha de las produccions de Seriá B ont la sciéncia-ficcion aviá estat tan populara dins los ans 1950 e 1960. Amb una mièg dozena de camèras trabalhant en diferentas scenas e 205 sequéncies amb efèctes especials, demandant una mèscla de dos processús diferents per sequéncia, que normalament èran realizadas amb de meses de delai. Caldrèt un centre neuralgic amb tres personas i trabalhant de contunh per organizar tota l'informacion e mantenir l'enregistrament jos contraròtle. Benlèu la caracteristica mai inabituala de “2001” es lo fach que l'esclairatge se faguèt sus l'integralitat dels decòrs, amb fòrça pauc d'esclairatge complementari, l'unica excepcion essent lo primièr capítol. Kubrick sabiá pas ont pausariá la camèra abans de construir los descòrs, e alara foguèron dessenhats e bastits per poder èsser filmat jos quin que siá angle, sens cap de compromés.

«Dire que “2001” es una pèça de divertiment espectacular, e tanben una proesa tecnica, es vertat, mas es mai qu'aquó.»

«Dins la totalitat de la seuna dimension, la produccion pòt èsser considerada coma lo melhor exemple d'una apròcha d'autor per far de filmes, un concèpte qu'una sola entitat creativa es, al sens pròpri del mot, l'autor del filme. Dins aquel cas i a cap de dobte que Stanley Kubrick n'es l'autor. Es lo seu filme. Dins cada fotograma de 70mm la seuna imaginacion, la seuna tecnica, lo seu sens de l'estetica e la seuna creativitat artistica i son presents. Pr'amor es lo primièr a insistir que lo resultat es un trabalh en grop e donar credit a las 106 personas qu'i daissèron lors esfòrç e coneissença e que dediquèron fins a quatre ans dins la creacion del filme. Herb A. Lightman»

Pel capítol Lo despèrtament de l'Òme caliá mostrar la Tèrra tal qu'èra fa quatre milions d'ans e èra necessari de trobar de paisatges adequats. Un còp trobat lo luòc, un airal alunhat del sud-oèst african, foguèt decidit que lo melhor èra de transportar pas tota l'equipa de filmatge en l'Africa e que se fariá dins los estudios de Borehamewood, Anglatèrra. Un grop de fotografes foguèt enviat al luòc causit per prene los imatges necessaris. Stanley aviá diversas opcions per reproduire los païsatges desirats, coma l'usatge del croma o simplament utilizant de païsatges pintrats, mas cap d'aquelas tecnicas produsiá l'efècte desirat pel director, alara foguèt decidit d'utilizar la projeccion frontala. Pr'amor que la tecnica aviá estat ja utilizada anteriorment per los fotografes e la television, jamai aviá estat utulizada pel cinèma a tan grand escala. Per produire lo fons dels decòrs se faguèt de diapositivas Ektachrome de 8”x10” ( 20x25 cm ), qu'èran projectadas sus un ecran de 110 pés de larg (33,5 mètres). Lo format mai grand de diapositivas utilizat fins alara èra de 4”x5” mas, segon lo quite Stanley:

« S'èra fach d'ensags utilizant lo 4”x5” e lo resultat èra gaireben pas pro suficientament bon e èri convencut qu'utilizant lo 8”x10” l'efècte seriá perfècte ...lo mai dificil èra de trobar l'equilibre entre l'esclairetge dels objèctes del primièr plan e l'intensitat de lutz dels imatges projectats. Quand aquó se trobèt, èri convencut que se se deviá utilizar de diapositivas pel fons, lo 8”x10” es essencial. Per que s'avètz pas un excedent de resolucion se produirà una degradacion de l'imatge projectada...»

Lo projector, que foguèt bastit especialament pel filme, amb l'ajuda de Tom Howard, supervisor dels efèctes especials de la Metro-Goldwyn-Mayer. Teniá una lampa d'arc intensificada refregida amb aiga, un veire especial qu'absorbiá la calor de la lampa per evitar que creman los transparents e las lents que se podavan trencar per fòrta calor. Pendent lo periòde d'ensag del sistèma de projeccion se remarquèt que la fòrta calor de la lampa pelava las sisas d'emulsion de las diapositivas en qualques minutas e s'apondèt mai de filtres de calor, malgrat tot, foguèt decidir de far de copiás pels ensags e sonque utilizar los originals per las raras minutas que la camèra filmava. Totes los residús e polveras suls transparents aparessián agrandits sul l'ecran, la persona que cambiava las diapositivas deviá portar de gants e de masquetas cirurgicalas.

L'ecran de projeccion fasiá 40x110 pés ( 12x33,5 mètres) e èra bastida d'un material reflector especial que conteniá una sisa reflectitz e èra capable de rebatre cent còp la lutz qu'i èra projectada, es a dire, per cada lux d'esclairatge projectat, l'ecran ne tornava 100. L'ecran èra fach de bendas de 110 pés de larg, mas, las pichonas diferéncias de reflexion entre las diferentas pèças de material, creavan d'imperfeccions qu'èran vesibles a la càmera. Per solucionar lo problema, foguèt decidit de talhar lo material en pèças pichonas e de formas inegalas creant un efècte semblable a un trencadís.

Lo projector èra situat a un angle de 90º amb la camèra e projectava los imatges sus un miralh de doas direccions de 36” ( 91,44 cm ) de larg. Aquela èra situat a 8” ( 20,32 cm) davant la camèra amb un angle de 45º amb l'objectiu e las sequéncias èran filmadas mejans lo miralh. Èra essencial de mantenir la camèra, lo projector e lo miralh alinhats de contunh per evitar aberracions cromaticas, per aquó se bastiguèt una estructura d'acièr per las sosténer. Los imatges èran projectats al centre del miralh, qu'èra lo meteis punt per ont filmava la camèra, e d'aquel biais la lutz reflectida per l'ecran de projeccion arriba a la camèra. Aquó èra necessari a causa de las qualitats del material utilizat per la bastir, que sonque rebatiá la totalitat de la lutz dins la meteissa direccion en que l'aviá receptada. Malgrat la grand quantitat de lutz rebatida per l'ecran, s'utilizèt una obertura d'objectiu f2 per mantenir la netetat e la prefondor de camp.

Lo grop d'ominids èra format d'actors, mimes, dançaires e dos petits de chimpanzés. Los actors devian èsser ben prims e de malucs estrech, d'aquel biais pareissián pas tròp grassos un còp vestits d'ominids. Per poder donar una expressivitat faciala als monards, e gardar un aspècte realista, se creèt de masquètas de cauchó que cobrissian tota la tèsta, a que foguèt aplicat pels coma se fa per las perrucas. Las bocas, dents e lengas èran falsas, e los actors utilisavan la seuna lenga per activar una seriá d'interruptors que bolegavan los pòts del monard, lo rèsta del morron èra elastic e se dobrissiá e se tancava amb los moviments del menton de l'actor. 1500 lampas, contrarotladas individualament, esclairavan lo postam. Dan Richter, l'actor que jogava lo moonwatcher èra encarregat de crear la coreografia, per aquela tasca Stanley li donèt una camèra vidèo e l'envièt al zoo de Londres per estudiar los monards, que Dan enregistrèt pendent de meses e fin finala venguèron amics, qu'un gorilla nomenat Guy a qui Dan explicava los problèmas. Tant Daniel que Stanley decidiguèron de donar diferentas personalitats de cada ominid, atal cada actor o mime podava jogar e desvolupar lo seu caractèr.

La projeccion tanben foguèt utilizat per animar los monitors e ecrans dins les naus qu'apareissián dins lo filme. Aqueslas, en realitat, sonque èran de miralhs que se projectavan los imatges desirats, aquó explica l'apareisson de televisors d'ecran plan e d'una tauleta d'ecran tactil dins un filme dels an 1960. Per crear los messatges d'informacion qu'apareisson suls ecrans de las naus s'utilizèt una camèra Mitchell de 35 mm amb motor stop-motion, per d'autras sequéncias caliá utilizar de metòdes especifics d'animacion convencionala. La realizacion de totes los messatges e sequéncias animadas durèt gaireben un an. Dins la scena ont apareis lo Dr. Floyd a bòrd de l'avion de la companhiá Pan Am dormissent, se pòt remarcar que las eissidas de la nau son equipadas amb de televisors. Lo filme que se vei sus l'ecran pichon foguèt realizada pel quite Kubrick. Stanley envièt una equipa a Detroit per enregistrar e fotografier los interiors e exteriors d'un prototipe de veitura futurista, benlèu un modèla de la companhiá Ford. Los interiors foguèron fotografiats en Ektachrome 4”x5” e los exteriors en 35 mm. Lo filme foguèt realizada utilizant d'eissidas falsas e projectant los interiors del veïcul sus un ecran de projeccion. Lo filme, aprèp, foguèt projectada sul pichon televisor/miralh de la nau. I a un segond filme a l'interior del filme projectat sus monitors de la nau Aries que mòstran d'imatges de gents practicant los arts marcials, aquel filme tanben foguèt creat per Stanley Kubrick e projectat sus una superfícia reflectritz. La conversacion del Dr. Floyd amb la seuna filha foguèt gravada pel quita Stanley a çó d'el, fasent jogar la seuna filha Vivian.

Los models de las naus èran los mai detalhats que s'èran fach per al cinèma fins alara.Aquela tasca foguèt aquela de Harry Lange e Frederick Ordway, qu'avián trebalhat a la NASA. Un còp los dessenhs acabats, se comencèt a la bastir l'estructura, un procesus que durèt de meses. S'utilitzèt de materials tan diverses coma la fusta, la fibra de veire, l'acièr, lo laton, lo plexiglas e l'alumini, de cables electrics, plastics motlats a la calor, de tubs e de milierats de pèças eissida de maquètas d'avions, veituras, naus espacials o vaissèls de guèrra. Una delegacion de l'equipa de produccion foguèt enviada a una mòstra internacionala de modelisme en Alemanha per causir los melhors kits disponibles.

Los models devián èsser perfèctes per imposar cap de restriccions a la fotografia e permetre a la camèra de poder sarrar tant que se vòl sens pèrda de detalh o de realisme. Cada nau deviá èsser bastida a l'escala que seriá mai apropriada pel quita modèl e sens cap de relacion amb la talha de las altras naus, levat la nau Discovery 1 e un Pod qu'apareisson ensems dins una scena. Las scenas de la nau Orion acostant l'estacion espaciala èran plan fòrça complexas, per que los dos modèls avián pas podut èsser construits a la mèsma escala. Las talhas èran de: Orion (avion Pan Am) 1m de larg, l'estacion espaciala 2,5m de diamètre, l'Aries 60cm de diamètre, l'autobus lunar 60cm de larg, lo Discovery 1 16,5m acompanhat d'un Pod de 33cm, la cabina del Discovery 1 fasiá 2m de diamètre e foguèt bastit un modèl de la nau de 4,5m per la fotografiar de luènh, los satellits, que las maquètas d'unes foguèron jamai utilizada, fasian prèp d'1m de long. Totes las partidas mobilas de las naus èran motorizadas e se movián a fòrça bassa velocitat, per que las sequéncias èran enregistradas amb camèra lenta, amb una exposicion de quatre segondas per fotograma, amb la minima obertura de l'objectiu possible per mantenir netetat de las partidas mais pròchas de l'objectiu coma aquelas mai alunhadas.

Los modèls de la superfícia lunar tanben demandava de profonditat de camp e foguèron bastits amb una perspectiva forçada, utilizant de pèiras fòrça grandas que la superfícia èra mai pròcha e las montanhas fòrça pichonas situadas a qualques centimètres ma enrè. Per realizar de maquètas amb un aspècte realista se fasián de transparents de 70mm dels croquísses, qu'aprèp èran projectadas sus la superfícia de trabalh dempuèi lo punt ont se filmariá la scena e utilizant lo mèsme objectiu. Mas dins qualques cases, per mantenir la proporcion desirada, foguèt necessari de prene doas fotografias dels croquísses, una focalizada serrada e una segonda focalizada de luènh. Los resultats s'estamparián en format grand, se talhant per la mitat, se montant, se tocant de nòu e aprèp se fotografián de nòu dins la sala d'animacion per èsser projectadas mai tard.

Las primièras sequéncias d'accion dins a l'espaci èran aquela de la nau Orion. Per crear l'efècte de l'estilò penjat en gravetat zerò, simplament s'utilizèt un cilendre de veire e l'estilò foguèt empegat amb una benda adesiva de doas fácias, un membre de l'equipa fasiá virar lo veire amb l'estiló cunhat pendent lo filmatge. Per las seqjéncias a l'interior de l'estacion espaciala foguèt crear un decòrs amb un entrepont corb que fasiá prèp de 90m de larg e s'auçava al canton mai naut a prèp de 4m, la máger partida de la sequéncia foguèt realizada dins la partida mai bassa del decòrs. Pels imatges de la luna que se pòdon veire dempuèi las fenèstras se faguèron utilizant una projeccion convencionala de diapositivas. Las sequéncias amb l'assistenta caminant per la nau Aries foguèron enregistrada dins un decòrs giratòri, amb la camèra, l'esclairatge e decòrs viravant alara l'assitenta demorava al meteis luòc. Una mèsme organizacion foguèt necessária per la sequéncia ont en Frank e Dave caminan pel tub central de la nau Discovery 1. Lo decòrs comptava de doas seccions giratòrias independentas. Amb la camèra aconhada a la primièra seccion, l'autre seccion virava, los astronautas caminan passant dedins e dins lo moment que cambiava a la segonda seccion, aquela s'atura, sus la primièra seccion e la camèra començan a virar en sens contrari.

Pel filmatge de las scenas dins l'espaci Stanley voliá que lo resultat siá lo mai versemblant e realista possible, e gardar una fotografia de qualitat, neta e clara. Tanben li èra important de trobar un esclairatge apropriat, tant pel fons amb las estrelas coma per las naus e los interiors d'aqueles qu'apareisson a las fenèstras, sens perdre de profonditat de camp e que dins lo meteis temps simula que la lutz dins l'espaci venon d'una sola font, lo Solelh, quicóm qu'èra impossible de realizar amb una simple presa. Una solucion auriá estat de penjar las naus al fial d'una canavèra e los far volar per davant de l'objectiu sus un fons estelat. Mas Stanley preferiguèt l'usatge de diferentas tecnicas cinematograficas e del montatge per produire l'efècte qu'el desirava. La solucion foguèt d'enregistrar cada objècte de biais separat e après montar tot aquó. Dins la majoritat dels cases tanben deviá prene en compte lo moviment de la camèra, que se deviá far de repeticions fòrça precisas per cada prisa se se voliá que lo montatge èsser versemblant.

Per poder repetir los movements de la camèra de biais precis e assegurat aquela foguèt montada dins una estructura d'acièr motorizada, la camèra se podava desplaçar, s'inclinar o far de panoramics de biais automatic mercés als motors sincronizats qu'utilizava e que li permetián de repetir un moviment, de biais exacte, tant de còps que necessari. Aqueles motors èra sincronizats amb lo mecanisme de la camèra e una pista de sincronizacion sus la pellicula, çó que permetava de far variar la velocitat de l'enregistrament e los movements de l'estructura simultanèament. Per compausar una sequéncia coma per exemple; una nau que passa volant tot en podent l'interior mejans les fenestras, d'en primièr se programavan los movements de la camèra. L'estapa seguenta èra d'enregistrar la nau amb l'exterior esclairat coma cal, mas amb las fenestres cobèrtas de velós negre. La camèra tornava al seu punt original e se rebobinava la benda fins al punt exacte ont començava la scena. Se tornava a filmar la sequéncia, aquel còp amb l'exterior cobèrt de velós e los imatges de l'interior projectats sus las fenestres. Aprèp s'i apondava lo fons, qu'èra un montatge creat a la sala d'animacion. Las estelas foguèron creadas amb una placa de metal negra amb traucs esclairats per darrièr e filmat en blanc e negre amb una camèra Mitchell de 65mm. Las planetas èran de reproduccions en pintura estampadas sus de transparents esclairats per darrièr e èran filmats a part e montats sul fons d'estrelas. A aquel momement èra important que cada còp que se fasiá un montatge e se creava un nòu negatiu, que se pèrdra pas cap de qualitat d'imatge ni que las colors pèrdan de brilhància, que lo negre pèrda profunditat e d'escur. Un còp creat lo fons e amb l'apond d'una sisa al gabarit se pintraven de negre las estelas que demorana “darièra” la nau, fotograma per fotograma, seguint la trajectòria d'aquelaa. Aquela darrièra etapa èra necessária per evitar qu'aparesca d'estelas sus las zonas ombrejadas de las naus un còp lo montatge fach. Los filmatges del fons e de las naus èran enviats a Technicolor ltd que se cargava de las montar e n'extraire lo negatiu final. Malgrat aquela explicacion d'una scena simpla, dins la majoritat dels cases, caldrèt utilizar de tecnicas diferentas e d'organizacion encara mai complèxas segon las necessitats de cada scena.

L'interior de la nau Discovery 1, amb la seva ròda centrifuga, conteniá qualques decòrs mai complicats e dificils de produire. La ròda centrífuga foguèt bastida per Vickers-Armstrong Engineering Group amb un còst de 750 000 $. Comptava un esqueleta d'acièr e un mecanisme que la fasiá virar de biais similar a aquela d'una grand ròda convencionala. La ròda virava a una velocitat de 3 Km/h e teniá totes los mòbles, cadièras e taulas, e tanben los moduls d'ibernacion, cunhats fermament al postam del decòrs. Totes los projectors necessaris pels monitors de la nau, los sistèmas electronics e l'esclairatge necessari a l'interior del decòrs, devián èsser amagats e poder foncionar pendent la rotacion de 360° de la ròda. S'utilizèron dos arrengaments de camèra diferents per poder fimar a l'interior del decòrs:

«... Lo primièr tipe d'arrengament consistiá en una camèra fixada al decòrs, quand aquel virava dins un arc de 360°, la camèra virava amb el. Malgrat aquó, en termes d'orientacion visuala, la camèra “sabiá” pas que se moviá, es a dire, lo resultat a l'ecran es que la camèra demorava atal alara l'actor s'alunhava d'aquela,fins a la paret, passa en dessús de la camèra e torna davalar per l'autre costat. Dins lo segon tipe d'arrengament, aquela èra montada dins un carreton e demorava al fons amb l'actor, alara que tot l'entrepont virava a l'entorn, quicóm qu'èra plan alunhat de l'evdéncia. A causa que la camèra deviá se mantenir a una distáncia donada de l'actor èra necessari qu'aquela siá a qualques mètres al costa amont, e la far demorar dins aquela posicion alara que lo decòrs se moviá. Aquó foguèt possible mercés a un cable d'acièr estacat a l'exterior del decòrs e que mantengavan ensems lo carreton e la camèra mejans una fenda al centre del passatge e que traversava tota la ròda. La fenda èra cobèrta amb una lengueta de plastic, que se tornava cobrir un còp lo carreton ja passat. »

Kubrick seguissiá lo filmatge dempuèi l'exterior del decòrs amb l'apond d'una camèra video installada al costat de la camèra de cinema. Per s'assegurar que l'esclairatge èra coma cal en tote moment ulizava un Polaroid. Stanley e Geoffrey Unsworth metèron al punt un sistèma de correlacion entre los ajustaments de la camèra de filmatge e los resultats obtinguts amb un Polaroid carregat d'una pellicula en blanc e negre de 200 ASA.Dins la scena que Dave entra dins la ròda centrifuga per la pòrta centrala, davala per de grases e camina a l'entorn de la ròda fins a se trobar amb Frank. Frank deguèt èsser ligat a la cadèira e estar de cap en bàs alara que Dave aprochava.

Per las scenas amb los astronautas fasent de sortidas espacialas, Kubrick voliá qu'aparesca pas cap de cable sus l'ecran. Totas las sequéncias foguèron filmadas amb la camèra a l'entrepont puntant dirèctament cap amuont, amb lo plafon de l'estudio recobèrt de velós negre e amb los actors e los Pods penjats a de cables que demoravan amagats darrièr el. S'utilizèt tres tipes de carrèlas diferentas segon que se los astronautas anavan de cap per bas, cap amont o de perfil. Se calguèt utilizar una dobla que fasiá de Frank mòrt per la scena ont Dave sortís recuperar lo seu còs, lo Pod èra fixa alara que l'astronauta, penjat d'una plataforma mobila, èra transportat cap als braces mecanics de la nau. Dins la scena ont Dave entra dins la nau per la pòrta d'urgéncia s'utilizèt un decòrs vertical, la camèra se situava al fons del compartiment, apuntant cap amont, e Dave foguèt davalat. La sequéncia foguèt filmada a 96 fotogramas per segonda, alara que l'imatge èra relentida se creava “l'efècte visual” de la gravetat zero. Las sequéncies dins la centrala de memòria d' HAL tanben foguèron realizadas dins un decòrs vertical, penjant l'actor e filmat dempuèi l'entrepont. Per poder crear los imatges ont en Frank s'alunha de la nau fins a venir un punt dins l'espaci, se filmèt amb una pellicula de 65m.m amb l'astronauta virant, aquelaa foguèt projectada sus una pichona superfícia sus un fons de velós negre e de nòu tornat amb la camèra s'alunhant pau a pauc.

Per a les sequéncias psiquedelicas de la “pòrta espaciala” s'utilitzar la tecnica de Slit-Scan. Aquelaa tecnica fotografica crèa de distorsions dins los imatges e se realiza amb un moviment de camèra sus un plan amb un temps d'exposicion elevat. Per “2001” s'utilizèt de diapositivas, esclairadas per darrièr, amb de dessenhs abstraches, circuits imprimits, dissenhs arquitectonics e imatges d'estructures moleculares preses al microscòpi. S'utilizèt una camèra Mitchell de 65m.m amb una obertura d'objectiu f/1.8 e un temps d'exposicion de 60 seg. D'aquel biais se raliza un imatge neta de 3m fins a 4cm de distància de l'objectiu. La camèra se situava sus una rampa verticala per ont davalava, prenen una sola fotografia dins lo processús. Lo resultat amb la camèra dins la posicion mai alunhada de la rampa, es un punt de lutz que va grandissent quand l'objectiu se serra de la diapositiva, fins a que l'imatge acaba desapareissentn fòra del camp. Per crear lo movement de las diapositivas s'anavan desplaçant pauc apauc a entre las fotografias. Aquel processús d'animacion se deu repetir per cada fotograma e se necessitan 240 passas per crear dos segondas de filme a 24 fotogramas per segonda. Per crear los Tetraèdres foguèt utilizat de tetraèdres de material reflector, ont una sequéncia de 35mm de Slit-Scan èra projectada sus una de las fàcias, aquel processús se repetissiá per cada fácia de cada tetraèdre. Lo fons se creèt amb una variacion de la tecnica que las diapositivas èran projectats sus una superfícia cilindrica de Plexiglas refletritz. D'aquel biais lo resultat final es pas un plan qu'ocupa tot l'ecran. Las sequéncias que mòstran de nebulosas e estrelas espetant foguèt creadas utilizant gotas d'esmalts, pinturas a d'autres produches quimics de diferentas densitats e de colors dissolts dins l'aiga. Aquelas sequéncias utilizavan un camp filmatge pas mai grand qu'un paquet de tabat. Los imatges de tèrras estranhas d'una planeta desconeguda èran de simples enregistraments preses d'en l'aire e après retocadas amb lo modèl de color CMJN.

Lo monolit foguèt complicat de ralizar, perque Stanley aviá una idèa fòrça precisa de l'aspècte qu'aquel deviá aver. Divèrsas pèças de pèiras foguèron talhadas, trabalhadas e polidas, per acabar poiriá apareisser a l'ecran coma blocs inertes sens la preséncia necessària. Lo plastic tampauc auriá donat de bons resultats jos l'esclairatge de l'estudio. De pinturas matas aurián pas tengut lo volum necessari. Fina finala l'efècte desirat se realizèt amb un blòt de fusta recobèrt amb una mèscla de pintura e grafit. La mèscla foguèt aplicada e polida alternativament mai d'un còp per arribar un color negre prigond que rebat pas mai de lutz. Tocar lo monolit amb las mans graissosas èra considerat una infraccion de caractèr capital. Foguèt utilizat fins a cinc modèls de monolit diferent, amb nautors de 30cm fins al 12m. Stanley auriá volgut far una causa mai complèxa, mas resultèt impossible a realizar amb los efèctes especials de l'epòca. L'idèa èra un cube transparent d'ont auriá transparegut d'imatges “ensenhant” als monards cossí crear e utilizar d'espleches, o la dralha per una vida melhora. Se bastiguèt un cube de polimetalcrilat de metil amb de superfícias gaireben perfèctament planas, amb un còst elevat. Malgrat aquò, la superfícia èra pas opticament pura e produguèt pas l'efècte desirat. L'idèa foguèt abandonada e atal foguèt una mena de tròç de fusta pintada que capitèt a convèncer l'espectador que çò qu'aparessiá a l'ecran èra un objècte d'origina extraterrèstra amb de poders susnaturals.

Benda Sonora, dialògs e efèctes sonors

La benda sonora de 2001: una odissèa de l'espaci ten un ròtle important dins lo filme. Lo pauc de dialògs, de sequéncias amb de longs silencis e l'usatge de musica ja compausada, e a vegada coneguda, al luòc d'utilizar una benda sonora creada especialement pel filme, fa que la benda sonora e los efèctes sonors atirèron una atencion especiala de l'espectador. Los compositors e las òbras utilizadas son:

• Lux Aeterna .
  Musica de György Ligeti.
  Interpretada per Stuttgart Schola Cantorum.
  Dirigida per Clytus Gottwald.

• Thus Sprach Zarathustra ( Atat parlèt Zaratostra ).
  Musica de Richard Strauss.
  Interpretada per Wiener Philharmoniker ( sens èsser creditat ).
  Dirigida per Herbert von Karajan ( sens èsser creditat ).

• Requiem ( Requiem per Soprano, Mezzosoprano, dos còrs mixtes e orquestra ).
  Musica de György Ligeti.
  Interpretada per The Bavarian Radio Orchestra.
  Dirigida per Francis Travis.

• An der schönen, blauen Donau, op. 314 (Lo bèl Danubi blau).
  Musica de Johann Strauss II.
  Interpretat per Berliner Philharmoniker.
  Dirigida per Herbert von Karajan.
  Cortesia de Deutsche Grammophon.

• Gayaneh Ballet Suite.
  Musica d'Aram Khatchaturian.
  Interpretada per Leningrad Philharmonic Orchestra.
  Dirigida per Gennadi Rozhdestvensky.
  Cortesia de Deutsche Grammophon.

• Atmospheres .
  Musica de György Ligeti.
  Interpretada per The Southwest German Radio Orchestra.
  Dirigida per Ernest Bour.

• Adventures ( sens èsser creditat ).
  Música de György Ligeti.
  Interpretada per The International Chamber Ensemble Darmstadt.
  Dirigida per Bruno Maderna.

• Daisy Bell ( Bicycle build for two ) ( sens èsser creditat ).
  Escrita per Harry Dacre.
  Interpretada per Douglas Rain.
  .

• Happy Birthday to You ( sens èsser creditat ).
  Escricha per Mildred J. Hill e Patty S. Hill .
  Interpretada per Alan Gifford e Ann Gillis.
  

L'usatge de musica ja compausada èra quicòm que ja s'èra fach de per abans a Hollywood quitament se l'usatge èra de compausar de musicas especialas. Ara fòrça filmes utilizan de pèças conegudas d'artistas de rock, d'opèra o de musica classica. Tampauc èra pas nòu d'utilizar la meteissa peça de musica per marcar los fachs importants, dins lo cas de “2001” Kubrick utilizèt Atal parlèt Zaratostra quand se produsís un pas evolutiu, o lo Requiem de György Ligeti cada còp qu'apareis lo monolit, levat per la darrièra apareisson d'aquel al pé del lièch. Lo bèl Danubi blau tanben es utilizat dins doas sequéncias de viatges per l'espaci, malgrat que s'utiliza pas per acompanhament musical de las naus pendent tot lo filme. Aquela tecnica cinematografica es utilizada per refortir la narracion e ja foguèt utilizada de plan fòrça còp; coma Amb l'aura envolat e lo tèma principal del filme qu'apareis al moments decisius de la trama, atal coma lo rèsta de las pèças musicalas qu'apareisson dins lo filme qu'avián estat compausadas de per abans.

Las pèças musicalas reforçan la trama e completan los imatges. Dins lo cas de Lo bèl Danubi blau acompanhant lo moviment de las naus espacialas, la musica s'apond a la velhesa de la fotografia. L'utilizacion d'aquela pèça, coneguda per la máger partida del public, tanben dona un sens a las scenas mercé a remembres qu'evòca a l'espectador e ajuda a crear lo contraste entre las scenas d'ominids gronhants e la duretat de la savana amb lo refinament de la Viena imperiala del sègle XIX, los palais majestuosos e las valsas dels salons de l'epòca. Lo tempo de la valsa, 3/4, dona un sens rítmic als imatges que nos transpòrtan per un univèrs de precision que fonciona coma lo mecanisme d'un relòtge. Aquela òbra foguèt causida gracias a Christiane Kubrick, la femna de Stanley, qu'aviá ausit lo nòu enregistrament de Herbert von Karajan e que Stanley escotava alara que montava lo filme. Una autre pèça clau es Atal parlèt Zaratostra, qu'apareis al generic del filme e quand se produsís un pas evolutiu. D'en primièr, al moment que los ominids descobrisson cossi utilizar un òs coma esplech e mai tard quand David Bowman se transforma en un Star Child. La musica de Richard Strauss foguèt inspirada per l'òbra de títol omonim del filosof Nietzsche, una òbra que tracta l'evolucion del monard cap a l'Òme e de l'Òme cap al Superòme.

Benlèu la musica mens convencionala e de caractèr mai futurista de “2001” es aquela de György Ligeti. Lux Aeterna qu'apareis a l'obertura del filme e l'obertura d' Entracte, doas scenas sens imatges ont sonque se pòt ausir la pèça de Ligeti, e pendent lo viatge en autobús lunar del Dr. Floyd. Lux Aeterna es una òbra compausada per voces, una seriá d'acòrdis sostinguts que s'entremesclan, sens tempo e amb un concèpte de l'armonia e de la melodia pauc convencionalas. Aquel caractèr espectral a eternal de la musica de Ligeti. Lo Requiem utilizat pendent las apareisson del monolit crèa un sentiment de suspens e d'iconegut de la preséncia d'un objècte estranh qu'aperten a un autre mond. Lo ton surrealista de las òbres de Ligeti tanben nos acompanhan dins lo viatge per la pòrta espaciala amb lo tèma Atmospheres, l'unica òbra de György Ligeti qu'apareis complèta dins lo filme. Lo tèma Adventures, leugièrament modificat electronicament (causa que Ligeti es pas acreditat) nos introdusís dins la cambra Loís XVI.

L'òbra d'Aram Khatchaturian utilitzada per completar los imatges de Frank Pool corrissent dins la roda centrifuga, es l'unica musica utilizada dins lo capítol Mission cap a Jupitèr. Lo Gayaneh Ballet Suite introdusís un cambiament de scena, un saut temporal de dètz-e-uèit meses e de nòs personatges, los astronautas en mission cap a Jupitèr. La delicadesa de la musica ajuda a transmetre una sensacion de calma e d'armonia venent de la nau, que la rotina quotidiana se mèscla amb lo passatge del temps.

Fin finala, los dos unics tèmas enregistrats especialament pel filme. Daisy Bell ( bicycle build for two ) es lo tèma qu' HAL canta per Dave alara qu'aquel lo desconnecta. Aquela cançon foguèt lo primièr tèma interpretat per un ordinator. En 1962 lo fisician John Larry Kelly Jr de Laboratòris Bell, utilizèt un ordinator IBM 704 per crear de voces sintetizadas. La votz foguèt programada pel quita Kelly amb l'apond de Carol Lochbaum e l'acompanhament musical foguèt programat per Max Mathews. Arthur C. Clarke aprenguèt aquó decidiguèt que la cançon seriá interpretada per HAL. Dins qualques versions non anglesas del filme s'utilizèt d'autres cançons: dins la version francesa HAL interprèta Au claire de la lune, dins la version alemanda HAL 9000 canta Hänschen Klein, dins la version italiana l'ordinator canta Giro giro tondo e dins la catalana es Moltes felicitats.

Amb la benda sonora, la manca de dialòg es un autre de las caracteristicas de “2001”. Aquel manca de dialòg es degut a l'objectiu de Kubrick de far un filme pauc verbal çò qu'èra pas un usatge de naracion convencional. Lo filme conten qualques 40 minutas de dialòg, sus los 100 minutas per la musica, los imatges e los efèctes pòrtan gaire a la narrativa. Una partida d'aquel temps es ocupat per Lo despèrtament de l'Òme, (20 minutas), ont los gronhaments dels ominids se pòden considerar coma una forma de dialòg fòrça primitiu, pel mens, una forma de comunicacion basica. La pichona quantitat de dialòg e l'aparenta banalitat d'aqueles donan pas gaire de pistas suls fachs que se passan a l'ecran. De fach la finalitat de la mission sus Jupitèr e l'origina extraterrèstra del monolit son pas revelats fins al messatge final del Dr. Floyd, que son las darrièras paraulas que se pòdon ausir dins lo filme. Lo dialòg es rufe, en mai que los actors recebèron d'instruccions de mantenir un ton neutre e pauc expressiu. L'unica excepcion essent en HAL que, alara qu'es un ordinator, es l'unic personatge que mòstra una personalitat umana quant exprimís l'ánsia e las seunas preocupacions sus la mission obertament e que comunica que l'idèa d'èsser desconnectat l'espaventa e qu'a paur. Un exemple clar d'aquel manca d'expressivitat dels personatges es pro clar quand Frank Pool recep lo bon d'aniversari e la neutralitat e frejor amb que aquela es recebut.

Lo son recep un tractament fòrça espartenc de Stanley Kubrick dins “2001”, en la majoritat de cases mescla pas los dialògs amb la musica o los efèctes sonors especials. La foncion es fòrça convencionala, cada scena del filme utiliza sonque una tecnica sonora, es a dire, las sequéncies pòdon de devesir en tres grops, musicals, efectes sonors o dialògs. L'unica excepcion se produsís a bòrd de la nau Discovery 1, ont una pichona porcion del dialòg es acompanhat pel Gayaneh Ballet Suite d'Aram Khatchaturian. Kubrick tanben introdusís de silencis per apondre de dramatisme a las scenas, quicóm que, malgrat èsser eficaç e cientificament corrècte, es pauc utilizat pel cinèma actual on s'apondon musica, dialògs e efèctes sonor de contunh. La scena que Dave sortís recuperar lo còs de Pool, Kubrick mèscla lo ton intermitent del radar amb lo silenci de las imatges dins l'espaci. Dins d'autres moments del filme l'unic son que se pòt ausir es la respiracion dels astronautas. Aquel usatge tan austèr del son dona al filme un caractèr inospitalièr e distant e coma un aire d'intriga e de frejor.

Lista dels tèmas musicals, dialògs e efèctes sonors dins l'òrdre d'apareisson del filme:

• Lux Aeterna : Overtura.
• Atal parlèt Zaratustra : generic.
• Lo despèrtament de l'Òme
  • Gronhaments e sons de la natura. Sens musica : Imatges d'ominids e lor rotina quotidiana.
  • Requiem : Apareisson del monòlit pel primièr còp.
  • Sens musica : Imatges d'ominids jogant amb los rèstes de l'animal mòrt.
  • Atal parlèt Zaratostra, : Ominid descobrissent la nòva tecnologia amb imatges entrecopadas de tapirs que cason a tèrra.
  • Gronhaments. Sens musica : Luta amb lo clan rival e saut temporal d'òs cap a satellit.
• De la Tèrra a la Luna
  • Lo bèl Danubi blau : Acompanha los imatges de satellit a l'entorn de la Tèrra e la rotacion de l'estacion espaciala.
  • Dialògs. Sens musica : Lo Dr Floyd se tròba dins l'estacion espaciala, parla amb la recepcionista, la seuna filha e amb Elena e Dr. Andrei Smyslov.
  • Lo bèl Danubi blau : Lo Dr. Floyd contunha cap a la Luna, imatges d'assistenta e un estilograf.
  • Dialògs. Sens musica : Conferéncia del Dr. Floyd a la basa lunara.
  • Lux Aeterna : Imatges de l'autobús lunar. La pèça es interrompuda pel dialóg del Dr. Floyd amb dos astronautas.
  • Requiem : Torna a apareisser lo monolit, aquel còp sus la luna. Imatges d'astronautas dins la zona d'escavacion.
  • Ton emés pel monolit : Se pòt ausir un fòrt ton alara que los astronautas se pausan las mans sus las aurelhas.
• Mission cap a Jupitèr
  • Gayaneh Ballet Suite : Imatges interiors de la nau Discovery 1 e la vida rotinara dels astronautas.
  • Dialògs. Sens musica : Entrevista amb la BBC.
  • Gayaneh Ballet Suite ( ininterrompuda ) : Frank Pool recep lo bonaniversari e juga als escacs amb Hal.
  • Dialògs. Sens musica : Conversacion de Dave amb HAL sus l'avaria de l'unitat AE-35.
  • Efèctes de son emeses per la nau. Sens musica: imatges de la rotina quotidiana dins la nau.
  • Respiracion e qualques efèctes sonors. Sens musica: Passatge espacial per retirar l'unitat AE-35.
  • Dialòg. Sens musica: Analisis de l'unitat AE-35, conversacion amb la mission de contraròtle, conversacion privada entre Frank e Dave
• Entracte
  • Lux Aeterna : Preludi sens imatges.
  • Respiracion, silencis e ton intermitent emés per la nau de Dave. Sens musica : Frank es atacat per HAL, Dave sortís recuperar lo còs del seu companh.
  • Dialògs, silencis e efèctes sonors. Sens musica : Conversacion entre Dave e HAL. Dave entra al Discovery 1 e desconnecta HAL
  • Daisy Bell ( bicycle build for two ) : HAL nos torna la pèça.
  • Dialòg. Sens musica : Messatge del Dr. Floyd
• Jupitèr e al delá cap a l'infinit
  • Requiem : Apareis lo monolit penjat dins l'espaci.
  • Atmospheres : Viatge per la “pòrta espaciala”. Daissa lo pas a ...
  • Lux Aeterna : S'acaba lo viatge e Dave sortís del Pod. Daissa lo pas a ...
  • Adventures e Respiracion: Dave es dins la sala Loís XVI.
  • Silenci e son de Dave sopant e de veires que se trencan. Sens musica : Imatges de Dave sopant.
  • Atal parlèt Zaratostra : Apareis lo monolit al pé del lièch.
  • Lo bèl Danubi blau : Credits.

Benda Sonora d'Alex North

Lo compositor Alex North foguèt encargat de compausar la benda sonora per 2001. Alex, qu'aviá ja trabalhat amb Kubrick dins Espartac, s'anèt en Anglatèrra en Decembre de 1967 per començar a trebalhar sul nòu projècte en genièr. Kubrick li trobèt un apartament a Chelsea Embankment equipat de viradiscs, cassètas e una seleccion de musica. Aprèp que visionèron qualques 60 min de filme, Kubrick e Alex parlèron del projècte, Kubrick foguèt clar e obèrt amb Alex e l'informèt que li agradariá conservar qualques pèças musicalas “temporalas” qu'avián estat utilisada coma referent per montar lo filme, malgrat aquó, Alex foguèt amusat per l'idèa de partejar l'ecran amb Richard Strauss Atal parlèt Zaratostra o Mendelssohn Midsummer Night's Dreams e pensar que el podava compausar una benda sonora de las mai modèrna e balhar omogeneïtat al filme. Aprèp de doas setmanas d'enregistrament a l'estudio amb l'ajuda d' Henry Brant. North esperava poder veire un primièr montatge del filme amb la seuna musica ja inclusa e contunhar enregistrar a partir de Febrièr, mas aprèp de doas setmanas d'espera viva Kubrick li comuniquèt que ja no necessitava mai musica, per que pensava utilizar de sons de respiracion pel rèsta del filme. Alex North aprenguèt que la seuna benda sonora seriá pas utilizada quand anava sortit lo filme a Nòva York. Alex North declarèt:

«Ben, sai pas que dire ? Foguèt una granda e frustranta experiéncia, malgrat los sentiments opausats cap a la musica, cresi que l'aproximacion Victoriana amb accents Europèus tengava pas plan amb lo brilhant concèpte de Clarke e Kubrick.»

La benda sonora compausada per Alex North foguèt comercializada pel primièr còp en 1993. L'enregistrament original de 1968 per Alex North foguèt comercializat en 2007, la publicacion foguèt autorizada per la familha de North, Stanley Kubrick State, autoritat en restauracion Nick Redman e d'autras partidas. .

Publicacion, sortidas e scenas rebutadas

2001: Una Odissèa de l'espaci patiguèt de diverses processús de publication, abans e aprèp sa sortida. Pendent aquel processús lo filme prengava la seuna forma finala. Stanley decidiguèt traire de scenas per refortir l'argument e simplificar la narrativa del filme.

Lo filme comencèt a èsser publicat lo 13 de març de 1967 als Estats Units d'America. Divèrsas scenas foguèron rebutadas al montatge prealable. Dins aquela se podava observar la vida quotidiana de la basa lunara, lo Dr. Floyd comprant una peluicha per la seuna filha mejans d'una videoconferéncia amb una botiga e scenas d'un piano, una docha e una taula de ping-pong dins la nau Discovery 1. Aprèp aver mostrar lo filme als executius de la Metro-Goldwyn-Mayer, a Culver City, Califòrnia; Kubrick decidiguèt publicar encara un còp lo filme e retirèt l'introduccion, d'un decenat de minutas e enregistrada en blanc e negre, que mostrava las entrevistas amb Freeman J. Dyson, Francis J. Heyden, Gerard Feinberg e lo Rabin Norman Lamm, entre d'autres, parlant de la vida extraterrèstra, las oríginas de l'Òme, dieu e l'evolucion. Aquelas entrevistas foguèron transcrichas dins lo libre de Jerome Angel The Making of Kubrik's 2001 publicat en 1970. Kubrik tanben rebutèt totas las narracions utilizant la votz off del filme e qu'ajudavan a explicar los fachs e daissar lo filme amb una durada de 158min.

Lo 3 d'Abril sortiguèt lo filme a Nòva York al Capitol Theater e lo 4 d'Abril sortiguèt a Los Angeles. Lo 4 d'Abril a 16:00 PM Kubrick comencèt a publicar de nòu lo filme, la session s'acabèt a las 7 del matin del 5 d'Abril. Pendent divèrsas sessions maratonianas Kubrick tirèt 19 min del filme. Las scenas editadas mòstravan Frank Pool corrissent per la nau Discovery 1, de preparacions per la sortida espaciala e d'imatges de l'assassinat, HAL copant totas las comunicacions per ràdio amb lo Pod. Tanben las scenas de Lo despèrtament de l'Òme tanben foguèt cambiadas, daissant lo filme amb una durada de 139 min, que será l'edicion definitiva. Lo 6 d'Abril 2001, una odissèa de l'espaci, dins lo nòu format, sortiguèt Nòva York.

Los motius per que Stanley decidiguèt d'acorchar lo filme son aqueles ja mencionats, renfortir l'argument e simplificar la narrativa, en mai, aprèp de la primièra sortida a Nòva York e Los Angeles la critica foguèt plan dura amb lo filme e lo fach que s'alunhava tròp de las tecnicas narrativas del cinèma convencional. Kubrick diguèt de la publicacion:

«La mirava es la mirava e sentissiái qu'i aviá de moments tot lo long de tot lo filme que necessitavan d'èsser reajustats, e vau ne rebutar 19 min. Cresi pas qu'aquela publicacion siá un cambiament crucial. Las gents que l'agradava, eles contunharàn a agradar, e lo mèsme es verai per aqueles que l'odiavan.»

Lo filme sortiguèt dins lo format complet e en format road-show, quicóm tipic de l'epòca e que consistissiá en versions cortas dels filmes. Mas, las versions comercializadas pel visiontge domestic, vidèo, DVD o Blu-ray, mòstran lo filme en version de 139 min.

Segon lo biograf de Kubrick, Jan Harlan, Stanley voliá pas que mai se mòstran las scenas copadas del filme, alara, decidiguèt de las brutlar abans de morir, aprèp las aver emmagazinadas, pendent d'ans, al garatge de son ostal. Çó que cofirma lo seu assitent Lion Vitali, que ditz que Stanley teniá emmagazimadas de scenas de 2001, A clockwork orange, The Shining a Barry Lyndon, a que lo quite Kubrick supervisará lo cremadís d'aquel material abans de morir."

En Decembre de 2010, Douglas Trumbull anoncièt que 17 min de scenas perdudas, perfectament conservadas, las trobèron dins una mina de sal del Kansas. Warner Brothers confirma que lo metratge trobat apertaniá a l'edicion postsortida del 4 d'abril de 1968. Mas s'anoncièt cap d'intencion de publicar lo material trobat, Douglas Trumbull pensa utilizar las fotografias per illustrar un libre.

Reaccion

Critica

2001 daissèt la critica devedida. Metèt en valor, sustot, los efèctes especials e la fotografia, mas una la trama pauc convencionala, la longor del filme e lo manca de dialóg agradèt gaire fòrça criticas, que fins finala arribèron a qualificar lo filme d'escac absolut.

Prèmis e Nominacions

En 1969, de l'Academy Awards recebèt lo prèmi Oscar pels melhors efèctes visuals e foguèt nominats per d'autres.

Realisme scientific

«Benlèu lo filme, dins l'istòria del cinema, amb un trabalh de recerca mai prigond e realista dins engenhariá aerospaciala. Per 2001 Kubrick empleguèt d'assistents tecnics, d'unes recomanats per Arthur C. Clarke, qu'aviá de conaisseinças dins lo camp d'engenhariá aerospaciala. Lo grop d'experts compreniá Frederick I. Ordway, que trabalhèt sul filme pendent dos ans. I. J. Good que foguèt consultat pels tèmas se referent als superordinators, e lo Doctor Marvin Minsky que foguèt l'assistent principal dins intelligéncia artificiala.

Dins lo filme i a pas propagacion de son dins l'espaci, quicóm scientificament corrècte, al respècte amb d'autres filmes ont se pòt ausir l'explosions o lo son de las naus que passan a grand velocitat. Dins las sequéncias de sortidas espacialas, lo realisme es menat a l'extrèm de crear una experiéncia gaireben claustrofobica e angoissosa, que sonque se pòt ausir la respiracion dels astronautas. La manca de gravetat tanben recep un tractament scientific de Stanley Kubrick. Las sequéncias al transbordador espacial mòstran d'assitentas caminant amb l'apond de calçaduras equipadas amb velcro (etiquetadas Grip Shoes), la desorientacion dels astronautas en gravetat zerò, estilós que volan a ritme de la valsa o los imatges dins la ròda centrifuga que contrastan amb los efèctes de l'apesentor dins lo rèsta de la nau Discovery 1. D'autres aspèctes que contribuisson lo realisme cientific son, per exemple, lo retard dins las comunicacions amb la Tèrra degut a la grand distància, o la dimencion de Jupitèr al repècte amb la nau Discovery 1.

Las naus foguèron dessenhadas amb fòrça de detalhs que sián los modèls de pichona escala coma los interiors a escala reala an una aparéncia reala. Per aquela tasca Kubrick empleguèt dos de la NASA, l'assistent scientific Frederick I. Ordway e productor scientífic Harry Lange. Lo dessenh de las naus foguèt basat sus de consideracions d'engenharia aerospaciala vertadièras, e non pas sus de consideracions esteticas. Las naus an pas de formas aerodinamicas, o d'alas, quicóm totalament inutil dins l'espaci. L'unica excepcion dins 2001 essent lo transbordador espacial de la companhiá Pan Am, que foguèt dessenhat per poder volar a l'interior e a l'exterior de l'atmosfèra terrèstra. Lo Discovery 1 en mission cap Júpiter utiliza un reactor nuclear, separat de la partida abitabla de la nau per de centenars de mètres dels diposit d'aire e magazins de viures. Frederick Ordway, assistent scientific de Kubrick, comenta sul procesus de dessenh de las naus:

«Insistissiam per coneisser la finalitat e lo foncionament de cada modul o compausant, fins al marcatge logic dels botons e als messatges versemblants qu'apareisson sus l'ecran notificant de foncions, diagnostics e a d'autras donadas”.»

L'equipament qu'apareis dins las naus a de foncionalitats especificas e se pòt apreciar los sistèmas d'alarma, de comunicacions, de diagnostic, d'acoblament e navegacion, que lo dessenh foguèt influenciat fòrça per las contribucions de la NASA. Engenhaires aerospacials foguèron consultats sul dessenh dels vestits e cascs espacials. Pendent l'aterriment sus la basa lunara Clavius se pòt observar multiples nivèls susterranhs abitables que poirián presentar un gra de pression de l'aire semblant a aquel de la Tèrra. Lo dessenh de l'autobús lunar pren en compte la bassa gravetat sus la Luna e las condicions de lutz sus aquela. Per l'ivernacion del astronautas foguèron consultadas d'autoritats en medicina. L'ivernacion seriá necessària per un viatge tan long per estalviar las ressorças coma los viures o l'aire.

Se donèt una atencion particulara a la recreacion de la superfícia lunara, se basant sus las fotografias presas amb telescòpi. Lo relèu es exagerat s'es comparat amb las fotografias fachas per la NASA e los astronautas del Programa Apollo. L'Òme pausèt lo pé sus la Luna sonque un an aprèp la sortida del filme. Tanben foguèron consultat los antropològs, coma Louis Leakey, per capitar una representacion precisa dels ominids.

Malgrat que lo filme es, en general, scientificament corrècte, compte de pichonas errors. Qualqunas degudas a las dificultats tecnicas supausant produire l'efècte scientificament apropriat, dins d'autres cases, degudas a la licéncia artistica del director.

L'aparéncia de l'espaci exterior sempre es problematica tant sus l'aspècte de posicionament dels còses celèstes que sus l'aspècte de l'esclaireatge. Las estrelas dins l'espaci beluguejan pas, e la lutz apareis sens, tampauc se propaga del mèsme biais qu'o fa din l'atmosfèra terrèstra. Las estrelas se mòvon pas en relacion a la nau Discovery 1 quand viatja cap a Jupitèr, levat lo cas que la nau cambia de direccion. Lo nom del Discovery 1, per exemple, que es pas illuminat dirèctament per la lutz solara qu'en realitat seriá totalament fosc. En tèrmes posicion planetària, la Tèrra, la Luna e lo Solelh se tròban jamai alinhats tal qu'apareisson dins la sequéncia iniciala del filme. Un cas semblant se produsís al capítol Jupitèr e al delá cap a l'infinit, quand apareisson las lunas galilèas alineadas. Kubrick èra conscient qu'aquó èra impossible degut a la ressonància orbitala que se produsís entre aqueles quatre satellits. Fin finala, lo contorn de la Tèrra apareis plan definit dins lo filme alara qu'en realitat deuriá d'apareisser difusa degut a l'efècte qu'a l'atmosfèra sus la lutz solara.

Dins la scena que David Bowman dintra dins lo Discovery 1 per la pòrta d'urgéncia, se mòstra Dave prenent d'aire e tenent la respiracion abans de far volar l'escotilha del Pod. En realitat, aquela manòbra presenta de problèmes similars a aqueles dels sosmarin que demòran sens aire. Dintrant dins lo voit de l'espaci, l'oxigèn dels palmons s'espandiriá causant una rompadura palmonara. Dins una entrevista Arthur C. Clarke afirma que se aviá trobat l'estudi lo jorn que se gravava aquela scena auriá vist l'error , per que el practicava la cabussada e coneis la precaucion basica de jamai prene d'aire abans de pujar subte a la superfícia, per que aquó provocariá un expansion palmonara.

Lo biais que la gravetat zerò o redusida es presentada dins lo filme es precís, pasmens, apareisson de pichons problèmas o errors. Quand lo transbordador espacial que transpòrta lo Dr. Floyd alunís, la polvera que sosleva se mòu formant de nivols, coma se passariá dins l'atmosfèra terrèstra, e formant pas finas sisas de polvera, coma se passa dins los imatges d'Apollo 11. Dins la Luna totes los astronautas se mòvon coma se se trobavan en gravetat terrèstre e non pas cossí se mourián dins la gravetat lunara. Dins la scena a bòrd de la nau Discovery 1 que Dave e Frank analizan l'unitat AE35 totes dos agisson coma s'èran jos efèctes de la gravetat terrèstre, mas son dins una sala sens gravetat. Malgrat que totes dos son equipats de calçaduras Grip shoes se podon veire pausats sus la taula coma s'èran sus Tèrra. Fin finala, dins una ròda centrífuga d'un diàmetre tan pichon coma apareis dins la nau Discovery 1, la fòrça de la gravetat variariá notablement entre lo centre de la circumferéncia e lo perimètre exterior, de fach, variariá entre los pés, los malucs e lo cap. La velocitat de rotacion d'aquela sonque produiriá una fòrça de gravetat semblant a aquela de la Luna. Arthur C. Clarke cresiá que seriá suficient per evitar l'atrofia muscular que produsís lo manca total de gravetat.

Las doas primièras apareissons del monòlit, d'en primièr sus La Tèrra e aprèp sus La Luna, sacaban amb lo solelh al seu zenit sul monolit. Aquó es possible sus Terra en tot luòc entre lo Tropic del Capricòrne e lo Tropic del Càncer, mas aquó arribará jamai prèp del cratèr Tycho, ont se tròba lo monolit lunar, per que aquel es 45° jos de l'eqüator. Tanben es improbable que lo solelh aparesca tan amont pauc aprèp de l'Alba.

Bibliografia

• (en) The Making of 2001: A Space Odyssey; Introduccion de Jay Cocks; ed: Schwam, Stephanie, Modern Library; 2000; Nòva York»
• (en) Jerome Agel, The Making of Kubrick's 2001; ed: Signet; 1970

Ligams extèrnes

• (en) 2001: A Space Odyssey Internet Resource Archive
• (en) The 2001: A Space Odyssey Exhibit
• (en) Scenario del filme
• (en) site de Kubrick amb de trabalhs sus 2001
• (en) Institut american d'aeronautica e astronautica (American Institute of Aeronautics and Astronautics), Seccion d'Houston, Sir Arthur C. Clarke, Abril 2008
• (en) [http://www.visual-memory.co.uk/amk/ The Kubrick Site conten un grand nombre de documents e escrichs suls filmes e la persona de Stanley Kubrick.