Aram Khatchaturian

Aram Ilitch Khatchatourian (en Armèni Արամ Խաչատրյան; en rus Арам Ильич Хачатурян) es un compositor sovietic/armenian, nascut lo 6 de junh 1903 a Tbilissi (Georgia) e mòrt lo 1^èr de mai de 1978 a Moscòu.

Khachaturian, 1960

Khatchatourian s'impausèt pauc apauc coma un dels compositors « oficials » de l'Union sovietica. Foguèt professor al conservatòri de Moscòu e deputat al Soviet suprèm. Son temperament generós e sos talents d'orquestrator se tròban dins d'òbras celèbras coma lo balet Gayaneh que La Dança del sabre, Espartac e lo Poèma per Stalin.

Biografia

Origina e enfança

Lo paire d’Aram Khatchatourian, Eguia, aviá daissat son país d’origina: Armenia, dins lona ans 1870. S'installèt a Tiflis (actuala vila de Tbilissi, en Georgia) per i trabalhar e bastir son talhièr de religadura. Es dins aquela vila que nasquèron los cinq enfants. Aram èra lo cabdèt. L’aïnat motiguèt jòve. Khatchatourian grandiguèt amb los aires de musica que la maire canturlejava e que de musicians per las carrièras li inspiravan.

Etudis e primièras pèças

La descobèrta de la musica li venguèt del pensionat ont prengava de leisons de piano. I visquèt de 1912 fins a 1921. Aprèp decidiguèt de se lançar dins d'etudis de comèrci e contunhèt a aprendre lo piano de biais autonòm. Quand anèt pel primièr còp a l’opèra, a onze ans, s'enamorèt de la musica, pr'amor pensava pas fa d’estudis en prigondor dins aquel domèni. Son fraire Souren, qu'èra maridat, s'anèt a Moscòu. Prepausèt a Aram e lor fraire Levon de l'acompanhar. A Moscòu, Aram rejonhèt l’universitat e l’institut Gnessine, una escòla de marca e de fòrça bona reputacion. Mentretemps, prenguèt de leissons de violoncèl. En 1922, joguèt pel primièr còp en concèrt. Aprèp estudièt la biologia e comencèt de leissons en composicion.

Encontras

Pendent aquelas estudis encontrèt la femna de sa vida, Nina Makarova. Aram en seguida dintrèt al Conservatòri de Moscòu e foguèt discipol de Nikolaï Miaskovski e de Reinhold Glière, dos compositors populars de l’epòca.

Son òbra

Khatchatourian aviá ja compausat en 1932 un Trio per clarineta, violon e piano remarcat per Prokofiev, qu'o faguèt interpretar a París. En 1933, compausèt una Seguida par la dança. S’inspirèt de totas mènas de danças armenias, azerbias, georgianas e ozbècas e, dins son òbra, descobrissèm un gost evident pel folclòr. Escriguèt atal una primièra sinfonia, per obtenir son diplòma del conservatòri, e tanben per onorar son país, pel quinzen anniversari d'aquel. Aquela pèça foguèt compausada en 1935, èra inspirada per la musica occidentala e lo folclòr armèni. Faguèt, dins aquela annada, una musica de film. Lo film s’intitulava « Пепо ». Amb aquela composicion, una longa carrièra de compositor de musica de scèna començava. Produguèt mai de quaranta òbras pel cinèma e lo teatre. Equipat d’una ausida melodica segura, Aram èra sustot surtout dotat pel balet, la musica de film o de scèna. Utilizava gaireben totjorn un orquèstra de son melodiós, sensual, postromantic veire liric.

Khatchatourian foguèt lo primièr compositor en Union sovietica a integrar la musica modèrna e lo balet classic. Pensava que lo public deviá sentir la meteissa causa que los artistas qu'ensejavan de s'exprimir. Lo Concerto per violon e orquestra, compausat en 1940 e primat pel prèmi Stalin en 1941, que li venguèt la notorietat internacionala e marquèt la seuna carrièra. Venguèt alara un dels compositors mai plus celèbres.

En 1948, li foguèt reprochat de tendéncias "formalistas", tot coma Prokofiev, Chostakovitch, e Miaskovsky, son professor al Conservatòri. Alara, sa produccion de las seunas òbras pauc a pauc mernèt, pr'amor qu'escriguèt en 1954 lo celèbre balet Espartac que lo coregraf Yuri Grigorovich menèt dins los ans 1960 al vam mondial.

En 1961, Aram tornèt escriure de musica orquestrala e compausèt una sonata per piano. L’an seguent contunhèt amb tres concertos-rapsodias dedicats a Mstislav Rostropovitch. Los seus tres darrièrs ans, Khatchatourian compausèt encara tres sonatas per violoncèl, violon e alto.

Mòrt

Khatchatourian moriguèt a Moscòu lo 1^èr de mai de 1978, just abans son 75ⁿ anniversari. Es enterrat al Panteon Komitas d'Erevan, amb d'autres Armènis distriats per aver fa l'art armèni accessible a totòm.

Son nebòt Karen Khatchatourian (1920-2011) figuèt el tanben compositor.

Lista somária de las òbras

Sinfonias

• Sinfonia nº 1
• Sinfonia n° 2 Lo tòcasenh.
• Sinfonia nº 3]] (per grand orquèstre, òrgue e 15 trompetas)

Òbras per solista e orquèstra

• Concerto per piano en re bemòl major
• Concerto per piano en re major
• Concerto per violoncèl en mi minor, 1946, primièra rep. 30 d'oct. de 1946 en URSS par l'orquèstra sinfonic d'Estat dirigit per Alexandr Gauk
• Concerto-rapsodia per piano e orquèstra
• Concerto-rapsodia per violon e orquèstra
• Concerto-rapsodia per violoncèl e orquèstra
• Seguida Drama de Lermontov (sièis mascaradas) (1944)

Balets

• Circus
• Espartac, amb lo clèbre Adagio d'Espartac e Frigia
• Gayaneh, amb la celèbra « Dança del sabre »

Musica de cambra

• Trio en sol minor per clarineta, violon e piano (1932)
• Sonata per alto selet (1976)

Piano

• Las Aventuras d'Ivan
• Toccata
• Estudi
• Sonata per piano (1976)
• La Dança del sabre
• Andantino
• Masquerada (cinq pèças per piano), amb la Valsa en la minor (1941)
• Poèma en sol dièsi major (1927)
• Sonatina 12.

Guitara

• Preludi

Annèxes

Ligams extèrnes

• Modèl:Hy (ru) (en) Musèu virtual de Khatchatourian