Tànger
Tànger (en arabi : طنجة, Tanja, en berbèr ⵜⵉⵏ ⵉⴳⴳⵉ Tin Iggi ; en grecoroman : Tingis) es una vila del nòrd de Marròc. Es lo cap luòc de la region de Tànger-Tetoan-Al Hoceima e de la prefectura de Tànger-Asilah. Situada al tèrme nòrd del país, la vila es la principala pòrta de Marròc sus Euròpa, qu'es separada pels 14 km de l'Estrech de Gibartar. Sa populacion èra de 669 685 abitants al cens de 2004[1], ne fasent la cinquena vila du Marròc. Tànger es la sola vila du Marròc que dona sus l'Ocean Atlantic e la Mar Mediterranèa. Es escaissida « la vila dels estrangièrs » aprèp las nombrosas colonizacions (los fenicians, los romans, los vandals, los arabis, los portugueses, los angleses, los franceses e los espanhòls).
|
Tànger
ⵜⵉⵏ ⵉⴳⴳⵉ/طنجة | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| ||||
| ||||
| Geografia fisica | ||||
| Coordenadas | 35° 46′ 01″ N, 5° 48′ 00″ O | |||
| Superfícia | 352,5 km² | |||
| Altituds · Mejana |
80 m | |||
| Geografia politica | ||||
| País |  Marròc | |||
| Region | Tànger-Tetoan-Al Hoceima | |||
| Prefectura | Tànger-Assilah | |||
| Geografia umana | ||||
| Populacion (?) |
974 000 ab. | |||
| Autras informacions | ||||
| Còde postal | 90000 | |||
Geografia
modificarTànger es situafa dins la baia del meteis nom, dibèrta sul tèrme occidental de l'Estrech de Gibartar, a prèp 15 quilomètres de las còstas espanholas. D'en primièr establida sul puèg de la casba, la vila s'espandiguèt pauc a pauc suls massises a l'oèst cap al cap Spartel (replan del Marshan, Vièlha Montanha) puèi, lo long de la plaja, cap al cap Malabata. Malgrat aquel relèus, son site presenta pas de malhum idrografic notable.
Clima
modificarLo clima de Tànger es de tipe mediterranèu temperat per l'influéncia oceanica e lo buf del chergui, presentant quatre sasons plan marcada: ivèrn doç e umid, estiu tebés e sec, intersasons gaireben pauc pluviosas. Pasmens la vila patís sovent de violents fenomèns meteorologics coma lo vent fòrt e las pluèjas intensas (ex: 200 mm de pluèjas en una jornada, lo 23 de novembre de 2008). Las precipitacions son compresas entre 700 e 1000 mm per an. Per las temperaturas, lo recòrd de fred es -4,2 °C lo 28 de genièr de 2005 e pel recòrd de calor es 43,5 °C lo 1er d'agost de 2003. [2]
Istòria
modificar.jpg)
Aprèp una preséncia feniciana, que demòran doas pichonas necropòlis, la vila foguèt vertadièrament fondada al sègle V AbC, pels cartagineses que ne faguèron un establiment (Tingi). En 146 AbC, a la casuda de Cartage, la vila es restacada a la Mauritània e venguèt una colonia romana (Tingis) ligada a la província d'Espanha. Tànger ganhèt una tan granda importança, que venguèt, vèrs lo sègle III, la capitala de la Mauritània Tingitana. Al sègle V, Tànger foguèt occupada pels vandals. Desliurada jol reialme de Justinian, al començament del sègle VI, foguèt restacada a l'Empèri Bizantin.
Lo general omeia Moussa Ibn Noussaïr s'interessèt a Tànger per sa posicion estrategica e es de per aqui qu'en 711, commencèt la conquèsta d'Espanha per las tropas de Tariq ibn Ziyad. Pendent los cinc sègles que seguèron, las dinastias de Marròc, de Tunisia e d'Espanha se disputan la sobeiranetat de Tànger. Los idrisids, mèstres de Volubilis, los omeias d'Espanha, s'afrontèron a son subjècte pendent mai d'un sègle. Al mitan del sègle X, los fatimids de Tunisia i espandiguèron lor autoritat. En 1075, los almoravids ne venguèron mèstres fins a 1149 data que la vila passèt als almoads. Venguèt fèu dels afsids de Tunís avant de venir merinid en 1274.
Aprèp tres temtativas los Portugueses la prenguèron en 1471 e la daissant a Anglatèrra en 1661 coma dòt porgida per Catarina de Bragança a son espós Carles II d'Anglatèrra. A l'epòca que Tànger èra encara una vila portuguesa, èra la capitala de l'Algarve d'Africa. A partir de 1679 Moulay Ismaïl (Empèri cherifian alaoíts) comencèt lo sètge de Tànger que li es abandonada en 1684, sus decision de Carles II estimant son occupacion per las tropas anglesas inutila e mobrosa plan costosa.
A la seguida de l'ajuda del sultan Abd ar-Rahman ibn Hicham a l'émir argerian Abd El-Kader, los Franceses ataquèron Tànger en represalhas dirigits per prince de Joinville que bombardèt la vila en 1844 e roïnèt los barris.
Las rivalitats europèas pel contraròtle de la vila, pòrta dubèrta sul Marròc, comencèron a la fin del sègle XIX. França, Espanha, lo Reialme Unit e Alemanha multipliquèron las missions diplomaticas e comercialas per se plaçar, metent la vila al centre de las rivalitats internacionalas. En 1880, la convencion de Madrid ensagèt de definir las relacions entre las grandas poténcias al subjècte del Marròc. Pojat pel cancelièr Bulow que vòl remembrar de biais, sensacionala, qu'Alemanha se daissariá pas metre de costat e que França pòt pas modificar l'estat politic de Marròc sens l'autorizacion d'une novèla Conferéncia internacionala, Guilhèm II debarquèt lo 31 de març de 1905 dempuèi l'iòt imperial Hohenzollern a Tànger per qualques oras e denoncièt, aprèp una entrevista amb l'oncle del sultan, las tòcas francesas e espanhòlas sul Marròc, çò que provoquèt una crisi diplomatica: es la Crisi de Tànger. En 1906, la conferéncia d'Algesiras torna definir las posicions de cadun en Africa reconeissant l'independéncia del sultan e afirmant l'egalitat dels signatàris dins lo domèni economic. En 1923 las negociacions acabèron per ne far una zona internacionala franca de dreches de doanas. Lo 24 de juilhet de 1925, l'estatut definitiu de Tànger foguèt signat pel Reialme Unit, Espanha, Belgica, los Païses Basses, los Estats Units d'America, Portugal, l’Union sovietica e França, que se jonguèt un pauc mai tard Itàlia.
La vila possedava alara son autonomia financièra. A una administracion internacionala, subretot es dotada d'una assemblada legislativa, compausada de trenta foncionaris internacionals designats per lors cònsols respectius e de nòu marrocans. L'epòca de l'«Estatut internacional» es aquela del mai grand raja internacional de Tànger, que siá dins lo domèni cultural o dels afars, favorizat per las facilitats ofertas a la contrabanda, a l'espionatge e a la contrafaiçon.
En junh de 1940, aprèp la desfacha francesa, las tropas nacionalistas espanholas ocupèron Tànger e permetent, en març de 1941, l'installacion del consulat alemand a la mendobia (demorança del Mendob) onter flautejava la bandièra nazi. En març de 1944, Espanha èra partida del consulat alemand de la mendobia abans de n'en partir, lo 9 d'octobre de 1945, tornèt l'estatut internacional. Entre 1939 e 1950, la populacion de Tànger triplèt per aténher mai de 150 000 abitants.
Lo 10 d'abril de 1947, le sultan Mohammed V, accompanhat del prince eritièr Moulay Hassan (futur Hassan II), prononcièt a Tànger lo primièr discors que faguèt referéncia a un Marròc unificat e independent ligat a la nacion aràbia. En 1956, amb l'independéncia de Marròc, la conferéncia de Fedala (8 al 29 d'octobre) Tànger torna a Maroc. Una carta reiala mantent la libertat de cambi e de comèrci fins a 1960, anada que lo govèrn marrocan aboliguèt los avantatges fiscals e Tànger obtenguèt un estatut identic a aquel de las autras vilas del reialme. Per evitar una fugida importanta dels capitals, lo pòrt de Tànger es dotat d'una zona franca.
La vila vei dempuèi una desena d'anadas (ans 2000) un desvelopament espectacular. Tànger es ara abitada per una populadion subretot eissida dels Jebala
Cronologia
modificar- Sègle IX AbC: arribada dels fenicians sul site de Tànger.
- Sègle IV AbC: passatge de la vila jol contraròtle Cartaginés.
- 140 AbC: arribada dels romans - Capitala de la Mauritània Tingitana.
- 706: Mossa Ibn Nossair prenguèt la vila. Tànger venguèt musulmana.
- 711: Tarik Ibn Ziad, dempuèi Tànger, se lancèt a la conquèsta d'Espanha.
- 1437: primièra temtativa portuguesa per prene la vila.
- 1458: segonda temtativa portuguesa per prene de la vila.
- 1464: tresena temtativa portuguesa per prene de la vila.
- 1471: los Portugueses prenguèron Tànger.
- 1492: fòrça arabis e de judeo-andaloses fòrabandits d'Espanha e de Portugal passèron per Tànger e fòrça d'eles i demorèron o s'installèron dins la region
- 1580: Tànger passèt, amb Portugal, jos dominacion espanhòla.
- 1640: Tànger tornèt portuguesa pendent l'independéncia de Portugal.
- 1661: Catarina de Bragança porgiguèt, dins sa dòt, Tànger a Carles II d'Anglatèrra. La vila passèt jol contraròtle anglés.
- 1673: los Angleses fortifican la vila per resistir a las atacas del cap de tribú Al Ghaïlan.
- 1678: lo sultan Moulay Ismaïl comencèt lo sètge de la Vila.
- 1684: los Angleses destruïguèron las muralhas e abandonèron la vila a Moulay Ismaïl. La vila es fortificada per venir un barri fàcia al monde exterior.
- 1757-1790: reialme del sultan Sidi Mohamed Ben Abdallah que, per aparar lo seus subjèctes, comencèt de cantonar los diplomats occidentals a Tànger.
- 1794: creacion de l'Escòla de la Mission catolica espanhòla.
- 1794: le Cònsol de França daissèt Rabat per s'installar a Tànger.
- 1832: Eugène Delacroix demorèt a Tànger rabit.
- 6 d'agost de 1844: bombardament de la vila pel Prince de Joinville jol pretèxte de l'asili accordat pel sultan a l'emir argerian Abd El Kader.
- 1857: creacion de la posta britanica.
- 1864: creacion de l'escòla de l'Alliança israelita
- 1864: inauguracion del fare del cap Spartel
- 1865: installacion per França d'una pòsta nacionala d'Estat.
- 1880: l'Eastern Telegraph Company liga Tànger a Gibartar per un cable sosmarin.
- 1883: los Espanhòls crean lo malhum de telefòn interurban.
- 1885: creacion d'una escòla francesa.
- 3 d'octobre de 1904: signatura d'un acòrdi secret, entre Espanha e França, per limitar las zònas d'influéncia. Tànger aurà un estatut particular.
- 31 de març de 1905: Guilhèm II arribèt a Tànger per s'opausar a la ambicions de França e d'Espanha sul Marròc.
- 7 d'abril de 1906: la conferéncia d'Algesiras, determina las zònas d'influéncia francesa e espanhòla. Tànger aurá un estatut especial.
- 1909: construccion per França d'un collègi per joves filhas.
- 1912-1913: construccion del Palais del Sultan Moulay Abd al-Hafid.
- 30 de març [de [1912]]: signatura a Fès del tractat de protectorat Franc"s, pel Sultan Moulay Hafid e M. Regnault, ministre plenipotentari de França a Tànger.
- 1913: construction del collègi francés.
- 1913: inauguracion per Espanha del Gran Teatro Cervantes.
- 18 de decembre de 1923: convencion de París: Tànger serà una zòna internacionala jos sobeiranetat del Sultan de Marròc.
- 14 de mai de 1924: ratificacion de la Convencion de París.
- 1èr de junh de 1925: dintrada en vigor de l'estatut internacional de la zona de Tànger.
- 1930: visita d'un important representant del movement panarabi, l'emir Chakib Arsalane.
- 1935: creacion d'una escòla marroquina per Abdallah Guennoun.
- 14 de junh de 1940: occupacion de Tànger per las tropas espanhòlas.
- 20 de novembre de 1940: restacament de la vila a la zòna espanhòla e forabandiment del Mendob (representant del Sultan).
- 17 de març de 1941: installacion del consulat alemand dins la Mendobia.
- 2 de mai de 1944: los Espanhòls, pujats pels Americans, fan partir los Alemands de la Mendobia.
- 9 d'octobre de 1945: las tropas espanhòlas daissant Tànger.
- 11 d'octobre de 1945: un crosaire francés torna menar lo Mendob à Tànger.
- 9 d'avril de 1947: arribada del Sultan Mohammed V
- 10 d'avril de 1947: lo Sultan Mohamed V prononcièt lo discors de Tànger que reclama l'independéncia de Marròc.
- 29 d'octobre de 1956: restacament de Tànger al Reialme de Marròc.
- 1957 : Tànger venguèt la Capitala d'estiu del Reialme.
- 26 d'agost de 1957: una carta reiala organiza lo manten de libertat dels cambis e del comèrci per la vila de Tànger.
- 1960: Tànger perdèt son estatut particular e es dotat d'una zòna franca.
Economia
modificarSegond pòl economic marrocan aprèp Casablanca, l'activitat industriala de Tànger es diversificada: industrias textilas, quimicas, mecanicas, metalurgicas e navalas. La vila dispausa ara de quatre zonas industrialas que doas an un estatut de zone franca (la Tànger FreeZone e la Zona franca portuària). L’infrastructura de la vila de l'estech es importanta: un pòrt gerent los flux de merças e de viatjaires (mai d’un milion de viatjaires cada an) integrant un pòrt de léser e un pòrt de pèsca.
Lo camin de fèrre liga la vila a Rabat, Casablanca e Marraquèsh al sud e tanben Fès e Ojda a l’èst.
L’autorota, operationala dempuèi de 2005, liga Tànger a Rabat e a d'autras grandas vilas marrocanas. L’Aeropòrt internacional de Tànger - Ibn Battuta es situat à Boqualef, a 15 km al sud-oèst del centre de la vila, sa capacitat es portada a 1,5 milion de passatgièrs cada an. De linhas de fèrris regulièras ligan Tànger a Algesiras, Tarifa; Barcelona e Portvendres en Catalonha; Seta en Occitània e Gènoa en Ligúria.
Stacion balneària importanta, Tànger dispausa d’infrastructuras ostalièras e toristicas variadas, d'una vasta plaja sus mai de 7 km, e d’une medina (vila anciana) que se desvolòpa un comèrci artesanal (maroquinaria, articlas de fusta e d'argent, vestits tradicionals e cauçaduras…).
La vila es tanben per venir una placa viradoira del trafec maritim comercial amb dubertura del pòrt Tànger Med qu'a per vocacion de facilitar lo comèrci maritim.
Los ans 2007-2008 seran subretot per la vila de l'estrech a causa de l’acabament dels grands projèctes en construccion, lo segond pòrt Tànger Mediterranèu e sas zonas industrialas, un Estadi Ibn Battuta de 45 000 plaças, un centre d’afars, de las installacions toristicas, l’amenatjament del centre vila e la construccion de novèlas linhas autoroutièras e ferroviàrias. Una Linha LGV Tànger-Casablanca es en construccion per mermar la durada del parcors amb Casablanca la capitala economica actuala.
L'agricultura de la region de Tànger es terciària e subretot cerealiària.
Grandas òbras
modificarUn novèl terminal del pòrt d'aiga prigonda aculha las fèrris dempuèi lo segond trimèstre de 2009. Saipem SA e Bouygues Construction (Bymaro - Bouygues Maroc), realizan doas levadas de 1 230 mètres de long caduna, 8 pòstes d'apontament pels fèrris ainsi qu'una plataforma logistica de 42 ectaras[3].
Cultura
modificarTànger longtemps aguèt un ròtle de capitala culturala oficiosa per nombre d'escrivans e d'artistas del monde entièr, atirats per son clima, sos païsatges. Atira de promotors imobilièrs venguts subretot del Rif e d'Euròpa (Espanhòls, Angleses, Alemands, veire qualques Franceses).
Tànger es dempuèi longtemps una tèrra d'accuelh per fòrçax artistas e intellectuals. Henri Matisse e abans el Eugène Delacroix i realizèron d'òbras celèbras. L'escrivan american Paul Bowles la nomenava «Dream City».
- Musèu la Casbah
- Cinematèca de Tànger
- Espeluga d'Ercules
- Grand socco
Educacion
modificarEscòlas e establiments d'ensenhament superior
modificarTànger abriga fòrça establiments d'ensenhament superior, los mai importants sont:
- Universitat Abdelmalek Essaadi:
- Facultat des Sciéncias Juridicas, Economicas e Socialas
- Facultat de las Sciéncias e Tecnicas
- Escòla Nacionala de Comèrci e de Gestion
- Escòla Nacionala de las Sciéncias Aplicadas
- Facultat polidisciplinària de Tetoan
- Escòlas e instituts:
- Institut Superior Internacional de Torisme ISIT
- Escòla Superiora Rei Fahd de Traduccion ESRFT
- Institut Nacional de l'Accion Sociala INAS
- Institut de Tecnologia Ostalièra e Toristica ITHT
Embessonatges
modificar
.svg){kind=small}
Notas e referéncias
modificar- ↑ (en) Morocco: Regions, Major Cities & Agglomerations. sus www.citypopulation.de
- ↑ [1]
- ↑ (fr)Le Moniteur, n° 5462, 1èr d'agost de 2008, p. 8.
Vejatz tanben
modificar
Bibliografia
modificar- (fr)Tanger, Réalités d'un Mythe. per Rachid Tafersiti Zarouila, Tànger, 1998
- (fr)Tanger, entre Orient et Occident. Obratge de fotos, cartas postalas ancianas e documents d'archius (per Philip Abensur, Alan Sutton, 2009)