Èuro

Unitat monetària modèrna actuala Euro èuro (Occitan) ευρώ (Grècia e Chipre) Евро (Bulgaria) evro (Eslovenia) avro (Chipre)
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Païses
País oficialament utilizaire(s)	Zòna èuro + 4 païses Alemanha Àustria Belgica Chipre Croàcia Eslovaquia Eslovènia Espanha Estònia Finlàndia França Grècia Irlanda Itàlia Letònia Lituània Luxemborg Malta Païses Basses Portugal Utilizacion oficializada : Andòrra Mónegue Sant Marin Vatican
Autre(s) païses utilizaire(s)	Kosovo (temporàriament) Montenegro Zimbabwe
Autres informacions
Banca Centrala	Banca Centrala Europèa
Simbòl local	€
Còde ISO 4217	`EUR`
Sosunitat	100 cents o centims
Taus de cambi	Cors en USD
Monedas alinhadas	STD, BAM, BGN, CVE, KMF, XPF, XOF, XAF
Succedís a	ECU (`XEU`)
Taus de conversion	1 `EUR` = 1,2698 USD^[1] (1 de març de 2009)
Lista dels còdes ISO 4217

L’èuro es la moneda comuna dels 28 estats de l’Union Europèa (UE) — e la moneda unica de 20 estats membres pel moment — que succedís a l’ECU (European Currency Unit, o « unitat de compte europèa ») que n'èra la moneda comuna. Es la moneda comuna de facto de certans estats e territòris, coma Kosovo.

L’èuro es administrat per la Banca Centrala Europèa que ne contraròtla l'emission.

Lo simbòl ISO 4217 de l'èuro es EUR, lo simbòl usual es €. Es devesit en 100 cents o centims.

Maitas lengas flexionalas li aplican lors règlas gramaticalas abitualas (plural, partitiu), d’autras se conforman a la règla edictada d’invariabilitat. Vejatz tanben l'article detalhat :

Noms e divisions nacionalas de l'èuro.

Las pèças e los bilhets en èurosModificar

Totas las pèças en èuros an una fàcia en comun (1, 2 e 5 centims : Euròpa dins lo mond ; 10, 20 e 50 centims : Euròpa coma una aliança d'estats ; 1 e 2 èuros : Euròpa sens frontièras) e una fàcia especifica al país ont la pèça es emesa (tanben per Mónegue, Sant Marin e lo Vatican, estats en union monetària amb lors vesins immediats que son estats autorizats d'estampar lors pròprias pèças).

Sèti de la BCE a Francfòrt de Men

Evidentament, totas las pèças son utilizablas dins totes los estats membres, per exemple una pèça amb lo retrach de Felip VI d'Espanha a valor legala non solament en Espanha mas tanben en Finlàndia, en Irlanda...

Una novèla seria de pèças se deuriá tanben estampar a la fin del decenni 2000-2010, per tenir compte de l’alargament a 25 (actualament tres estats membres non participants a l’èuro son representats sus las diferentas pèças).

Los bilhets an una maqueta comuna a tota la zòna èuro. Los ponts, pòrtas e fenèstras dels bilhets simbolizan la dobertura d’Euròpa sus la rèsta del mond e los ligams entre los pòbles.

Una novèla seria de bilhets apareis a partir de la fin del decenni 2000-2010 per tenir compte de l’alargament de 2004 sus las cartas representadas.

Construccion oficiala del simbòl de l’èuro

Per la descripcion de las pèças de moneda e dels bilhets en èuros, reportatz-vos als articles seguents :

las pèças en èuros destinadas a la circulacion ;
las pèças commemorativas en èuros destinadas a la circulacion : pèças de 2 èuros, a rason d’una emission per an e per país ;
las pèças de colleccion en èuros non destinadas a la circulacion.
L'article Plaquetas e cofrets en èuro repren la descripcion dels cofrets FDC e BU oficials, d'extra-sets commemoratius e dels cofrets "bèla espròva"
los bilhets de banca en èuros

Adesion dels Estats europèus a l'èuroModificar

Païsi dera Zona Èuro (20)

Païsi membres de l'UE, non utilizaires de l'èuro (6)

País membre de l'UE, non utilizaire de l'èuro (1)

Païsi non membres de l'UE qu'era lor devisa oficiau es l'èuro (4)

Païsi non membres de l'UE qu'era lor devisa de facto es l'èuro (2)

Introduccion de l'èuroModificar

Aquela devisa foguèt introducha lo 1^èr de genièr de 1999 a mièjanuèch, quand las monedas nacionalas dels païses participants, alara al nombre d'11, quitèron d’existir a part entièra e venguèron de simplas subdivisions de la moneda europèa.

Ça que la los bilhets e las pèças de las monedas nacionalas contunhèron d'èstre utilizats dins lors païses respectius, fins a l’introduccion dels novèls bilhets e pèças lo 1^èr de genièr de 2002. Qualques unas de las ancianas devisas gardèron encara lor valor legala entrò la data finala del 28 de febrièr de 2002.

La data de fin de validitat de las monedas nacionalas vària d’un estat a l’autre. La primièra moneda que despareguèt foguèt lo Deutsche Mark, lo 31 de decembre de 2001 a mièjanuèch, las darrièras o faguèron lo 28 de febrièr de 2002: a aquesta data, totas las monedas quitèron d’aver una valor legala dins lors estats respectius.

Mas las bancas centralas dels estats de la zòna èuro contunhan d’acceptar los bilhets e pèças de las ancianas monedas per mai d'un an encara (2012 en França per certans bilhets).

Novèls membres de l'Union EuropèaModificar

Tres primièrs païses, Estònia, Eslovènia e Lituània, an fach lo primièr pas (en davançant lors grands vesins aderents novèls) en integrant dempuèi lo 28 de junh de 2004 lo mecanisme de cambi europèu (MCE), successor del sistèma monetari europèu (coma abans Danemarc). Ara dins l’anticambra de l’èuro, deuràn passar al minimum dos ans dins lo mecanisme de cambi europèu (MCE) per esprovar l'estabilitat de lor devisa a respècte de l’èuro. Aquel mecanisme prevei la mantenença d'un taus mejan de cambi de l'èuro amb una variacion maximala de ± 15 %.

Atal, la corona estoniana es estada arrimada a la moneda unica al taus de cambi de 15,6466 unitats per un èuro (taus que prevaliá precedentament). Quitament, lo litas lituanian a conservat sa paritat fàcia a l’èuro (3,4528 litas per 1 èuro). Quant a la moneda eslovèna, lo tolar, son cors pivòt es estat fixat a 239,64 unitats per un èuro. Aquelas tres devisas devon ara (2004) se mantenir dins una benda de fluctuacion de ± 15 % a respècte d'aqueles corses pivòts durant los dos ans venent. L’adopcion de l’èuro poiriá alara èstre envisatjabla a partir de 2007.

L'entrada dels tres païses dins lo MCE es estada saludada, al començament de julhet de 2004, per un relèvament per l’agence Fitch de las notacions del deute a tèrme long en devisas (Estònia es ara notada A, Lituània A- e Eslovènia AA+). Seriá ça que la prematurat de pensar que l’adopcion de l’èuro es pas mai qu’una formalitat. En mai de l'estabilitat del cambi, los tres païses devon tanben s’estudiar a satisfar los quatre autres critèris del Tractat de Maastricht (taus maximum d'inflacion, ràcio minimum del sòlde budgetari a respècte del PIB, ràcio maximum del deute a respècte del PIB, taus maximum d’interès a tèrme long) tot en perseguissent lor ragantatge economic.

Dempuèi lo 15 de decembre de 2004, Estònia, a travèrs de l’Eesti Pank (la Banca Nacionala), a ja adoptat los dessenhs de la fàcia nacionala de las pèças en èuros que seràn emesas per 2006. Lo governador de l’Eesti Pank, Vahur Kraft, a revelat que lo venceire de la competicion per aquesta causida èra lo dessenh Hara 2 per Lembit Lõhmus qu'aviá obtengut 12 482 voses (mai de 27 % de las voses). Lo dessenh representa los contorns d’una carta d’Estònia e lo mot Eesti (que significa "Estònia" en estonian). Veire lo dessenh ganhaire : [1]. « I a pauc de païses en Euròpa qu'an un contorn tant polit e aisit de se remembrar. Lo simbòl es de bon memorizar » indiquèt l'artista. Veire totes los dessenhs del concors sus [2].

Lo 29 d'abril de 2005, Letònia, Malta e Chipre rejonhon tanben lo MCE. Letònia e Malta an pas pogut rejónher l'Union en 2007, Chipre desira d'o faire en 2008.

Lo 1èr de genièr de 2007, Eslovènia poguèt adoptar l'èuro e rejónher l'Union monetària.

Lo 1èr de genièr de 2009, Eslovaquia poguèt adoptar l'èuro e rejónher l'Union monetària.

Lo 1èr de genièr de 2014, Letònia poguèt adoptar l'èuro e rejónher l'Union monetària.

Lo 1èr de genièr de 2015, Lituània poguèt adoptar l'èuro e rejónher l'Union monetària.

Lo 1èr de genièr de 2023, Croàcia poguèt adoptar l'èuro e rejónher l'Union monetària.

Bulgaria, qu'a signat son tractat d'adesion a l'Union (25 d'abril de 2005), envisatja d’integrar l’èuro tre lo mitan de 2009 (amb una entrada dins l’Union prevista pel 1^èr de genièr de 2007). La Banca nacionala de Bulgaria manten lo novèl lev, ja dempuèi longtemps reliat al deutschemark, dins de condicions monetàrias fòrça rigorosas (1 € = 1,95583 novèl lev) — que deurián facilitar son entrada dins l’èuro. Romania a començat una importanta reforma del leu romanés en 2005 per èstre capabla d'integrar l'èuro en 2012.

Estats non aderentsModificar

Dels tres membres de l’UE (a 15) non aderents, sol lo Reialme Unit e Danemarc an obtengut una clausa dicha d’opting-out, que lor permet de demorar en defòra de la moneda unica, quitament se venián a complir las condicions d’adesion, clausa confirmada pel Tractat de Roma de 2004.

En mai d'aquò lo Reialme Unit, contràriament a Danemarc, fa pas partida del MCE, quitament se complís las condicions del Tractat de Maastricht, perque desira pas de ligar lo cambi de la liura esterlina a l’èuro. Dempuèi que la liura esterlina a quitat lo defunt SME (basat sur l'anciana Unitat de compte europèa o ECU), son cors a conegut de variacions pus importantas a respècte de l’èuro que las autras monedas dels païses membres non aderents, especialament durant las doas primièras annadas de l’introduccion de l’èuro que s’èra temporàriament fortament despreciada a respècte del dolar american, de la liura esterlina e del franc soís. Aquesta inestabilitat iniciala es, çò sembla, resolguda, e dempuèi la liura esterlina seguís de biais pro pròche las evolucions del cors de l’èuro (se pòt notar tanben que lo franc soís s'es tanben estabilizat a respècte de l’èuro, e que compliriá ara las condicions d’entrada dins lo MCE, se la Soïssa e lo Liechtenstein decidissián de rejónher l'Union Europèa).

En revenge, Suècia s’es engatjada de rejónher a tèrme la moneda unica, tre que complirà las condicions del Tractat de Maastricht. En fach, en rason d’una opinion publica que demòra favorabla al manten de la corona suedesa, coma o pròva lo darrièr referendum a aqueste subjècte, Suècia complís pas tecnicament l’entrada dins lo MCE per èsser pas obligada d'adoptar automaticament la moneda unica.

Los 10 novèls Estats membres de l’Union Europèa en 2004 devon a tèrme integrar en primièr lo mecanisme de cambi europèu (MCE) puèi l’èuro (sièis o an ja fach e an rejonch atal Danemarc, sol a far partida del mecanisme de cambi europèu (MCE) abans l’alargament).

Per çò que concernís los dos membres venents de l’Union Europèa, Bulgaria a ligat sa devisa, lo lev, amb un taus fixe a l’èuro dempuèi 1999), mentre que Romania suprimiguèt lo 1^èr de julhet de 2005 quatre zèros al leu romanés per integrar l’èuro en 2012.

L’èuro e las autras devisas europèas o ligadasModificar

Devisas europèas ligadas a l’èuroModificar

Dins l’Union Europèa e dels païses candidats a l’entrada dins l’Union, se tròban las monedas seguentas, qu'an totas integrat lo MCE:

la corona danesa (DKK), amb drech d’opting-out que li permet de pas adoptar automaticament l’èuro, mas que participa ça que la al MCE;
lo novèl lev bulgar (BGN), amb un taus fixe unilateral, que son país emetor es un membre de l’Union Europèa dempuèi 2007 e que vòl èstre membre del MCE.

Autras devisas ligadas a l’èuroModificar

Un certan nombre de devisas, fòra de l'Union Europèa, son ja ligadas a travèrs un taus de cambi, fixe o variable, a l’èuro :

l’escut capverdian (CVE), precedentament ligat, fins a 1999, amb un taus de cambi fixe a l’escut portugués.
lo franc CFP (XPF), precedentament ligat, fins a 1999, al franc francés amb un taus de cambi fixe de 0,055 FRF per 1 XPF, puèi 18,192 XPF per 1 FRF abans l’adopcion de l’èuro (autrescòps lo franc CFP, èra ligat coma lo franc Djibotí al dolar-aur dels Estats Units, abans de se ligar tornarmai al franc francés a l'ocasion de la demetallizacion del dolar) ;
los francs CFA BCEAO (XOF) o BEAC (XAF), precedentament ligats, fins a 1999, al franc francés, amb un taus de cambi garantit (mas renegociable amb la Banca de França separadament per cada banca d’emission) de 100 XAF ou 100 XOF per 1 FRF, autrescòps 50 XAF ou 50 XOF per 1 FRF ;
lo franc comorian (KMF), precedentament ligat, fins a 1999, al franc francés amb un taus de cambi garantit (mas renegociable amb la Banca de França) de 75 KMF per un 1 FRF ;
lo marka de Bòsnia e Ercegovina (BAM), precedentament ligat, fins a 1999, al mark alemand amb un taus fixe de 1 BAM = 1 DEM a l'ora de la creacion d'aquesta devisa en 1997/98. La devisa èra precedentament apelada mark convertible. Consultar lo site de la SFOR).
lo franc soís a d'en primièr continuat de flotar liurament a respècte de las autras devisas europèas, durant las 3 primièras annadas d’introduccion de l'èuro. Çaquelà, l'Union Europèa constituent mai de 60% d’escambis de Soïssa e de Liechtenstein, la Banca nacionala soïssa a unilateralament decidit de manténer lo cors del franc soís estable a respècte de l’èuro, per limitar lo risc de cambi, en constituent o convertissent un fons de resèrva en èuros. Durant las primièras annadas, lo fons de resèrva de las ancianas devisas nacionalas èra estat reduit aprèp lor conversion, mas aqueste fons es estat reconstituit e quitament aumentat per estabilizar lo cors.

Devisas europèas non ligadas a l'èuroModificar

Las monedas seguentas dels païses membres de l’Union Europèa o candidats a l’adesion son pas ligadas a l’èuro, siá perque lo país emetor dispausa del drech d’opting-out, siá perque complisson pas encara las condicions tecnicas d’adesion al MCE (selon lo traité de Maastricht), siá perque lor país emetor candidat a l’adesion dispausa pas d'una caissa d’emission assegurant la convertibilitat :

la liura esterlina britanica (GBP), amb un drech d’opting-out, e desira pas de participar al MCE ;
la corona suedesa (krona) (SEK), que son país emetor blòca tecnicament sa participacion al MCE per èstre pas obligat d’adoptar l’èuro ;
la corona chèca (koruna) (CSK) ;
lo forint ongrés (HUF) ;
lo novèl zloty polonés (PLN) ;
lo novèl lei romanés (RON), que son país emetor es un futur membre de l’Union Europèa ;
la novèla liura turca (TRY), que son país emetor es candidat a l’Union Europèa ;
lo dinar sèrbe (CSD), que son país emetor es candidat, non oficial, a l’Union Europèa.