Castèthgelós

una comuna francesa
(Redirigit dempuèi Castèlgelós)
Vila d'Occitània

Castèthgelós[1] (Casteljaloux en francés) o Castèlgelós[2] es ua comuna vasadesa [3] de Gasconha, situada dens lo departament d'Òut e Garona e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Castèthgelós
Casteljaloux
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
L’ostau comunau (« meria »)
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 44° 18′ 55″ N, 0° 05′ 20″ E
Superfícia 30,59 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
168 m
65 m
55 m
Geografia politica
País  Gasconha
Parçan Vasadés (centrau)
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
47
Òut e Garona Armas deu Departament d'Òut e Garona
Arrondiment
474
Nerac
Canton
4707
Los Bòscs de Gasconha (Castèlgelós avant 2015)
Intercom
ZZZZZZZZZ
CC deus Tuquets e Lanas de Gasconha
Cònsol Julie Castillo
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
4 533 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

4 589 ab.
Densitat 151,85 ab./km²
Autras informacions
Gentilici Casteljalousains (en francés)
Còde postal 47700
Còde INSEE 47052

Geografia

modificar
 
Comunas a l'entorn.

Perimètre deu territòri

modificar

Toponimia

modificar
 
Castèthgelós a la Revolucion, e uei

Las fòrmas ancianas son Castrum Gelosium, en latin, en 1121, Castedgelos, en occitan, en 1242, Castrum Gelosii, Gelosii Castrum, en latin, en 1242-1255, Casted Gelos, en occitan, en 1242-1255, Castelgelous, en 1262, Castelgelos (frais menors de ~), en occitan, en 1326, Castro-Geloux (castrum de ~), en 1341, Castrum Gelosium, en latin, en 1370, Castet-Gelos, en occitan, en 1383, Castelgelos, en occitan, en 1407, Castelgeloux, en occitan, en 1498, Castelgelloux, en occitan (?), en 1598, Castet Jaloux, en francés, en 1594, Castelgeloux, en 1652, Castelgeloux, en francés (mapa deu sègle XVII) [1].

Castèlgelós es format de dus elements que pausan sengles problèmas. Lo purmèir ven d'una de las fòrmas occitanas deu mot latin castellum. I a divergéncia entre duas honts. Lo siti Toponimia occitana dona Castèl(gelós) [2], donc ua fòrma lengadociana, mès tanben ua fòrma francesa, qu'es un nom comun ( « un castel ») e que pòt representar variantas diferentas deu resultat deu latin castellum; cau benlèu sospieitar ua influéncia de la fòrma oficiala, mès i a d'atestacions en Castel- en occitan tanlèu lo sègle XIV (o XIII). Bénédicte Boyrie-Fénié dona la fòrma normala en gascon Castèth(gelós), dab la prononciacion [kas'tɛtje'lus] [1] (-tje- se legeish « tyé- ») mès jamèi se sap pas dens son libe se la prononciacion es observada o supausada; a l'entorn de la vila, la prononciacion sembla ni [kas'tɛtje'lus], ni [kas'tɛlje'lus], mès [kas'tɛlja'lus]. Lo segond element pòt estar l'adjectiu gelós, mès son sens manca d'evidéncia : « expausat, perilhós », per Dauzat [4], « emparat dab un zèl coratjós », per Negre, citat per B. Boyrie-Fénié; Astor, citat tanben per B. Boyrie-Fénié parla d'ua « proteccion gelosa ». Bénédicte Boyrie-Fénié ha remarcar que la proximitat de Castèthamorós poiré justificar l'idèa de Negre [enter los dus Castèth, lo rapòrt poiré estar au revèrs de çò que pensa la toponimista], mès evòca tanben las recèrcas de Miquèu Grosclaude sus ua basa idronimica, probablament preceltica, gel-, relevada dens plan de noms de rius gascons, com Gelós que passa au vilatge deu medish nom. E d'un aute costat, quan lo sens de gelós li sembla incontestable, Miquèu Grosclaude l'explica dens son sens ancian « zelat, prompte a venjar las injúrias » [5], [1].

Joan Glaudi Dinguirard, en se basant sus ua lenga de Bigòrra nommada semedia per Virgilius Maro Grammaticus, eventualament diferenta deu basque, que conten l'expression mota gelus, sinonime de mons altus, ha ua ipotèsi que dens los noms com Castèlgelós, Ainhice-Mongelòs o Castèthgelòs, gelòs auré lo sens de « haut ». Lo mot seré donc un oronime e non pas un idronime. Dinguirard sosten l'explicacion per tres rasons de mèi : 1. gelòs, fòrma que se tròba dens dus cas, a un ò obèrt mentre que l'adjectiu occitan gelós a un o barrat; 2. i a ua parentat, benlèu per azard, entre gelus/gelòs e gara, que significa « haut » en basque; 3. lo mot gelòs/gelós es present en toponimia qu'en Gasconha occidentala, la partida mens latinizada. Dens lo cas de (Castèl/Castèth)gelós, ua atraccion paronimica auré hèit passar la fòrma d'origina -gelòs a l'adjectiu occitan gelós [6]. Ua dificultat es lo passatge de gelus deu sègle VII a Gelòs, l'auta dens lo cas de Castèlgelós es que lo castèth èra sus la riba d'Avance (nom francés), çò que justifica pas un oronime, mès meilèu un idronime, com los que Miquèu Grosclaude estudièt. D'un aute costat, un castèth pòt estar qualificat de « haut » per son bastiment, per la hautor de las tors.

Istòria

modificar
  • Avant 1806, Lupiac (nom francés e probablament occitan) estó annexat a Castèlgelós [7] [en realitat, Lupiac es dens La Reunion e benlèu que sonque una partida de la parròpia de Lupiac es dens la comuna, o tot simplament tota la parròquia de Lupiac es dens La Reunion]
  • En 1841, Saint-Gervais (nom francés) estó tanben annexat a Castèlgelós [7]. Lo lòc èra situat au sud-oèst de la vila, mès se vei pas mèi sus las mapas de l'IGN actualas; sus la mapa d'Estat major, St Gervais es plaçat au sud de la vila [8], com se n'estosse un barri; es confirmat per lo cadastre napoleonenc, qui muisha que Sent Gervasi correspond haut o baish au quart Sud-Oèst de la comuna actuau de Castèlgelós, damb lo caplòc tòca-tocantas damb la vila.[9]

Administracion

modificar
Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
heurèir de 2017 2026[10] Julie Castillo [11]    
març de 1994 30 de gèir 2017 (demission) [12] Jean–Claude Guenin UDF pui UMP, LR quadre comerciau, agent immobiliari, conselhèir bancari, cabinet de conselh
març de 1983 ? 1980 ? 1994 José Bès UMP  
mai de 1953 ? 1954 ? 1983 ? 1979 ? Joseph Turroques CNIP (Independents e Paisans) deputat (1958-1962)
1953 ? 1954 ? Adrien Remeyse ?    
1945 1953 Pierre Duffiet PCF  
1944 1945 Daniel Blanchard    
1941 1944 André Pitous    
1940 1941 André Bernard Mailhavet    
1935 1939 Antoine Bridon    
1933 1935 François Vervial    
1929 1933 Achille Trescos    
1919 1929 André Bernard Mailhavet    
1917 1919 Achille Trescos    
1905 1916 Louis Lagasse    
1897 1905 Joseph SCARPATETT ?    
1896 1897 Antoine Bridon    
1892 1895 Julien Auguste Dubarry    
1881 1891 Henri Dufis    
1877 1880 Raymond Martin    
setembre 1877 decembre 1877 Jean Dufis    
1870 1877 Raymond Martin    
1865 1870 Jean Joseph Sallefranque    
1851 1864 Laurent Rémy Dartaud    
1848 1851 Marcelin Barsalou    
1847 1848 Laurent Rémy Dartaud    
1837 1846 Pierre Lamarque    
1835 1836 Pierre Dufis    
1831 1834 Botet de Lacaze    
1830 1831 Adrien Barsalou    
1827 1829 Auguste de Labarrière    
1816 1826 Francis Demothes    
1808 1816 Pierre Barthélémy de Morin    
1804 1808 Francis Demothes    
1800 1804 Honoré Béraud de Montesquiou    
1799 1800 Gabriel Mauran    
1797 1798 Nicolas Sallefranque    
1795 1797 François Gaubert    
1794 1795 Pierre Samazeuilh (escrit Samareuilh)    
1793 1794 Etienne Renous    
elegit en 1790   Béraud de Montesquiou [13]    
Totas las donadas son pas encara conegudas.
  • Avant la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra caplòc deu canton de Castèlgelós; es adara burèu centralizator deu canton de Les Forêts de Gascogne (en francés), donc Los Bòscs (las Ahorèsts ? las Seuvas ?) de Gasconha.

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 4645, totala: 4748
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
2 465 1 086 1 850 1 860 1 904 2 158 2 585 2 752 2 852

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
2 939 3 002 3 182 3 044 3 171 3 394 3 541 3 716 3 578

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
3 622 3 696 4 026 3 605 4 192 4 324 4 086 4 809 4 847

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
5 031
5 406
5 343
5 229
5 048
4 755
4 617
4 598
4 580
4 646
2009 2010
4 773
4 841
4 761
4 829
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • En 2018 la populacion èra de 4533 abitants.

Demografia Saint-Gervais (nom francés)

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): , totala:
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
286 273 230 254 358 378 - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008




Cercar
Cercar
Cercar
Cercar
Cercar
2009 2010
Cercar
Cercar
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • Lo n° INSEE es estat cambiat per rasons practicas.

Lòcs e monuments

modificar

Personalitats ligadas dab la comuna

modificar

Véser tanben

modificar

Ligams extèrnes

modificar
  1. 1,0 1,1 1,2 et 1,3 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 80-81
  2. 2,0 et 2,1 https://web.archive.org/web/20120127113049/http://toponimiaoc.webs.com/47utegarona.htm
  3. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9616679v/f159.item.zoom
  4. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 154
  5. Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 392-393 e 400
  6. Jean-Claude Dinguirard, Notes Aquitaines, in via domitia n° 27, 1982, p. 59-60
  7. 7,0 et 7,1 http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=7087
  8. https://www.geoportail.gouv.fr/carte
  9. Cercar Saint-Gervais (voir Casteljaloux) suu site deus arquius departamentaus d'Òut e Garona: https://web.archive.org/web/20180815055411/http://www.cg47.org/archives/documents/plan-cadastraux/plan-cadastraux.htm
  10. https://www.sudouest.fr/2020/05/27/casteljaloux-julie-castillo-reelue-maire-7515681-3603.php
  11. http://www.lerepublicain.net/politique-julie-castillo-elue-maire-de-casteljaloux_73184/
  12. http://www.sudouest.fr/2017/02/01/des-accusations-de-detour-nement-de-fonds-3157218-4778.php
  13. http://www.annuaire-mairie.fr/ancien-maire-casteljaloux.html