Wikipèdia

Araneae

Araneae
Descripcion d'aqueste imatge, tanben comentat çaiaprèp

Divèrsas espècias d'aranhas.

Classificacion
Règne Animalia
Embrancament Arthropoda
Sosembr. Chelicerata
Classa Arachnida

Òrdre

Araneae
Clerck, 1757

Sosòrdres de reng inferior

Leis aranhas (var. aranhada, targanha, tataranha, targaina[1]) son de predators invertebrats artropòdes de la classa deis aracnids apareguts i a probablament 380 milions d'ans. Son caracterizadas per la produccion de seda gràcias a de glandas especializadas situadas en l'abdomèn e per la preséncia de doas quelicèras liadas a de glandas de verin.

Ambé son regime alimentar principalament compausat d'insèctes e d'autreis aracnids (compres d'autreis aranhas), leis aranhas jogan un ròtle major dins lo contraròtle dei populacions d'invertebrats. Lei sieunas populacions son reguladas per divèrsei predators especializats (sustot de vèspas...) ò generalistas (reptils, aucèus, insèctes predators...). En 2017, aperaquí 47 000 espècias èran estadas identificadas. Èran presentas dins totei lei mitans ecologics franc deis aigas saladas e dei regions polaras[2].

La reproduccion varia segon leis espècias. Dins aquò, una fecondacion es generalament necessària entre un mascle e una femèla. Lo canibalisme noviau es frequent mai es pas genelizat. Puei, la femèla pond d'uòus dins un cocon e, ben sovent, protegís lei joves còntra leis autrei predators. La durada de vida de l'animau es variabla e va de quauquei mes per leis aranhas sasonieras a plusors annadas.

La fabricacion e l'usatge de seda es una caracteristica majora deis aranhas. Son utilizacion pus coneguda es per la construccion d'una leca generalament facha de fieus de seda pegós qu'es dicha teranhina. Pasmens, totei lei teranhinas son pas pegosas e mai de la mitat deis espècias d'aranhas preferisson caçar a l'espèra ò au córrer. La seda a ansin d'autreis aplicacions coma la proteccion deis uòus que son envolopats dins la seda ò l'amainatjament interior de la cauna. En certaneis aranhas, coma lei migalas, pòu tanben èsser utilizada coma arma gràcias a de proprietats urticantas.

Evolucion e taxonomia

modificar

Istòria evolutiva

modificar

L'origina deis aranhas es malaisada d'estudiar car sei còrs, fragils e mòus, son mau preservats dins lei jaç fossils[3]. Pasmens, gràcias ais inclusions presentas dins l'ambre, aperaquí un milier d'espècias ancianas son estadas identificadas[4].

A l'ora d'ara, lo fossil pus ancian d'un aracnid exclusivament terrèstre data de 420 milions d'ans. Es aqueu d'un trigonotarbid (Palaeotarbus jerami), es a dire d'un aracnid fòrça similar a una aranha. En particular, es dotat d'un cefalotorax triangular, d'un abdomèn segmentat, d'uech patas e d'un pareu de pedipalps. En revènge, es pas capable de produrre de seda.

Attercopus fimbriunguis, que data de 386 milions d'ans, presenta lei pus ancians organs productors de seda e aviá de cròcs de verin[5]. Es sovent considerada coma la pus anciana aranha identificada a l'ora d'ara. Pasmens, seis organs serigèns son fòrça primitius car la seda desbocava dirèctament sus la fàcia ventrala de l'abdomèn e que l'animau aviá pas d'apendicis articulats per la manipular. Aquelei premiereis aranhas fasián partida dei Mesothelae que son uei representadas per la familha dei Liphistiidae. Durant lo Permian (299-251 Ma), semblèron pauc se diversificar en despiech de la multiplicacion deis insèctes. Lei dos grops principaus d'aranhas modèrnas, lei Mygalomorphae e leis Araneomorphae, apareguèron dins lo corrent dau Triassic (251-201 Ma) e lei principalei familhas actualas apareguèron pauc a pauc pendent lo Jurassic (201-144 Ma) e lo Cretacèu (144-66 Ma)[5]. Ambé leis Araneomorphae, apareguèron tanben lei teraninhas.

Taxonomia e diversitat

modificar

En 2017, i aviá aperaquí 47 000 espècias d'aranhas identificadas. Èran devesidas entre dos sosòrdres, lei Mesothelae e leis Opisthothelae, e lo segond èra a son torn devesit entre Mygalomorphae e Araneomorphae. L'ensems deis espècias conegudas èra gropat au sen de 114 familhas e d'environ 4 000 genres. Pasmens, aquela classificacion es encara instabla e es tocada per de modificacions regularas. Per exemple, la veusa negra mediterranèa (Latrodectus tredecimguttatus) foguèt premier depintada coma una espècia en 1790. Puei, en 1959, foguèt considerada coma sinonim de la veusa negra (Latrodectus mactans) avans de'n venir una sosespècia[6][7]. Enfin, en 1983, venguèt tornarmai una espècia distinta[8].

Lei Mesothelae

modificar

Lo sosòrdre dei Mesothelae es compausat d'aranhas consideradas primitivas qu'an un esternom estrech sus la fàcia ventrala de l'abdomèn. Aqueu darrier es tanben segmentat, çò que s'observa pas lei Mygalomorphae e leis Araneomorphae. Lei Mesothelae tènon solament espècias que vivon en Asia dau Sud-Èst, en China e en Japon. Totei fan partida de la familha dei Liphistiidae que leis autrei familhas an disparegut entre lo Carbonifèr e lo Cretacèu[9].

Lei Mygalomorphae

modificar
 
Brachypelma hamorii, exemple de migala.

Lei Mygalomorphae, aparegudas durant lo Triassic, son generalament d'aranhas fòrça peludas ambé de quelicèras e de cròc robusts[10]. Au repaus, lei cròcs se crosan pas e son replegats parallèlament. De mai, son còrs es sovent pus massís d'aqueu dei Mesothelae ò deis Araneomorphae. A l'ora d'ara, lo sosòrdre tèn 2 651 espècias, 321 genres e 15 familhas.

Lei migalas vivon principalament dins lei regions tropicalas e subtropicalas. Sa seda es sovent mens sofiscada qu'aquela deis Araneomorphae e la construccion de teranhinas es rara[11]. Aqueleis animaus vivon generalament dins una cauna cavada per sòu e caçan a l'espèra. Son dotadas d'un verin fòrça poderós que tua rapidament sei presas. Lei cròcs injectan tanben d'enzims digestius poderós que permèton de dissòuvre la carn. S'atacan a d'artropòdes mai lei pus gròssas pòdon de còps manjar de lausèrts, de granolhas, de caragòus ò de pichons mamifèrs.

Leis Araneomorphae

modificar
 
Leucauge venusta, exemple d'aranha faguent partida deis Araneomorphae.

Amb aperaquí 40 000 espècias e 93 familhas, leis Araneomorphae son l'ensems d'aranhas pus importants. Son caracterizadas per la preséncia de quelicèras modificadas que se crosan d'un biais similar a unei pinças.

Reparticion

modificar

Leis aranhas son presentas sus totei lei continents franc dei regions polaras. Preferisson leis endrechs umids mai an colonizat totei lei mitans ecologics. Per exemple, Euophrys omnisuperstes es ja estada observada a 6 700 mètres d'altituds onte subreviu gràcias a de cadabres d'insèctes gelats e a la consumacion de liquèns e de bolets[12]. I a tanben plusors espècias d'aranhas aqüaticas coma Argyroneta aquatica (que viu quasi unicament dins l'aiga e i caça d'insèctes e de crustacèus aqüatics), la màger part deis aranhas dau genre Dolomedes e plusors migalas marinas[13]. A l'invèrs, certaneis espècias son fòrça ben adaptadas ais endrechs secarós coma la tarantula (Lycosa tarantula), fòrça frequenta en lei regions mediterranèas[14].

Morfologia e anatomia

modificar
 
Anatomia generala de l'aranha : patas ambulatòrias (1), cefalotorax (2) e opistosòma (3).

L'anatomia generala deis aranhas es aquela deis artropòds quelicèrats. Lo còrs es format de doas partidas que son respectivament dichas cefalotorax per la partida anteriora e opistosòma per la partida posteriora. Son separadas per lo pedicul.

Lo cefalotorax es desprovesida d'antenas ò de mandibulas e servís de bloquier. Pòrta plusors uelhs simples (sièis a uech) e sièis pareus d'apendicis : doas quelicèras, dos pedipalps e uech patas ambulatòrias. Lei quelicèras son liats ai glandas de verin. S'acaban per de cròcs que permèton d'injectar verin e enzims digestius ai presas. Lei pedipalps son principalament utilizats per trissar lo manjar. En lei mascles, pòrtan tanben lei cabòças copulatritz. La qualitat de la vision es fòrça variabla : certaneis espècias son quasi bòrnias e d'autrei, especialament que caçan au córrer, pòdon detectar e seguir una presa potenciala a una distància importanta.

L'opistosòma es generalament pas segmentat levat de quauqueis espècias d'aranhas primitivas vengudas relativament pauc frequenta (87 espècias sus 47 000 identificadas a l'ora d'ara). Pòrta leis organs reproductors femèlas e lei glandas productritz de seda. D'apendicis articulats, dichs filieras, permèton de fabricar e de manipular lei fieus. Son generalament situats a l'extremitat de l'abdomèn.

Au nivèu intèrne, lo cefalotorax assegura l'integracion neurosensoriala (vision, foncion tactila, odorat), la presa de norridura, lo desplaçament gràcias ai quatre pareus de patas, una partida de l'activitat sexuala (en lo mascle) e l'activitat feromònala. L'opistosòma assumís puslèu lei foncions vegetativas coma la digestion, la respiracion, la circulacion, la reproduccion (en lei femèlas), l'excrecion e la fabricacion de seda. Segon leis espècias, lo sistèma respiratòri es siá traquean siá pulmonar[15].

Cicle de vida e reproduccion

modificar

La durada de vida varia segon lo tipe d'aranha :

  • entre sièis mes e un an per leis animaus sasoniers que morisson generalament avans l'espelida de seis uòus.
  • entre un e dos ans per leis aranhas anualas que morisson normalament après l'espelida dei joves.
  • plusors annadas per leis espècias perennas.

La creissença es similara an aquela deis autreis artropòds e es realizada gràcias a de mudas successivas de l'exoesquelèt. Segon leis espècias, 8 a 13 mudas son necessàrias per agantar lo temps adult. Lei migalas contunian de mudar un còp cada an après èsser vengudas adultas.

Lo dimorfisme sexuau deis aranhas es generalament feble ò moderat. Lei femèlas son sovent pus gròssa, especialament au nivèu de l'abdomèn, e lei mascles se destrian per la preséncia d'organs d'estocatge de l'espèrm a l'extremitat de sei pedipalps. Dins aquò, de diferéncias espectaclosas existisson pereu. Per exemple, es lo cas dei Nephila onte lo mascle es plusors còps pus pichons que la femèla[16].

Leis aranhas son oviparas e seis uòus son protegits dins un cocon de seda. Lo nombre d'uòus varia segon la talha de l'espècia e pòu agantar plusors miliers. Certaneis espècias abandonan lo cocon. D'autrei lo transpòrtan e la maire protegís e norrís lei joves durant plusors jorns ò setmanas.

La màger part deis espècias a una parada noviala elaborada. Permet au mascle d'èsser identificat per la femèla per defugir una ataca. Lo canibalisme noviau es pas rar mai mai d'una aranha a desvolopat d'estrategias alternativas[17]. Per exemple, en certaneis espècias, lo mascle pòrta un present comestible a la femèla. De mai, en plusors aranhas, lo mascle demòra plusors jorns dins la teranhina de la femèla après l'acoblament.

Comportament e ecologia

modificar

Alimentacion

modificar

Regime alimentari

modificar
 
Epeira diadèma aguent capturat una vèspa.

Leis aranhas son de predators carnassiers que se norrisson de predas viventas capturadas que son caçadas au córrer, a l'espèra ò ambé de lecas (teranhina, ret, laç). Un còp agantada, la presa es cubèrta de seda per empedir sa pèrda. D'enzims li son injectadas per la dissòuvre car, coma totei leis aracnides, una aranha pòu pas manjar de substàncias solidas e es obligada de manjar de liquids[18]. Lei presas son principalament compausadas d'artropòdes mai certaneis aranhas pòdon s'atacar a de vertebrats de pichona talha (lausèrt, rata, peis...). La màger part deis espècias es generalista e oportunista. Pasmens, existisson d'aranhas especializadas qu'an una alimentacion estricta coma lo genre Zodarion que caça unicament de formigas.

En complement de son alimentacion carnada, leis aranhas pòdon tanben manjar d'espòras de bolets ò de grans de pollen prés dins sa teranhina. Sa consumacion se debana durant la recuperacion dei fieus de seda. Pòu representar fins a 25% dau regime alimentari de l'aranha[19]. Quauqueis espècias manjan tanben de nectar ò de fruchs. Se lei condicions son defavorablas, una aranha es capabla de junar durant de mes[20]. En revènge, s'es possible, pòu manjar l'equivalent de 10 a 20% de son pes cada jorn[21].

La seda e lei lecas

modificar
 
Teranhina circulara classica.

La màger part ò la totalitat deis aranhas produson de seda gràcias a de de glandas dedicadas que son generalament situadas sus la fàcia ventrala ò a l'extremitat de l'abdomèn. La seda es liquida dins lei glandas mai se solidifica rapidament sota l'efèct de la traccion dei patas de l'animau ò au contacte de l'èr. Lo diamètre d'un fieleu varia de 25 a 70 µm e n'existís mai d'un tipe diferent segon lei besonhs de l'aranha (fieleu de supòrt, fieleu per fabricar lo cocon deis uòus, fieleu pegós de caça... etc.).

A l'origina, la seda èra probable destinada a la proteccion deis uòus e la fabricacion d'un cocon. Pasmens, trobèt pauc a pauc d'autreis usatges coma l'embalatge dei presas ò la fabricacion de lecas. Lo pus conegut es la teranhina qu'es un assemblatge complèx de plusors tipes de fieleus permetent a l'aranha de dreiçar una superficia capabla de capturar totei lei predas i passant e de s'i desplaçar aisament per lei paralizar. Aqueu tipe de leca es utilizat per environ la mitat deis espècias. Permet de caçar en permanència mai divèrsei presas an desvolopat de paradas. Per lei predators especializats, facilita tanben la cèrca deis aranhas. Leis autrei lecas utilizadas son pus rars. Lo genre Deinopus fabrica de rets de seda e lei trai sus sei presas. Lo genre Mastophora utiliza de bòlas de seda e d'autreis espècias caçan ambé de laç.

Lo verin

modificar

Franc de quauqueis espècias, totei leis aranhas an de glandas de verin. Dos apendicis, dichs quelicèras, situats a l'entorn de la boca permèton de l'injectar gràcias a un cròc mobil liat au canau de verin. Aquelei quelicèras permèton tanben de desplaçar un objècte ò de dilacerar una preda. Lo verin es generalament compausat de plusors toxinas neurotoxicas ò necroticas. Permèton generalament de paralizar lo sistèma nerviós centrau e de començar la digestion.

Vida sociala

modificar

Leis aranhas son generalament d'animaus solitaris mai an una fasa gregària après l'espelida. Pasmens, un trentenau d'espècias presentan un caractèr sociau ben marcat e duradís[22]. Fòrman de colonias que pòdon comptar de desenaus a de miliers d'individús e aver una organizacion elaborada per entretenir la teranhina collectiva que pòu agantar una superficia de plusors mètres carrats ò s'ocupar dei joves[23]. Per exemple, es lo cas d’Anelosimus eximius qu'es capable de bastir de lecas d'un volum de 1000 m3[24]. Certaneis espècias pòdon tanben eissamar coma lei formigas ò leis abelhas. Es a dire qu'una partida de la colonia quita la teranhina collectiva per anar s'installar dins un autre endrech. En revènge, au contrari deis insèctes eusociaus, la reproduccion es pas assegurada per una casta especializada mai per tot lo nis.

D'aranhas pòdon tanben presentar un certan nivèu de socialitat que varia segon lei condicions. Per exemple, Bagheera kiplingi fòrma de còps de pichonei colonias per protegir seis uòus còntra lei predators. Pus curiós, en captivitat, d'individús dau genre Latrodectus, famós per son agressivitat e sei tendàncias canibalas, pòdon bastir una teranhina collectiva e cooperar per capturar de presas[25]. Enfin, certaneis espècias pòdon veire un mascle e una femèla partejar una metaissa teranhina durant quauquei jorns après l'acoblament.

Predators e parasitas

modificar

Leis aranhas an mai d'un predator, compres d'autreis aranhas. Entre leis insèctes, se fau sustot nòtar una tiera de vèspas especializadas dins la caça ais aranhas coma lei pompiles ò lei vèspas maçonas. Paralizan leis aranhas e lei pòrtan dins un nis per i servir de norridura a sei larvas. Dins aquò, i a tanben mai d'un insècte non especializat que pòu tanben atacar una aranha. En leis autrei grops d'animaus, son de còps caçadas per de reptils, divèrsei amfibís, un gròs nombre d'aucèus insectivòrs e quauquei mamifèrs (rata-penada, rainard, eiriçon, mustelids)[26][27].

Leis aranhas pòdon èsser victimas de malautiás entraïnadas per de bactèris, de virús e parasitas (especialament lei bolets dei genres Cordyceps e Gibellula). Enfin, i a divèrseis espècias d'insèctes parasitas que pondon sus leis aranhas adultas ò dins sei uòus[28].

Relacions amb l'èsser uman

modificar

Mordeduras d'aranha

modificar

Lei mordeduras d'aranha an generalament luòc quand l'animau s'estima menaçat e demòran donc excepcionala. Lei toxinas presentas dins lei mordeduras d'aranha son generalament ineficaças còntra lei mamifèrs. Dins aquò, 200 espècias son susceptiblas de causar una reaccion epidermica en l'òme. Un vintenau presentan un perilh per sa vida coma la migala Atrax robustus e divèrsei espècias dei genres Loxosceles, Phoneutria e Latrodectus[29]. L'accion dei verins entraïna sovent una paralisi dau sistèma respiratòri ò una necròsi.

Lo tractement dei mordeduras d'Atrax robustus se fa gràcias a un serom antiverin especific. Per lei mordeduras neurotoxicas, la basa dau tractament es l'injeccion de gluconat de calci. En revènge, lo suenh dei necròsis es mens ben definit e necessita sovent d'antibiotics, una iperoxigenacion iperbara, d'excisions e d'ensèrts de pèu. Dins aquò, en despiech de sa dangerositat, lei verins d'aranhas son sovent rapidament eliminats de l'organisme e representan sustot una menaça per leis enfants, leis ancians e leis individús ja malauts. Ansin, cada an, solament un desenau de personas son tuadas per d'aranhas. Ansin, lo nombre de mòrts anualas causadas dins lo mond per leis aranhas passa rarament un desenau[30].

Menaças per la subrevida de certaneis espècias

modificar

L'èsser uman es una menaça per la subrevida de mai d'una espècia d'aranha. D'efèct, l'usatge de pesticidas e la destruccion dei mitans naturaus entraïnan la disparicion dirècta d'aranhas e demenís tanben lo nombre de presas. Lei rotas fòrça frequentadas pausan pereu de problemas car la densitat d'insècte i es demenida per leis acipadas còntra lei veïculs. Certaneis aranhas refusant egalament de s'i aventurar, çò que causa la formacion de barrieras ecologicas.

Leis esclairatges urbans semblan tanben perturbar leis aranhas que certaneis espècias son atiradas per la lutz. D'individús s'installan alora dins d'endrechs mau adaptats, coma de lampadaris, onte son aisament trobadas per lei predators. De mai, aquò concentra lo nombre d'aranhas dins d'endrechs estrechs e i aumenta fòrtament la competicion.

Enfin, lei colleccions e lei trafegues son susceptibles de menaçar la subrevida deis espècias pus raras. De lèis estrictas existisson dins la màger part deis estat mai son aplicacion es pas totjorn aisada.

Interès economics

modificar
 
Robòt d'uech patas que sa concepcion foguèt inspirada per l'anatomia deis aranhas.

Leis aranhas an plusors interès economics que pòdon servir de norridura (principalament en Cambòtja), d'auxiliars agricòlas e de fònts de moleculas complèxas (verin e seda). D'efèct, mai d'una espècia pòu èsser utilizada per caçar d'insèctes nosibles e protegir ansin lei culturas. Per aquò, es generalament necessari d'utilizar plusors espècias afin de cubrir l'ensems dei plantas de defendre (sòu, tronc, fuelhas, fruchs...) segon lo terrenh de caça preferit per leis aranhas. D'autreis espècias de predators (aucèus, insèctes... etc.) pòdon tanben èsser utilizadas en complement.

Lei verins d'aranhas son tanben fòrça estudiats per produrre de medicaments novèus. La seda interessa plusors sectors industriaus en causa de sa resisténcia e de sa soplesa que son largament superioras a l'acier. En particular, lei militars assaian d'utilizar aqueu materiau per fabricar de proteccions pus eficaças e pus leugieras còntra lei balas. L'engèni civiu es tanben fòrça interessat per lei proprietats d'un tal materiau.

L'aranha dins la cultura umana

modificar
 
Representacion d'una aranha sus una terralha moche.

L'aranha es utilizada coma simbòl per plusors culturas umanas. I figura generalament per sei talents de predatritz ò en causa de la geometria e de la fragilitat de sa teranhina. Dins lo premier cas, es sovent utilizat coma simbòl de paur. Per exemple, es totjorn lo cas dins mai d'un film d'espavent. Lo segond sens, mai liat a la teranhina qu'a l'animau, figura la teranhina coma un veu fach d'aparéncias faussas qu'escond la realitat.

En fòra d'aqueleis aspècts principaus, i a mai d'un autre sens au simbolisme de l'aranha. Per exemple, en Índia, èra de còps depintada coma un simbòl de libertat car sei fieus li permèton de se desplaçar liurament dins leis aubres[31]. Dins certaneis endrechs, especialament en America dau Sud e en Africa Centrala, d'aranhas èran utilizadas dins de rites de divinacion. En particular, en Cameron, certanei migalas son supausadas permetre de legir lo futur. « Aranha » es alora un títol au sen de certanei pòbles per designar leis individús aguent un nivèu superior dins aqueu domeni[32].

Annèxas

modificar

Liames intèrnes

modificar

Bibliografia

modificar

Liames extèrnes

modificar

 

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus las aranhas.

 
Wikispecies, lo repertòri del vivent a una dintrada per : « las aranhas ».

Nòtas e referéncias

modificar
  1. ↑ Dicod'Òc, Lo Congrès permanent de la lenga occitana, cèrca « Araignée », 1èr de genier de 2018, [1]
  2. ↑ Pasmens, d'espècias de migalas caçant sus lei plajas a mar sema existisson.
  3. ↑ P. A. Selden, H. M. Anderson e J. M. Anderson, "A review of the fossil record of spiders (Araneae) with special reference to Africa, and description of a new specimen from the Triassic Molteno Formation of South Africa", African Invertebrates, 2009, 50 (1): 105–16.
  4. ↑ Jason A. Dunlop, Penney David, O. Erik Tetlie e I. Anderson Lyall, « How many species of fossil arachnids are there ? », The Journal of Arachnology, vol. 36, n°2,‎ 2008, pp. 267–272.
  5. ↑ 5,0 et 5,1 F. Vollrath e P. A. Selden, "The Role of Behavior in the Evolution of Spiders, Silks, and Webs", Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics, 2007 38: 819–46.
  6. ↑ Levi, The spider genus Latrodectus (Araneae, Theridiidae), Transactions of the American Microscopical Society, 1959, vol. 78, pp. 7-43.
  7. ↑ Fuhn, La veuve noire-Latrodectus mactans tredecimguttatus (Rossi 1790) sur l'île de Popina (Razelm), Ocrotirea naturii şi mediului inconjurator, Bucureşti, 1983, vol. 10, pp. 77-81.
  8. ↑ Levy e Amitai, Revision of the widow-spider genus Latrodectus (Araneae: Theridiidae) in Israel, Zoological Journal of the Linnean Society, 1983, vol. 77, n°1, pp. 39-63.
  9. ↑ D. Penney, P. A. Selden, C. Deltshev, C. e P. Stoev, eds, "European Arachnology 2005", Acta Zoologica Bulgarica, Supplement No, 1: 25–39.
  10. ↑ J. A. Coddington, "Phylogeny and Classification of Spiders", In D. Ubick, P. Paquin, P. E. Cushing, V. Roth, Spiders of North America: an identification manual, American Arachnological Society' pp. 18–24.
  11. ↑ Pasmens, existís.
  12. ↑ Hingston, Animal life at high altitudes, The Geographical Journal, 1925, vol. 65, n°3, pp. 185-198.
  13. ↑ Nyffeler e Pusey, Fish Predation by Semi-Aquatic Spiders: A Global Pattern, 2014, Plos One, vol. 9, n°6.
  14. ↑ Planas, Fernández-Montraveta e Ribera, Molecular systematics of the wolf spider genus Lycosa (Araneae: Lycosidae) in the western Mediterranean basin, Molecular Phylogenetics and Evolution, 2013, vol. 67, pp. 414-428.
  15. ↑ Christine Rollard, Portraits d'araignées, Quae, 2014, p. 45.
  16. ↑ Kuntner e Coddington, Discovery of the largest orbweaving spider species: the evolution of gigantism in Nephila, PLoS One, 2009, vol. 4, n°10, e7516, pp. 1-5.
  17. ↑ En plusors espècias, lo canibalisme reproductiu es pas limitat a la parada noviala. D'efèct, quand la maire morís, lei joves encara presents dins sa teranhinha pòdon manjar son cadabre.
  18. ↑ Allen Carson Cohen, « Extra-Oral Digestion in Predaceous Terrestrial Arthropoda », Annual Review of Entomology, 1995, vol. 40,‎ pp. 85-103.
  19. ↑ Dins lo cas de Bagheera kiplingi e d'un pichon nombre d'espècias, leis aliments d'origina vegetala son venguts majoritari e representan 60 a 90% dau manjarde l'aranha.
  20. ↑ Christine Rollard, Portraits d'araignées, Éditions Quae, 2014, p. 68.
  21. ↑ Christine Rollard, Portraits d'araignées, Éditions Quae, 2014, p. 35.
  22. ↑ Aviles, 1997, Causes and consequences of cooperation and permanent-sociality in spiders, In: JC Choe & BJ Crespi, The Evolution of Social Behavior in Insects and Arachnids, Cambridge University Press, 1997, pp. 476-498.
  23. ↑ Smith, Population Genetics of Anelosimus Eximius (Araneae, Theridiidae), Journal of Arachnology, 1996, vol. 14, n° 2, pp. 201-217.
  24. ↑ R. Leborgne, B. Kraft e A. Pasquet, « Experimental study of foundation and development of Anelosimus eximius colonies in the tropical forest of French Guiana », Ins. Soc., vol. 41,‎ 1994, pp. 179-189.
  25. ↑ R. Bertani, C.S. Fukushima e R. Martins, "Sociable widow spiders? Evidence of subsociality in LatrodectusWalckenaer, 1805 (Araneae, Theridiidae)", 2008, Journal of Ethology, 26 (2): 299–302.
  26. ↑ B. Heulin, Contribution à l'étude de la biologie des populations de Lacerta vivipara : stratégie démographique et utilisation de l'espace dans une population du massif forestier de Paimpont, thèse de doctorat de 3e cycle, Université de Rennes I, 1984.
  27. ↑ C. Askenno, A. Von Bromssen, A. Ekman, J. e C. Jansson, Impact of some wintering birds on spider abundance in spruce, Oikos, Danm., 28, n° 1, 1977, 90-94.
  28. ↑ C. Rollard, Approche éco-biologique de l'interaction araignée/insecte arachnophage à travers l'exemple d'Argiope bruennichi / Tromatobia Ornata, 1990, Bulletin de la Société de Zoologie française, (115) (4) : 379 - 385.
  29. ↑ James H. Diaz, « Classification, syndromes, gestion et prévention des morsures d'araignée », Am J Trop Med Hyg, vol. 71,‎ 2004, pp. 239-250.
  30. ↑ Christine Rollard, Portraits d'araignées, Quae, 2014, p. 20.
  31. ↑ J. Chevalier e A. Gheerbrant, Dictionnaire des symboles, Lafont/Jupiter, p. 61.
  32. ↑ La dialectique du verbe chez les Bambara, Paris-La Haye, 1963, p. 116.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Araneae&oldid=2450263 »