Digestion

La digestion es lo procès biologic de transformacion de la norridura en nutriments dirèctament assimilables per lei cellulas d'un organisme. Es presenta dins leis organismes eterotròfs e necessita generalament una succession de mecanismes fisics e quimics per rompre l'estructura de moleculas de talha importanta e produrre de moleculas simplas pus aisadas d'absorbir. A generalament luòc a l'interior deis organismes mai d'excepcions nombrosas existisson.

Principis de basa

Digestion extèrna e intèrna

Lei procès de digestion presentan de diferéncias fòrça importantas segon lei diferentei familhas d'organismes. La pus importanta regarda la digestion extèrna ò intèrna. La premiera es relativament simpla e es probablament apareguda avans la segonda. Es basada sus la secrecion d'enzims dins l'environament pròche per i degradar de moleculas organicas en compausats simples susceptibles d'èsser absorbits per l'organisme. Aqueu tipe de digestion es fòrça utilizat per d'organismes simples coma aquelei dau rèine dei Mycota.

La digestion intèrna necessita la preséncia d'un sistèma digestiu. Pus complèxa, permet de tractar la màger part de la matèria organica atacada per leis enzims e son environament fisicoquimic es generalament ben optimizat gràcias a de mecanismes de contraròtle biologic. Aqueu tipe de digestion s'observa en la màger part deis organismes complèxs amb quauqueis excepcions coma leis aranhas qu'an un sistèma digestiu implicant una etapa extèrna.

Sistèmas secretors

Article detalhat: Enzim.

Franc de procès fòrça primitius, totei lei sistèmas de digestion coneguts utilizan d'enzims per degradar de matèrias organicas. Per aquò, tènon d'organs secretors. N'existís de tipes diferents segon la complexitat de l'organisme. Certanei son dotats de canaus permetent de transportar d'enzims ò de substàncias quimicas dins un endrech precís, de seringas molecularas ò de mecanismes de liberacion de vesiculas contenent d'enzims.

Leis enzims digestius son de moleculas capablas de catalizar de reaccions quimicas, generalament de reaccions permetent de rompre una molecula lònga ò complèxa. A respècte d'autrei catalisaires, leis enzims permèton d'accelerar considerablament lei reaccions de desgradacion mai son fòrça especifics e foncionan dins de condicions fisicas e quimicas ben definidas. Ansin, un enzim donat pòu unicament atacar un grop de moleculas organicas donadas, çò que participa a la definicion dau regim alimentari de l'organisme. Lei substàncias quimicas son sovent de compausats acids permetent d'abaissar lo pH.

Aparelhs digestius

Article detalhat: Sistèma digestiu.

En leis organismes complèxs, se tròba sovent un ensemble d'organs, mai ò mens especializats, cargats de descompausar e d'assimilar. Aquel ensemble es dich sistèma ò tube digestiu. Entre leis organs principaus observats, se pòdon citar :

• lei maissèlas que son d'estructuras ossosas, dotadas de dents, de certanei vertebrats.
• lo bèc qu'es una formacion cornada, amb de bòrds generalament talhanta, que cuerb lei doas maissèlas de certanei vertebrats (aucèus, tortugas...).
• la lenga qu'es un organ poput situat dins la boca de certaneis animaus.
• lei dents que son d'organs mineralizats durs implantats dins lei maissèlas de certanei vertebrats.
• lo gavais qu'es un organ aviari destinat a entrepausar lo manjar. Un organ similar existís en lei formigas e certaneis insèctes sociaus.
• l'estomac qu'es un organ permetent de realizar una premiera degradacion de la norridura.
• leis intestins que son d'orgnas permetent l'assimilacion dei nutriments per l'organisme.
• la cavitat gastrovasculara qu'es un organ unic permet d'assegurar la degradacion tot en assegurant lei premiereis etapas de l'assimilacion dei nutriments. S'observa principalament en lei Cnidaria e lei Platyhelminthes.

En mai de sa capacitat de realizar d'operacions de desgradacion fisicoquimica dau manjar, aqueleis organs assostan una fauna de microorganismes, principalament de bactèris, que participan activament a la descomposicion deis aliments. En un nombre fòrça important d'espècias, lo ròtle d'aquela fauna es primordiau car permet de digerir certaneis aliments resistisson ais enzims de l'organisme. Per exemple, es lo cas dei bactèris dau cecum dau lapin que li permèton de desgradar lei fibras alimentàrias.

Fagosòma

Fotografia d'un bactèri (Entamoeba histolytica) amb d'ematias en cors de fagocitòsi dins de fagosòmas.

Article detalhat: Fagosòma.

Un fagosòma es una vacuòla formada a l'entorn d'una particula durant sa fagocitòsi. Permet de concentrar de compausats quimics sus la particula en vista de la destrurre e de la digerir. Es un fenomèn frequent per lei microorganismes e la vida cellulara. Per exemple, es una basa dau sistèma immunitari uman.

Digestion umana

Organizacion generala dau sistèma digestiu uman

Article detalhat: Sistèma digestiu uman.

Lo sistèma digestiu de l'èsser uman es organizat a l'entorn de plusors organs intèrnes permetent d'assegurar la fragmentacion e l'absorpcion deis aliments per lo sang. La premiera etapa a luòc dins la boca e dins l'esofag. Gràcias a l'accion dei dents, la norridura es masticada e mesclada amb la saliva. Puei, es transferida vèrs l'estomac. Constituït d'una pòchi formada de muscles poderós e de cellulas emetritz d'un suc gastric contenent d'acid cloridric e d'enzims digestius, permet de dissòuvre lo manjar per o transformar en emulsion de particulas finas que passan dins l'intestin prim.

L'intestin prim es un tube lòng (4-6 m) devesit en tres partidas. Dins la premiera partida (lo duodenum), la norridura es tractada amb divèrseis enzims digestius en provenància de glandas dichas annèxas dau sistèma digestiu (pancrèas, vesicula biliara, fetge). Permèton d'acabar lo procès de fragmentacion deis aliments que son alora absorbits per lo sang lòng dau paret intestinau, principalament dins la segonda partida (lo jejunum). L'aiga es tanben absorbida car es necessària a la fabricacion dei secrecions digestivas e au bòn foncionament de l'organisme. Enfin, l'intestin gròs permet d'acabar l'assimilacion de l'aiga e de preparar l'excrecion dei fraccions non digeridas.

Autrei sistèmas digestius

Vertebrats

Autrei mamifèrs

Esquèma de la premiera partida dau sègle XX presentant l'estomac d'un romiaire.

L'arquitectura generala dau sistèma digestiu uman pòu s'observar dins leis autrei mamifèrs. Pasmens, leis erbivòrs an generalament d'elements suplementaris que son necessaris a la degradacion dei matèrias vegetalas mentre que lei carnivòrs tènon un sistèma digestiu simplificat per digerir la carn.

Entre leis adaptacions pus importantas deis erbivòrs, se pòu mencionar l'estomac dei romiaires. Devesit entre quatre pòchis diferentas, es dotat d'una flòra bacteriana fòrça importanta que permet de multiplicar lei reaccions de degradacion deis aliments (atacas enzimaticas, fermentacion...) per n'extraire lo maximom d'energia. Se pòu egalament citar lo desvolopament important de la premiera partida de l'intestin gròs, lo caecum, dei rosigaires. Coma l'estomac dei romiaires, permet la fermentacion deis aliments per produrre de quantitats importantas de nutriments a partir d'una alimentacion paura.

Aucèus

Article detalhat: Sistèma digestiu aviari.

Leis aucèus dispausan d'un sistèma digestiu fòrça eficaç qu'es capable d'entretenir un metabolisme fòrça rapid. Presenta de similituds amb aqueu dei mamifèrs car lo fetge e lo pancrèas i tènon lo meteis rótle. Pasmens, es egalament formada d'adaptacions especificas. Ansin, l'esofag es generalament larg, especialament en leis espècias carnivòras, per permetre l'estocatge de manjar ò lo transpòrt d'una presa. Aquela particularitat es completada per l'existéncia d'una pòchi extensibla, dicha gavais, que permet de gardar de resèrvas de norridura. Desprovesit de glandas digestivas, aquel organ favoriza l'umidificacion deis aliments avans son transferiment vèrs l'estomac. Es fòrça important per leis aucèus granivòrs que l'utilizan per manjar de quantitats importantas de granas avans d'anar s'escondre per lei digerir.

L'estomac es compausat de doas pòchis successivas. La premiera, dicha proventricul, es alongada e extensibla. Contèn de glandas especializadas secretritz dau suc gastric. La segonda es un organ muscular dich perier. Permet de trissar e de mesclar leis aliments. Sa longor varia segon lo regime alimentari de l'animau. Es còrt en lei carnivòrs e lòng en leis erbivòrs. Per melhorar son foncionament, certaneis espècias, generalament granivòras, avalan de pèiras. Dins certaneis espècias carnivòras, lo perier es pus cort e tèn puslèu lo ròtle de separator e de filtre en permetent de separar leis elements indigeribles (òs, pluma, fusta, quitina, dent...) que son regitats per lo bèc sota la forma de pelòtas.

Coma per leis autrei vertebrats, la longor totala de l'intestin varia segon lo regime alimentari. Es ansin pus cort per lei carnivòrs e pus long per leis erbivòrs. L'intestin prim permet la recepcion d'enzims digestius qu'acaban la desgradacion deis aliments avans son absorpcion. Pasmens, dins lo cas deis aucèus, lei glandas annèxas a l'origina d'aquelei secrecions (fetge, pancrèas...) an un volum relativament important car dèvon produrre una quantitat gròssa d'enzims per compensar l'abséncia de masticacion. L'intestin gròs varia fòrça amb la proporcion de cellulòsa contenguda dins la norridura. Per exemple, es desvolopat dins leis aucèus maritim que son susceptibles de consumar d'algas.

La sortida dau sistèma digestiu es formada per la cloaca. Aquel organ permet de collectar e d'eliminar lei descais eissits de divèrsei sistèmas de l'organisme coma, per exemple, aquelei en provenància dei rens.

Reptils e anfibians

Lei reptils e leis anfibians an un sistèma digestiu relativament similar. Generalament carnivòrs, an una lenga lònga e extensibla qu'es utilizada, en mai d'una espècia, per capturar de presas que son avaladas sensa masticacion. Pasmens, existís d'autrei metòdes de captura. Per exemple, en lei sèrps, la boca es dotada de cròcs permetent l'injeccion d'un venin.

L'esofag e l'estomac an donc una elasticitat importanta per permetre lo passatge dei presas. L'ingestion d'aliments quasi intactes entraïna egalament de duradas de digestion lòngas (plusors setmanas per certanei crocodils) e demanda la secrecion d'enzims digestius poderós capables d'atacar lei teissuts durs (òs, dents...). Aquelei substàncias son produchas per l'estomac, lo fetge (amb un estocatge dins una vesicula biliara) e lo pancrèas. Coma per lo sistèma digestiu uman, leis enzims pancreatics e la bila arriban dins lo duodenum. Puei, lo rèsta de l'intestin permet l'absorpcion dei nutriments. Lei partidas indigeriblas son concentradas amb lei descais eissits d'autrei sistèmas organics e eliminadas per un cloaca.

Peis

Lo sistèma digestiu dei peis es organizat segon un esquèma similar ais autrei vertebrats e sa longor generala varia en foncion dau regime alimentari. Pasmens, tèn tanben de trachs pròpris. Comença amb la boca que permet d'avalar leis aliments per lei transferir vèrs l'esofag. I a ges de masticacion e lei peis an pas de glandas salivalas. L'esofag es extensible per permetre ai peis d'ingerir de quantitats importantas. Permet pereu d'iniciar lo trissatge de la norridura.

Sa degradacion vertadiera comença dins l'estomac ont es trissada e atacada per d'enzims digestius. Aquela accion es completada per de diverticuls alonjats que son dichs caeca pilorics. Aqueleis organs son a l'origina dei secrecions enzimaticas e permèton d'absorbir una partida dei nutriments. En certaneis espècias, remplaçan totalament l'estomac.

L'intestin es generalament devesit en doas partidas e son ròtle principau es d'acabar la degradacion dau manjar e de'n realizar l'absorpcion. Per aquò, recebe d'enzims suplementaris produchs dins lo fetge e lo pancrèas. La longor de l'intestin varia varia fòrça. D'un caire, pòu èsser considerablement reduch mai, d'autre caire, pòu agantar de longors fòrça importantas. En certaneis espècias, se tròba un intestin, dich espirau, qu'es drech e enviroutat per una estructura torsada que permet de multiplicar la superficia de cambi entre lo contengut intestinau e lo sistèma circulatòri dau peis.

Artropòds

Article detalhat: Artropòds.

Leis artropòds fòrman un grop ancian qu'a conegut una explosion radiativa fòrça importanta.

Insèctes

Article detalhat: Insèctes.

D'un biais generau, leis insèctes dispausan d'un sistèma digestiu organizat a l'entorn d'un tube devesit en tres partidas que son dichas intestin anterior, intestin mejan e intestin posterior. Permet l'organizacion de reaccions catabolicas que degradan de moleculas complèxas compausats de proteïnas, de sucres, de lipids e d'acids nucleïcs en moleculas pus pichonas coma de sucres simples e d'acids aminats que son absorbits. Aquel ensemble es completat per de glandas salivalas e de sèrvas de saliva. En certaneis insèctes sociaus, existís tanben una pòchi, dicha gavais sociau, que permet d'estocar lo manjar per o donar a un autre individú de la colonia.

Aranhas

Article detalhat: Aranha.

Leis aranhas an un sistèma de digestion intèrna que li permet de degradar d'aliments liquids e de'n absorbir lei nutriments. Lo tube digestiu s'articula ansin a l'entorn d'un intestin onte de secrecions d'enzims atacan lo contengut intestinau. La quantitat de curum es febla e eliminada per l'anus.

La preparacion d'aquela etapa intestinala permet de destriar dos grops d'aranhas. Una minoritat dispausa de quelicèras poderós que son utilizats per masticar la presa. Pasmens, la màger part deis aranhas es pas capabla d'assegurar una tala operacion. Dins aqueu cas, l'animau utiliza sei cròcs per injectar d'enzims digestius dirèctament dins lo còrs de la presa. Fòrça eficaç, permèton de la liquificar.

Bolets

Lei bolets presentan au mens cinc sistèmas diferents de nutricion. Dins mai d'un cas, implican l'existéncia de mecanismes de digestion extèrnes basats sus la liberacion d'enzims digestius dins lo mitan exterior e sus l'absorpcion deis elements liberats per la degradacion de matèrias organicas. La natura deis enzims utilizats varia fòrça segon la natura dau regim alimentar dau bolet. De mai, totjorn segon leis espeficitats de l'alimentacion dau bolet, aquelei mecanismes pòdon èsser completats per divèrsei sistèmas. Ansin, certaneis espècias parasitas produson de toxinas e d'enzims de maceracion per tuar e necrosar de cellulas de lor òste. Existís tanben de bolets carnivòrs que dispausan de lecas per capturar de vèrmes ò de nematòdes.

Plantas carnivòras

Fotografia d'una leca de planta carnivòra (Dionaea muscipula) qu'es dotada d'enzims digestius e de teissuts capables d'absorbir leis acids aminats eissits de la degradacion dei presas.

Article detalhat: Planta carnivòra.

Lo carnivorisme es aparegut d'un biais independent dins mai d'un genre de plantas. Aquò a menat a l'aparicion de procès de digestion mai ò mens complèxs. Lei pus simples s'observan en lei plantas precarnivòras que son capablas de tuar una preda mai que dèvon esperar sa desgradacion naturala per assaiar de captar sei nutriments amb sei raiç. Dins lo cas deis espècias precarnivòras, de bactèris ajudan a l'assimilacion dei presas. Enfin, lei plantas carnivòras vertadieras son dotadas de la capacitat de lei desgradar e de leis absorbir.

Per aquò, aquelei plantas an desvolopat de fuelhas modificadas capablas de cumplir de foncions de captura (preséncia de lecas), de desgradacion dei presas (preséncia de glandas secretritz de sucs digestius) e d'absorpcion dei nutriments. Aqueu sistèma li permet de captar de substàncias organicas necessàrias a son desvolopament, d"oligoelements rars dins son mitan naturau ò de compausats energetics.

Liames intèrnes

• Sistèma digestiu.
• Sistèma digestiu uman.