Vertuèlh d'Agenés
Vilatge d'Occitània |
Vertuèlh d'Agenés, (foneticament [ber'tεl daze'ne]) [1],[2] (Verteuil-d'Agenais en francés) es una comuna agenesa situada dins lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània.
Vertuèlh d'Agenés
Verteuil-d'Agenais | ||
---|---|---|
| ||
| ||
Geografia fisica | ||
Coordenadas | 44° 27′ 56″ N, 0° 24′ 56″ E | |
Superfícia | 22,42 km² | |
Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
137 m 70 m 43 m | |
Geografia politica | ||
País | Guiana Agenés | |
Estat | França | |
Region 75 |
Novèla Aquitània | |
Departament 47 |
Òut e Garona | |
Arrondiment 472 |
Marmanda | |
Canton 4708 |
Tonens (Castèlmauron d'Òut abans 2015) | |
Intercom 244701405 |
CC d'Òut e Tolzac | |
Cònsol | Jean-Claude Blay (2020-2026) | |
Geografia umana | ||
Populacion Populacion totala (2018) |
588 ab. 594 ab. | |
Densitat | 26 ab./km² | |
Autras informacions | ||
Gentilici | (en francés) | |
Còde postal | 47260 | |
Còde INSEE | 47317 |
Geografia
modificarEntre dos rius, Tolzac (o Tolzat) a l'èst e un afluent a l'oèst, lo borg es bastit sus un tuquet arredondit de quicòm coma 80-90 m, posicion que n'aprofita lo castèl qu'es en son centre, e domina de 20-25 m lo campèstre a l'entorn.
Comunas vesinas
modificar(2,6 km)
(4,5 km)
(4,6 km)
(4,7 km)
(5,5 km)
(5,7 km)
Perimètre del territòri
modificarToponimia
modificarLa prononciacion es [ber'tɛl d'aze'ne]. Las fòrmas ancianas son de Bertolio, en 1293, en latin, e Vertuelh, en 1300, en occitan [1]Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN, Pau, 2012, p. 288</ref>.
Dauzat e Rostaing postulan una rasic preceltica vert-, de sens inconegut, o un nom d'òme gallés *Vertus [latinizat], emb lo sufixe -ialo, « camp », « clarièra, esclairada » [3].
Ernèst Negre, Jacques Astor (citats per Bénédicte Boyrie-Fénié) e B. Boyrie-Fénié causisson la solucion del nom gallés Verto, atestat; lo nom d'origina, totalament celtic, es donc *Vertoialo [1]. Xavier Delamarre escriu uerto-ialon, « lo vilatge de Vertos » (nom atestat) [4]. Fondar un vilatge supausa de desbosigar un bòsc, d'aquí lo sens d'« esclairada, espaci descobèrt » per ialon, que, a la fin, èra benlèu utilizat coma un simple sufixe per un vilatge [5].
Istòria
modificarLa mapa de Cassini permet de saber que Vertuèlh èra un caireforc pus important qu'adara : la rota dirècta cap a Sent Bertomiu d'Agenés existís pas mai [6]. Vertuèlh èra capluèc de canton pendent la Revolucion, abans de passar al canton de Castèlmauron d'Òut en 1801 [7].
Administracion
modificar- Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de Castèlmauron d'Òut; es adara del canton de Tonens.
Demografia
modificar
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 970 | 1 006 | 1 118 | 1 063 | 1 165 | 1 131 | 995 | 1 032 | 1 086
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 025 | 1 044 | 1 063 | 1 071 | 1 058 | 1 039 | 1 027 | 1 012 | 907
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
883 | 879 | 937 | 747 | 742 | 763 | 782 | 726 | 693
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
701 |
709 |
622 |
545 |
549 |
544 |
490 |
485 |
509 522 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
534 546 |
558 571 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE |
- en 1793, la municipalitat èra Verteuil, Brugnac, Coulx et Verdegus (en francés), donc Vertuèlh d'Agenés, Brunhac, Cors (de Vertuèlh) e Verdegàs ? (comuna de Brunhac), çò qu'explica l'importància de la populacion municipala en 1793 [7].
- En 2018 la populacion èra de 588 abitants e la densitat èra de 26,23 ab/km²
- Coma Sent Bertomiu d'Agenés, Levinhac de Guiana o Montbaús, Vertuèlh èra un pichon centre de servicis par las comunas a l'entorn, qu'una certana aparéncia urbana ne garda la memòria; son evolucion demografica, comparada a la de Sèishas, Duràs o Castèlmauron d'Òut, testimònia de la pèrda de la foncion comerciala d'una borgada qu'a pas beneficiat de l'estatut de canton.
Luècs e monuments
modificar-
Glèisa de Sent Estròpi, a la sortida cap a Brinhac e Montclar.
-
Castèl de Vertuèlh, qu'apertenguèt als Caumont de Lausun.
-
Castèl de Ròcapiquet.
-
Corondats.
Personalitats ligadas damb la comuna
modificarVeire tanben
modificarLigams extèrnes
modificarNòtas
modificar- ↑ 1,0 1,1 et 1,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN, Pau, 2012, p. 288
- ↑ la varianta Vertulh se comprendriá milhor dins los parlars gascons bordaleses o aparentats que redusisson a -u- lo diftongue -uè-, alluèc que Vertuèlh, près de La Bretoniá, luèc d'enquèsta n° 47 05 de l'ALLOC, deu èsser lengadocian https://www.gasconha.com/spip.php?article1621
- ↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 709
- ↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 267, 310 e 372
- ↑ Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 185
- ↑ https://www.geoportail.gouv.fr/carte, causir a esquèrra carte de Cassini e cercar 47260 Verteuil-d'Agenais
- ↑ 7,0 et 7,1 http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=39596
- ↑ https://www.sudouest.fr/2020/05/26/lot-et-garonne-decouvrez-les-nouveaux-maires-elus-7512535-3603.php