Vasats
Vila d'Occitània |
Vasats (Bazas en francés) es ua comuna gascona, capitala de Vasadés, administrada pr'eu departament de Gironda de la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.
Vasats
Bazas | ||
---|---|---|
La plaça de la catedrala. | ||
| ||
| ||
Geografia fisica | ||
Coordenadas | 44° 25′ 58″ N, 0° 12′ 38″ O | |
Superfícia | 37,29 km² | |
Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
123 m 90 m 34 m | |
Geografia politica | ||
País | Gasconha Vasadés | |
Parçan | Vasadés (centrau) | |
Estat | França | |
Region 75 |
Navèra Aquitània | |
Departament 33 |
Gironda | |
Arrondiment 333 |
Lengon | |
Canton 3304 |
Lo Sud Gironda (caplòc deu Canton de Vasats avant 2015) | |
Intercom 243301272 |
CC deu Vasadés (residéncia) | |
Cònsol | Isabelle Dexpert (2020-2026) | |
Geografia umana | ||
Populacion Populacion totala (2019) |
4 801 ab. 5 057 ab. | |
Densitat | 126,87 ab./km² | |
Autras informacions | ||
Gentilici | vasadés, vasadesa | |
Còde postal | 33430 | |
Còde INSEE | 33036 |
Geografia
modificarVasats se situa au bèth mitan deu Sud-Gironda, sus l'axe que religa Lengon a Pau d'una part (rota departamentala e auto-rota A65), Arcaishon a Nerac d'auta part. La region es dominada per la policultura e l'eslevatge au nòrd de Vasats ; au mijorn, lo Siron dessina la termièra damb lo pinhadar de las Lanas de Gasconha.
Perimètre deu territòri
modificar
Etimologia
modificarVasats sòrt de Vasates, nom de la capitala de la civitas vasatica, la ciutat deus Vasates.
Istòria
modificarOriginas
modificarUn pòple aquitan, los Vasates, es a l'origina de la ciutat. Quò's au IV° siègle que Cossio, patria deu pair d'Ausòni, prengut son aviada sus l'esperon rocós que n'a pas jamèi dishat dempús. Dinc au XI° siègle, la vila es lemitada a la punta orientala de l'esperon, apui s'agrandís damb los fauborgs Sent Martin e Nòsta Dama deu Mercadilh, envalompant atau l'actuala plaça de la Catedrala. Vasats subit nombrós conflits e invasions : Francs au VI° siègle, Vascons au VII°, Arabes e Austrasians au VIII°, Normands au IX°, dinc a l'ataca protestanta de la nuit de Nadau 1561, quòra l'illustre avesque Arnaud de Pontac reüssís a sauvar lo triple portau de la catedrala de la destruccion. Au ròtle militar de la ciutat s'ajotèt un ròtle religiós, Vasats estent lo shèite d'un diocèsi (véser Vasadés) s'estendent deu vath de Dordonha dincas a la Lana Gran. Los 65 avesques successius esturen tanben senhors de la vila, e lur castèth estut la ciutadèla de Vasats.
Ua comuna
modificarLa comuna de Vasats apareishut fòrt lèu, en 1243. Transformada en jurada, administrèt la vila concurrentament damb lo poder episcopau. En 1441, pendent la Guèrra de Cent Ans, Vasats, disputada entre França e Gasconha, torna a la França. En 1553, la senescauçada de Vasats estut jumelada damb un presidiau instaurat per Enric II e se trobèt dinc a la fin deu XVIII° siègle a la tèsta d'una vasta circonscripcion judiciària, a laquala s'ajotèt una subdelegacion de l'intendéncia de Guiana. La Revolucion suprimit l'avescat e lo presidiau, en ramenent Vasats au reng de caplòc de districte (1790-1795) apui d'arrondiment e de tribunau de prumèira instància. L'estatut de sos-prefectura estut transferit a Lengon en 1926.
Ua vila etapa
modificarVasats se tròba suu camin de Sent Jacme, sus la via de Verzelai, çò que'n hèi una importanta vila etapa encara de nòstes jorns. D'auta part, nombrós son los illustres vesitaires que s'an arrestat dens la ciutat millenària : Urban II,Richard Còr de Leon, Enric III d’Anglatèrra, François 1er e Carles Quint, Catarina de Medici e Carles IX de França, Loís XIV de França e son rehilh Felip V d'Espanha, Napoleon Bonaparte e Carles IV d'Espanha amèi son hilh Ferdinand.
Administracion
modificar- Avant la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra caplòc deu canton de Vasats; es adara deu canton deu Sud Gironda (burèu centralizator : Lengon).
Demografia
modificar
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 540 | 4 215 | 4 244 | 4 019 | 4 255 | 4 446 | 4 515 | 4 593 | 4 627
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 628 | 4 471 | 4 766 | 5 023 | 5 073 | 5 114 | 5 034 | 4 948 | 4 806
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 695 | 4 684 | 4 704 | 4 372 | 4 410 | 4 356 | 4 450 | 4 290 | 4 239
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 453 |
4 567 |
4 748 |
4 704 |
4 379 |
4 357 |
4 585 |
4 596 |
4 607 4 875 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 660 4 925 |
4 715 4 978 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE |
Activitats
modificarFoncion educativa e espitalèira
modificarAu XII° siègle se trobèva a Vasats una escòla catedrala ; las Ursulinas arribèren en 1632, pui los Barnabitas en 1681. Un seminari s'installèt en 1696. Après la Revolucion, quò's dens los locaus de l'ancian seminari, collègi diocesan de 1828 a 1907, que s'installèt una escòla primària superiora de gojatas de 1910 a 1942 ; adara, a dishat la plaça au licèu generau e professionau. Ne fau pas oblidar tanpauc lo licèu agricòla reputat e lo collègi. Anuit n'i a pas mèi d'escòlas privadas a Vasats.
Lo ròtle espitalèir de la ciutat, fòrt ancian, es ligat damb lo caractèr "jaqués" de Vasats. Las sòrs de Sent Vincent de Pau s'èran establidas a l'espitau chic après la fondacion de lur òrde.
Agricultura
modificarComa dit pus haut, la campanha vasadesa es extremament divèrsa. Una activitat emblematica deu lòc es l'eslevatge de beus.
Hestivitats
modificarCultura populara
modificarLòcs e monuments
modificarLo patrimòni de la vielha vila
modificarLa Catedrala de Sent Jan Baptista
modificarLa purmèira construccion dont am coneishença divut estar un bastiment en bòi, cramat preus Romans au IX° siègle. L'edifici estut tornat bastit graça a Gombaud, a partir de 1070, e estut consacrat preu papa Urban II en 1096, a l'ocasion de sa vinguda a Vasats, on preishèt, elàs, la purmèira crotzada. La catedrala romanica èra mèi braca que non pas l'actuala, qu'estut bastida a partir de 1233 sus l'iniciativa de l'avesque Arnaud de Pins. Aquesta catedrala gotica, temonh - e fiertat - de la ciutat, subit evenements fòrt esprovents au hiu de son istòria. En 1568, l'avesque Arnaud de Pontac la sauvèt de la destruccion totala, aqueste mèsme avesque que dishut los mots occitans vinguts celèbres Mòrt o viu, l'acab'rèi ! S'agissèva solide de la reconstruccion de la glèisa. Lo segond periòde de degradacion se situa pendent la Revolucion, quòra las estatudas esturen sistematicament desmolidas.
Los 65 avesques de Vasats, que reüssiren a preservar una certena independença de Vasats dinc a la Revolucion, èran hauts e baishs justicèirs, detenent lo poder temporau en pareatge damb los representents deus rèis de França e d'Anglatèrra qu'èran presents en la persona deus senescaus e pervòsts, la cort presidiala desempui lo XVI° siègle, amèi las relacions damb la jurada de la vila.
La catedrala es classada au Patrimòni Mondiau de l'UNESCO, dens lo cadre deu classament deus Camins de Sent Jacme, desempui 1998.
La Plaça de la Catedrala
modificarL'origina de la plaça remonta au XII° siègle, quand los marshands sortiren de l'oppidum vingut tròp estret per installar un mercat dens lo sector obèrt situat au cochant. La plaça mesura 130 x 80 m ; i son bastits ostaus particulièrs de rishes borgés, dont d'uns accedèren a titres de noblessa ; pòdem citar las familhas d'Andrault, de Servières, de Mauvesin, de Laboyrie, au mièi deus quaus i avè conselhèirs a la Cort presidiala, lòctenents deu senescau o membres de la Jurada. La plaça es totjorn estut un lòc centrau per la via de la ciutat.
Los ostaus particulièrs
modificarLos remparts, las pòrtas e potèrnas
modificarLas autas glèisas
modificar- Nòsta Dama deu Mercadilh
- Sent Martin
- Possinhac
- Sent Miquèu de la Prada
Monuments deu XIX° siègle
modificarLo tribunau
modificarLo tribunau de districte, apui tribunau de purmèira instància, estut creat a la Revolucion. S'installèt d'abòrd dens l'ancian palais deu presidiau. Divèrs progèits de desplaçament esturen establits entre 1830 e 1847 ; quò's finalament sus las alèias Sent Sauvur, progèit presentat per l'arquitècte Courau, que lo tribunau estut bastit entre 1854 e 1857, sus un terrenh cedit per la comuna de Vasats.
Molins e industrias
modificarSon dètz molins qu'encamèvan d'autscòps los rius vasadés. Suu Buve, èran los molins de Hortin, Mièi, la Glòria, Talhada, Truc, Seuga e Carbonèu. Suu Sent Vincent, los molins de Sent Vincent, l'Espitau e Matalin.
Patrimòni naturau
modificarPersonalitats ligadas dab la comuna
modificar- Xavier Darcos
Véser tanben
modificarLigams extèrnes
modificarhttp://www.ville-bazas.fr http://fr.wikipedia.org/wiki/Bazas
Nòtas
modificar