Nerac

Nerac (Nérac en francés) qu'ei ua comuna occitana de Gasconha (capitala istorica de Labrit) administrada peu departament francés d'Òut e Garona de la region de Navèra Aquitània . Que conegó la soa òra de glòria dab la cort deus Labrit e mei que mei devath lo regnat de Joana de Labrit on e ho un deus grans centres deu poder protestant.

Nerac
Nérac

Lo Pont Vielh de Nerac sur Baïsa.

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

44° 08′ 53″ N, 0° 20′ 42″ E

Superfícia

62,68 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

191 m
56 m
38 m

Geografia politica

Gasconha Agenés

França

L'Albret, burèu centralizator (caplòc deu Canton de Nerac avant 2015)

Intercom
244700506

Albret Comunautat

Cònsol

Nicolas Lacombe
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

6 849 ab.

Evolucion de la populacion

7 356 ab.

Densitat

112,8 ab./km²

Autras informacions

neraqués, neraquesa

47600

Geografia

Nerac qu'ei la capitala istorica de Labrit, un deus parçans de Gasconha ; qu'ei un caplòc d'arrondiment meridionau dens lo departament d'Òut e Garona. Qu'ei traucada per Baïsa.

Comunas a l'entorn.

Eraldica

L'escut de Nerac se blasona atau : "d'azur au sorelh d'aur".

Devisa

Sol justitiæ Christus

Toponimia

La prononciacion es [ne'rat]. las fòrmas ancianas son : villae quae dicitur Nerag, shens data, urbs Neriaci, en latin, shens data, Neyrac en 1262, de Neyriaco, en latin, en 1279, de Neyriaco, en latin, en 1284, Neyrac en 1305, capella de Neyraco, en latin, en 1326, Neyrac en 1383, Neyrac en 1407, Nerac en francés (mapa deu sègle XVII)^[1].

Dauzat e Rostaing, Negre, Astor (los dus darrèrs citats per Bénédicte Boyrie-Fénié), e B. Boyrie-Fénié era medisha son d'acòrd : Nerac representa Nerius, damb lo suffixe -acum [latinizacion deu sufixe celtic -ācon], mes i a ua diferéncia : per Dauzat e Rostaing, Nerius es gallic, per Astor es latin (Negre lo ditz com de costuma romanic, çò que concretament vòu pas dire arren)^[2]^,^[1]. Xavier Delamarre, d'acòrd sus l'etimologia de Nerac, precisa que Nerios es un nom de persona e un teonime, « nom de diu », (celtic sosentendut) frequents^[3].

Bénédicte Boyrie-Fénié causeish la latinitat de *Nerius (l'asterisque significa probablament que Nerius, nom atestat, es pas coneishut en tant que nom latin) e l'explica per ua derivacion a partir deu cognomen Nero e Niro. L'autora detalha l'evolucion fonetica : Neriu(m) + -acu(m) > Neirac (anticipacion de [j] deu grop [rj]) > Nerac (reduccion deu diftongue)^[1], shens se preocupar de la rason d'aquera reduccion anormala; comparar damb Niat.

Istòria

Nerac que ho sede de la cort de l'Ostau de Labrit qui los sons caps be vadon reis de Navarra (qui la capitala capsus deus Pirenèus b'èra Pau totun, après la pèrda de la Navarra iberica en 1512). Margarida de Navarra, hemna de letras, sòr de Francés I de França e molhèr d'Enric II de Labrit qu'i he arrecotir los umanistas com Lefèvre d'Etaple o Clément Marot.

Durant lo regnat de la soa hilha Joana de Labrit la ciutat que's virè de cap a la Reformae que demorè dens aqueth camp durant las Guèrras de Religion. Enric, lo son hilh (futur Noste Enric, Enric III de Navarra e IV de França) qu'esposè a París Margarida de Valés, hilha de Caterina de Medici, chic abans la Sant Bertomeu. Obligat de's tornar convertir au catolicisme que ho retiengut au Lovre abans de s'escapar de cap a Nerac on promulguè justament l'Edicte de Nerac.

Au sègle XIII, revoltada contre Loís XIII de França, que ho presa per Henri de Mayenne e las soas hortificacions que hon esbrigalhadas.

A la revolucion lo municipi amassa las parròquias de Sent Nicolau de Nerac, de Sent Jan d'Asquets e de Sent Ferriòu de Lentinhac.

Au sègle XIX, Nerac qu'avó lo Baron Haussmann com prefècte e Armand Falhèras com cònsol.

En 1827 qu'annèxa la comuna vesia de Nazaret (parròquia de Nosta Dauna de La Lana). En 1841 s'espandeish enquèra dab l'annexion de Puei Hòrt Agulha (parròquia de Senta Maria d'Argentens).

Administracion

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
març 2008	2026	Nicolas Lacombe	PS	director d'escòla, conselhèr generau (2008-2015) puish departamentau (2015-), president de l'anciana CC
març de 1983	2008	Jean-Louis Brunet	UDF puish UMP	mètge generalista, president de la CC (2005-2008), conselhèr generau (1982-2001), president deu Conselh Generau, conselhèr regionau
març de 1977	1983	André Garbay	PCF	ensenhaire, conselhèr generau (1976-1982)
1969	1977	Georges Caillau	RI	deputat (1968-1973), conselhèr generau (1966-1976)
1966	1969	Jean Chenevoy
1944	1966	Gabriel Lapeyrusse	UNR puish UNR-UDT	ortalan, deputat (1958-1967)
1939	1944	Jean Laubenheimer
1919	1939	Paul Courrent	radicau	avocat, deputat, conselhèr generau (1910-1945)
	1919
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 7070, totala: 7601

7 153

-

-

7 586

-

-

6 279

-

6 417

Cercar

6 787

6 885

6 877

6 886
7 526

2009

2010

7 142
7 780

7 125
7 684

Fonts

Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Lòcs e monuments

Glèisa de Sent Micolau

Lo castèth de Nerac, antica sede de la cort deus Labrits.
La Glèisa de Sent Micolau
Lo Pont Vielh

Cultura

Castèth de Nerac

Durant lo regnat de Margarida de Navarra, puish Joana de Labrit, Nerac que ho un centre màger d'elaboracion de la cultura e de la literatura protestanta. Clément Marot qu'i viscó. Per aquesta medisha rason, que ho tanben un deus purmèrs lòcs d'edicion de libes en Euròpa a partir de l'invencion de la premsa. Que ho atau de segur un deus lòcs màgers de l'edicion e libes en occitan.

Nerac qu'ei un deus lòcs mentavuts per Joan Francés Blader com hont deus sons Contes de Gasconha e mantuns d'eths que s'i debanan.

Personalitats destacadas

Los senhors de l'Ostau de Labrit.
Lo baron Haussmann (1809-1891) que ho prefècte de Nerac abans de n'estar de la Sèina.
Armand Falhèras (en francés Armand Faillères - 1841-1931) : cònsol de Nerac, deputat d'Òut e Garona, ministre puish president de la Republica Francesa.
Antony Tozy, escrivan.
Michel Polnareff : autor, compositor, interpret neishut a Nerac en 1944.

Embessoatges

Espanha Madridejos, desempuish 1995
Itàlia Mesola, desempuish 2007

Véser tanben

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ ^1,0 ^1,1 et ^1,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 195
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 491, a Le Nayrac
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 44, 303, 359

Portau de Gasconha

[bbf-1] 1,0 ^1,1 et ^1,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 195

[2] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 491, a Le Nayrac

[3] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 44, 303, 359

[1]

[2]

[3]