Lunèl

Lunèl [lyˈnɛl] (pron. locala: [lø̞ˈnɛl]; en francés Lunel, e Lunèu en forma provençalizanta) es una vila occitana de 26 000 abitants situada a la termièra del departament d'Erau e la region d'Occitània a ras del riu de Vidorle que dissepara lo departament d'Erau de Gard.

Lunèl
Lunel

La comuna.

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 40′ 40″ N, 4° 08′ 10″ E

Superfícia

23,09 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

53 m
5 m
2 m

Geografia politica

Lengadòc

França

Lunèl (capluòc, puòi burèu centralizator)

Intercom
243400520

CC dau País de Lunèl (residéncia)

Cònsol

Pierre Soujol
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

26 273 ab.

Evolucion de la populacion

26 522 ab.

Densitat

1 082,98 ab./km²

Autras informacions

Gentilici

Lunellois, Lunelloises (en francés)

Còde postal

34400

Còde INSEE

34145

Los abitants son los pescalunas o luneleses. Aquel escais a son origina dins una legenda que conta cossí qualqu'un de la vila que pensava que la luna s'èra negada, la volguèt pescar amb un panièr traucat. Existís una cançon sus aquela legenda.

Recentament una estatua que representa aqueste personatge es estada bastida al Cors Gabriel Péri.

Geografia

La comuna se situa a 25 km a l'èst de Montpelhièr e a 25 km al sud-oèst de Nimes (departament de Gard) traversada per la rota nacionala RN113.

Sus la riba drecha de Vidorle, qu'es del departament d'Erau, son territòri es constituit principalament d'una plana alluviala entre la plana de Mauguiò e la de la dicha Pichòta Camarga. Aquesta plana aculhís d'activitats viticòlas e arboricòlas, coma tanben la vila de Lunèl. Lo sud es cada còp mai umid dau mai s'es mai a ras de las localitats de Marsilhargues e de Sant Nazari de Pesan. A nòrd, començan los tucs de la garriga que a son pè se trapa lo canal d'irrigacion del Bas Ròse-Lengadòc que permetèt lo desvolopament de l'activitat fruchièra dins aquesta partida orientala d'Erau.

Administrativament, la comuna es limitròfa de Saturargues e Vilatèla al nòrd, Vidorle, Galargues e Aimargues (Gard) al nòrd-èst, Marsilhargues a l'èst e al sud, Sant Nazari de Pesan e Sant Just al sud-oèst, e Lunèl Vièlh a l'oèst. Totas aquestas localitats fan partida del canton de Lunèl.

Toponimia

Las fòrmas ancianas son : castro de Lunello infra muros en 1096, apud castrum Lunel en 1116-20, mansum de Lunello en 1152, ad Lunellum en 1153, foro Lunelli en 1154, ecclesiam S. Marie de Lunello castro en 1161, de Novicio et Lunello novo, de Lunello et Novicio, sense data [sègle XII ?), in castello Lunelli, a Lunello en 1197, dominus Lunelli en 1253, priore Lunelli en 1296, Beate Marie de Lunello en 1324, ecclesie de Lunello novo en 1331, prior ecclesie Beate Marie de Lunello en 1332, apud Lunellum novum, ville Lunelli en 1338, archidiaconus Lunelli, prior de Lunello Novo en 1392, en nostre dite ville de Lunel en 1414, Lunel Neuf en 1526, Lunelli en 1529, Lunel en 1570, 1613, 1622, 1648, Lunel la ville en 1668-69, Lunel ville en 1740-60, Lunelville corregit en Lunel en 1740-60, Lunel la Ville en 1770-1771 (mapa de Cassini), Lunel en 1771^[1].

Segon Dauzat, Lunèl ven probablament dau nom gallic d'òme Lunus, amb lo sufixe -ellum; Dauzat compara amb Vichel, format tanben d'un nom de persona amb lo meteis sufixe^[2] desacostumat; segon Hamlin, Lunèl ven probablament pas dau nom de persona Lunus; res permet pas tanpauc de supausar un ligam amb lo mot latin luna « luna » , ni per las tradicions (cf. la traduccion medievala ebraïca Yarh « luna » (Roblin, 3n Congrès Internacionau de Toponimia e d'Antroponimia, III, p. 766); Lunèl es pas tanpauc un derivat dau mot preceltic *lòna (ipotèsi de Berthelé). Es evident per l'autor que Lunèl èra a l'origina lo nom de Lunèl Vièlh; las doás localitats aurián en gròs una importància egala au mens dempuòi l'Edat Mejana e datarián probablament totas doás de l'epòca galloromana. I a d'autras localitats dau nom de Lunel o Luneau. Hamlin imagina un mot prelatin, benlèu gallic, *lunello-, benlèu de sens idronimic^[1].

Istòria

Se sap pas exactament quora Lunèl foguèt fondat mas se sap qu'en 888 la vila foguèt erigida en baroniá qu'agropava tretze vilatges. A l'entorn de l'an 1000, èra proprietat de Bernat d'Andusa, baron de Sauva que la cediguèt puèi a la familha dels Gaucelm, los senhors de Lunèl. Foguèt pas qu'en 1295 que passèt jos lo poder del Rei de França. A l'Edat Mejana, i aviá a Lunèl una comunitat jusieva fòrça activa, amb una escòla de medecina. Centre d'erudicion important, la vila comencèt a declinar amb lo forabandiment dels jusieus pel rei de França aperaquí cap a l'an 1300. Lunèl coneguèt de periòdes de lucha constanta pendent lo sègle XVI per sa situacion geografica entre catolicisme e protestantisme que totas doas comunitats convivián dins la vila. En 1632, en seguida de la patz d'Alès, las fortificacions foguèron desrocadas. Un sègle mai tard, en 1728, s'acabèron las òbras d'un canal e d'un pòrt que religava Lunèl al litoral. Aquesta construccion, utilizada pendent gaireben dos sègles, foguèt tapada en part tre 1941 e 1972 per sa manca d'utilitat.

Administracion

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
Totas las donadas son pas encara conegudas.
4 de julhet de 2020	2026	Pierre Soujol	sense
març de 2001	2020	Claude Arnaud	Div drecha	expèrt comptable onorari, president de la CC
març de 1989	2001	Claude Barral	PS	conselhièr generau (1985-2015), vicepresident dau conselh general, conselhièr regionau (1988-1992)
març de 1983		Henri Canitrot	RPR
març de 1977	1983	Elie Rauzier	PS	conselhièr generau (1973-1979)
març de 1965	1977	René Parry	Radical
1959	1965	Paul Valentin
1945	1959	Bruno Brunel
1944	1945	E. Périer
1941	1944	R. Fraisse
1935	1941	Hip. Valentin
1932		Al. Fontanieu
1928		Au. Mauras
1925		H. Routou
1921		J. Renard
1919		Ed. Médard
1906		J. Salducci
1884		G. Martel
1881		Gempp-Pernot
1878		E.Combarnous
1877		Saint-Ange Aury
1876		E.Combarnous
1873		E. Vialla
1871		J.A Malinas
1865		E. Vialla
1849		CH Bézard
1848		J.D Coste
1848		Jean Runel
1837		P.A Sauvajol
1830		Marc-Antoine Ménard
1815	1830	J.A Malinas
1799	1815	Jacques Valentin
1793		Marc-Antoine Ménard
1793		Antoine Pellet
1792		Louis Monnat
1789		Etienne de Bornier

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 25006, totala: 25310

6 385

6 639

6 392

-

8 315

-

-

7 730

-

8 872

Cercar

22 352

23 914

24 044

24 417
24 652

2009

2010

24 923
25 159

25 277
25 509

Fonts

Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

En 2018 la populacion èra de 26273 abitants e la densitat èra de 1 137,85 ab/km².

Luòcs e monuments

Reproduccion recenta de l'Estatua de la Libertat (plaça de la Republica, dintrada oèst de Lunèl).

Una reproduccion de l'Estatua de la Libertat èra estada crompada per la vila de Lunèl. Aquela miniatura foguèt fonduda pendent la Segonda Guèrra Mondiala. Una nòva Estatua de la Libertat foguèt installada a la dintrada de Lunèl (Plaça de la Republica) fa qualques annadas.
Lo fons Medard es una rica colleccion servada dins la Bibliotèca de Lunèl.

Personalitats nascudas a Lunèl

Samuel ibn Tibbon, filosòf e mètge jusieu del sègle XII
En Astruc de Lunèl, rabin del sègle XIII
Lo trobador Folquet de Lunèl (nascut cap a 1244 e mòrt en 1300), autor del Romans de Mondana Vida e d'autras òbras mens importantas.
Lo cineasta Louis Feuillade nasquèt a Lunèl lo 19 de febrièr de 1873. Es lo creador de Fantomàs, e tanben de Les Vampires. Lo licèu de la vila pòrta son nom en omenatge.
L'escrivan Loís Abric (1886-1953), autor de maitas òbras escrichas mai que mai en grafia mistralenca.

Ligams extèrnes

Patrimòni Mondial de l'UNESCO

Etapa precedenta

Vauverd

Romavatge de Sant Jacme de Compostèla

Via Tolosana

Etapa seguenta

Càstias

Nòtas

↑ ^1,0 et ^1,1 Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 222-223
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 417, a Luneau

Portal de Lengadòc

[frh-1] 1,0 et ^1,1 Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 222-223

[2] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 417, a Luneau

[1]

[2]