Briançon

villa del Daufinat, dins lo departament de los Auts Aups
Vila d'Occitània

Briançon[1][2] ([bʀiãnˈsũ] e' parlar vesin vialan[3]) (Briançon en francés), es una comuna occitana dau Daufinat dins lo departament daus Auts Aups e la region Provença-Aups-Còsta d'Azur..

Briançon
Briançon
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Vista de l'anciana collegiala nòstra Dòna e Sant Nicolau
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 44° 53′ 47″ N, 6° 38′ 08″ E
Superfícia 28,07 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
2 540 m
1 200 m
1 167 m
Geografia politica
País  Daufinat
 Occitània
Parçan Briançonés Armas de Briançon
Estat Bandièra de França França
Region
93
Provença Aups e Còsta d'Azur
Departament
5
Auts Aups Armas del Departament de Auts Aups
Arrondiment
051
Arrondiment de Briançon
(Chapluec)
Canton
0598
Chapluec de 2 cantons (Canton de Briançon Nòrd e Briançon Sud
Intercom
240500439
Comunautat de comunas dau Briançonés
Cònsol Arnaud Murgia (LR)
(2020 - 2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
11 084 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

11 406 ab.
Autras informacions
Gentilici briançonés
Còde postal 05100
Còde INSEE 05023

Geografia

modificar

Briançon es situat au jonhent de las vaus de Durença, e de Guisana e Cervèireta[4], sus un varrolh glaciari. A 1.326 mètres d'altitud, es la vila mai auta de França. Es tanben reputaa per èsser la segonda en Euròpa, après Davos en Soïssa. La larja vau de Durença dorbrís cap au[N 3] nòrd, per lo pas de Montginebre, las pòrtas d'Itàlia e, au sud, cap a Gap e Provença.

Per la rota, Briançon es desservida per la RN 94 en venent de Gap e en direccion d'Itàlia via lo pas de Montginebre (1 854 m), per la RD 1091 (ex-RN 91) en venent de Grenòble via lo pas de l'Autaret[5][6] (2 058 m). La vila se situa tanben sus l'ais istoric daus grands passes daus Aups (los passes de Galibier e d'Isoard son totes pròches de la vila), ais rotièr entre Niça e lo lac Leman.

Per la via ferraa, la gara de Briançon es lo terminus de la linha en venent de Marselha Sant Charles. Projectat[7] dempuèi la fin dau sègle XIX e regularament tirat daus cartons, un tunèl[N 4] ferroviari sota lo pas de Montginebre permetriá de perseguir la linha cap a Itàlia (Ors) e aital metre en connexion dirècta Marselha e Turin.

Briançon es situat a 15 km de la frontièra italiana, a 33 km de Sestrieras, a 45 km de Bardonescha (gara TGV), a 46 km d'Ambrun, a 84 km de Barcilona de Provença e de Saint-Jean-de-Maurienne, a 87 km de Pineròl, a 109 km de Turin e a 115 km de Grenòble.

Briançon es famosa per sa vila vièlha. La plaça fòrta es constituida d'un dispositiu considerable imaginat per Vauban e realizat en particular per Tardif, director de las fortificacions de Daufinat, e Negre: en mai de la classica cencha de fortificacions qu'enròda lo centre vila, los enginhaires an installat de nombrós fòrts sus las montanhas a l'entorn amb la tòca de prevenir una invasion venent d'Itàlia.

Es tanben una estacion d'esquí apertenent al domeni de Sèrre Chavalier creaa en 1941 sul site de Chantamerle.

Comunas limitròfas

modificar

Toponimia

modificar

Las atestacions ancianas son, per luòc:

  • Briançon - Brigantium; Brigantio; Brigantione; Bricantio; Brigantio; Brigantium; Virgantia castellum; Βριγάντια; Brigiani; Βριγάντιον; Municipium Brigantinensis; Briancione en 739; Brianzonum en 1053; Castrum Brianzoni en 1070; Brianzonensis castri en 1073; Briancio en 1084; Brianzo en 1098; Briancio en 1101; Brianzo en 1105; Briancionum en 1120; Brianzonium en 1147; Brienzonum en 1170; Brienzu en 1183; Briençon al sègle XII; Brianço al sègle XII; Briansonum en 1221; Brianzon en 1226; Burgum Brianczonii en 1228; Briancho en 1231; Brianchonum en 1265; Castellania de Brianczone en 1345; Brienson en 1395; Burgum Brianczonii en 1476[8].

Quartiers

modificar

En gras, fòrmas atestaas, e precedidas d'un asterisc, fòrmas supausaas.

  • Les Baisses - Les Baisses en 1539[9].
  • [Lo] Brutinèl* (fr Le Brutinel) - Podium Brutinelli en 1385; Podium Brutinellum en 1415; Podium Brutinelli en 1437[12].
  • Champcolomb* (fr Champ-Colomb) - Campum Columbi en 1381; Champ Columb en 1539[15].
  • [Lo] Champmotet* (fr Chamoutet) - Campum Motheti en 1344; Champ Motet en 1539[16].
  • L'Òrt Alhaud* (fr L'Artaillaud) - Ortus Allaudus en 1358; L'Ort Alhaud en 1539[18].
  • Le Clot-de-Boulin - Bollini en 1390; Territorium Bollinorum en 1390[19].
  • Le Clot-des-Bernes - Clot dals Bernos en 1383[20].
  • Le Coin-de-Maïs - Le Cayre ou Coin de mays en 1539[21].
  • Le Combannal - Le Serre de Combana en 1539[22]
  • La Comba Bonòt* (fr La Combe-Bonot) - Cumba Bonot en 1377; Comba Bonot en 1390; Combe Bonot en 1539[23].
  • Comba Morand* (fr Combe-Morand) - Combe Morand en 1539[24].
  • La Comba Prima* (fr La Combe-Prime) - Combe Pryme en 1539[25]
  • La Condamina* (fr La Condamine) - Condamayna en 1390; Condamini en 1398; La Condemyne en 1539; La Condamyne en 1539; Les Condemines en 1539[26].
  • Cote-Blanche
  • La Croix-du-Frêne
  • La Croix-Marche
  • Le Cros
  • L'Échallon
  • L'Esplanade du Château
  • Les Fontètes
  • Forcinelle
  • La Fournerotte
  • Les Gorges
  • Lo Gai* (fr Les Guayt) - Serre dal Gay en 1539[27].
  • Les Iscles
  • La Lioure
  • Les Mallins
  • La Montée-de-Sainte-Catherine
  • La Mulatière
  • Les Mures
  • Les Pézères
  • Pierre-Grosse
  • Le Pilon
  • La Queyra
  • Les Raymondières
  • Les Sagnes
  • Serre-d'Ampeyre
  • Serre-de-Balpin
  • Serre-de-Romagne
  • Serre-Ginieis
  • Serre-Janvier
  • Le Serre-Paix - Serrum aypays en 1344; Serrum reypaysium en 1377; Serre eypais en 1539; Serre eypoux en 1539[28].
  • Lo Temple* (fr Le Temple) - Templum en 1344; Le Temple en 1539[29].
  • Las Traversas/Travèrsas* (fr Les Traverses) - La Traverse seu al Costas en 1539[30].

Masatges

modificar
  • Leotaud* - Les Leothauds en 1539[31].
  • Lo Mas de Blais/Blasi/Blai* (fr Le Mas-de-Blais) - Masum de Blaysio en 1344; Les Maisons de Blays en 1539; Le Mas de Blaye (sens data)[32]
  • Lo Mas dau Chais* (fr Le Mas-des-Chaix) - Domos Chaysias en 1344; Domos Chayssiorum en 1381; Le mas des Chays en 1539; Le mas dal Chays en 1539[33]
  • Poèt-Aulanhièr*[N 5] (fr Poët-Ollagner) - Poët Ollagnier en 1539; La montagne de Poët Ollagnier en 1539[34].

Nòtas de toponimia

modificar

Segon los toponimes en dal e non del, es probable que los briançonés ditz "dau" per dire "de lo", coma o fan los locutors vesins dau Vialar. Una grafia totjorn "dal" es mens probable.

Istòria

modificar

Dau 12 de mai de 1343 fins al 4 d'agost de 1789, Briançon èra la capitala de la Republica daus Escartons. En aiquela epòca, la vila es dirigia per una assemblaa e tres cònsols.

Administracion

modificar
Lista dei cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2008 2014 Gérard Fromm (PS)    
març de 2001 2008      
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): , totala:
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
3 023 2 666 2 945 2 835 2 939 3 455 4 301 4 309 4 439

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
4 601 4 510 3 579 4 169 4 491 5 439 5 777 6 580 7 177

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
7 426 7 524 7 888 5 013 5 636 6 822 7 543 6 671 8 274

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
7 570
8 215
9 489
9 710
11 041
10 737
11 542
11 604
11 645
2009 2010
11 574
12 054
11 627
12 094
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


Economia

modificar

Luòcs e monuments

modificar
 
Vista d'una rengueta de façadas au ras de la vila vièlha (costat oèst), long daus barris.

Personalitats liadas ambé la comuna

modificar

Veire tanben

modificar

Liames extèrnes

modificar
  1. Toponimia Occitana e Senhalizacion bilingüa. Actas del Congrés d'Aush, 2007, publicat pel CROM, mapa a la pagina 73
  2. https://www.oocities.org/toponimiaoccitana/05.html
  3. https://web.archive.org/web/20090922063512/http://zlang.ifrance.com/zlang/djoumal.htm
  4. Me sembla qu'es un diminitiu de la comuna de Cervèira, ont se troba la font de l'aiga. https://dicotopo.cths.fr/places/P96308980
  5. https://web.archive.org/web/20220131095600/https://locongres.org/oc/aplicacions/dicodoc-oc/dicodoc-recerca?option=com_dicodoc&view=search&Itemid=168&type=historic&dic%5B%5D=BASIC&dic%5B%5D=TDF&q=&q2=lautaret&submit=Cercar
  6. https://dicotopo.cths.fr/places/P72974900
  7. "Projectat" en vivaup. https://web.archive.org/web/20220205201000/https://locongres.org/oc/aplicacions/dicodoc-oc/dicodoc-recerca?option=com_dicodoc&view=search&Itemid=168&type=fr-oc&dic%5B%5D=BASIC&dic%5B%5D=ALPC&q=projeter&q2=&submit=Cercar
  8. «Dictionnaire topographique de la France».
  9. https://dicotopo.cths.fr/places/P11251299
  10. https://dicotopo.cths.fr/places/P21773313
  11. https://dicotopo.cths.fr/places/P33228123
  12. https://dicotopo.cths.fr/places/P52039873
  13. https://dicotopo.cths.fr/places/P91508722
  14. https://dicotopo.cths.fr/places/P50373401
  15. https://dicotopo.cths.fr/places/P76152502
  16. https://dicotopo.cths.fr/places/P38997381
  17. https://dicotopo.cths.fr/places/P05106451
  18. https://dicotopo.cths.fr/places/P63515068
  19. https://dicotopo.cths.fr/places/P32434556
  20. https://dicotopo.cths.fr/places/P99852929
  21. https://dicotopo.cths.fr/places/P07790420
  22. https://dicotopo.cths.fr/places/P08176277
  23. https://dicotopo.cths.fr/places/P13056261
  24. https://dicotopo.cths.fr/places/P99158795
  25. https://dicotopo.cths.fr/places/P51636209
  26. https://dicotopo.cths.fr/places/P21168001
  27. https://dicotopo.cths.fr/places/P82391266
  28. https://dicotopo.cths.fr/places/P72369085
  29. https://dicotopo.cths.fr/places/P38456316
  30. https://dicotopo.cths.fr/places/P43647112
  31. https://dicotopo.cths.fr/places/P86598878
  32. https://dicotopo.cths.fr/places/P67859009
  33. https://dicotopo.cths.fr/places/P29957533
  34. https://dicotopo.cths.fr/places/P64455210


Error de citacion : La balisa <ref> existís per un grop nomenat « N », mas cap de balisa <references group="N"/> correspondenta pas trobada