Agulha (Bocas de Ròse)

Vila d'Occitània

La vila d’Agulha (Aguïo en grafia mistralenca; Éguilles en francés) es una comuna provençala situada dins lo departament dei Bocas de Ròse e la region de Provença-Aups-Còsta d'Azur.

Agulha Éguilles
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Lo castèl d'Agulha.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 34′ 10″ N, 5° 21′ 17″ E
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	315 m 280 m 140 m
Geografia politica
País	Provença
Parçan	País d'Ais
Estat	França
Region 93	Provença Aups e Còsta d'Azur
Departament 13	Bocas de Ròse
Arrondiment 131	Ais de Provença
Canton 1302	Ais de Provença Sud-Oest
Intercom 241300276	Comunautat d'Aglomeracion dau País d'Ais de Provença
Cònsol	Robert Dagorne (2014-2020)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	7 957 ab. Evolucion de la populacion 8 099 ab.
Densitat	km² ? ab./km²
Autras informacions
Gentilici	agulhenc, agulhenca
Còde postal	13510
Còde INSEE	13032
http://www.mairie-eguilles.fr

Geografia

Agulha ocupa la cima d'un promontòri situat a un desenau de quilomètres au nòrd-èst d'Ais de Provença sus un prolongament dei solevaments geologics a l'origina de la formacion dau Mont Venturi. Aqueu prolongament marca lo limit entre la Vau de Lar situada au sud de la comuna e lo plan meridionau situat aau pè dei còlas de Trevaressa au nòrd. La vila es enviroutada per La Barbent, Sant Canat, Codoç, Lançon de Provença, Ventabren e Ais de Provença. A un territòri de 34,07 km² que son altitud varia de 140 a 315 m.

Toponimia

Lo nom occitan pus probable es Agulha [aˈgyjɔ, aˈɣyʎɔ] o, mens probable, Aguilha [aˈgijɔ, aˈɣiʎɔ]. Lei fònts son contradictòrias. Lo TDF de Frederic Mistral e mai d'un document dei sègles XIX e XX pòrtan Agulha (escrich <Aguïo> en nòrma mistralenca). Per còntra, l'enquista toponimica facha per Leis Amics de Mesclum, dins leis ans 1990, pòrta Aguilha e indica la pronóncia «aguiye» (en alfabet fonetic normau: [aˈgijə]; document policopiat sens data, entitolat Nom provençal des communes des Bouches-du-Rhône, per Guiu Martin, Pèire Simiand e Glaudi Barsotti, difusat dins l'encastre de l'associacion Leis Amics de Mesclum).

Istòria

La preséncia umana es atestada sus lo site d'Agulha dempuei lo millenari III av. JC. Dins lo corrent de la segonda mitat dau millenari I av. JC, aquela preséncia venguèt importanta ambé l'existéncia de dos oppidums celtoligurs poblats per de Sallavis. En 124 av. JC, foguèron ansin destruchs pendent l'intervencion romana qu'entraïnèt la destruccion de l'oppidum d'Entremont e de la Confederacion dei Sallavis. Après la conquista romana, un vilatge galloroman se desvolopèt lòng de la Via Aureliana. Pasmens, en causa de la manca de documents, son istòria es mau coneguda dins lo corrent dau periòde roman e son existéncia es pas segura après lei Grandeis Invasions Barbaras.

Au sègle X, de documents mencionan tornarmai l'existéncia d'un vilatge dich Castrum de Arquilla. Sa populacion sembla febla mai son posicionament pròchi d'Ais de Provença ne'n faguèt una posicion estrategica. Fins a la destruccion dau castèu a la fin dau sègle XVI, lo luòc foguèt donc l'enjòc de luchas constantas, principalament entre lei còmtes de Provença e lei senhors dei Bauç e entre lei partits diferents dei guèrras de religion.

Après aqueu periòde, Agulha passèt sota lo contraròtle de l'Ostau dei Boièr d'Agulha e conoguèt un periòde de creissença. En 1790, sa populacion èra de 1 800 abitants e lo vilatge venguèt capluòc de canton. Èra alora un centre agricòla de remarca e lo luòc de partença de certaneis itineraris de transumància.

La Revolucion Industrala dau sègle XIX entraïnèt de transformacions importantas de la societat d'Agulha en causa de l'aumentacion dei rendements e la concuréncia novèla entre industrias e artesans. La populacion demeniguèt donc a cha pauc (exòde rurau) e agantèt un minimom en 1936 ambé solament 726 abitants. Fins ais annadas 1950, la populacion demorèt ansin inferiora a 1 000 abitants avans de coneisser una aumentacion importanta dins l'orbita dau desvolopament d'Ais de Provença durant leis annadas 1950-1970 (55 000 abitants en 1954, 110 000 en 1975). D'efiech, en causa de sa posicion, lo territòri d'Agulha foguèt utilizat per installar una partida dei zònas d'activitat economica sextianas e lo fenomèn de periurbanizacion a entraïnat una multiplicacion per sièis de la populacion entre 1962 e 1997.

Demografia

Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 7510, totala: 7737
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
2 561	2 500	2 594	2 442	2 280	2 168	1 970	1 885	1 766
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
1 758	1 780	1 704	1 551	1 343	1 143	946	895	966
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
853	881	843	708	763	758	728	777	827
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
1 181	2 016	3 033	4 473	5 950	7 127	7 491	7 544	7 604 7 820
2009	2010
7 607 7 822	7 554 7 783
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

Luòcs e monuments

• Castèu d'Agulha.
• Oppidum de Pierredon.

Personalitat ligada a la comuna

Lei Manhans de Dieulofet

• Josèp Màrius Dieulofet : poèta occitan de la fin dau sègle XVIII e dau començament dau sègle XIX, autor, entre autrei causas, dau poèma Lei Manhans.
• Robert Dagorne : premier consòl dempuei 1995.

Veire tanben

• Comunas dei Bocas de Ròse