Samas

una comuna francesa

Vilatge d'Occitània

Samas[1] (Samatze en basco, Sames en francés) qu'ei ua comuna d'Occitània, en Gasconha, situada istoricament dens lo Ducat de Gramont, en Baisha Navarra, enclavada enter Labord e las Lanas de Gasconha. Administrativament, que's tròba dens lo departament deus Pirenèus Atlantics e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Samas
Sames
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Gara barrada de Samas-Guíshen.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 31′ 30″ N, 1° 09′ 19″ O
Superfícia 13,26 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
58 m
42 m
0 m
Geografia politica
País  Gasconha
Parçan Gramont
Baisha Navarra ?
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
64
Pirenèus Atlantics Armas deu Departament deus Pirenèus Atlantics
Arrondiment
641
Baiona
Canton
6409
canton de Niva-Ador (Bidaishe abans 2015)
Intercom
246401541
CA deu Bascoat
Cònsol Yves Pons
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2019)
709 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

715 ab.
Densitat 51,81 ab./km²
Autras informacions
Gentilici samòts
Còde postal 64520
Còde INSEE 64502

Aqueth vilatge que dependèva de la Senescaucia de Dacs e non pas de la Baisha Navarra devath lo Regim Ancian. La comuna qu'apartien au "Bascoat" dens lo sens de la lei Pasqua de 1995.

Las tèrras de la comuna que son adaigadas per l'arriu d'Ador e peus sons afluents Bidosa e lo Gave de Pau.

Las comunas tòcatocantas que son Senta Maria de Gòssa, Lanas e Òrta Vièla dens las Lanas au nòrd, Guishe en Labord a l'oèst e Hastingues dens las Lanas a l'èst e au sud.

Geografia

modificar
 
Comunas a l'entorn.

Predominància lingüistica

modificar
 
Mapa de las sèt províncias bascas (1), 1863
 
Mapa de las sèt províncias bascas (2), 1863

Las duas versions de la Carte des sept provinces basques montrant la délimitation actuelle de l'euscara en dialectes, sous-dialectes et variétés (Mapa de las sèt províncias bascas qui mòstra la delimitacion actuala de l'euscarà en dialèctes, sos-dialèctes e varietats) dessenhadas en 1863 per lo prince Loís Lucian Bonaparte que plaçan Samas hòra de l'aira bascofòna.

Lo Recueil de linguistique et de toponymie des Pyrénées (Recuelh de lingüistica e de toponimia deus Pirenèus) realizat en 1887 per Julian Sacaze que dona per Samas ua version en gascon, compausada d'ua traduccion de dus tèxtes mitologics, puish ua lista deus microtoponimes de la comuna.

Le Recueil des idiomes de la région gasconne (Recuelh deus idiòmas de la region gascona) realizat en 1894 per lo lingüista Edouard Bourciez que dona per Samas ua version de la parabòla deu hilh prodigue traduita en gascon.

La mapa deu Pays Basque français (País Basco francés) dessenhada en 1943 per Maurice Haulon que hè paréisher la "démarcation actuelle entre la langue basque et les dialectes romans" (demarcacion actuau enter la lenga basca e los dialèctes romanics) e qu'enclutz la comuna de Samas dens l'aira gasconofòna.

Toponimia

modificar

La prononciacion qu'ei ['saməs]. Las fòrmas ancianas que son Sancta Maria de Sames aus sègles XI-XII, Sames (mapas de 1638, de 1714 e de 1733) [2].

La fonetica gascona, qui neutraliza l'oposicion enter -a e -e pòsttonics, permet pas de saber se cau escriure Sames o Samas, mès la fòrma basca Zamatze ['samatse] [2] que mia cap a la segonda solucion.

Los toponismes coneishuts (Dauzat, Negre, Astor) an pas donat d'explicacion deu nom de Samas, ja sia lo nom celtic d'òmi Samos, l'irlandés sám, « calme », vienut de *sāmo- en celtic vielh, medish sens [3], un aute mot samo- « estiu », e, dens l'indoeuropèu, lo sanscrit sámā, medish sens [4].

J.B. Orpustan qu'escriu lo nom ei bastit sus un tèrme regionau ancian desconeishut, qui deishè toponimes medievaus : en país bascofòn Samakoitz a Sharrita, Samau a Irisarri, en país romanic Samadèth. Bénédicte Boyrie-Fénié que conclutz lo nom ei escur, mès probablament d'origina aquitanica [2].

Istòria

modificar

Samas e Came que hasèvan ancianament ua baronia deu Ducat de Gramont.

Administracion

modificar
Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2014 2026 Yves Pons    
junh de 1995 2014 André Lassalle divèrs dreta  
  1995      
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 687, totala: 699
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
901 954 882

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
- - - - 877 - - - -

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
- - 770 - - - - - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
460



Cercar
387
555
578
571
581
2009 2010
599
612
628
640
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


Lòcs e monuments

modificar
  • Castèth Polit, deu sègle XIX.
  • Ostau Garat, de 1631.
  • Ostau de Sant Joan, de 1706.
  • Glèisa de l'Assompcion (sègle XIVau): que guarda ua estatua de la Verge Maria dab lo mainatge Jèsus.

Personalitats ligadas dab la comuna

modificar

Véder tanben

modificar

Ligams extèrnes

modificar
  1. http://www.institutoccitan.com/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=221
  2. 2,0 2,1 et 2,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 265-266
  3. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 227
  4. Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 265

D'après lo "Diccionari toponimic de las comunas de Lanas Baish Ador" per Benedicta Boyrié-Fenié