Lo Mont de Marsan

Pels articles omonims, vejatz Lo Mont e Marsan.

Lo Mont de Marçan^[1] (benlèu Mont de Marsan en niçard^[2], possiblament una transcripcion erronèa deu francés) (Mont-de-Marsan en francés) qu'ei ua comuna gascona situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Lo Mont de Marçan
Mont-de-Marsan

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 53′ 29″ N, 0° 29′ 58″ O

Superfícia

36,88 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

97 m
52 m
23 m

Geografia politica

País

Gasconha

Parçan

Marsan (Lanas Petitas)

França

(prefectura)

Arrondiment del Mont (caplòc)

Canton
4098

Lo Mont-1 e Lo Mont-2 (Lo Mont Nòrd e Lo Mont Sud avant 2015)

Intercom
244000808

Lo Mont Aglomeracion

Cònsol

Charles Dayot
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

29 683 ab.

Evolucion de la populacion

31 103 ab.

Densitat

849,62 ab./km²

Autras informacions

montés

40000

Lo gentilici es montés -esa^[2]

Geografia

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Comunas a l'entorn.

Toponimia

La prononciacion qu'ei [lu'mun]. Las fòrmas ancianas que son de Monte Marciano, en latin, en 1289, Arnaldus de Marssano, en latin, en 1294, Mont de Marsan (mapas de 1638, deu sègle XVII, shens data, de 1651, deu començament deu sègle XVIII, de 1714 e de 1733) ^[3].

Dauzat e Rostaing qu'explican lo nom per lo latin mons, au sens de tuc, dab lo nom deu país de Marçan parten deu nom gau d'òmi Mellius, dab lo sufixe -anum ^[4].

Astor, citat per B. Boyrie-Fénié, que precisa lo vescomte de Marçan fondè la bastida en 1141 en lo donant son nom^[3].

La bastida qu'estó fondada en 1133 (segon Bénédicte Boyrie-Fénié) per Pèir de Lobanèr (Lop Aner), vescomte de Marçan e l'abat de Sent Sever. Lo vescomte de Marçan qu'èra sortit de Marçan (Gers). Aqueth toponime que vien deu nom latin d'òmi Martius dab lo sufixe -anum ^[3].

Istòria

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

La revolucion

Lo Mont que vadó prefectura gràcias a l'eficacitat e a la rusa deu deputat constituent Antoine Dufau. Ua tradicion - populara e sabenta - entertenguda a Dacs per rasons evidentas, que hè deu Mont ua vilòta injustament promovuda au reng de prefectura, au detriment de Dacs, de Tartàs, vila petita mès centrau, e de Sent Sever (Cap de Gasconha). En se basant sonque sul recensament de 1793 e shens parlar de duas vilas tròp perifericas per vàder prefecturas, Aira e Sent Esperit, i auré pas de vila dens lo departament vertadèrament mèi poblada que las autas. Sent Sever, la mèi poblada, qu'avè 5000 abitants au recensament de 1793, dab ua superficia de 47 km² qu'a probablament pas guaire cambiat desempuish, shens annexion de comunas ^[5] e dab campanhas pobladas a l'entorn. Dacs qu'avè 3391 abitants a la medisha data e Lo Mont 4000 (nombre que sembla arredondit, tot com lo de Sent Sever), dab un territòri probablament hòrt petit, avant las annexions de 1866, Saint-Jean-d'Août-et-Nonères, Saint-Médard-de-Beausse (noms francés) ^[6]e ua partida de Sent Pèr deu Mont (los borgs d'aqueras comunas o ancianas comunas que son significativament plan près deu centre deu Mont, çò qui confirma l'estretessa deu territòri comunau d'origina).

D'un aute costat, que cau interrogar la valor d'aqueth recensament. La populacion deu Mont que pòt passar de 2 866 abitants en 1800 a 5 256 en 1806 (preséncia de sordats, benlhèu ?), per tornar a 3 065 en 1821, après 30 ans de foncion prefectorau, supausada avantatjosa. La de Dacs que demorè a 3 200/3 400 abitants enter 1793 e 1806, puish que passè los 4 000 après. Sent Sever que guardè ua populacion superiora a 5 000 abitants pendent tota la prumèra mieitat deu sègle XIX (5 844 en 1806). A despieit de la petitessa deu territòri municipau qui hèi mauaisida las comparasons, l'inferioritat demografica deu Mont qu'ei vertadèra e probable la sua populacion qu'estó arredondida au son avantatge en 1793 e la de Sent Sever arredondida a la baisha per rasons politicas. Mès Lo Mont qu'avè un avantatge per l'aviéner hòra de l'estricta demografia.

Dab la construccion de las rotas deus intendents, Lo Mont que vadó un gran cairehorc au sègle XVIII, mèi important que Dacs e que Sent Sever. Mancava pas qu'ua bona rota en direccion deu nòrd-oèst, cap a Sabres, Mamisan e Parentís (partidas deu departament praubas e pauc pobladas a l'epòca, avant l'enrosiament) per qu'estosse completa l'estela. En mèi d'aquò, dens aqueras vilas, lo cairehorc principau e navèth qu'estó plaçat a ua certana distància deu centre de la vila; n'es pas atau peu Mont ^[7]. Lo Mont qu'avè donc un potenciau important e ua accessibilitat relativament bona de tots los punts deu departament navèth. Mès, l'importància de la vila qu'èra benlhèu mendre au començament deu sègle, avant aqueras construccions de vias de comunicacion. La decision de la Constituenta d'establir la prefectura au Mont (dab ua alternància dab Dacs qui jamèi estó efectiva) se revelè pas totaument irracionau, dab lo temps.

Administracion

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
7 de julhet de 2017	2026 ^[8]	Charles Dayot	MoDem	President deu Mont Aglomeracion (2017-2020), director regionau de Natixis Interestauvi
març de 2008	7 de julhet de 2017	Geneviève Darrieussecq	MoDem	Presidenta deu Mont Aglomeracion (2009-2017), conselhèra regionau (2004-2015), conselhèra departamentau deu canton deu Mont-2 (2015-2017), presidenta de la Federacion Espitalèra de França Navèra Aquitània, deputada (2017), secretària d'Estat auprès de la ministra de las Armadas despuish lo 21 de junh 2017
1983	2008	Philippe Labeyrie	PS	Senator (1983-2011), conselhèr generau deu Mont Nòrd (1979-1989)
1962	1983	Charles Lamarque-Cando	SFIO puish divèrs esquèrra	Deputat (1946-1958), conselhèr generau deu canton deu Mont (1967-1973), puish deu Mont Nòrd (1973-1979)
	1962
Totas las donadas non son pas encara conegudas.