Wikipèdia

Lo Grelh Roergàs

escòla felibrenca de Rodés

Lo Grelh Roergàs es una associacion segon la lei 1901 fondada en 1921. Aquesta associacion promòu la cultura e la lenga occitanas.

Origina de l’associacion

modificar

Los dos fondators del Grelh Roergàs son Eugèni Seguret (1896-1956) e Enric Molin (1896-1981). En 1921, quand decidiguèron de crear aquesta associacion, avián 25 ans.

Lo primièr còp que s’encontrèron foguèt a l’Escòla normala de Rodés. Mas lor vertadièra encontre foguèt en 1915 a Montlluís dins los Pirenèus Orientals que i èran mobilizats amassa.

« Ne'n reveniam pas de se trobar aital d’acòrdi, d’aver los mèmes gots, lo mème amor de la poesia, lo mème amor del Roergue e la mèma passion d’escriure, la mèma flamba patriotica, lo mème culte de l’amistat. », diguèt Molin.

Molin e Seguret traversèron la guèrra amassa fins a junh de 1916. Molin foguèt reformat e venguèt regent a La Vinzela. Seguret contunhèt la guèrra dusca la fin e mai puèi qu’èra en ocupacion en Alemanha.

L’eveniment que sembla èsser a l’origina de l’audàcia dels dos amics es una crana manifestacion a Vilafranca per onorar la memòria de Justin Besson. Molin admirava fòrça aqueste autor e escriguèt una òda en occitan. La mandèt al comitat d’organizacion e foguèt convidat a l’inauguracion per legir son poèma davant lo mond amassat. Seguret lo sostenguèt per li donar lo vam fàcia a la paur de Molin de se presentar davant tant de monde.

Quand arribèron a Vilafranca, anèron a l’auberja per cambiar de vestits. Un grelh qu’aviá fach lo viatge amb els tombèt. Eugèni Seguret diguèt « Lo cantaire de las devesas roergatas nos a volgut sègre dins nòstra escorreguda ! […] Es un bon signe. »

Aqueste viatge es tanben lo biais per Enric Molin e Eugèni Seguret d’aprene çò qu’es lo Felibritge. Josèp Fallen e Antonin Perbòsc demandèron a Molin de venir felibre manteneire.

Puèi, los dos amics decidiguèron de seguir Antonin Perbòsc e Prospèr Estieu sus la refòrma de la grafia de l’occitan.

Amb una revista del Gai Saber mandada per Antonin Perbòsc, Enric Molin compren quala dralha devián prene, la dels paires de la lenga occitana. Trobèt catòrze biaisses d’escriure lo mot « jour » en occitan. « Es una question d’escòla » diguèt Molin, una escòla ont los escolans aprendrián que los paires utilizavan lo mot « jorn ». Mas çò qu’apareis tanben als dos amics es la complexitat de la question entre « la lenga o lo legèire ? ».

Mas aprèp aquesta primièra tòca qu’èra a l’entorn de l’escritura, n’i aviá una autra. « crear en Roergue, sens alonguis, una Societat que ramosèsse totes los felibres del país ».

Origina del nom

modificar

Quand èra jove, Enric Molin s’apasionava pels grelhs. De mai i aviá un fum d’associacions felibrencas que prenián la cigala coma simbol. Per Roergue, Enric Molin prepausèt lo grelh qu’èra un insècte roergàs cantaire per sos amors. Es aital que lo nom d’aquesta associacion foguèt « Lo Grelh Roergàs ».

Istòria

modificar

L’idèa nascuda, lo nom trobat, lo trabalh deviá s’organizar. Per comencar, aquesta societat aviá besonh d’un luòc. Lo luòc serà donat pel President de la Societat de las Letras de l’Avairon, monsenh Brunet que prepausèt l’Ostal Rouvier, 2, carrièira de Laumièira coma sièti. Per la creacion del Grelh Roergàs, lo monde s’amassa a l’entorn d’Eugèni Seguret e d’Enric Molin. Mantunas personalitats los ajudèron. Podèm citar Calelhon que vendrà la femna d’Eugèni Seguret en 1922, Josèp Vailet, August Benazet, Artemon Durand (alias Lo Picoral), Edoard Galy, Denís Puech, Francés Fabié, … Son nombroses per sosténer. Mas lo jorn de l’espelison, lo 6 de març de 1921, Enric Molin escriguèt « Après los articles qu’avián paregut dins totes los jornals del país, totas las letras qu’aviá mandadas, trobava (Molin) qu’aquò fasiá pas gaire […] El s’imaginava pecaire ! Que tot lo Roergue anava èstre aquí !... ».

Lo 6 de març de 1921, Lo Grelh Roergàs nasquèt e vaquí lo primièr burèu :

  • Comitat d’Onor :
  • Vice-President : Edoard Galy
  • Secretari general : Enric Molin
  • secretari adjonch: Josèp Vailet
  • Clavaire: Paul Andrieu
  • Conselh d’Administracion : Monsenhs Marra, Nespoulous, Bedèl, Guibert, Coubès, Flòtas, Boièr.

Aqueste jorn, Enric Molin prepausèt los estatuts qu’aviá preparats amb Eugèni Seguret legissent d’unes que foguèron mandats d’unas associacions felibrencas. En 1922, l’associacion aguèt una revista. L’Armanac Roergat que s’èra acabat de parèisser pendant la guèrra de 14, foguèt reviscolat. La revista foguèt publicada fins a 1930. Ara, l’associacion publica una revista trimestriala Canta-Grelh qu’existís dempuèi 1989.

Tre l’annada 1922, Lo Grelh Roergàs fasiá parlar d’el. Lo Journal de l’Aveyron s’emplenava de poèmas, d’articles de felibres roergasses escriches segon las règlas de la refòrma. D’unes èran pas d’acòrdi, « una còla de patoèsaires que refusava de li se plegar ».

Èra quitament un periòde de reconeissença puèi qu’aquesta annada, l’Acadèmia dels Jòcs Florals de Tolosa distribuiguèt de flors a mantuns felibriges roergasses. « Multiplicavan lors Acamps, a Rodés. Organizavan de concors, de Felibrejadas. Subretot estudiavan la lenga, en bolegant la posca de totes los libres en lenga d’òc que recatava la richa bibliotèca de la Societat de Letras ».

En 1929, la vila de Rodés aculhiguèt la Santa Estela. Aquesta fèsta felibrenca, descricha per Molin, foguèt una vertadièra capitada que i vesián de felibres de tot lo territòri occitan. Aprèp qualques guirguilhs, foguèt un biais de se tornar trobar. Enric Molin descriu dins En tutant lo grelh cossí la Santa Estela de Rodés permetèt d’afortir las relacions dels felibres.

Mas aquestas annadas benesidas passèron pauc a cha pauc. La guèrra acabèt definitivament aqueste vam e la parucion de l’Armanac Roergat qu’aviá ja de dificultats a paréisser per causa de finança.

En 1965, quand Enric Molin escriguèt En tutant lo grelh, explica son punt de vista sus la dificultat de manténer la lenga d’òc. Ça que la i aviá d’autors roergasses per escriure e un fum de libres qu’espèran per paréisser que l’argent foguèsse present.

Enric Molin moriguèt en 1981. Malgrat los inevitables desacòrdis e desavenis, l’associacion s’es totjorn reviscolada, fins a despassar los cent ans en 2021. Contunha d’obrar dins lo sens volgut per Enric Molin al moment de sa creacion.

Las Fèstas de la Sant Justin dempuèi 2008

modificar

Cada mes d’agost, per la Sant Justin, lo Grelh Roergàs organiza una crana fèsta. E cada annnada es un luòc diferent per Roergue ligat a una personalitat importanta que defendèt la lenga e la cultura occitanas. Se debana totjorn del meteis biais. La jornada es compausada d’una messa en occitan, d’una amassada generala, d’una conferéncia, d’una representacion teatrala o un autre espectacle e un repais.

Vaquí las annadas, los luòcs e las personalitats onoradas :

Las edicions del Grelh Roergàs

modificar

Existisson dempuèi 1966. La primièra colleccion foguèt de 1966 a 1987 amb 41 títols. La colleccion actuala existís dempuèi 1991. Dos o tres títols novèls sortisson cada an.

Se pòdon trapar :

- de romans

- d’autobiografias

- de testimonatges

- de contes

- de recuèlhs de tèxtes

- de recuèlhs de poèmas

- un recuèlh de mots crosats

- d’obratges de vulgarizacion

- d’obratges de recèrca

Ligams extèrnes

modificar
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Lo_Grelh_Roergàs&oldid=2407343 »