Joan Bodon
Joan Bodon (Crespinh, Lengadòc, 11 de decembre de 1920 - L'Arbataish, Argeria, 24 de febrièr de 1975) foguèt un escrivan occitan de Roergue. Es, amb Max Roqueta, Bernat Manciet e Robèrt Lafont un dels autors màgers de la literatura occitana del sègle XX. Bodon es tanben un dels romancièrs mai coneguts e apreciats de las letras occitanas contemporanèas.
| Joan Bodon | |
 | |
| Naissença | 11 de decembre de 1920, Crespinh |
|---|---|
| Decès | 24 de febrièr de 1975, L'Arbataish |
| Ocupacion | escrivan, regent |
Biografia
modificarJoan Bodon nasquèt en 1920 dins una familha modèsta a Crespinh, filh de Ciprian Bodon e d'Albania Balssà, parenta a un gra alunhat de l'escrivan francés d'origina occitana Honoré de Balzac. Faguèt son escolaritat primària dins son vilatge e dintrèt puèi al cors complementari de Naucèla en 1932. Foguèt aquel an que grelhèt sa vocacion d'escrivan e son interès per l'occitan quand descobriguèt l'òbra de Justin Besson e subretot son poèma D'al brèç a la tomba. La mòrt de sa grand, en 1934, li provoquèt un traumatisme psicologic intens a tal ponch que comencèt a quequejar, problèma que servèt tota sa vida. Se presentèt al concors de dintrada de l'Escòla Normala a Rodés e i foguèt admés en 1938. Ailà coneguèt Calelhon e mai Enric Molin que quand vegèt lo gaubi de Bodon l'incitèt a escriure. En 1940 venguèt regent, mas l'an seguent del temps qu'ensenhava a Castanet aguèt de partir al Servici de Trabalh Obligatòri aprèp que foguèt mobilizat al Camp de Joventut d'Andusa.
En 1943 foguèt mandat a Breslau (Silesia, Polonha) ont patiguèt fòrça. Aquela estada lo marquèt prigondament e es vesedoira dins La Grava sul camin. Ne tornèt pas qu'en 1945 e recuperèt sa foncion de regent, mas aqueste còp èra itinerent agricòla. Se maridèt amb Camilha Vidal en 1946 del temps qu'èra regent a Durenca. Collaborava al setmanièr comunista La Voix du Peuple que lor i balhava d'articles en occitan. En 1949 foguèt nomenat al Mauron ont deviá demorar uèch ans.
En 1954 participèt a la Santa Estèla que lo Felibritge celebrèt a Avinhon (eveniment que inspirèt son roman La Santa Estèla del Centenari) e i recebèt lo primièr prèmi de pròsa per los Contes dels Balssàs puèi en 1956 se faguèt membre de l'Institut d'Estudis Occitans.
En setembre de 1968, per de rasons financièras, ligadas al nombre important d'enfants (sièis) qu'aviá la familha, se n'anèt en Argeria e s'installèt a l'Arbataish coma cooperant agricòla. I moriguèt lo 24 de febrièr de 1975 en seguida d'una longa malautiá e laissèt una òbra inacabada : Las domaisèlas.
Las òbras de Joan Bodon
modificarVira l'estetica e l'etica de la literatura occitana cap a una modernitat de l'escritura. Met en scèna la destinada sovent tragica de la civilizacion occitana e dels òmes en i mesclant la sia. L'universalitat de sos tèmas s'amaga dins una menimosa descripcion de la civilizacion occitana.
En pròsa es l'autor de romans : La grava sul camin, Lo libre dels Grands Jorns, Lo libre de Catòia... e de contes : Los contes del meu ostal, Los contes dels Balssàs (ont nos assabenta del nom occitan vertadièr e de la sia parentat del costat de la maire amb l'escrivan Honoré de Balzac)... Es tanben creador de poesias plan sovent mesas en cançon.
Lo Libre de Catòia foguèt revirat en catalan en 1973 per Artur Quintana e una reedicion se faguèt en 2009. E en castelhan (espanhòl) foguèt revirat per Miguel Gimeno en Gara d'Edizions amb lo títol d'El libro de Catóia. Lo Libre dels Grands Jorns foguèt revirat en catalan en 2015 per Joan-Lluís Lluís (Club Editor, Barcelona). L'occitanista catalan Jaume Figueras, que revirèt Verd Paradís de Max Roqueta, es a trabalhar sus la traduccion dels Contes dels Balssàs que deuriá sortir lèu.
L'eiretatge de Joan Bodon
modificarL'òbra de Bodon es essenciala dins la recuperacion lingüistica que s'operèt a la fin del sègle XX. La lenga de Joan Bodon servís sovent coma modèl de la lenga normativa e sa frasa: "Es sus la talvera qu'es la libertat" es venguda un dels eslogans mai famoses dins l'occitanisme e inspirèt lo nom del grop La Talvera.
Sos poèmas inspirèron en part la Nòva Cançon occitana e subretot lo cantaire lengadocian Mans de Breish que foguèt lo primièr a metre en musica sos escriches amb de cançons coma Los carbonièrs de La Sala e Sus la montanha. Lo musician sortiguèt puèi Alba d'Occitània ont "canta Bodon". Dempuèi 1986 existís un Prèmi Joan Bodon que recompensa una òbra en occitan.
En 2010, se creèt un musèu "L'ostal Joan Bodon" dins son ostal nadiu a Crespinh.
Bibliografia
modificarRomans
modificar- La grava sul camin, Tolosa : IEO, 1956.
- Lo libre dels grands jorns, Tolosa : IEO, 1964.
- Lo libre de Catòia, Lo Libre occitan, Coll. Pròsa d'uèi, 1966.
- La quimèra, 1974
Contes
modificar- Contes del meu ostal, Vilafranca-de-Roèrgue : Salingardes, 1951
- Contes dels Balssàs, Vilafranca-de-Roèrgue, Salingardes, 1953
- La Santa-Estèla del centenari, Rodés : Subervie, 1960
Poèmas
modificar- Res non val l'electrochòc, 4 Vertats, 1970
- Sus la mar de las galèras, IEO, Messatges, 1975[1]
Ligams extèrnes
modificar- (oc) Joan Bodon a You Tube part.1
- (oc) Joan Bodon a You Tube part.2
- (oc) Joan Bodon a You Tube part.3
- Libres de Joan Bodon
- Sit de la revista OC que Joan Bodon i publiquèt mai d'un de sos escrits: [1]
Nòtas e referéncias
modificarNòtas
modificarReferéncias
modificar- ↑ Joan Bodon, Sus la mar de las galèras, IEO, Messatges, 1975, numerizat sul sit Ciel d'Oc.
