Avantgardas artisticas
L'avantgarda es la tendéncia, dins una òbra d'art quina que siá, o d'un artista, a introduire elements innovadors al respècte de las formas tradicionalas o convencionalas. Tanben se comprend coma una excessiva preocupacion per desplegar de ressorsas que trencan o destorban los sistèmas mai acceptats de la representacion o expression, dins lo teatre, la pintura, l'escultura, la literatura, lo cinèma, eca. L'usatge vulgar es pejoratiu, alara que tanben lo tèrme s'utiliza per designar los movements artistics de novelum, e en general dogmatics, que se produguèron en Euròpa pendent los primièrs decennis del sègle XX.
Contèxte istòric
modificarAl temps qu'emergiguèron las avantgardas artisticas, Euròpa èra en crisi prigonda, qu'acabèt per la Primièra Guèrra Mondiala, puèi, mostrant de limits del sistèma capitalista. Mas fins a 1914 los socialistas èran los sols que parlavan de "l'esfondrament del capitalisme", coma o mostrèt Arnold Hauser, e tanben d'autres sectors avián percebut de per abans los limits d'un modèl de vida que privilegiava l'argent, la produccion e las valors del canvi abans l'Òme.
Lo resultat d'aquò foguèt la pauretat e lo clausonament artistic contra aqueles que reaccionavan ja en 1905, Pablo Picasso e Georges Braque amb lors exposicions cubistas, e lo futurisme que, en 1909, faguèt son primer manifèst d'apostata al futur e foragetèt tot lo precedent, esbleugit pels progrèsses de la modernitat scientifica e tecnologica: que la frasa de Marinetti: «Una automobila de corsa es pus bèla que la Victòria de Samotràcia».
Atal comencèt l'avantgarda, encara que lo moment del vam mai grand coïncidís, logicament, amb la Primièra Guèrra Mondiala, amb la consciéncia de l'absurd sacrifici que supausava, e amb la promesa d'una vida diferenta insuflada pel trionf de la Revolucion Socialista en Russia en 1917.
En 1916 a Zuric (territòri neutre pendent la guèrra), Tristan Tzara un poèta e filosòf romanés, fugiguèt sas obligacions militaras, decidiguèt de fondar lo "Cabaret Voltaire". foguèt l'acte de fondacion del dadaïsme, al vam del Nihilisme que prepausa lo refús total.
Aquel desir de destruccion de tot çò qu'es establit menèt los dadaïstas, per èsser coerents amb eles meteisses, se fòrabandissián eles meteisses: lor pròpria destruccion.
Qualques partesans de Dadà, dirigits per André Breton, pensavan que las circonstàncias exigissián en mai de l'anarquia e la destruccion, sinó també la proposicion; atal s'alunha de Tzara (causa que pausèt lo punt final al movement dadaïsta) e començant l'aventura surrealista.
La furia Dadà foguèt una primièra etapa e indispensabla, mas arribèt a son tèrme. Breton e los surrealistas faguèron lo ligam entre l'enonciat d'Arthur Rimbaud (que amb Charles Baudelaire, Comte de Lautréamont, Alfred Jarry, Van Gogh e mai del sègle XIX seràn reconeguts pels surrealistas coma lors "paires"): «se deu cambiar la vida», amb aquel de Karl Marx: «se deu transformar lo monde». Emergiguèt alara lo surrealisme al servici de la revolucion que pretendiá recuperar quicòm de l'òme dins la societat, sos condicionaments e repressions l'avian amagat: son esséncia mai pura, son Ieu basic e autentic.
Per mejan del restabliment de l'inconscient, dels sòmis (èran los jorns de Sigmund Freud e de las originas de la psicoanalisi), se libererant de las passions e los desirs, de l'escritura automatica, de l'umor negre, temptèron d'anar cap a una societat nòva en que l'òme pòsca viure en plenitud (l'utopia surrealista). Dins aquel plen exercici de la libertat que caracteriza l'actitud surrealista, tres mots s'unisson dins un sol sens: amor, poesia e libertat.
Corrents de l'avantgardisme
modificarDins l'avantgardisme de corrents emergiguèron prepausant innovacions radicalas de contengut, lengatge e ment. Entre eles se destacan:
- Impressionisme: reagís contra los excèsses del realisme, concentrant son interès dins lo procèssus mental d'un personatge quand son confronta a qualques situacions. Se caracteriza per transferir a l'òbra la vertadièra existéncia radicada dins los procèssus mentals, l'intuicion e lo desliurament de l'individú, atal coma lo manejament dels individús per mejan de las associacions psicologicas.
- Expressionisme: nasquèt en Alemanha en 1920 coma reaccion al naturalisme, dirigit pel poèta Georg Trakl. D'entre los principis se destacan la reconstruccion de la realitat, la relacion de l'expression literària amb los arts plastics e la musica, e l'expression de l'ansia del monde e de la vida per mejan de novèlas e dramas que se parla dels limits socials impausats a la libertat de l'òme.
- Cubisme: apareguèt en França, capitanejat per Guillaume Apollinaire. Sas principalas caracteristicas consistisson en l'associacion d'elements impossibles concretament, desdoblament de l'autor, disposicion grafica dels mots, substitucion del sentimental per l'umor e la jòia, e lo retrach de la realitat per mejan de divèrsas apròchas.
- Futurisme italian: nasquèt a Milan fondat per Filippo Tommaso Marinetti en 1909. Aquel movement trencava amb la sintaxi, lo ritme e los signes convencionals de pontuacion.
- Futurisme sovietic: (futurisme rus, futurisme ucraïnian, eca.)
- Suprematisme: movement fondat per l'artista ucraïnian e sovietic, Kazymyr Malévytx.
- Constructivisme: movement sovietic.
- Dadaïsme: apareguèt a Zuric entre 1916 e 1922, amb Tristan Tzara coma fondator..
- Ultraisme: apareguèt en Espanha entre 1919 e 1922 coma reaccion al modernisme.
- El Bauhaus e l'arquitectura Moderna: tota una revolucipn dins l'arquitectura e lo dessenh.
- Creacionisme: emergiguèt en 1917 promogut pel poèta chilian Vicente Huidobro, que concebèt lo poèta coma un pichon Dieu per que crèa amb la paraula. Segon el, lo poèta deuriá pas èsser un òme.
- Surrealisme: emergiguèt en França amb André Breton, que seguent Sigmund Freud s'interessèt a descobrir los mecanismes de l'inconscient e subrepassar lo real per mejan de l'imaginari e l'irracional. Se caracteriza per voler crear un òme nòu, recorrir a la crudeltat e l'umor negre amb la fin de destruire totas las nuàncias sentimentalas e perque, malgrat d'èsser constructius, los aspèctes de la conducha morala umana e las manifestacions son pas del lor interès.
- Muralisme mexican: movement dels ans 1920 a 1960, amb pinturas muralas de natura sociala de grands formats. Amb José Clemente Orozco, David Alfaro Siqueiros, Diego Rivera, aca. .
- Estridentisme: emergissent a Mexic e nasquèt de la mescala de divèrses -ismes eissit de l'avantgarda europèa. Entre 1922 e 1927, se caracteriza per la modernitat, lo cosmopolitisme e l'urban, e coma pel non conformisme, l'umor negre, l'esnobisme, l'irreveréncia e lo refús de tot lo passat. Son representant principal foguèt Manuel Maples Arce.
- Cosmopolitisme: emergiguèt en 1940 amb la tòca de mostrar la problematica urbana. Son representant principal foguèt Jorge Luis Borges.
- Neorealisme: es en relacion amb l'existencialisme, exagèra lo problèma de l'ansia, perque transforma l'escrivan de mals irreversibles, que pareis pas aver de solucion.
- Superrealisme: movement que repausa suls trabalhs de Sigmund Freud. Consistís en captar la coïncidéncia-realitat emergida d'un personatge, quand vei quicòm que li provòca remembres reprimits. Lo principal representant foguèt Miguel Ángel Asturias.
- Experimentalisme: repausa sul mètode scientific per explicar lo comportament dels individús dins un recit.
- Iperrealisme: movement nascut als Estats Units d'America dins los ans 1970.