Comportament

Lo comportament designa las accions d'un èsser vivent. S'utiliza subretot en etologia (umana e animala) o en psicologia scientifica. Pòt tanben èsser l'equivalent de conduita dins l'apròcha psicanalitica.

Generalitats

Lo comportament d'un èsser vivent e, pus generalament, de tot autre sistèma es la partida de son activitat que se manifèsta a un observator. Lo comportament dels animals, umans o pas, se pòt descriure coma l'ensemble de las accions e reaccions (movements, modificacions fisiologicas, expression verbala, etc.) d'un individú dins una situacion donada.

Los comportaments animals son contrarotlats per lor sistèma endocrinian e lor sistèma nerviós. La complexitat del comportament d'un animal es en relacion estrecha amb la complexitat de son sistèma nerviós. D'ont mai lo cervèl es complèxe, d'ont mai los comportaments pòdon venir elaborats e aital èsser pus adaptats a l'environament. Ben que d'èssers vivents sens cervèls sián perfèitament adaptats coma las bacterias. L'origina, la foncion e lo desvolopament dels comportaments depend tan de las interaccions amb l'environament coma de l'eretatge filogenetic de l'espècia. Los principals comportaments fondamentals son los comportaments alimentari, sexual, mairal, social, agression, defensa o fugida e d'enebicion de l'accion quand la luta o la fugida es pas possibla.

L'etologia es la sciéncia qu'estúdia e descriu los comportaments umans e animals mas la psicologia comportamentala a per centre aqueles estudis subretot per mejan de la fisiologia e la neurobiologia qu'estúdian los fenomèns biologics a l'origina d'aqueles comportaments. Los comportaments se pòdon descriure coma innats o aquerits, conscients o inconscients, e volontaris o involontaris, automatics o contrarotlats, etc. L'estudi del comportament economic fa l'objècte d'un camp de recèrca particular nomenat economia comportamentala.

Definicions existentas

Vaquí qualques definitions del concèpte de comportament, venent de la literatura scientifica actuala:

• «Lo comportament es un ensemble de fenomèns observables d'un ponch de vista extèrne.»
• «Biais d'èsser e d'agir dels Animals e dels Òmes, manifestacions objectivas de lor activitat globala.» (Piéron H. in Bloch 1994 p. 153)
• «Lo comportament es l'ensemble de las reaccions objectivament observablas qu'un organisme generalament provesit d'un sistèma nerviós executa en responsa a las estimulacions del mitan, aquelas meteissas objectivament observablas.» (Watson J.B. in Bloch 1994 p. 153)
• «Lo comportament es una realitat aprendibla jos la forma d'unitats d'observacion, los actes, que lor frequéncia e lors encadenaments son susceptibles de se modificar; tradusís en accion l'imatge de la situacion tala coma foguèt elaborada, amb sos espleches pròpris, per l'èsser qu'òm estúdia : lo comportament exprimís un biais de representacion e de construccion d'un monde particular (Umwelt).» (Gallo A. in Bloch 1994 p. 154)

S'obsèrva qu'aquelas diferentas definicions designan pas exactament la meteissa causa, versemblablament perque foguèron definidas dempuèi una posicion extèrna a respièch de l'objècte estudiat, e que lors autors venon de diferents domenis scientifics.

Problematica centrala d'un concèpte

La primièra estapa de l'elaboracion d'una definicion es d'identificar e de caracterizar çò que rend necessari la creacion d'aquela definicion.

Una caracteristica majora de qualques organismes vivents es la capacitat de movements, que permet d'interagir activament amb l'environament. Un aspècte important d'aquela capacitat es que lo movement es pas un efèit fortuit (coma lo movement d'una branca dins lo vent), mas lo resultat d'una organizacion especifica de l'organisme.

Los factors primordials del vivent que son dirèctament en relacion amb aquela capacitat de movement son : l’organizacion, lo movement, lo limit e l’organisme. L’organizacion es un factor primordial e fondamental del vivent : tot èsser vivent es una estructura fòrça organizada. La desorganizacion provòca la mòrt. Lo movement es un autre factor primordial del vivent : gaireben totes los elements d'una estructura viventa son en movement perpetual. L'arrèst d'un movement provòca la mòrt. Lo limit es tanben un factor primordial del vivent : totes los èssers vivents possedisson de limits extèrnes e sovent fòrça limits intèrnes. La supression dels limits provòca la mòrt. L’organisme es una estructura viventa que per l'existéncia de limits e de movements organizats.

Definicion sintetica

La sintèsi de totes los elements presentats supra permet d'elaborar una definicion d'un concèpte de "comportament", basat sus las caracteristicas biologicas estructuralas e foncionalas primordialas, e qu'es valable per totes los organismes vivents.

S'obsèrva que lo movement organizat per l'interior de l'organisme (reaccions enzimaticas, transpòrt intracellular de las moleculas, pompas proteïcas, endocitòsis, migracions cellularas, circulacion sanguina, etc.) es una necessitat vitala absoluda per totes los èssers vivents. Per contra, lo movement organizat per l'exterior de l'organisme (locomocion, prension, etc.), que correspond a la nocion de "comportament", es facultatiu. Existís subretot dins los reialmes protista e animal.

En foncion d'aquela sintèsi, la definicion d'un concèpte de "comportament", valable per totes los organismes vivents, es : ensemble dels movements organizats per agir a l'exterior de l'organisme.

Aquela definicion, pus tecnica e pus precisa que la definicion generala e usuala donada en introduccion, permet d'identificar sens ambiguïtat totes los comportaments : l'observacion extèrna e objectiva d'un movement d'un organisme (o d'una partida d'un organisme) es un comportament s'existisson d'estructuras biologicas especificament organizadas per produire aquel movement ; per exemple lo movement dels uèlhs dels mamifèrs es pas lo resultat indirècte dels movements de la tèsta, mas resulta d'un contraròtla neural dels muscles oculars : existís doncas un comportament ocular.

L'etologia es la sciéncia de la descripcion e de l'estudi sistematic d'aqueles movements organizats. Mas en general los etologistas estúdian subretot los comportaments pus elaborats: alimentari, sexual, de defensa del territòri, etc.

Lo comportament dins los reialmes del vivent

Dins aqueles sièis reialmes actualament reconeguts (animal, campairòl, vegetal, protista, arqueobacteria, eubacteria), s'obsèrva de comportaments subretot pels animals e, fòrça limitat, pels protistas. Pasmens, qualques cases de movements especificament organizats per agir a l'exterior de l'organisme se pòdon observar dins los autres reialmes.

Lo comportament dels vegetals

Lo comportament vegetal es un fenomèn fòrça limitat. Lo movement vegetal depend essencialament d'un mecanisme idrodinamic de la turgescéncia. «Variacions de turgescéncia de cellulas fòrça localizadas de nombrosas plantas produsisson per aquelas de movements d'organs, coma las tancaduras de petalas de las flors (correjòla) o de foliòlas (cas espectaclós de la sensitiva), o los movements de las estaminas, o lo replegament de las tentaculas tendas de las fuèlhas de las plantas carnivòras, etc.» (Dauta J. 1999).

Pels vegetals, l'exemple tipic dels movements especificament organizats, e avent una foncion en rapòrt amb l'environament, son los movements de tancadura de tendas de las plantas carnivòras.

Lo comportament pels protistas

Los comportaments dels protistas son fòrça simples e se limitan subretot a de comportaments de locomocion.

Las estructuras e los procèssus biologics que permeton aqueles movements organizats son los movements amiboïdes de la membrana plasmica, e subretot aqueles de las cilhas e dels flagèlas. «Dins la bacteria intestinala Escherichia coli, per exemple, cada flagèla es un filament rigid de 14 milens de micromètres de diamètre e de 10 micromètres de longor, que torneja amb una velocitat incredibla d'aperaquí 200 torns per segonda mercé a un pichon motor rotatiu inserit dins la membrana e la paret de la cellula»(Bornens M. 2005).

La direccion del desplaçament es contrarotlada per la deteccion d'un gradient de concentracion d'una molecula, qu'es detectat per de receptors (fenomèn de quimiotactisme). «Lo desplaçament se fa pas a l'azard, e, quitament dins las cellulas pus simplas, ven necessari de postular de mecanismes d'estimulacion e d’enebicion del movement» (Rozé C. 1999).

Lo comportament dels animals

Se pòt definir lo comportament coma essent lo biais d'agir o foncionar d'un biais abitual o dins un but precís. Se pòt tanben definir lo comportament coma una responsa a un stimulus. Aquò suggerís que lo comportament es previsible e es la consequéncia de quicòm. Per far simple se pòt afirmar que lo comportament es pròpri a cada organisme vivent quin que siá lo moment o s'obsèrva un animal en activitat, sèm testimòni de son comportament. Se poirà dire que l'animal sens comportament es un animal mòrt.

Lo comportament se pòt estudiar a dos nivèls clau :

• Al nivèl fisiologic en estudiant coma los nèrvis, los muscles, e los sens dels animals interagisson per donar un comportament particular.
• Al nivèl de l'individú en estudiant las performanças del comportament en relacion amb l'environament o la posicion sociala de l'animal.

Lo confinhament a un ròtle sul comportament dels animals. En efèit los animals vivent pendent de periòdes prolongats dins de condicions non optimalas desvolopan de comportaments estereotipats qu'acaban pas de repetir. Qualques uns d'aqueles comportaments estereotipats pòdon èsser nosibles e engendrar de prejudicis fisics als animals.

Lo comportament dels mamifèrs

Los comportaments dels mamifèrs pòdon èsser fòrça complèxes. Son realizats mercé a d'estructuras e d'organs especializats, fòrça organizats : esquelet articulat, muscles, e subretot un sistèma nerviós especializat.

Metodologia de l'estudi dels comportaments

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Filogenèsi dels comportaments

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Psicobiologia del comportament animal

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Desvolopament dels comportaments umans

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Estudi psicologic del comportament uman

Per l'Òme, lo comportament es una veirina sus la personalitat, per que n'es una manifestacion exteriora. Es atal lo subjècte d'estudi principal de la psicologia (psicologia comportamentala). Englòba las comunicacions verbalas e non verbalas. Es doncas au còr de la vida sociala.

Vejatz psicologia del comportament o comportamentalisme

Estudi sociologic d'un comportament uman

La psicologia sociala estúdia subretot las influéncias recipròcas entre comportament individual e comportament collectiu.

Apareis que l'individú en grop o dins una societat, formala o informala, pèrd una partida mai o mens granda de son autonomia de pensada. Alara a tendéncia a se raliar a la pensada e al comportament d'un grop o de la massa, e per consequéncia a se comportar diferentament de coma o aurián fach se serián estats isolats.

Los individús que recebon de stimuli pòdon cambiar de comportament.

Un exemple de recèrca practica sus aqueles fenomèns es l'economia comportamentala.

Existís una interaccion fòrça fòrta entre lo comportament e la pensada. Es evident que la pensada influéncia lo comportament; se sap a l'ora d'ara que lo comportament influéncia d'un biais segur la pensada. Las tecnicas de manipulacion pus eficaças son basadas sus aquel principi, batejat congruéncia. L'Òme a besonh, per son equilibri, de justificar son pròpri comportament e de se persuadir el meteis que sos actes son legitims e coerents. L'experiéncia condiciona doncas la pensada.

Referéncias

Bibliografia

• Jeanne Altmann
  • en traduction google
  • (en) Altmann, J. 1974 Observational study of behavior: sampling methods. Behaviour 49, 227-267. [reprinted in Foundations of Animal Behavior, L.D. Houck & L.C. Drickamer, eds. U Chicago Press, 1996].
• Henri Laborit L'Inhibition de l'action - Biologie comportementale et Physio-pathologie (2ème édition), Masson 1986
• Philip Lhener
  • (en) Handbook of Ethological Methods en

• (fr)Una critica en francés de 453 mots d'Eric Damerose
• (fr)Damerose, E. (1999). La baby-sitter regarde l'enfant, l'éthologue observe. La différence ? La référence constante à une catégorie du comportement définie a priori. Revue du livre de Lehner, P. N. (1996). Handbook of ethological methods (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. La Recherche, 323, 90.
• BLOCH (fr)Henriette et coll. (Éditeurs) : Grand dictionnaire de la psychologie. Larousse 1994
• (fr)W. Köhler, Gestalt Psychology, 1929. Traduction française La psychologie de la forme, Gallimard, Paris, 1964.

Filmografia

• (fr)Conférence de Philip Gorwood (Pr. en psiquiatria, Universitat París 7), facha per l'"Université de tous les savoirs" nomenat Existe-t-il une génétique des comportements ?
• (fr)Mon oncle d'Amerique Filme d'Alain Resnais 1980, amb lo Professor Henri Laborit

Articles scientifics

• Vegetals
  • (fr)DAUTA Jacques : Turgescence. Encyclopaedia Universalis, version CD-ROM 5.0, 1999
  • (fr)LAVERGNE Didier : Plantes. Encyclopaedia Universalis, version CD-ROM 5.0, 1999
  • (fr)THIMANN K.V. : Tropismes végétaux. Encyclopaedia Universalis, version CD-ROM 5.0, 1999
• Protistes
  • (fr)BORNENS Michel : Mouvements cellulaires. Encyclopaedia Universalis, version CD-ROM 11.0, 2005
  • (fr)ROZÉ Claude : Mouvements cellulaires. Encyclopaedia Universalis, version CD-ROM 5.0, 1999
  • (fr)TIBI Armand : Endocytose. Encyclopaedia Universalis, version CD-ROM 5.0, 1999
• Animals

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !