Arsac (Bearn)

Pels articles omonims, vejatz Arsac (omonimia).

Arsac o Arsac e Arrasiguet^[1] (Arzacq-Arraziguet en francés) qu'ei ua comuna bearnesa administrada peu departament deus Pirenèus Atlantics de la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Arsac (e Arrasiguet)
Arzacq-Arraziguet

La plaça de la Republica.

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 32′ 12″ N, 0° 24′ 41″ O

Superfícia

15,26 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

238 m
230 m
95 m

Geografia politica

França

Artics e País de Seuvèstre, Canton d'Arsac-Arrasiguet (caplòc) abans 2015

Intercom
246401574

CC deus Luis en Bearn (2014 ençà)

Cònsol

Jean-Pierre Crabos
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

1 057 ab.

Evolucion de la populacion

1 078 ab.

Densitat

69,07 ab./km²

Autras informacions

Còde postal

64410

Còde INSEE

64063

Heraudica

L'escut d'Arsac que's blasona atau : de gules cargat d'un can corrent d'argent dab ua lua d'aur pausada dessus deu cap d'azur cargat de tres concas d'aur.

Geografia

Arsac qu'ei ua vila septentrionau de Bearn pròcha de la termiera dab las Lanas.

Toponimia

Arsac

Las fòrmas ancianas que son Arsac, en 1385, Arsac, en 1542, Arzac, en 1620, Arzac sus la mapa de Cassini, a la fin deu sègle XVIII, Arzacq-Arraziguet, despuish lo 7 de setembre 1845, data de la fusion dab Arrasiguet. La prononciacion locau qu'ei [ar'sak] ^[2]. Totun, Jacques Boisgontier, dens la soa recension deu Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, que dobta de la prononciacion s e que supausa ua error^[3].

Dauzat qu'explica lo nom dab lo sufixe -acum e un nom latin d'òme Arcius o Arsius, o un nom gallés Artius (de arto-, « ors ») ^[4]. Per un nom semblable deu Tarn [donc dab [-rz-], Negre, citat per Miquèu Grosclaude, que causeish lo nom latin Arisius. Miquèu Grosclaude que cita tanben l'ipotèsi de Pèire Bèc, justificada peu patronime bearnés Pédarazacq, un *Arrazacq contractat en Arzac. Miquèu Grosclaude que causeish meileu lo nom latin Arsius (o dilhèu Arisius) ^[2].

L'alternància dens las atestacions d' Arsac e d' Arzac, dab lo prumèr per las mei ancianas, que pòt estar deguda a fantasias o embarràs d'escribas. Mès la seguida, mei que mei lo cas d'Arrasiguet, que hè pensar a variacions vertadèras deu nom deu lòc. En passant de la fòrma Arsac a Arzac, la shiulanta que s'aluènha, per l'aurelha, de la vibranta r, mès l'esfòç articulatòri qu'ei mei gran e ua varianta *Arrasac (qui explica dilhèu lo patronime Pédarazacq : Pèr d'Arrasac) qu'es de prononciacion mei agida. De mei, tota instabilitat dens la prononciacion d'un nom qu'ei de natura a provocar autas innovacions. Mès, com Miquèu Grosclaude a podut enregistrar la prononciacion [ar'sak] (?) a despieit de la fòrma oficiau [ar'zak], aquò qu'ei la pròva que s'ei mentavuda a totas las epòcas, donc d'un polimorfisme. Per l'etimologia, qu'es Arsac que cau explicar, non pas Arzac. Arisius qu'ei donc improbable e que cau causir enter los autes noms, shens excludir lo nom gallés Artios (que i a plan de noms celtics dens la toponimia gascona, donc dens los mèstes, mès, segur que n'i avè pas tant dens las classas popularas de l'epòca).

Arrasiguet

Miquèu Grosclaude qu'explica Arrasiguet [arrazi'get] ipoteticament com lo resultat deu mot arrasic dab lo sufixe -etum, mès sense excludir un rapòrt dab Arsac. Que seré donc un toponime ligat a la desbosigada ^[5].

Arrasiguet es pas mentavut sus la mapa de Cassini. Despuish las mapas deu sègle XIX, i a pas un cas de lòc nommat Arraziguet, nimei sus las listas de lòcs de la comuna. Qu'es aquí l'informacion essenciau : Arrasiguet existeish pas com lòc, sonque com nom d'ua comuna creada a la Revolucion, a l'interior de la parròpia d'Arsac e despuish com quartièr. Qu'es donc inutil de saber s'es motivat per ua desbosigada. Que calèva donar un nom a un ensemble de bòrdas e d'ostaus sense tradicion istorica (mès que probable volèvan pas depéner de la vila), que sembla senat de pensar qu'ua apellacion deu tipe « lo petit Arsac » s'impausè. Com lo nom deu caplòc trantalhava (popularament, pas oficiaument), énter Arsac, Arzac, Arrazac, etc, l'atraccion deu mot arrasic sus la varianta mei irregulara *Arrasac que joguè, dab un aspècte popularizant e dilhèu arridolent. De mei, Arrasiguet qu'avè l'avantatge de s'aluenhar foneticament e graficament deu nom de la comunautat que volèvan quitar, Arzacq (nom francés). Mès, qu'aurén podut causir *Arsaguet, *Arzaguet o *Arrasaguet. La fòrma de 1793 Raviguet ^[6] qu'ei dus còps faussa : confusion énter -z- e -v-, puish Arr- qu'estó con•honut dab un a prostetic e corregit per purisme francimand.

Istòria

Resta de l'epòca romana que i hon trobadas e lo toponim en -ac (de la terminason latina -acum) que confirma l'antiquitat de la comuna.

Au cors deu son passatge per Bearn (qui èra alavetz la màger part deu son purmèr reiauma : Navarra) Loís II de Navarra e XIII de França que passè per Arsac. Arrasiguet que's juntè administrativament dab Arsac lo 7 de seteme de 1845 ^[2]^,^[7].