Aranco

Aranco (Erango en basco, Arancou en francés) qu'ei ua comuna d'Occitània, en Gasconha, administrada peu departament deus Pirenèus Atlantics dens la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Aranco
Arancou

Glèisa d'Aranco

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 26′ 41″ N, 1° 02′ 59″ O

Superfícia

5,30 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

142 m
65 m
12 m

Geografia politica

Gasconha

?

França

Baiona

Canton deu País de Bidaishe, Micse e Ostabarés (Bidaishe abans 2015)

Intercom
246401541

CA deu Bascoat

Cònsol

Alexandre Bordes
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

174 ab.

Evolucion de la populacion

177 ab.

Densitat

26,23 ab./km²

Autras informacions

arancòi, arancòia

64270

Los sons abitants que son los arancòis.

Geografia

Las comunas tòcatocantas que son Càmer au nòrd-oèst, La Bastida a l'èst e Vergüei-Vièlanava au sud-oèst.

Qu'ei traversada per un afluent de l'arriu de Bidosa e per un tributari deu Gave de Pau.

Comunas a l'entorn.

Predominància lingüistica

Mapa de las sèt províncias bascas (1), 1863

Mapa de las sèt províncias bascas (2), 1863

Las duas versions de la Carte des sept provinces basques montrant la délimitation actuelle de l'euscara en dialectes, sous-dialectes et variétés (Mapa de las sèt províncias bascas qui mòstra la delimitacion actuala de l'euscarà en dialèctes, sos-dialèctes e varietats) dessenhadas en 1863 per lo prince Loís Lucian Bonaparte que plaçan Aranco hòra de l'aira bascofòna.

Lo Recueil de linguistique et de toponymie des Pyrénées (Recuelh de lingüistica e de toponimia deus Pirenèus) realizat en 1887 per Julian Sacaze que dona per Aranco ua version en gascon, compausada d'ua traduccion de dus tèxtes mitologics, puish ua lista deus microtoponimes de la comuna.

Le Recueil des idiomes de la région gasconne (Recuelh deus idiòmas de la region gascona) realizat en 1894 per lo lingüista Edouard Bourciez que dona per Aranco ua version de la parabòla deu hilh prodigue traduita en gascon.

La mapa deu Pays Basque français (País Basco francés) dessenhada en 1943 per Maurice Haulon que hè paréisher la "démarcation actuelle entre la langue basque et les dialectes romans" (demarcacion actuau enter la lenga basca e los dialèctes romanics) e qu'enclutz la comuna d'Aranco dens l'aira gasconofòna.

Toponimia

La prononciacion qu'ei [a'rrãnku]. Las fòrmas ancianas que son Sanctus Martinus de Aranco, en latin, aus sègles XI-XII, Aranque, Arancoe en 1119-1136, Aranchoen au sègle XII, Arancoyen en 1309, Arancohen en 1360, Arancoeynh, Arancoinh, en 1372, Arancou (mapa de 1638), Arrancon (mapa de 1733) ^[1].

Dauzat qu'explica Arrancon per l'aquitan aran, « vath », e un segond element inexplicat ^[2].

Segon Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom que vien deu basco aran e de gor, « haut » ^[1].

Segon J.B. Orpustan, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom que vien (prumèra solucion) de *aran-goien, « vath mei hauta », puish lo g que ho assordit en gascon, o (segonda solucion) de *aranko-ain (-ko ei un diminutiu), « haut de la petita vath » ^[1].

Bénédicte Boyrie-Fénié qu'ei totaument en acòrd dab J.B. Orpustan^[1]. Que cau ajustar la prumèra sillaba que ho con.honduda dab un a- protetic, d'aquí l'èrra multipla (fenomèn atestat tanlèu lo sègle XVIII). La fòrma occitana qu'ei Arranco (de mei, B. Boyrie-Fénié qu'escriu Arancon, çò qui desplaça l'accent tonic sus la darrèra sillaba).

Istòria

Lo vilatge qu'apartienèva au reiaume de França e non pas au de Navarra devath lo Regim Ancian. Que dependèva de la Senescaucia de Dacs^[3]. Que hè totun partida deu "Bascoat" dens lo sens de la lei Pasqua de 1995.

Lo 1 de genèr de 1973 que s'uní dab Vergüei e dab Vilanava entà har ua sola comuna, mes lo 15 de noveme de 1977 que tornè independent.

Administracion

Lista deus maires successius
Periòde		Identitat	Etiqueta
junh de 1995	2026	Alexandre Bordes	divèrs dreta
	1995
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 139, totala: 141

334

378

366

-

306

-

-

256

-

192

Cercar

108

92

101

111
112

2009

2010

120
121

122
123

Fonts

Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Economia

L'agricultura qu'ei la basa de l'economia. Que i a ua peirèra de calcari.

Monuments e lòcs toristics

Qu'arcuelh mantun ostau tradicionau deus sègles XVII^au e XVIII^au e la glèisa de l'Assompcion, deu sègle XIII^au, situada suu Camin de Sant Jaume, qui a un polit portau gotic e un lavador.

Personalitats ligadas dab la comuna

Véder tanben

Comunas deus Pirenèus Atlantics

Ligams extèrnes

Nòtas e referéncias

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 et ^1,3 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 255-256
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 23
↑ Jean Robert, Des travaux et des jours en piémont pyrénéen : Bidache, Éditions Jean-Pierre Gyss, Barenbach, 1984, p. 38

Portal d'Occitània

[bbf-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 et ^1,3 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 255-256

[2] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 23

[3] Jean Robert, Des travaux et des jours en piémont pyrénéen : Bidache, Éditions Jean-Pierre Gyss, Barenbach, 1984, p. 38

[1]

[2]

[3]