Aranco

una comuna francesa
(Redirigit dempuèi Arancon)


Vilatge d'Occitània

Aranco (Erango en basco, Arancou en francés) qu'ei ua comuna d'Occitània, en Gasconha, administrada peu departament deus Pirenèus Atlantics dens la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Aranco
Arancou
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Glèisa d'Aranco
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 26′ 41″ N, 1° 02′ 59″ O
Superfícia 5,30 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
142 m
65 m
12 m
Geografia politica
País  Gasconha
Parçan Lanas Escut de Lanas ?
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
64
Pirenèus Atlantics
Arrondiment
641
Baiona
Canton
6409
Canton deu País de Bidaishe, Micse e Ostabarés (Bidaishe abans 2015)
Intercom
246401541
CA deu Bascoat
Cònsol Alexandre Bordes
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2019)
174 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

177 ab.
Densitat 26,23 ab./km²
Autras informacions
Gentilici arancòi, arancòia
Còde postal 64270
Còde INSEE 64031

Los sons abitants que son los arancòis.

Geografia

modificar

Las comunas tòcatocantas que son Càmer au nòrd-oèst, La Bastida a l'èst e Vergüei-Vièlanava au sud-oèst.

Qu'ei traversada per un afluent de l'arriu de Bidosa e per un tributari deu Gave de Pau.

 
Comunas a l'entorn.

Predominància lingüistica

modificar
 
Mapa de las sèt províncias bascas (1), 1863
 
Mapa de las sèt províncias bascas (2), 1863

Las duas versions de la Carte des sept provinces basques montrant la délimitation actuelle de l'euscara en dialectes, sous-dialectes et variétés (Mapa de las sèt províncias bascas qui mòstra la delimitacion actuala de l'euscarà en dialèctes, sos-dialèctes e varietats) dessenhadas en 1863 per lo prince Loís Lucian Bonaparte que plaçan Aranco hòra de l'aira bascofòna.

Lo Recueil de linguistique et de toponymie des Pyrénées (Recuelh de lingüistica e de toponimia deus Pirenèus) realizat en 1887 per Julian Sacaze que dona per Aranco ua version en gascon, compausada d'ua traduccion de dus tèxtes mitologics, puish ua lista deus microtoponimes de la comuna.

Le Recueil des idiomes de la région gasconne (Recuelh deus idiòmas de la region gascona) realizat en 1894 per lo lingüista Edouard Bourciez que dona per Aranco ua version de la parabòla deu hilh prodigue traduita en gascon.

La mapa deu Pays Basque français (País Basco francés) dessenhada en 1943 per Maurice Haulon que hè paréisher la "démarcation actuelle entre la langue basque et les dialectes romans" (demarcacion actuau enter la lenga basca e los dialèctes romanics) e qu'enclutz la comuna d'Aranco dens l'aira gasconofòna.

Toponimia

modificar

La prononciacion qu'ei [a'rrãnku]. Las fòrmas ancianas que son Sanctus Martinus de Aranco, en latin, aus sègles XI-XII, Aranque, Arancoe en 1119-1136, Aranchoen au sègle XII, Arancoyen en 1309, Arancohen en 1360, Arancoeynh, Arancoinh, en 1372, Arancou (mapa de 1638), Arrancon (mapa de 1733) [1].

Dauzat qu'explica Arrancon per l'aquitan aran, « vath », e un segond element inexplicat [2].

Segon Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom que vien deu basco aran e de gor, « haut » [1].

Segon J.B. Orpustan, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom que vien (prumèra solucion) de *aran-goien, « vath mei hauta », puish lo g que ho assordit en gascon, o (segonda solucion) de *aranko-ain (-ko ei un diminutiu), « haut de la petita vath » [1].

Bénédicte Boyrie-Fénié qu'ei totaument en acòrd dab J.B. Orpustan[1]. Que cau ajustar la prumèra sillaba que ho con.honduda dab un a- protetic, d'aquí l'èrra multipla (fenomèn atestat tanlèu lo sègle XVIII). La fòrma occitana qu'ei Arranco (de mei, B. Boyrie-Fénié qu'escriu Arancon, çò qui desplaça l'accent tonic sus la darrèra sillaba).

Istòria

modificar

Lo vilatge qu'apartienèva au reiaume de França e non pas au de Navarra devath lo Regim Ancian. Que dependèva de la Senescaucia de Dacs[3]. Que hè totun partida deu "Bascoat" dens lo sens de la lei Pasqua de 1995.

Lo 1 de genèr de 1973 que s'uní dab Vergüei e dab Vilanava entà har ua sola comuna, mes lo 15 de noveme de 1977 que tornè independent.

Administracion

modificar
Lista deus maires successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
junh de 1995 2026 Alexandre Bordes divèrs dreta  
  1995      
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 139, totala: 141
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
334 378 366

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
- - - - 306 - - - -

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
- - 256 - - - - - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
192



Cercar
108
92
101
111
112
2009 2010
120
121
122
123
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


Economia

modificar

L'agricultura qu'ei la basa de l'economia. Que i a ua peirèra de calcari.


Monuments e lòcs toristics

modificar

Qu'arcuelh mantun ostau tradicionau deus sègles XVIIau e XVIIIau e la glèisa de l'Assompcion, deu sègle XIIIau, situada suu Camin de Sant Jaume, qui a un polit portau gotic e un lavador.

Personalitats ligadas dab la comuna

modificar

Véder tanben

modificar

Ligams extèrnes

modificar

Nòtas e referéncias

modificar
  1. 1,0 1,1 1,2 et 1,3 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 255-256
  2. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 23
  3. Jean Robert, Des travaux et des jours en piémont pyrénéen : Bidache, Éditions Jean-Pierre Gyss, Barenbach, 1984, p. 38