Vilarial

Vilarial o Vilareal, francisme (Villeréal en francés), es una comuna agenesa ^[1] (e per una part perigòrda : París), situada dins lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d’Aquitània.

Vilarial
Villeréal

Glèisa de Nòstra Dòna

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

44° 38′ 15″ N, 0° 44′ 38″ E

Superfícia

13,92 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

168 m
103 m
78 m

Geografia politica

País

Guiana Agenés Perigòrd

França

Lo Naut Agenés Perigòrd (Vilarial abans 2015)

Intercom
244700530

CC de las Bastidas en Naut Agenés Perigòrd

Cònsol

Guillaume Moliérac
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

1 290 ab.

Evolucion de la populacion

1 320 ab.

Densitat

92,1 ab./km²

Autras informacions

Còde postal

47210

Còde INSEE

47324

Geografia

Comunas a l'entorn.

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de **Vilarial**
Masièras e Naressa	Ribas	Lo Raiet
Bornèl		Sent Martin de Vilarial
Montaut, Sent Estròpi de Bòrn	Sent Estèfe de Vilarial	Devilhac

Toponimia

Las fòrmas ancianas son parrochia Sancti Stephani prope Parisius, en latin, en 1259, homines Ville Regalis, en latin, en 1270, bastida Villae Regalis, en latin, en 1289, Villa Regalis, en latin, en 1305, Villa Regalis in Agennesio sive in Petragoricinio, en latin, en 1307-1317, capella de Villa Regal, en latin (?), en 1326, balliva Villae Regalis, en latin, en 1330, bastida Ville Regali, en latin, en 1372, r. Villeregalis, en latin, en 1520. La prononciacion es [bilɔ'rjal] ^[2] e las fòrmas ancianas permeton pas d'observar l'evolucion fonetica en occitan.

Lo primièr element del nom es vila, del latin villa, « granda proprietat → vilatge → lo sens actual » ^[3], lo segond es l'adjectiu reial, del latin regalis, influenciat o pas dins son evolucion pel nom rei, que s'explica per l’origina de la bastida, que fondèt en 1267 Anfós de Peitieus, frair del rei Loís IX de França; la vila seriá devat la proteccion del rei ^[4]^,^[2].

Vilareal o Vilarial*?

Bénédicte Boyrie-Fénié escriu aquela frasa significativa « En iatus, l’[e] etimologic se reduís a iòd, çò que la fòrma grafica pòt pas restituír » ^[2](traduccion), signe evident que la fòrma Vilareal li fuguèt impausada per l’intervencion (per un còp malvenguda) de sos interlocutors de l'IEO 47. Coma se gardèt plan de modificar Sent Estèfe de Vilarial e Sent Martin de Vilarial, l’explicacion per una influéncia exteriora es confirmada. Sa frasa demanda pr'aquò una precision o una correccion : l'adjectiu a l'origina de [-'rjal] es reial, fòrma donada dejà coma dintrada principala a costat de real dins lo Petit Levy per l'occitan medieval; tots los diccionaris d'occitan modèrne donan sense cap de resèrva reial o reiau. Aquela fòrma deriva de regalis, que mena a real per amudiment normal del g intervocalic e, siá dirèctament per reduccion de l'iatus emb insercion d'un iòd, siá per influéncia del nom rei, real passèt pertot a reial. La falsa grafia *Vilareal es donc un francisme, influenciat per la fòrma francesa Villeréal. Probablament, un ancian [bilɔre'jal] passèt a [bilɔri'jal] (influéncia de i sus e) e arribèt a [bilɔ'rjal]. Dins las lengas occitanoromanicas, i a un cas de Vila-real, vila del País Valencian, que testimònia d'un adjectiu ancian real, a costat de la fòrma normala reial (cf. la famosa Plaça Reial de Barcelona); encara la prononciacion es [-'rel] o [-'rɛl], signe d'una impossibilitat fonetica d'un real. La question se desplaça donc a Vilareial o Vilarial ?. Coma es malaisit de saber, pr'amor del pichon nombre de mots concernits, amai encara se n'i a, se dins lo parlar tots los -ei- + vocala se mudan en -i- + vocala, sembla inutil de complicar encara l'afar : la grafia Vilarial es una grafia senada e, çò pus mens, prudenta.

París, Parizot (nom francés)

Las fòrmas ancianas son (parrochia Sancti Stephani prope) Parisius, en latin, en 1259 ^[2], Paris ^[5], Paris ^[6], Paris Ht (lo capluèc de parròquia, sus sa tuca) e Paris Bas (un vilatge a l'oèst) ^[7]. Fan supausar que lo nom ancian èra París, mas sabèm pas cossí lo nom se ditz adara. Lo nom sembla format sul modèl de París, capitala de la França.

Istòria

En 1839, l'anciana comuna de Parizot (normalament Parisòt en occitan, mas la mapa de Cassini mòstra Paris Ht, parròquia, e Paris Bas, donc lo nom es benlèu simplament París), emb 250 abitants, fuguèt annexada a Vilarial; fuguèt lo torn de Ribas, en 1972, mas provisòriament : en 1981, Ribas tornèt trobar l'independéncia comunala ^[8].

Administracion

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2020	2026	Guillaume Moliérac ^[9]
2008	2020	Pierre-Henri Arnstam	divèrs esquèrra	retirat de l'audiovisual
1977	2008	Guy Berny	PS puèi CPNT	conselhièr general (1976-2008)
	1977
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra capluèc del canton de Vilarial; es adara del canton del Naut Agenés Perigòrd.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 1282, totala: 1330

1 080

1 264

1 283

1 295

1 382

1 423

1 687

1 664

1 746

1 697

1 719

1 686

1 642

1 804

1 741

1 728

1 560

1 617

1 541

1 510

1 428

1 114

1 155

1 186

1 251

1 274

1 211

1 142

1 280

1 359

1 138

1 195

1 186

1 257

1 255

1 259
1 360

2009

2010

1 286
1 376

1 314
1 396

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

En 1793, la municipalitat èra « Villereal, Estrades, Devillac, Parizot et Sibournet », donc Vilarial, probablament Estrada(s) (comuna de Devilhac, Devilhac, París (?) e Sent Cibornet (comuna de Sent Martin de Vilarial, mas Devilhac e París (?) èran recensats dins lor comuna.
En 2018 la populacion èra de 1290 abitants e la densitat èra de 92,67 ab/km².