Particion e secession de Califòrnia

Califòrnia, l'estat mai poblat dels Estats Units e lo tresen en superficia après Alaska e Tèxas, es estat l'objècte de mai de 200 proposicions per la devesir en divèrses estats dempuèi son admission als Estats Units en 1850, dont almens de 27 proposicions durant las 150 primièras annadas de l'estat. De mai, d'unes apèls a la secession de divèrses estats o de grandas regions dels Estats Units (coma dins lo cas de la proposicion de Cascàdia), qu'inclusián sovent las regions de Califòrnia del Nòrd, son estat lançats.

Comtats actuals de Califòrnia

Particions anterioras de Califòrnia

Califòrnia foguèt devisada dins son passat, abans son admission als Estats Units. Çò que jos la dominacion espanhòla s'apelava la Provincia de las Californias (1768-1804), que s'estendiá sus près de 2 000 quilomètres del nòrd al sud, èra devesida en Alta California (Nauta Califòrnia) e Baja California (Bassa Califòrnia) en 1804, sus la linha que separava las missions franciscanas al nòrd de las missions dominicanas al sud. Après la Guèrra americanomexicana, la Nauta Califòrnia venguèt un territòri dels Estats Units, e sa partida occidentala venguèt l'estat actual de Califòrnia. La Bassa Califòrnia es demorada sos dominacion mexicana. Apuèi, lo territòri es estat devesit en dos estats mexicans.

Istòria dels movements de particion

Pre-Estat

Article principal : Compromés de 1850.

Linha del Compromés de 1850 en vert, amb las frontièras modèrnas dels estats. Los estats esclavagistes son en roge.

Lo territòri que venguèt l'estat actual de Califòrnia foguèt acquerit pels Estats Units en seguida de la victòria americana sus la Guèrra americanomexicana e de la cession de Mexic en 1848. Après la guèrra, un afrontament esclatèt entre los estats esclavas del Sud e los Estats liures del Nòrd concernissent l'estatut d'aquels territòris acquerits. Entre aquels conflictès, lo Sud voliá perlongar la linha del Compromés de Missorí (36° 30' parallèl nòrd), e alara lo territòri esclavatgiste, a l'oèst cap a Califòrnia del Sud e la còsta pacifica, mentre lo Nòrd voliá pas. A partir de la fin de 1848, los americans e los estrangièrs de divèrses païses se precipitèron en Califòrnia durant la Ronçada cap a l'aur de Califòrnia, fasent aumentar rapidament la populacion. En responsa a la demanda creissanta per un govèrnament melhor e mai representatiu, una convencion constitucionala se tenguèt en 1849. Los delegats enebiguèron unanimament l'esclavatge, e avián pas interès a estendre la linha del Compromés de Missorí a Califòrnia; la mitat sud pauc poblada coneguèt pas jamai l'esclavatge e èra fortament ispanica. Coma un part del compromés de 1850, los representants del Congrès del Sud dels Estats Units acceptèron a contracòr de far de Califòrnia un Estat liure, que venguèt oficialament lo 31en Estat de l'Union lo 9 de septembre de 1850.

Post-Estat

La Califòrnia del Sud ensagèt tres còps dins las annadas 1850 d'obténer un estatut d'Estat o un estatut territorial distint d'aquel de Califòrnia del Nòrd.

• En 1855, l'Assemblada de l'Estat de Califòrnia decidèt de devesir l'Estat en tres. Totes los comtats del sud cap al nòrd dont Monterey, Merced e una partida de Mariposa, a l'epòca pauc poblats, mas ara contenent environ los dos tèrçes de la populacion totala de Califòrnia, seriá l'Estat de Colorado (lo nom "Colorado" mai tard adoptat per un autre Territòri de Colorado, creat en 1861), e los comtats del nòrd de Del Norte, Siskiyou, Modoc, Humboldt, Trinity, Shasta, Lassen, Tehama, Plumas e d'unas partidas de Butte, Colusa (que compreniá çò qu'es ara lo comtat de Glenn) e Mendocino, una region qu'ara còmpta un pauc mai de 500 000 abitants, vendriá l'estat de Shasta. La principala rason èra la talha del territòri de l'estat. A l'epòca, la representacion al Congrès èra tròp pichona per un territòri tant vast, que semblava tròp estendut per un sol govèrnament e la capitala de l'estat èra tròp inaccessibla a causa de las distàncias que separava lo sud de Califòrnia e de divèrsas autras regions. Lo projècte de lei foguèt fin finala regetat al Senat perque èra una prioritat fòrça bassa respècte a d'autras questions politicas urgentas.

• En 1859, la legislatura e lo governador aprovèron lo Pico Act (nommat d'après lo pairin del projècte de lei Andrés Pico, senator de Califòrnia del Sud) que partejava la region situada al sud del 36en parallèl nord en Territòri de Colorado. La principala rason citada èra la diferéncia de cultura e de geografia entre lo nòrd et lo sud de Califòrnia. Foguèt signat per lo governador John B. Weller, aprovat en fòrça granda majoritat per los electors del projècte de "Territòri de Colorado" e enviat a Washington, DC amb un valent defensor del senator Milton Latham. D'aquel temps, la crisi de secession e la Guèrra Civila Americana que seguiguèt l'eleccion de Lincoln en 1860 empachèt lo vòte de la proposicion.

• A la fin del sègle XIX, a Sacramento, se parlava seriosament de devesir l'Estat en dos dins los monts de Tehachapi pr'amor de la dificultat dels mejans de transpòrt per se desplaçar a travèrs aquel serre traversut. La discussion s'es acabada quora foguèt determinat qu'èra possible de construire una autorota sus las montanhas. Apuèi, aquela rota venguèt la Rota de la Cresta (Ridge Route en anglés), qu'es ara l'Interstate 5 sul Pas de Tejon (Tejon Pass en anglés; Puerto del Tejon en espanhòl).

Sègle XX

• Dempuèi la mitat del sègle XIX, la region montanhosa de Califòrnia del nòrd e una partida del sud-oèst d'Oregon èran prepausats per formar un estat separat. En 1941, d'unes comtats de la region se separèron ceremoniosament un jorn per setmana de lors Estats respectius, jol nom d'Estat de Jefferson. Aquel movement desapareguèt après l'intrada dels Estats Units dins la Segonda Guèrra Mondiala, mas l'idea foguèt reviscolada durant aquelas darrièras annadas.

• Lo 4 de junh de 1965, lo Senat de l'Estat de Califòrnia votèt per lo partiment de Califòrnia en dos Estats, amb una frontièra suls monts de Tehachapi. Patrocinada pel senator de l'Estat Richard J. Dolwig (R-San Mateo), la resolucion prepausada de separar los 7 comtats del sud, amb una majoritat de la populacion de l'Estat, dels 51 autres comtats, passèt a 27-12. Per èsser eficaç, l'emendament auriá necessitat l'aprovacion de l'Assemblada de l'Estat, pels electors de Califòrnia e pel Congrès dels Estats Units. Coma previst per Dolwig, la proposicion sortiguèt pas de la comission a l'assemblada.

• En 1992, lo deputat de l'estat Stan Statham a patrocinat un projècte de lei autorizan la tenguda d'un referendum dins cada comtat sus una particion en tres novèls Estats: Las Califòrnias del Nòrd, del Sud, e una Califòrnia Centrala. La proposicion foguèt passèt a l'Assemblada de l'Estat, mas foguèt regetada al Senat de l'Estat.

Sègle XXI

• 
  2003: La proposicion de Martin Hutchinson:
       San Diego, Comtat d'Orange, Inland Empire
       Greater Los Angeles
       San Francisco, Sacramento, Santa Cruz, Val del Silici
       Nòrd, Val Centrala
• 
  2009: La proposicion de Bill Maze:
       Califòrnia Costièra o Occidentala
• 
  2011: La proposicion de Jeff Stone:
       Califòrnia del Sud
• 
  2013: Mapa de las Sièis Califòrnias:
       Jefferson
       Califòrnia del Nòrd
       Val de Silici
       Califòrnia Centrala
      Califòrnia Occidentala
       Califòrnia del Sud
• 
  2018: La proposicion de Paul Preston:
       Nòva Califòrnia
• 
  2018: Mapa de Cal 3:
       Califòrnia del Nòrd
       Califòrnia
       Califòrnia del Sud

Secession

Ecotopia

L'escrivan Ernest Callenbach escriguèt un roman en 1975 intitulat "Ecotopia" dins lo qual prepausèt una secession complèta de la Califòrnia del Nòrd, d'Oregon e de Washington dels Estats Units per fin de se concentrar sus una cultura e un estil de vida respectuoses de l'environament. Mas abandonèt puèi l'idea en declarant: "Sèm ara fatalament interconnectats. Dins los cambiaments climatics, l'apauriment dels oceans, la pèrda de sòls agricòlas, etc. etc."

Cascàdia

Article principal : Cascàdia.

Alara qu'es principalament compausada dels Estats americans de Washington, Oregon, Idaho e de la Província canadenca de Colómbia Britanica, las proposicions per la creacion d'una Cascàdia indepenta incluson sovent de porcions de la Califòrnia del nòrd.

Calexit

Article principal : Òc Califòrnia.

Après la victòria de Donald Trump, candidat Republican, a l'eleccion presidenciala de 2016, un movement marginal organisat per Òc Califòrnia (en anglés: Yes California), escaissat "Calexit", un tèrme inspirat pel succès del referendum sul Brexit de 2016, nascut amb l'intencion d'amassar las 585 407 signaturas necessàrias per pausar una question secessionista sul papieron de 2018. En julhet de 2018, los objectius de l'iniativa Calexit foguèron alargat a l'inclusion d'un plan visant a crear una "nacion autonoma pels americans natius" qu'ocupariá l'èst de la Califòrnia e "de remetre a pus tard son apròchi referendari a l'escrutinh per fins de convéncer los estats republicans de sosténer lors esfòrces separatistas."

Partit Nacional de Califòrnia

Fondat en 2014, lo Partit Nacional de Califòrnia (PNC) (California National Party o tanben CNP en anglés) es un partit politic amb una plataforma progressista. Lo PNC presenta de candidats dins Califòrnia tota, als nivèls d'estat e local, a comptar del cicle electoral de 2018. Lo PNC a tanben per objectiu a long tèrme la secession de Califòrnia dels Estats Units per mejans legals e pacifics.

Lo Partit Nacional de Califòrnia s'inspira del Partit Nacional Escocés, un partit politic favorable a l'independéncia d'Escòcia del Reialme Unit.

Lo 6 de genièr de 2016, lo burèu del Secretari d'Estat de Califòrnia envièt un memorandum a cadun dels 58 burèus (al nivèl de comtat) d'Enregistrament dels Electors de Califòrnia per los informar que avián lo 7 de decembre de 2015 "recebut una notificacion oficiala del Partit Nacional de Califòrnia de lor intencion de qualificar" coma un partit politic, e apuèi atribuèt al partit una designacion del còdi de "CNP".

L'organizacion oficiala del partit a pas començat qu'en junh de 2016, quand lo partit PNC tenguèt son premièr congrès e sas premièras eleccions a Sacramento, Califòrnia. En aquesta convencion, Theo Slater e Andria Franco foguèron elegits president e vicepresident del congrès. Jed Wheeler, fondator de Califòrnians per l'Independéncia (Californians for Independence) foguèt elegit secretari al moment de la fusion dels dos grops. En setembre de la meteissa annada, PNC adoptèt una plataforma novèla, basada sus la plataforma dels Califòrnians per l'Independéncia; e lançat un sit web, una lista de difusion e una campanha de recrutament. Lo partit foguèt tornat presentat al Secretari d'Estat en novembre de 2016 e lo lideratge nòu foguèt reconegut oficialament pauc de temps après.

Vejatz tanben

Proposicions de particion dels estats dels EUA
Particion e secession de Nòva York
Divisionisme de Texas