Pèire Lagarda

Pèire Lagarda (nascut a Castèthnau de Durban, Arièja lo 19 d'agost de 1920, mòrt a Tolosa lo 2 de mai de 1992) foguèt un òme d'accion, un òme de ràdio e un escrivan occitan.

La vida

Regent puèi professor agregat d'espanhòl e inspector de la joinessa, ne comencèt lo sieu interès per çò tot qu'occitan a l'escòla mairala de Fois, entre 1937 e 1940, influenciat alara, segon çò ne diguèt e escriguèt lo quite el, pel Felibritge e los "patesejaires" del ròdol.

Naissença de l'occitanisme modèrne

En 1941, recep una letra d'un tal Robèrt Lafont, del tot al tot desconegut alara, e estudiant a Montpelhièr. Es tot bèl just a se recampar dequ'unes joves interessats per l'occitanisme mas pas gaire per la Revolucion nacionala o tota autra mena de reivindicacion nacionalista, qu'es la trapèla que i vòlon pas cap caire, tombar. Ne seguís alavetz una correspondéncia sostenguda entre eles dos amai, un chic mai tard, Fèlix Castanh e Elena Cabanas(Gracia, mai tard) mas tot parièr lo catalan Gumersind Gomilà, de Perpinhan.

Entre 1941 e 1945, es el expediat en Alemanha coma trabalhaire per l'Inspeccion academica que d'aquel temps, Lafont e Castanh entran al maquís.

En 1944-45, es la creacion de l'IEO, Institut d'Estudis Occitans. En agost de 1945, se ne ten la primièra amassada generala. Pel primièr còp, se ne van tornar trobar a Tolosa los amics desseparats pel conflicte.

Dins lo comitat administratiu de l'IEO d'alara, lai entran, cotria amb los ancians, Ismaèl Girard (gavidaire de Òc (revista), Max Roqueta, Renat Nelli, Leon Còrdas, Carles Camprós e Joan Lesafre.

Ne seguiràn lèu Pèire Bèc e, plan mai tard (per encausa de problèmas de generacion, dixit lo quite el) Xavièr Ravièr, los fraires Roqueta, Ives Roqueta e Joan Larzac, Felip Gardy,etc.

Ne foguèt el, que tot èra alavetz per engimbar e crear, al començament, secretari general de la seccion pedagogica, e responsable dels primièrs estagis, e del Butletin. Puèi, en 1960, ven secretari general de l'IEO (n'èssent Robèrt Lafont president que puèi li succedirà Pèire Bèc).Ne contunharà el la siá activitat amai las siás activitats e lo sieu ròtle tras que màger dins l'IEO (vicepresident administratiu, vicepresident pedagogic etc.)

Foguèt tanben president de la seccion departamentala de Nauta Garona, fins a que ne demissionèt a la debuta de las annadas 80, per encausa de, çò ne diguèt el e escriguèt, las fotraladas de Maria Clara Viguièr... e tròp sovent de Claudi Sicre que cercava son camin de Damasc.

Creacion del CAOC

En 1978, a l'iniciativa del catalan Batista i Roca e cotria amb Robèrt Lafont e Ives Roqueta, se tròba el mesclat a la creacion del Comitat d'Afrairament occitanocatalan/Cercle d'Agermanament occitanocatalà (CAOC). Ne foguèt lo sieu president, dins un primièr temps, Pèire Vilar e el lo sieu secretari general. Ne demorèt (amb en Lafont president) fins al moment que decidiguèron, e per d'unas rasons de concepcions tròp diferentas entre nosaus e Enric Garriga i Trullols, lo sieu secretari general. Çò n'ajusta lo quite en Lagarda (idem... veire çaijós) que i deviá aver de nòstra culpa, mas pas solament perque, Gilabèrt Narioo, d'Ortès, que prenguèt la presidéncia, l'abandonèt lèu e me telefonèt un jorn: M'auriás poscut dire que la relacion amb Garriga i Trullols èra talament malaisida!" Lo sieu ròtle màger dins l' afrairament / agermanament entre occitans e catalans ne foguèt pas cap la sola aportacion de Pèire Lagrada a l'òbra de renaissença desalienada e desalienairitz del sègle XX occitan.

Autras activitats occitanas e occitanistas

D'efièch, assegurèt el, de 1947 a 1977, las emissions culturalas de l'IEO a Radio Tolosa mas tanben una emission setmanièra (es totjorn el que parla), Barrejadissas sus las ondas de Radio Occitania a Tolosa, tre la siá creacion, en 1981, aprèp l'eleccion coma President de la Republica Francesa de François Mitterrand que dubrissiá de dralhas nòvas e d'esperanças a l'audiovisual occitan.

Collaborèt a mantuna revista d'importància, que demest elas, Òc (del temps de Girard... e mai tard, per d'articles subre Catalonha o Espanha...).Tanben collaborèt a las revistas e publicacions occitanas , que n'espelissián fòrça en aquela pontannada que, d'una vegada mai, n'èra tot per tornar inventar, Occitània Nòva, lo Revelh d'Òc, Viure, Amiras, Occitània (revista) e lo periodic L'Occitan que lai tenguèt pendent d'annadas una cronica de television.Foguèt tanben lo creator de Reviure, la revista del CAOC, entre 1978 e 1988.

L'òbra literària

L'òbra siá literària que publiquèt ne foguèt de qualitat mas, segon çò que n'escriguèt lo quite el : ai plan mai d'escrits dins los tiradors que publicats... lo 20 de febrièr de 1992, dins una letra manuscrita... (veire çaijós...)

Bibliografia

Òbras publicadas

• De la langue au pays , en collaboracion amb Andrieva Paula Lafont, edicions Privat, Tolosa, 1951 (en francés)
• Espèra del Jorn.Poèmas , IEO edicions, colleccion Messatges, Avinhon, 1953
• Jòc òrre , revirada del roman catalan Joc brut de Manuel de Pedrolo, IEO ed., colleccion A Tots, Nimes, 1975
• Clefs pour la régionalisation , amb Alan Alcofe e Robèrt Lafont, ed. Seghers, París, 1977 (en francés)
• Pour l'Occitanie , id ed. Privat, Tolosa, 1979 (id)
• Histoire et mémoire de Toulouse , Joana Lafita edicions, Marselha, 1981 (id)
• Ils ont subi des chemins de traverse , testimoniatge... ed. l'Amitié par le livre, Besançon, 1989 (id)
• Lo mòrt de Sant Joan , roman policièr... IEO ed., coll. A Tots (crimis), Tolosa, 1992
• Lo pè-ranquet del solelh, racontes... IEO, Ostal del libre edicions, Orlhac, 1994

Òbras sens editar

• Dins los tiradors: una traduccion d'un roman catalan de Mercè Rodoreda ("Cristina i altres contes"); una traduccion de Montserrat Roig ("El cant de la joventut")... una traduccion d'un libre castelhan pels mainatges, de Rafaël Conte: "El alacrán y la luna" (L'escorpion e la luna) (dixit en Pèire Lagarda, veire çaijós) e li apond: " Ara me som estacat a un exercici de tèxtes pro corts d'autors catalans del nòrd e del sud... veirem plan! " Totas las citacions d'en Pèire Lagarda son trachas d'una Letra manuscrita datada del 20 de febrièr de 1992 que lai, a pauques jorns del sieu decès, balha un fum d'entresenhas, informacions e vejaires autobiografics.

(¤Fons privat personal de Patric Sans, Tolosa... e ca etc)

Ligams extèrnes

• • 
• (oc) (fr) Sit oficial CIRDÒC